Ruimtelijke opgaven in beeld - Planbureau voor de Leefomgeving

een
Inleiding
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft op
verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu
een ex-ante evaluatie (PBL 2011c) verricht van de
ontwerp-Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (IenM
2011b). In dit rapport geven we de achtergrondinformatie
bij deze ex-ante evaluatie. Daarbij is vooral
gebruikgemaakt van de resultaten van eerder afgeronde
interne en externe PBL-rapportages en van lopend PBLonderzoek,
en van discussies met beleidsmedewerkers
van de ministeries van Infrastructuur en Milieu,
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Economische
zaken, Landbouw en Innovatie.
Er is sprake van een ruimtelijke opgave als een
maatschappelijk probleem geografisch is aan te duiden
en vooral als zich meerdere problemen op een plek
voordoen. Beleidskeuzes op het gebied van de ene
ruimtelijke opgave hebben gevolgen voor de andere. De
afstemming van belangen tussen sectoren op basis van
inzicht in de wederzijdse afhankelijkheden vormt de kern
van de Nederlandse ruimtelijke ordening.
Het rapport is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 2
schetsen we de belangrijkste ruimtelijke opgaven in
Nederland, en bespreken we tevens enkele belangrijke
implicaties voor het rijksbeleid. Op basis van literatuur en
gesprekken met deskundigen is de volgende lijst van
ruimtelijke opgaven opgesteld:
1 ruimte en internationale concurrentiepositie;
2 bereikbaarheid en verstedelijking;
3 ruimte voor wonen en werken;
4 veiligheid tegen hoog water, klimaatverandering en
verstedelijking;
5 energietransitie, ruimte en verkeer;
6 internationale natuurverplichtingen en ruimte;
7 landbouw en ruimte;
8 landschap, toerisme en recreatie.
De keuze van de opgaven staat los van de vraag of het
een taak voor de Rijksoverheid is om deze op te pakken;
dat is een politieke keuze. Het gaat wel om opgaven met
een bovenlokaal karakter. De opgaven zijn niet in
volgorde van belangrijkheid gerangschikt, maar
thematisch gegroepeerd (van economie via wonen en
werken naar water en groen).
In hoofdstuk 3 gaan we in op de ruimtelijke effecten van
bepaalde beleidskeuzes. De vraag waar zich
verstedelijking zou kunnen ontwikkelen staat hierbij
centraal. We vergelijken eerst de beleidskaders uit de
Nota Ruimte en de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte met
elkaar. Daarna volgen enkele analyses van de huidige
marktontwikkelingen om de verstedelijkingsdruk in te
schatten. Vervolgens brengen we deze druk in kaart met
hulp van een modelberekening van een scenario van
deregulering van beleid op alle bestuursniveaus ten
opzichte van een scenario waarin het beleid uit de Nota
Ruimte wordt voortgezet.
In hoofdstuk 4, ten slotte, bespreken we enkele criteria
die het Rijk kan hanteren om te bepalen of de ruimtelijke
opgaven ook een zaak van strategisch-ruimtelijk
rijksbeleid zijn. Tevens gaan we in dit hoofdstuk in op
enkele bestuurlijke en instrumentele aspecten.
20 | Ruimtelijke opgaven in beeld. Achtergronden bij de Ex-ante evaluatie Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte