in het Paderborner Land
in het Paderborner Land
in het Paderborner Land
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Fietsen<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong>
Mustertext<br />
Welkom <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong><br />
2<br />
3
AS<br />
ordhorn<br />
Druffel<br />
Isselhorst<br />
GÜTERSLOH<br />
Sundern<br />
Spexard<br />
astholte<br />
stholter<br />
e<br />
beck<br />
ikeloh<br />
estereiden<br />
Feldmark<br />
Wulfhorst<br />
Boker Kanal<br />
d<strong>in</strong>ghausen<br />
Menzel<br />
Siedlung<br />
Determeyer<br />
Varensell<br />
RIETBERG<br />
Wiebeler<br />
Mühlenheide<br />
Mett<strong>in</strong>ghausen<br />
Hörste<br />
Ehr<strong>in</strong>ghauser<br />
Heide<br />
Ehr<strong>in</strong>ghausen<br />
Erms<strong>in</strong>ghausen<br />
Langeneicke<br />
Lutter<br />
Haustenbach<br />
Merschgraben<br />
Schledde<br />
Oestereiden<br />
Kell<strong>in</strong>ghausen<br />
AS<br />
Gütersloh<br />
64<br />
Rebbeke<br />
Störmede<br />
1<br />
Neuenkirchen<br />
Ems<br />
Lippe<br />
Langenstraße<br />
Hedd<strong>in</strong>ghausen<br />
Kirchdorf<br />
Sutern<br />
Garfeln<br />
Mönn<strong>in</strong>ghausen<br />
Sürenheide<br />
Schön<strong>in</strong>g<br />
Westerwiehe<br />
Kuhlen<br />
Westenholz<br />
Riege<br />
Mant<strong>in</strong>ghausen<br />
Bönn<strong>in</strong>ghausen<br />
Sudhagen<br />
Sudhäger Bruch<br />
Stockheim<br />
Am<br />
Hellweg<br />
Westerschledde<br />
Er<strong>in</strong>gerfeld<br />
Eickhoff<br />
Verlar<br />
Auf der Höhe<br />
AS<br />
Geseke<br />
Hagen<br />
VERL<br />
Ösetrwiehe<br />
Nordhagen<br />
Untereichen<br />
Auf´m Busche<br />
Riege<br />
Schwelle<br />
Holsen<br />
We<strong>in</strong>e<br />
Prövenholz<br />
Oberfeld<br />
GESEKE<br />
Ste<strong>in</strong>hausen<br />
Bornholte<br />
Boke<br />
W<strong>in</strong>khausen<br />
Lipperhohl<br />
Mühlgrund<br />
Laake<br />
Heitw<strong>in</strong>kel<br />
Enkhausen<br />
Vernerholz<br />
Hölterberg<br />
Ste<strong>in</strong>horst<br />
Lippl<strong>in</strong>g<br />
Sende<br />
W a l d<br />
SCHLOSS HOLTE-STUKENBROCK<br />
Kaunitz<br />
Benteler<br />
Kirchboke<br />
R<strong>in</strong>gboke<br />
Barbruch<br />
Verne<br />
AS<br />
Büren<br />
Schloß<br />
Holte<br />
H o l t e r<br />
DELBRÜCK<br />
BÜREN<br />
Espeln<br />
Liemke<br />
Auf der<br />
Kanneword<br />
Helmann<br />
Lesterberg<br />
Haupt<br />
Anreppen Rathsee<br />
Thüle<br />
Kle<strong>in</strong> Verne<br />
Ste<strong>in</strong>feld<br />
Kedd<strong>in</strong>ghausen<br />
a a r s t r a n g<br />
Verler<br />
See<br />
Wapelbach<br />
Störmeder Bach<br />
Sennebach<br />
Dalkebach<br />
Boker Heide<br />
Harth<br />
Knebl<strong>in</strong>ghausen<br />
Hans Rodenbröker, Emden Market<strong>in</strong>g &<br />
R<strong>in</strong>gelste<strong>in</strong><br />
Spechtenberg<br />
Tourismus GmbH, BTZ Bremer Touristik<br />
375<br />
RÜTHEN<br />
Zentrale, Fotostudio Henke, Hubert<br />
4<br />
Sandbothe<br />
Sennenberg<br />
R i n g e l s t e i n e r<br />
Möhnetal<br />
389<br />
Rabenknapp<br />
Stand: 385 December 2013<br />
W a l d Mönchholz<br />
Ems<br />
Ste<strong>in</strong>horster<br />
Bruch<br />
44<br />
D e l b r ü c k e r<br />
Grubebach<br />
Boker Kanal<br />
Brenkener<br />
Mark<br />
Rodenbach<br />
L a n d<br />
Delbrück-Cappeler Graben<br />
Mühlenberg<br />
Colofon:<br />
312<br />
Uitgever: Touristikzentrale <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong> e. V.<br />
Fotos:<br />
Kallenhardter<br />
Berg<br />
Kruhberg<br />
Lippe<br />
Osterschledde<br />
Re<strong>in</strong>hard Rohlf, Herbert Hoffmann M.A.,<br />
Möhne<br />
Heder<br />
Alme<br />
Alme<br />
Riege<br />
Stukenbrock<br />
HÖVELHOF<br />
Ostenland<br />
Bentfeld<br />
SALZKOTTEN<br />
Upsprunge<br />
Ahdener<br />
Mark<br />
Weiberg<br />
Ahden<br />
Brenken<br />
Brenker<br />
Oberholz<br />
Afte<br />
Wapelbach<br />
Furlbach<br />
Krollbach<br />
Heder<br />
Flughafen<br />
Paderborn/<br />
Lippstadt<br />
Sennebach<br />
33<br />
Lohhude<br />
Leste<br />
Hövelriege<br />
Wiethaupt<br />
Boker Kanal<br />
Sande<br />
Lippe<br />
Nolte<br />
Scharmede<br />
Bosenholz<br />
Staatsforst Büren<br />
Ems<br />
64<br />
Bentfelder<br />
See<br />
Haustenbach<br />
Widey<br />
Hegensdorf<br />
Leiberg<br />
Elserheide<br />
Mühlensenne<br />
Weltsölden<br />
L e i b e r g e r<br />
W a l d<br />
Graffeln<br />
Senne-<br />
Siewecke<br />
Wewelsburg<br />
E 331<br />
480<br />
Hasendorf<br />
Wewer<br />
Bentlake<br />
Stukenbrock-<br />
Senne<br />
Klausheide<br />
Dreihausen<br />
Nesthausen<br />
Nesthauser<br />
See Nesthauser<br />
Elser<br />
Heide<br />
Gesseln<br />
1<br />
Wald<br />
Elser<br />
Holz<br />
Oberntudorf<br />
T E U T<br />
AS<br />
Stukenbrock/<br />
Senne<br />
Sander Bruch<br />
Lippesee<br />
Sammtholz<br />
Kellberg<br />
304<br />
Bruch<br />
Alfen<br />
ELSEN<br />
Niederntudorf<br />
Oberstadt<br />
33<br />
Untersenne<br />
AS<br />
PB/Zentrum<br />
Alme<br />
Me<strong>in</strong>holz<br />
Thune<br />
AK<br />
Wünnenberg/<br />
Haaren<br />
Unterstadt<br />
Staumühle<br />
Sennelager<br />
Barkhausen<br />
Gallihöhe<br />
Niederntudorfer<br />
T<strong>in</strong>deln<br />
Freiholz<br />
Wald<br />
Moosheide<br />
SCHLOSS<br />
Borchen<br />
Bleiwäsche<br />
AUGUSTDORF<br />
Heimathof<br />
Tallesee<br />
Mastbruch<br />
NEUHAUS<br />
33<br />
Nordborchen<br />
Kirchborchen<br />
AS<br />
Borchen/<br />
Etteln<br />
Buchenhof<br />
Haaren<br />
Auf der<br />
Esche<br />
O B<br />
Vüllersheide<br />
Haustenbeck<br />
Etteln<br />
Henglarn<br />
Knickberg<br />
277<br />
Fürstenberg<br />
U R<br />
Haustenbecker<br />
Senne<br />
Klusheide<br />
Schloß<br />
Hamborn<br />
Helmern<br />
Eilern<br />
Marienloh<br />
Dörenholz<br />
Atteln<br />
Friedrichsgrund<br />
Elisenhof<br />
S i<br />
480<br />
n t f e l d<br />
BAD<br />
WÜNNENBERG<br />
44<br />
1<br />
G E<br />
T R U P P E N Ü B U N G S P L A T Z<br />
Hövelsenne<br />
Buchholz<br />
F ü r s t e n b e r g e r<br />
W a l d<br />
Kammersenne<br />
BAD<br />
LIPPSPRINGE<br />
Benhausen<br />
PADERBORN<br />
Haxtergrund<br />
68<br />
Etteler Ort<br />
R W<br />
S E N N E<br />
AS<br />
PB/Sennelager<br />
AS<br />
PB/Elsen<br />
Lohne<br />
Alme<br />
Padersee<br />
AS<br />
PB/Mönkeloh<br />
Waldsee<br />
Dörenhagen<br />
Husen<br />
Nordholz<br />
Heiligenkirchen<br />
Oesterholz<br />
Kohlstädt<br />
Ded<strong>in</strong>ghausen<br />
Ded<strong>in</strong>ger<br />
Heidesee<br />
Busch<br />
Ebb<strong>in</strong>ghausen<br />
Dalheim<br />
Paschenberg<br />
327<br />
Schl<strong>in</strong>g<br />
SCHLANGEN<br />
Auf dem Berge<br />
64<br />
AS<br />
Marsberg/Meerhof<br />
LICHTENAU<br />
Berlebeck<br />
Neuenbeken Krayenberg<br />
343<br />
Mittelholz<br />
Dahl<br />
Hahnberg<br />
A L D<br />
Staatsforst<br />
Paderborn<br />
Lichtenauer<br />
Wald<br />
Nonnenholz<br />
E 331<br />
Mühlenberg<br />
Essentho<br />
368<br />
Oesterholz<br />
Haart<br />
436<br />
Meerhof<br />
7<br />
Herberhausen<br />
DETMOLD<br />
Westheim<br />
Mossenberg<br />
Rödl<strong>in</strong>ghausen<br />
Hohenwart<br />
Drostenkamp<br />
Spork-<br />
Eichholz<br />
Stemberg<br />
P A D E R B O R N E R<br />
Alme<br />
H O C H F L Ä C H E<br />
Afte<br />
Messenberg<br />
446<br />
Ziegenberg<br />
261<br />
Aa<br />
Wiele<br />
Pader<br />
Altenau<br />
Große<br />
Aa<br />
N a t u r p a r k<br />
Altenau<br />
Kle<strong>in</strong>e Aa<br />
Lippe<br />
Eller bach<br />
Sommerberg<br />
182<br />
Hirseberg<br />
434<br />
Altenau<br />
Beke<br />
Sauer<br />
Galgenberg<br />
288<br />
Werre<br />
Hellberg<br />
346<br />
Stemberg<br />
402<br />
Grundste<strong>in</strong>heim<br />
Oesdorf<br />
1<br />
Iggenhausen<br />
Hakedahl<br />
Fromhausen<br />
Remmighausen<br />
Holzhausen-<br />
Externste<strong>in</strong>e<br />
Schwaney<br />
Herbram<br />
Holtheim<br />
Blankenrode<br />
239<br />
Vahlhausen<br />
Horn<br />
E G<br />
Mosebeck<br />
Diestelbruch<br />
Schönemark Maßbruch<br />
Veldrom<br />
68<br />
Bad<br />
Me<strong>in</strong>berg<br />
HORN - BAD<br />
MEINBERG<br />
365<br />
F o r s t<br />
Kempen<br />
Feldrom<br />
Feldromer<br />
446 Berg<br />
Buke<br />
Marschallshagen<br />
Asseln<br />
Siedlung<br />
Forst<br />
Wellnerberg<br />
Hornoldendorf<br />
Remmighauser<br />
Berg<br />
242<br />
Kröppelfeld<br />
Dresselhaus<br />
Laumeskamp<br />
Pastorenbusch<br />
Hedd<strong>in</strong>ghausen<br />
Hedd<strong>in</strong>ghauser<br />
See<br />
Altensenne<br />
Wilhelmsberg<br />
AS<br />
PB/Schloß<br />
Neuhaus<br />
Oechtr<strong>in</strong>ghausen<br />
Bohmkesiedlung<br />
Egger<strong>in</strong>ghausen<br />
Herbram-<br />
Wald<br />
Hakenberg<br />
W a r b u r g e r<br />
W a l d<br />
44<br />
G E<br />
Gr. Kehlberg<br />
Orpethal<br />
345<br />
Niederschönhagen<br />
Hülsen<br />
Leistruper<br />
Wald<br />
H o r n<br />
Moorlage<br />
Grevenhagen<br />
G<br />
Fissenknick<br />
Ölkersberg<br />
272<br />
Heesten<br />
Ochsenberg<br />
N e u w a l d 401<br />
Ded<strong>in</strong>ger Berg<br />
268<br />
L i p p s p r i n g e r<br />
Neuwaldsberg<br />
382 Rehberg<br />
427<br />
Asseberg<br />
W a l d<br />
250<br />
Raue Holz<br />
Falkenberg<br />
Gr. Gauseköterberg 346<br />
367<br />
Ob. Langenberg<br />
418<br />
Beke<br />
Ellerbach<br />
Sauer<br />
Wiembecke<br />
Barnacken<br />
446<br />
E g g e g e b i r g e<br />
Ohmberg<br />
342<br />
Breitenberg<br />
284<br />
u n d<br />
Meierberg<br />
270<br />
Bärenste<strong>in</strong><br />
318<br />
Ebersberg<br />
401<br />
Durbeke<br />
s ü d l i c h e r<br />
Sauer<br />
Holtheimer<br />
Wald<br />
Griesenberg<br />
Marschallshagen 367<br />
Diemel<br />
Knieberg<br />
Leopoldstal<br />
ALTENBEKEN<br />
Reelsberg<br />
E B I R G E<br />
Kle<strong>in</strong>enberg<br />
7<br />
Cappel<br />
Wehren<br />
S t a a t s f o r s t<br />
P a d e r b o r n<br />
Herbramer<br />
Wald<br />
Staatsforst<br />
Bad Driburg<br />
Buchholz<br />
Dorla<br />
Velmerstot<br />
441<br />
Preuß. Velmerstot<br />
464<br />
T e u t o b u r g e r<br />
Dahlberg<br />
313<br />
Büchenberg<br />
300<br />
Karlsberg<br />
347<br />
Meierberg<br />
364<br />
Imkenberg<br />
372<br />
Stuckenberg<br />
372<br />
Asseler<br />
Wald<br />
W a l d<br />
Orpe<br />
Langer Berg<br />
251<br />
Uhlenberg<br />
290<br />
Ochsenberg<br />
375<br />
Nadel<br />
413<br />
Mittelberg<br />
301<br />
Dübelsnacken<br />
436<br />
Bellenberg<br />
Silberbach<br />
BAD<br />
DRIBURG<br />
Hardehausen<br />
Wrexen<br />
Neuenheerse<br />
AS<br />
Diemelstadt<br />
Rhoden<br />
Hemmern<br />
Sidd<strong>in</strong>ghausen<br />
Wiesenberg<br />
369<br />
Barkhausen<br />
Redactie: Herbert Hoffmann M. A., Nadja Danne<br />
Scheppenberg<br />
Meiste<br />
348<br />
Vormgev<strong>in</strong>g: Rodenbröker & Partner GmbH<br />
Fietsroutes <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong><br />
Ummeln<br />
Schill<strong>in</strong>gshof AS<br />
Breitegrund<br />
Währentrup<br />
Bollerbruch<br />
Meschesee<br />
Nienhagen<br />
Bielefeld/Sennestadt OERLINGHAUSEN<br />
Hellwege<br />
Jerxen-Orbke<br />
SENNE 1<br />
Ste<strong>in</strong>bült<br />
W<strong>in</strong>delsbleiche<br />
Im<br />
Hellenburg<br />
Ramsbrock<br />
Welschen<br />
Wist<strong>in</strong>ghausen<br />
Stapelage Hiddentrup<br />
Kranzmann<br />
AK<br />
Barkhauser<br />
W<strong>in</strong>dflöte Bielefeld<br />
SENNESTADT<br />
Berge Pivitsheide<br />
293<br />
Südstadt<br />
Hörste<br />
Schwarzenbr<strong>in</strong>k<br />
Lipperreihe<br />
Heiden-<br />
Stapelager<br />
Hörster Bruch<br />
Egge<br />
Heidegrund<br />
Berge<br />
Kussel<br />
oldendorf<br />
365 Kl. Ehberg<br />
68 Dalbke<br />
Wist<strong>in</strong>ghauser<br />
217<br />
Friedrichsdorf<br />
Ehberg<br />
Kahler<br />
Senne<br />
Eckardtsheim<br />
Oerl<strong>in</strong>ghauser<br />
Stapelager<br />
Hiddesen<br />
Gr. Ehberg<br />
224<br />
Schanze<br />
Avenwedde<br />
Heideblümchen<br />
Senne<br />
AS<br />
Senne<br />
340<br />
2<br />
Schloß Holte/<br />
Stukenbrock<br />
Unter der<br />
Heidehaus<br />
Grotenburg<br />
Brüntrup<br />
Wällen<br />
Vahlhausen<br />
Sandebeck<br />
1<br />
Erpentrup<br />
Langeland<br />
64<br />
Stadtwald<br />
Bill<strong>in</strong>ghausen<br />
Hesper<strong>in</strong>ghausen<br />
Hövelhofer<br />
Sammtholz<br />
Kold<strong>in</strong>gsheide<br />
Habichtswald<br />
Kurwald<br />
Haxterholz<br />
Ochsenholz<br />
Nonnenbusch<br />
Haverkampsee<br />
Sandhöfen<br />
Mühlensee<br />
Habichtssee<br />
Aabachtalsperre<br />
Thunebach<br />
Willebadessen Hexenberg<br />
332<br />
Oberer<br />
Kle<strong>in</strong>enberg<br />
395<br />
Rimbecker<br />
Wald<br />
Scherfeder<br />
Wald<br />
Napte<br />
Mühlenbach<br />
Mühlenberg<br />
330<br />
68<br />
Een fasc<strong>in</strong>erende omgev<strong>in</strong>g met<br />
<strong>in</strong>teressante bezienswaardigheden:<br />
deze aantrekkelijke comb<strong>in</strong>atie van<br />
natuur en cultuur ontdekt u tijdens<br />
onze fietsroutes!<br />
Beleef de hoogvlaktes van <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong><br />
<strong>Land</strong>, de uitlopers van <strong>het</strong><br />
noordelijke Sauerland, <strong>het</strong> fietsparadijs<br />
Delbrück of <strong>het</strong> unieke natuurgebied<br />
Moosheide, midden<strong>in</strong> <strong>het</strong> Sennelandschap.<br />
U wordt verrast door <strong>het</strong> groot<br />
aantal bronnen zoals de Ems, Lippe,<br />
Pader, Alme en de Altenau. Onderweg<br />
kruisen verschillende monumenten uw<br />
pad: de Dreiecksburcht, de Wewelsburcht,<br />
Slot Neuhaus, <strong>het</strong> Raadhuis van<br />
Paderborn, de Jezuïetenkerk met <strong>het</strong><br />
Jezuïetencollege en een aantal karakteristieke<br />
molens. In <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong><br />
is 1.340 kilometer fietspad uitgestippeld<br />
volgens de nieuwste bewegwijzer<strong>in</strong>g<br />
van Noordrijn-Westfalen. Alle routes en<br />
veel nuttige <strong>in</strong>formatie over o.a. de wegconditie<br />
en alle GPS-gegevens zijn terug<br />
te v<strong>in</strong>den op www.paderborner-land.de<br />
Bij veel fietstochten zijn bijbehorende<br />
arrangementen te boeken.<br />
Wij wensen u avontuurlijke dagen toe<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> zuiden van de vakantieregio<br />
Teutoburgerwoud.<br />
Inhoudsopgave<br />
Regionale fietsroutes p. 7 – p. 15<br />
Lokale fietsroutes p. 16 – p. 35<br />
Interregionale fietsroutes p. 36 – p. 43<br />
Informatie p. 44 – p. 47<br />
Touristikzentrale <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong> e. V.<br />
Königstraße 16, 33142 Büren<br />
Tel. +49 2951 970300, Fax 970304<br />
<strong>in</strong>fo@paderborner-land.de<br />
www.paderborner-land.de<br />
www.facebook.com/paderbornerland<br />
5
<strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong> Route<br />
Lengte: ca. 252 km<br />
S<br />
Rondweg door <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong><br />
De populaire <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong> Route verb<strong>in</strong>dt met een lengte van 252 km de<br />
cultuur-historische en natuurlijke bezienswaardigheden van <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong>.<br />
Het imposante kloostercomplex Dalheim, de unieke Wewelsburcht, de voormalige<br />
pr<strong>in</strong>sbisschoppelijke residentie slot Neuhaus, <strong>het</strong> raadhuis <strong>in</strong> Paderborn uit de wezerrenaissance,<br />
de barokke Jezuïetenkerk met <strong>het</strong> Jezuïetencollege <strong>in</strong> Büren of de<br />
grootste kalkstenen brug van Europa, <strong>het</strong> spoorwegviaduct <strong>in</strong> Altenbeken.<br />
U fietst door prachtige landschappen; <strong>het</strong> heidegebied<br />
Senne met de Emsbronnen,<br />
de groene bossen van <strong>het</strong> Eggegebergte,<br />
de karsthoogvlakte van Paderborn en de uitlopers<br />
van <strong>het</strong> noordelijke Sauerland met de grote Aabachstuwdam<br />
en <strong>het</strong> laagland van de Lippe met<br />
haar typische kanalen. Tijdens deze afwisselende<br />
fietstocht, rijdt u steeds weer langs rivieren,<br />
beken en bronnen. Naast de Ems, Lippe, Heder,<br />
Afte en Alme loopt <strong>het</strong> verloop van de rondweg<br />
ook langs de Pader, de kortste rivier <strong>in</strong> Duitsland.<br />
De <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong> Route loopt bijna uitsluitend<br />
via afgezonderde fietspaden direct naar<br />
de steden en gemeenten <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong><br />
<strong>Land</strong>. Met hun typische charme lokken de gezellige<br />
cafés en restaurants met hun plaatselijke<br />
specialiteiten zoals brood, bier, asperges, wild,<br />
aardbeien, banketspecialiteiten en nog veel<br />
meer.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Paderquellen,<br />
Dom, Rathaus<br />
Schloß<br />
Burgru<strong>in</strong>e<br />
Neuhaus<br />
Großer Viadukt<br />
Kloster Dalheim<br />
Aabach- Talsperre<br />
Naturerlebnis Aatal Jesuitenkirche<br />
Wewelsburg<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
Gradierwerk<br />
Ste<strong>in</strong>horster Becken<br />
Moosheide<br />
100<br />
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 km<br />
Hövelhof Route met de klok mee Hövelhof<br />
6<br />
www.paderbornerlandroute.de<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
iTouristikzentrale <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong> e.V.<br />
Königstraße 16, 33142 Büren<br />
Tel. +49 2951 970300, Fax 970304<br />
<strong>in</strong>fo@paderborner-land.de<br />
www.paderborner-land.nl<br />
7
Auen-Radweg<br />
Lengte: ca. 45 km<br />
S<br />
Rondom <strong>het</strong> water<br />
Het landschap van Büren is zeer veelzijdig en <strong>in</strong> cultuurhistorisch opzicht bijzonder<br />
<strong>in</strong>teressant. Hier ontstond <strong>het</strong> idee een rondweg te maken langs de vele mooie<br />
rivierdalen. Ook voor m<strong>in</strong>der getra<strong>in</strong>de fietsers is deze route makkelijk <strong>in</strong> één dag te<br />
fietsen.<br />
De Auen-fietsweg loopt door de pittoreske beekdalletjes van de Aabach, de Afte,<br />
de Alme, de Nette en de Lühl<strong>in</strong>gsbach. De route wordt verrijkt door natuurlijke en<br />
cultuurhistorische stops rondom <strong>het</strong> thema water. De Aabach-stuwdam als <strong>het</strong><br />
grootste dr<strong>in</strong>kwaterreservoir van de regio, Kneipp-tu<strong>in</strong>en <strong>in</strong> <strong>het</strong> Aatal, watervogels<br />
bij „Rückhaltebecken Kedd<strong>in</strong>ghausen“, historische watermolens <strong>in</strong> Büren,<br />
amfi bieën- en visserspaden, graslanden en Kalkschwemmkegel zijn een<br />
aantal toeristische attracties direct langs de route.<br />
Tijdens de rondweg fietst u grotendeels op geasfalteerde fiets- en veldwegen; soms<br />
op onverharde boswegen.<br />
Aabach-stuwdam, Bad Wünnenberg<br />
De Aabach-stuwdam is een dr<strong>in</strong>kwaterreservoir<br />
waaruit en kwart miljoen mensen hun<br />
dr<strong>in</strong>k water ontvangen. Ze is omgeven door een<br />
prachtig bos. Om <strong>het</strong> stuwmeer heen loopt een<br />
9 km lange rondweg, die zeer geschikt is om<br />
te fietsen.<br />
Almedal, Büren<br />
Het dal van de rivier Alme geldt als één van<br />
de mooiste <strong>in</strong> <strong>het</strong> hele <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong>.<br />
Van de gelijknamige bronplaats <strong>in</strong> de buurt<br />
van <strong>het</strong> stadje Brilon <strong>in</strong> <strong>het</strong> Sauerland kabbelt<br />
<strong>het</strong> water langs de vele bezienswaardigheden<br />
en mondt vervolgens bij slot Neuhaus uit <strong>in</strong><br />
de Lippe.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Jesuitenkirche<br />
Historische<br />
Mühlen<br />
Aabach- Talsperre<br />
Ste<strong>in</strong>bruch Düstertal<br />
Naturerlebnis Aatal<br />
Waldbahn Almetal<br />
Burgru<strong>in</strong>e<br />
Almeauen<br />
Jezuïetenkerk, Büren<br />
De Jezuïetenkerk is een <strong>in</strong> Westfalen unieke<br />
barokkerk, die <strong>in</strong> <strong>het</strong> jaar 1773 door de Jezuïetenorde<br />
<strong>in</strong> de buurt van <strong>het</strong> Jezuïetencollege<br />
voltooid werd. Hier was o.a. ook de grote<br />
Westfaalse bouwmeester Johann Conrad<br />
Schlaun werkzaam.<br />
100<br />
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 km<br />
Büren Route met de klok mee Büren<br />
8<br />
www.auen-radweg.de<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Touristik-Geme<strong>in</strong>schaft<br />
Bürener <strong>Land</strong> e. V.<br />
Königstraße 16, 33142 Büren<br />
Tel. +49 2951 970124, Fax 970191<br />
<strong>in</strong>fo@bueren.de<br />
www.radfahren-<strong>in</strong>-bueren.de<br />
Bad Wünnenberg Tourisitk GmbH<br />
Im Aatal 3, 33181 Bad Wünnenberg<br />
Tel. +49 2953 9988-0, Fax 7430<br />
<strong>in</strong>fo@bad-wuennenberg.de<br />
www.bad-wuennenberg.de<br />
9
Altenau-Radweg<br />
Lengte: ca. 28 km<br />
S<br />
Van bron tot mond<strong>in</strong>g<br />
Fietsen over <strong>het</strong> Altenaufietspad is meer dan een sportieve bezigheid. Hier beleeft<br />
u één van de mooiste dalen <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong>, die al s<strong>in</strong>ds eeuwen bewoond<br />
wordt en één is geworden met de natuur. Hiervan getuigen vele steenkistgraven die<br />
tot 5000 jaar oud zijn.<br />
Fietsen over de Altenau-fietsweg betekent kennis maken met geschiedenis, architectuur,<br />
patriarchale kerken en vakwerkromantiek. Het dal van de Altenau biedt<br />
steengeworden historie. Ook de moeite waard is een uitstapje naar <strong>het</strong> stuwmeer <strong>in</strong><br />
Lichtenau-Husen of naar <strong>het</strong> ca. 2,5 km verwijderde imponerende kloostercomplex<br />
Dalheim. Fietsen over de Altenau-fietsweg betekent vooral genieten van de natuur.<br />
Volg de kle<strong>in</strong>e rivier vanaf zijn bron <strong>in</strong> Lichtenau-Blankenrode tot aan zijn uitmond<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> de Alme bij Nordborchen en beleef onderweg de betoverende charme van<br />
<strong>het</strong> recreatiegebied Altenaudal. Gastvrije restaurants en cafés en andere faciliteiten<br />
bev<strong>in</strong>den zich direct langs de weg.<br />
Spieker, Lichtenau<br />
De Spieker, gebouwd <strong>in</strong> 1588, is een gerestaureerd<br />
vakwerkhuis uit de wezerrenaissance en<br />
staat <strong>in</strong> <strong>het</strong> dorp Atteln. Talrijke rozetten op de<br />
borstwer<strong>in</strong>gsplaten sieren dit prachtige bouwwerk,<br />
dat ooit als ambtshuis diende.<br />
Stuwmeer Husen, Lichtenau<br />
In juli 1965 was er <strong>in</strong> <strong>het</strong> Altenaudal extreem<br />
veel wateroverlast dat een enorme<br />
schade heeft veroorzaakt. Om de bevolk<strong>in</strong>g<br />
te beschermen, werd bij Lichtenau-Husen<br />
een stuwmeer gebouwd dat nu als recreatie<br />
gebied dient en veel bezoekers trekt.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
Altenauquelle<br />
Stausee Husen<br />
Ste<strong>in</strong>kammergräber<br />
Naturbad Altenautal<br />
Amerunger Kapelle Historischer Spieker<br />
Kluskapelle<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof, Borchen<br />
De <strong>in</strong> Nordborchen gelegen Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
werd <strong>in</strong> 1684/86 gebouwd. Het voormalige<br />
vakwerkgebouw is omr<strong>in</strong>gd door een gracht.<br />
Het schilderachtige ensemble is omgeven<br />
door tu<strong>in</strong>en en plantsoenen.<br />
200<br />
100<br />
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 km<br />
Lichtenau-Blankenrode<br />
Nordborchen<br />
10<br />
www.altenau-radweg.de<br />
iGeme<strong>in</strong>deverwaltung Borchen<br />
Unter der Burg 1, 33178 Borchen<br />
Tel. +49 5251 38880, Fax 3888100<br />
<strong>in</strong>fo@borchen.de<br />
www.borchen.de<br />
Tourist-Information Lichtenau<br />
Lange Straße 39, 33165 Lichtenau<br />
Tel. +49 5295 998841, Fax 8970<br />
tourist@lichtenau.de<br />
www.lichtenau.de<br />
11
Alme-Radweg<br />
Lengte: ca. 68 km<br />
S<br />
Van Sauerland naar de oude keizerstad<br />
Veel fietsers v<strong>in</strong>den de Alme-Radweg één van de mooiste fietsroutes van Noordrijn-Westfalen.<br />
Hij loopt van Brilon door Sauerland langs de rivier de Alme naar<br />
de oude keizer- en bisschopsstad Paderborn. Fietsers kunnen vanaf de bron <strong>in</strong> de<br />
Brilonse wijk Alme gemoedelijk langs de rivier fietsen tot aan de uitmond<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de<br />
Lippe bij slot Neuhaus.<br />
Startpunt van de fietstocht is <strong>het</strong> raadhuis <strong>in</strong> <strong>het</strong> centrum van de oude Hansestad<br />
Brilon. Vanaf hier is <strong>het</strong> nog enkele kilometers naar de bronnen van de rivier. Vanaf<br />
de Multhäuper Hammer vervolgt u uw route over de mooie bosweg aan de l<strong>in</strong>kerkant<br />
van de Alme. U fietst langs de wijken R<strong>in</strong>gelste<strong>in</strong>, Harth, Sidd<strong>in</strong>ghausen en<br />
We<strong>in</strong>e naar de stad Büren met zijn barokke Jezuïetenkerk.<br />
De volgende plaatsen zijn Brenken en Ahden, daarna volgt Wewelsburg met de gelijknamige,<br />
imposante burcht, gelegen hoog boven <strong>het</strong> Almedal. Via Niederntudorf<br />
en Alfen loopt de fietsroute naar Borchen en daarna bereikt u al snel de stadsgrens<br />
van Paderborn. Nu bev<strong>in</strong>dt u zich op steenworp afstand van de baroktu<strong>in</strong> van slot<br />
Neuhaus, <strong>het</strong> e<strong>in</strong>dpunt van de Alme-fietsroute.<br />
Molens <strong>in</strong> Büren<br />
De 750 jaar oude Middelmolen is <strong>het</strong> oudste bouwwerk<br />
<strong>in</strong> Büren. De voormalige steenmolen herbergt<br />
tegenwoordig een <strong>in</strong>teractief museum.<br />
In de Nedermolen v<strong>in</strong>den tegenwoordig een groot<br />
aantal culturele evenementen plaats. De uitvoerig<br />
gerestaureerde molen is met zijn unieke sfeer een<br />
perfecte plek voor een onvergetelijke avond.<br />
Almebron<br />
Het idyllische Mühldal met de Almebronnen<br />
heeft een bijzondere landschappelijke<br />
schoonheid en staat onder natuurbescherm<strong>in</strong>g.<br />
Het bronbekken van de Alme ligt niet<br />
ver van de gelijknamige plaats. De bron<br />
ligt 325 m boven NN en stort 400 liter per<br />
seconde uit.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Marktplatz<br />
Burgru<strong>in</strong>e R<strong>in</strong>gelste<strong>in</strong><br />
Almequelle<br />
Historische Mühlen<br />
Jesuitenkirche<br />
Wewelsburg<br />
Schloß Neuhaus<br />
Alte Eisenbahnbrücke<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
Slot Neuhaus, Paderborn<br />
De voormalige residentie van de pr<strong>in</strong>sbisschop<br />
van Paderborn geldt als één van de<br />
belangrijkste gebouwen <strong>in</strong> de stijl van de<br />
wezerrenaissance. Het <strong>in</strong> de zestiende eeuw<br />
voltooide waterslot is omgeven door een<br />
prachtige baroktu<strong>in</strong>.<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 km<br />
Brilon<br />
Paderborn<br />
12<br />
www.alme-radweg.de<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Touristik-Geme<strong>in</strong>schaft<br />
Bürener <strong>Land</strong> e. V.<br />
Königstraße 16, 33142 Büren<br />
Tel. +49 2951 970124, Fax 970191<br />
<strong>in</strong>fo@bueren.de<br />
www.radfahren-<strong>in</strong>-bueren.de<br />
13
genussroute<br />
Lengte: ca. 80 km<br />
S<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Historisch, cul<strong>in</strong>air, natuurlijk –<br />
hier beleeft u meer!<br />
Natuur en cultuur, gecomb<strong>in</strong>eerd met de Westfaalse gastvrijheid, staan tijdens<br />
deze rondweg met haar talrijke bezichtig<strong>in</strong>gsmogelijkheden centraal. De „Geniet-route“<br />
verb<strong>in</strong>dt de steden Delbrück en Rietberg met elkaar en loopt langs talrijke<br />
bezienswaardigheden. Niet alleen de historische kerkplaats <strong>in</strong> Delbrück met de<br />
scheve kerktoren, die van he<strong>in</strong>de en ver te zien is; maar ook „das gastliche Dorf”, een<br />
ensemble met boerderijen waar u ontspannen kunt vertoeven. Ook de Rome<strong>in</strong>se<br />
nederzett<strong>in</strong>g <strong>in</strong> Anreppen is de moeite waard voor een stop. Neem eens een kijkje<br />
bij <strong>het</strong> Ste<strong>in</strong>horster Becken, <strong>het</strong> grootste door mensenhanden geschapen biotoop<br />
van Noordrijn-Westfalen, waar u over de dijk kunt fietsen. Natuurlijk mogen de<br />
historische stadskern van Rietberg, met zijn talrijke vakwerkhuizen, de tu<strong>in</strong>bouwtentoonstell<strong>in</strong>g<br />
en <strong>het</strong> recreatiegebied Mastholter See niet ontbreken.<br />
De tocht is 80 km lang en kan ook <strong>in</strong> twee dagen gefietst worden.<br />
Onderweg nodigen boerencafé ’s en restaurants u uit voor een korte pauze. Geniet<br />
van de plaatselijke specialiteiten, zoals asperges, „Knochensch<strong>in</strong>ken“ en vers gebakken<br />
brood uit de steenoven. De plaatselijke gastronomie biedt typische Westfaalse<br />
seizoengerechten aan.<br />
Historischer Kirchplatz<br />
Römerlager<br />
Boker Kanal<br />
Gastliches Dorf<br />
Historischer Stadtkern<br />
Heimatmuseum Ostenland<br />
Gartenschaupark Rietberg<br />
Ste<strong>in</strong>horster Becken<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80 km<br />
Delbrück<br />
Route met de klok mee<br />
Delbrück<br />
Het gastvrije dorp<br />
Het ensemble met orig<strong>in</strong>eel gerestaureerde boerderijen<br />
stamt uit de 16e en 18e eeuw. Hof Nell<strong>in</strong>g<br />
uit 1765 speelt met zijn gezellige kamers en <strong>het</strong><br />
zonnige terras een belangrijke rol <strong>in</strong> de gastronomie.<br />
Her<strong>in</strong>ner<strong>in</strong>gen aan „de goede oude tijd“<br />
komen tijdens koffie met zelfgemaakt gebak naar<br />
boven. Een specialiteit van <strong>het</strong> huis is <strong>het</strong> deftige<br />
steenovenbrood uit eigen bakkerij.<br />
Historische stadskern en<br />
tu<strong>in</strong>park Rietberg<br />
Rietberg heeft zijn charme en de benam<strong>in</strong>g<br />
„Stadt der schönen Giebel“ te danken aan<br />
de talrijke liefdevol gerestaureerde vakwerkhuizen<br />
<strong>in</strong> de historische stadskern. Met de<br />
nabijgelegen natuurreservaten en <strong>het</strong> tu<strong>in</strong>park<br />
Rietberg biedt de stad een bijzonder<br />
park- en vrijetijdsbelevenis.<br />
Natuurreservaat Ste<strong>in</strong>horster Becken<br />
Dit natuurreservaat met 82 ha omvang geldt<br />
als <strong>het</strong> grootste door mensenhanden geschapen<br />
biotoop van Noordrijn-Westfalen en vormt<br />
een mozaïek van watervlaktes, eilanden en<br />
moerassen, gelegen aan beide kanten van de<br />
Ems. In dit gebied bev<strong>in</strong>den zich vooral veel<br />
verschillende soorten waadvogels en eenden<br />
die op zoek zijn naar een plek om te rusten en<br />
te eten.<br />
14<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
iStadt Delbrück<br />
Lange Str. 45, 33129 Delbrück<br />
Tel. +49 5250 996112, Fax 05251 1322736112<br />
tourist@stadt-delbrueck.de<br />
www.stadt-delbrueck.de<br />
15
Kapellenweg<br />
Lengte: ca. 45 km<br />
S<br />
Op zoek naar kerken en kapellen<br />
De bijzondere vroomheid van de dorpsbevolk<strong>in</strong>g van Delbrücker <strong>Land</strong> uit zich <strong>in</strong><br />
de vele kruizen en kapelletjes langs de kant van de weg. Tijdens deze fietstocht<br />
ontmoet de ,,Pedaalridder“ drie kerken, 10 kapellen en een bijzonder kruis, dat als<br />
gedenkteken dient aan de tijd dat hier nog een executieplaats van de Delbrücker<br />
rechtbank aanwezig was. Bijzonder bezienswaardig tijdens de tocht is <strong>het</strong> Boker<br />
Kanaal, een 32 km lang historisch irrigatiewerk. Het fietspad doorkruist bovendien<br />
de „Haustenbach“, waar<strong>in</strong> vroeger de was gedaan werd en op <strong>het</strong> gras werd gelegd<br />
om te bleken. Ook mooi is de Lippe, die na 200 km bij Wesel <strong>in</strong> de Rijn uitmondt.<br />
Tip: gratis kaartenmateriaal verkrijgbaar!<br />
Boker-Heide-Kanaal<br />
Het Boker-Heide-Kanaal is een historisch, 32<br />
meter lang irrigatiekanaal. Met de bouw werd <strong>in</strong><br />
1850 begonnen. Men wilde <strong>het</strong> toenmalige heidegebied<br />
door gecontroleerde overstrom<strong>in</strong>gen<br />
vruchtbaar maken om voor de arme bevolk<strong>in</strong>g<br />
nieuwe, vruchtbare grond te creëren.<br />
Parochiekerk St. Johannes Baptist<br />
De van oorsprong romaanse kerk St. Johannes<br />
Baptist <strong>in</strong> Delbrück, met haar 65 m hoge en<br />
ca. 2 m scheve toren uit 1400, dient vanuit<br />
alle richt<strong>in</strong>gen als wegwijzer naar <strong>het</strong> stadscentrum.<br />
In de vroegere eeuwen diende ze<br />
als schuilplaats voor de burgers <strong>in</strong> tijden van<br />
onrust. De bouw van de kerk begon <strong>in</strong> 1180.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Historischer Kirchplatz<br />
Boker Kanal<br />
Kreuzkapelle<br />
Kapelle Lippl<strong>in</strong>g Sw<strong>in</strong> Golf Kirche St. <strong>Land</strong>ol<strong>in</strong>us<br />
Reller Kapelle<br />
Römerlager<br />
Schweihoffskapel<br />
Tegen <strong>het</strong> e<strong>in</strong>de van de 19e eeuw stond hier<br />
een voorganger van de Schweihoffkapel,<br />
één uit zandsteen. In <strong>het</strong> naburige Sudhoff<br />
bev<strong>in</strong>dt zich <strong>het</strong> oudste profane gebouw van<br />
<strong>het</strong> Delbrücker <strong>Land</strong>. Het is een gerestaureerd<br />
pakhuis uit 1577. Het is mogelijk, dat de kerk<br />
vroeger als schuur heeft gediend.<br />
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 km<br />
Delbrück route tegen de klok <strong>in</strong> Delbrück<br />
iStadt Delbrück<br />
Lange Str. 45, 33129 Delbrück<br />
16<br />
Tel. +49 5250 996112, Fax 05251 1322736112<br />
Kwaliteitslogo<br />
tourist@stadt-delbrueck.de<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
www.stadt-delbrueck.de<br />
17
Delbrücker Spargelroute<br />
Lengte: ca. 32 km<br />
S<br />
Geniet van fietsen en asperges<br />
De Delbrückse aspergeroute loopt langs de aspergevelden van <strong>het</strong> Delbrücker <strong>Land</strong><br />
en vele aspergeteeltbedrijven. Neem onderweg eens de tijd voor een bezoek aan<br />
deze bedrijven en overtuig uzelf van de kwaliteit en de hoge eisen die de bedrijven<br />
aan zichzelf stellen.<br />
Denkt u er alstublieft aan, dat afhankelijk van <strong>het</strong> weer, de aspergetijd midden tot<br />
e<strong>in</strong>d april beg<strong>in</strong>t en op 24 juni, „Spargelsilvester”, e<strong>in</strong>digt. De route kunt u <strong>het</strong> hele<br />
jaar door fietsen en is altijd een paradijs voor fietsers. Zestig jaar geleden begon de<br />
geschiedenis van de Delbrückse asperges.<br />
Het duurde nog meer dan 30 jaar voordat uit de eerste particuliere pog<strong>in</strong>gen de<br />
bedrijfsaanbouw begon. Tegenwoordig zijn er 7 ondernem<strong>in</strong>gen die rond 350<br />
ton asperges per jaar oogsten. Deze bijzondere ontwikkel<strong>in</strong>g heeft een reden: <strong>in</strong><br />
de loop van de jaren is namelijk gebleken dat de warme zandgrond, de grondwaterverhoud<strong>in</strong>gen<br />
en de m<strong>in</strong>erale samenstell<strong>in</strong>g van de grond <strong>in</strong> Delbrück een<br />
doorslag gevende <strong>in</strong>vloed op de smaak van de asperge hebben.<br />
Historische kerkplaats Delbrück<br />
Wie de scheve kerktoren volgt en voor <strong>het</strong> eerst<br />
door één van de steegjes loopt en de historische<br />
kerkplaats betreedt, maakt kennis eeuwenoude vakwerkhuizen<br />
die rondom de katholieke parochiekerk<br />
St. Johannes Baptist gebouwd zijn. De nostalgische<br />
k<strong>in</strong>derkopjes en de oude bomen maken dit unieke<br />
kerkple<strong>in</strong> compleet. Op één van de vele bankjes kunt<br />
u even uw benen strekken.<br />
Delbrücker stads -en aspergefeest<br />
Ieder jaar <strong>in</strong> mei v<strong>in</strong>dt <strong>het</strong> populaire stads- en<br />
aspergefeest plaats. Twee dagen lang draait<br />
alles om de witte gourmetgroente en om<br />
de veelzijdigheid van de Delbrückse middenstand.<br />
Op de aspergemarkt komt u veel te<br />
weten over de asperges en kunt u genieten<br />
van een heerlijke maaltijd. Ook worden er<br />
voor jong en oud veel activiteiten <strong>in</strong> de b<strong>in</strong>nenstad<br />
georganiseerd.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Hist. Kirchplatz<br />
Spargelkulturen Sprenger<br />
Spargelkulturen Frensemeier<br />
Spargelbetrieb Timmermeier<br />
Spargelkulturen Brautmeier<br />
Boker Kanal<br />
Spargelbetrieb Hansmeier<br />
Sw<strong>in</strong> Golf<br />
Gastliches Dorf<br />
Spargelhof Lohrmeier<br />
Spargelkulturen Gebr. Grew<strong>in</strong>g<br />
Het gastvrije dorp<br />
Met zijn zeer bijzondere charme nodigt „<strong>het</strong><br />
gast vrije dorp” u uit voor een uitstapje naar<br />
<strong>het</strong> verleden. Het ensemble van verschillende,<br />
<strong>in</strong> orig<strong>in</strong>ele staat gerestaureerde boerderijen<br />
met <strong>het</strong> oude bakkershuis en dorpsw<strong>in</strong>kel,<br />
stamt uit de 16e en 18e eeuw. Op <strong>het</strong> buitenterras,<br />
<strong>in</strong> de kle<strong>in</strong>e koffiehuizen of <strong>in</strong> de Biergarten<br />
is <strong>het</strong> heerlijk vertoeven.<br />
0 4 8 12 16 20 24 28 32 km<br />
Delbrück route tegen de klok <strong>in</strong> Delbrück<br />
18<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Stadt<br />
Delbrück<br />
Lange Str. 45, 33129 Delbrück<br />
Tel. +49 5250 996112, Fax 05251 1322736112<br />
tourist@stadt-delbrueck.de<br />
www.stadt-delbrueck.de<br />
19
Senne-Parcours Hövelhof<br />
Lengte: ca. 65 km<br />
S<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Natuur en cultuur <strong>in</strong> 12 haltes<br />
Het „Senne-Parcours Hövelhof“ is een 65 km lange rondweg die op een voortreffelijke<br />
wijze de natuur, <strong>het</strong> landschap en de cultuur van <strong>het</strong> Sennegebied<br />
met elkaar verb<strong>in</strong>dt. Bijzonder leuk: de plaatselijke bezienswaardigheden en<br />
excursiemogelijk heden liggen direct aan de route. Zo leert de bezoeker Hövelhof en<br />
<strong>het</strong> Sennelandschap van zijn mooiste kant kennen!<br />
Te zien zijn o.a. de „Heidschnuckenschäferei Senne“, de Jugendstil-kapel <strong>in</strong> <strong>het</strong> Salvator<br />
College en de Emsbronnen. Het vlakbij gelegen, nieuwe Ems-Informatiecentrum<br />
is <strong>het</strong> hoogtepunt van deze tocht.<br />
Reist u met de tre<strong>in</strong>? Dan beg<strong>in</strong>t uw fietstocht al gelijk zonder stress omdat <strong>het</strong> Senne-Parcours<br />
direct bij <strong>het</strong> station <strong>in</strong> Hövelhof beg<strong>in</strong>t – de poort naar de Senne.<br />
De rondweg kunt u <strong>in</strong> één dag fietsen; voor de bezichtig<strong>in</strong>gen moet u meer tijd <strong>in</strong>plannen.<br />
U beslist zelf voor welke bezienswaardigheden u meer tijd wilt uittrekken.<br />
De Sennetypische gastvrijheid langs de weg maakt u pauzes extra ontspannen.<br />
Bahnhof<br />
Heidschnuckenschäferei<br />
Ste<strong>in</strong>horster Becken<br />
Ems-Informationszentrum, Moosheide<br />
Henkenmühle, Furlbachmühle<br />
Salvator Kolleg<br />
Heimatzentrum OWL<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 km<br />
Hövelhof route tegen de klok <strong>in</strong> Hövelhof<br />
Dorpsschoolmuseum <strong>in</strong> Riege<br />
Historisch onderwijs volgens <strong>het</strong> oude Pruisische<br />
schoolreglement van 1872. Dat ervaart men<br />
<strong>in</strong> de <strong>in</strong> 1815 gebouwde dorpsschool <strong>in</strong> Riege.<br />
Hier heeft de dorpsgemeenschap Hövelriege/<br />
Riege <strong>in</strong> de <strong>in</strong>middels onder erfgoed staande<br />
oude dorpsschool een historisch klaslokaal <strong>in</strong>gericht.<br />
Bezoekers blikken hier terug op de bijzondere<br />
ontwikkel<strong>in</strong>g van <strong>het</strong> Duitse schoolsysteem<br />
en genieten van <strong>het</strong> ouderwetse onderwijs dat<br />
alle bezoekers - van scholieren tot senioren- hier<br />
krijgen.<br />
Beschermd natuurgebied Moosheide<br />
Moosheide is met een oppervlakte van 4,5 ha<br />
<strong>het</strong> grootst beschermde natuurgebied van de<br />
Senne. De comb<strong>in</strong>atie van du<strong>in</strong>en, dalen, open<br />
heidevlaktes en dennenbossen maakt <strong>het</strong><br />
natuurgebied tot een aantrekkelijke bestemm<strong>in</strong>g.<br />
Midden<strong>in</strong> de Moosheide bev<strong>in</strong>den zich<br />
de bronnen van de Ems. De Moosheide is tevens<br />
<strong>het</strong> leefgebied van de Sennense paarden.<br />
Buurtcentrum OWL<br />
Het door de Platduitse kr<strong>in</strong>g Hövelhof<br />
<strong>in</strong>gerichte buurtcentrum schept een beeld<br />
over de leefwijze van de boeren <strong>in</strong> de Senne.<br />
Tevens heeft deze kr<strong>in</strong>g ook <strong>het</strong> „Haus des<br />
historischen Handwerks“ onder haar hoede.<br />
U kunt <strong>in</strong> de werkplaatsen kennis maken met<br />
ambachtelijke activiteiten van vroeger en uw<br />
ambachtelijke talenten ontdekken.<br />
20<br />
www.senne-parcours.de<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Verkehrsvere<strong>in</strong><br />
Hövelhof e. V.<br />
Tourist-Information im Rathaus<br />
Schlossstr. 14, 33161 Hövelhof<br />
Tel. +49 5257 5009-215, Fax 5009-282<br />
verkehrsvere<strong>in</strong>@hoevelhof.de<br />
www.hoevelhof.de<br />
21
Mühlen-Tour Hövelhof<br />
Lengte: ca. 24 km<br />
S<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Heerlijk fietsen langs de parels van Hövelhof –<br />
ontdek Riege en Espeln<br />
Hövelhof biedt met zijn unieke Senne,- en heidelandschap de perfecte comb<strong>in</strong>atie<br />
van <strong>in</strong>teressante bezienswaardigheden en een afwisselende fietstocht. Met de<br />
Hö 7 – de molenroute – fietst men door <strong>het</strong> beschermde natuurgebied Rixelbruch,<br />
omr<strong>in</strong>gd door du<strong>in</strong>en beleeft u hier de schoonheid van Riege en Espeln, twee deelgemeenten<br />
temidden van een prachtig landschap.<br />
De molens aan de Furlbach zijn bijzondere bezienswaardigheden tijdens de fietstocht.<br />
Ook de prachtige beemden bij de Holtebach, de Emsbronnen-regio met haar<br />
parkachtige landschap, de typische boerderijen <strong>in</strong> Espeln en <strong>het</strong> dorpsschoolmuseum<br />
<strong>in</strong> Riege zijn een bezoek waard. Een absolute must is een bezoek aan <strong>het</strong> voormalige<br />
pr<strong>in</strong>s-bisschoppelijke jachtslot, <strong>het</strong> herkenn<strong>in</strong>gsteken van Hövelhof.<br />
De fietsroute verloopt voornamelijk over geasfalteerde fietspaden en is vanwege<br />
<strong>het</strong> vlakke landschap prima geschikt voor gez<strong>in</strong>nen.<br />
Berl<strong>in</strong>er „Mauer-Denk-Mal“ / Alte Rieger Schule<br />
Rixelbruch<br />
Furlmühle<br />
Jagdschloss<br />
Schlacht am Haspelkamp<br />
Espeln<br />
Molens<br />
In Riege, direct langs de route van de Hö 7,<br />
v<strong>in</strong>dt men de Fuhrlmolen. De zoge<strong>het</strong>en boerenmolen<br />
met waterrad stamt uit de 16de<br />
eeuw en is <strong>in</strong>middels uitvoerig gerestaureerd.<br />
Op steenworp afstand bev<strong>in</strong>dt zich een beukmolen<br />
uit de 17de eeuw. In beide molens werden<br />
oorspronkelijk hennep,- en vlasstengels<br />
gebroken, later deden ze dienst als handels,-<br />
en korenmolen.<br />
Espeln<br />
De oude boerengemeenschap Espeln maakt s<strong>in</strong>ds<br />
1975 deel uit van de gemeente Hövelhof. Haar geschiedenis<br />
kenmerkt zich vooral door de talrijke<br />
oeroude hoven aan de vruchtbare „Espelner<br />
Rücken“. Tijdens <strong>het</strong> eerste weekend van september<br />
v<strong>in</strong>dt <strong>in</strong> Espeln <strong>het</strong> traditionele dorps- en<br />
oogstfeest plaats. Hoogtepunt hierbij is de lange,<br />
feestelijke optocht waarbij de laatste oogstwagen<br />
volgens oude traditie wordt b<strong>in</strong>nengehaald.<br />
Het jachtslot<br />
In 1661 liet pr<strong>in</strong>s-bisschop Dietrich Adolf von<br />
der Recke <strong>het</strong> <strong>in</strong>middels onder erfgoed staande<br />
jachtslot bouwen. In <strong>het</strong> Raadhuis van<br />
Hövelhof, wat direct tegenover <strong>het</strong> jachtslot<br />
staat, is een orig<strong>in</strong>eel model van <strong>het</strong> slotcomplex<br />
met een schaal van 1:120 te bezichtigen.<br />
Het m<strong>in</strong>iatuur geeft <strong>het</strong> imperiale hof <strong>in</strong> de<br />
b<strong>in</strong>nenstad van 1850 weer.<br />
0 5 10 15 20 25 km<br />
Hövelhof<br />
route tegen de klok <strong>in</strong><br />
Hövelhof<br />
22<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Verkehrsvere<strong>in</strong><br />
Hövelhof e. V.<br />
Tourist-Information im Rathaus<br />
Schlossstr. 14, 33161 Hövelhof<br />
Tel. +49 5257 5009-215, Fax 5009-282<br />
verkehrsvere<strong>in</strong>@hoevelhof.de<br />
www.hoevelhof.de<br />
23
Rund ums Soratfeld<br />
Lengte: ca. 30 km<br />
S<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Rondweg door <strong>het</strong> Eggevoorland met<br />
prachtig uitzicht<br />
De benam<strong>in</strong>g Soratfeld stamt af van <strong>het</strong> Middelhoogduitse woord sor = karig,<br />
schraal, armoedig. Zo bestaat de akkerbouw van de Soratvelden hoofdzakelijk uit<br />
graanbouw. Toch is de karige hoogvlakte <strong>in</strong>middels een vruchtbaar land voor de<br />
energiew<strong>in</strong>n<strong>in</strong>g geworden. Met meer dan 60 w<strong>in</strong>dmolens staat hier één van de<br />
grootste b<strong>in</strong>nenlandse w<strong>in</strong>dparken van Europa en drukt zijn stempel op <strong>het</strong> landschapsbeeld<br />
ten noorden van Lichtenau. Rondom <strong>het</strong> Soratfeld is- <strong>in</strong> tegenstell<strong>in</strong>g<br />
tot de karige hoogvlakte - een prachtig dallandschap met een veelzijdige flora en<br />
fauna ontstaan. De fietsroute leidt u over rustige en goed te berijden veld, -en<br />
weidewegen door <strong>het</strong> afwisselende landschap en belooft mooie uitzichten over<br />
<strong>het</strong> Paderbornse hoogland en verwent u met een panorama tot aan de bergketen<br />
van <strong>het</strong> Sauerland.<br />
Uw fietstocht beg<strong>in</strong>t en e<strong>in</strong>digt <strong>in</strong> Herbram bij <strong>het</strong> restaurant Zur L<strong>in</strong>de. Vanaf<br />
Herbram volgt u de marker<strong>in</strong>g „Soratfeld“ en fietst u door <strong>het</strong> bergachtige Eggevoorland<br />
over de Reischlagsberg via de natuurmonumenten Erdfall en Spielmanns<br />
Kuhle naar Grundste<strong>in</strong>heim. Bij Iggenhausen verloopt de weg bergopwaarts naar<br />
de W<strong>in</strong>terberg. Verder loopt de route, onder <strong>het</strong> w<strong>in</strong>dpark door, via glooiende heuvels<br />
naar de „energiestad“ Lichtenau. Vanaf hier fietst u door <strong>het</strong> wonderschone<br />
natuur- en cultuurlandschap van <strong>het</strong> Eselsbett en <strong>het</strong> Egge-Längsdal via de dorpen<br />
Hakenberg en Asseln tot aan Herbram.<br />
Schwalglöcher<br />
Böhner Mühle<br />
Mittelalterliche Burg<br />
NSG Eselsbett<br />
W<strong>in</strong>dpark Asseln<br />
Wasserbüffelwiese<br />
0 5 10 15 20 25 30 km<br />
Herbram<br />
route tegen de klok <strong>in</strong><br />
Herbram<br />
Beschermd natuurgebied – Eselsbett<br />
Het beschermde natuurgebied Eselsbett bestaat<br />
uit verschillende leefruimtes; van vochtige tot<br />
zeer natte groenvlakten, een laagveengebied en<br />
een stuk hoogveengebied. Een rijke flora en fauna<br />
kenmerken <strong>het</strong> natuurgebied. Het Eselsbett heeft<br />
een belangrijke floristieke betekenis vanwege de<br />
met uitsterven bedreigde vaatplanten, die hier<br />
nog <strong>in</strong> grote aantallen voorkomen. Ook komen er<br />
maar liefst 90 verschillende vogelsoorten voor <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> drasland.<br />
... aan de ruisende beek<br />
In Iggenhausen treft u een nog functionerende<br />
molen, oorspronkelijk <strong>in</strong> <strong>het</strong> bezit van Graaf von<br />
Westfalen. Alhoewel de molentechniek en <strong>het</strong><br />
gebouw zich door de jaren heen hebben ontwikkeld,<br />
schept de molen een goed beeld van een<br />
kle<strong>in</strong>e landelijke ,,Lohnmühle“ uit de tijd rond<br />
1900. De molen kan op afspraak worden bezichtigd.<br />
Tel. +49 5295 650<br />
Vleugels <strong>in</strong> de w<strong>in</strong>d –<br />
w<strong>in</strong>dpark Lichtenau/Asseln<br />
In Lichtenau-Asseln bev<strong>in</strong>dt zich een b<strong>in</strong>nenlands-<br />
w<strong>in</strong>dpark, dat vroeger <strong>het</strong> grootste van<br />
Europa was. Met <strong>in</strong> totaal 62 w<strong>in</strong>dmolens die<br />
tussen de 150 en 1500 KW produceren en<br />
een geïnstalleerd nom<strong>in</strong>aal vermogen van<br />
36 Megawatt hebben. Het w<strong>in</strong>dpark is m.b.t.<br />
de klimaatbescherm<strong>in</strong>g een belangrijk<br />
prestige-project <strong>in</strong> OWL. Hier wordt ongeveer 65.000.000 kWh stroom per jaar<br />
geproduceerd, wat met <strong>het</strong> jaarverbruik van 50.000 mensen overeenkomt.<br />
24<br />
i<br />
Tourist-Information<br />
Lichtenau<br />
Lange Straße 39, 33165 Lichtenau<br />
Tel. +49 5295 998841, Fax 8970<br />
tourist@lichtenau.de<br />
www.lichtenau.de<br />
25
<strong>Paderborner</strong> Rundtour<br />
Lengte: ca. 74 km<br />
S<br />
Ervaar een afwisselend landschap<br />
Tijdens de nieuwe Paderbornse rondtocht, die <strong>in</strong> een grote boog om de stad<br />
Paderborn loopt, geniet u van de veelzijdige landschappen. De route loopt door<br />
<strong>het</strong> merenlandschap <strong>in</strong> <strong>het</strong> noorden van Paderborn, de zandrijke Senne. De route<br />
vervolgt over de uitgestrekte Paderbornse hoogvlakte en loopt door tot <strong>het</strong> tot<br />
Hellwegbörde behorende akkerland <strong>in</strong> <strong>het</strong> westen. Zo verschillend als de landschappen<br />
zijn, zo verschillend is ook de moeilijkheidsgraad: <strong>het</strong> noordelijke deel is vlak en<br />
zonder stijg<strong>in</strong>gen; <strong>het</strong> zuidelijke deel gaat op en af. Tussendoor kunt u <strong>in</strong> de talrijke<br />
gezellige cafés en restaurants langs de weg even pauze houden, zodat u weer op<br />
krachten komt.<br />
De ongeveer 70 km lange <strong>Paderborner</strong> Rundtour beg<strong>in</strong>t – net als de andere vier<br />
korte Paderborn routes (PB 1-4) bij de fietsroute-<strong>in</strong>formatievitr<strong>in</strong>e op de westelijke<br />
„Maspernplatz“ <strong>in</strong> de buurt van de speeltu<strong>in</strong> aan de b<strong>in</strong>nenstadsr<strong>in</strong>g. Ze is gemarkeerd<br />
met een drie-hazen-vignet.<br />
Slot Hamborn<br />
Een van de meest markante bouwwerken van<br />
deze vestig<strong>in</strong>g is <strong>het</strong> 19de eeuwse slot. Het slot<br />
werd <strong>in</strong> 1931 door de gezamenlijke eigenaren<br />
van de „Schloss Hamborn Rudolf-Ste<strong>in</strong>er-Werkgeme<strong>in</strong>schaft“<br />
overgenomen, waarna er o.a. een<br />
school met <strong>in</strong>ternaat, een bejaardencentrum,<br />
een landgoed met eigen kaasmakerij, een bakkerij,<br />
werkplaatsen, een natuurw<strong>in</strong>kel en een café<br />
werden gevestigd.<br />
Slotpark<br />
In <strong>het</strong> kader van de floriade <strong>in</strong> 1994 werd de<br />
baroktu<strong>in</strong> gereconstrueerd en werd <strong>het</strong> 42 ha<br />
grote slotpark gerealiseerd. In de voormalige<br />
stallen bev<strong>in</strong>den zich s<strong>in</strong>dsdien <strong>het</strong> geschiedkundig<br />
museum en <strong>het</strong> natuurmuseum.<br />
De uit de Biedermeier periode stammende<br />
manege dient tegenwoordig als stadsgalerij<br />
waar wisselende exposities te zien zijn.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Schloß- und Auenpark<br />
HNF<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
Schloß Hamborn<br />
Madonna am Stern<br />
Ellerbachtal<br />
Lippequelle<br />
Fischteiche<br />
Ellerbachtal<br />
Het Ellerbachtal heeft – vooral <strong>in</strong> <strong>het</strong> gebied<br />
rondom de gemeente Haxtergrund – steile afgronden<br />
en heeft zich <strong>in</strong> <strong>het</strong> kalksteen van de<br />
<strong>Paderborner</strong> hoogvlaktes gekerfd.<br />
De Ellerbach <strong>in</strong> <strong>het</strong> dal is een voor dit landschap<br />
typische beekloop met een wisselende waterstand:<br />
<strong>in</strong> de zomer is <strong>het</strong> er vooral droog omdat<br />
<strong>het</strong> water <strong>in</strong> <strong>het</strong> brokkelige kalksteen gesijpeld is.<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80 km<br />
Paderborn route tegen de klok <strong>in</strong> Paderborn<br />
26<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Tourist<br />
Information Paderborn<br />
Marienplatz 2a, 33098 Paderborn<br />
Tel. +49 5251 88-2980, Fax 88-2990<br />
tourist-<strong>in</strong>fo@paderborn.de<br />
www.paderborn.de/tourismus<br />
27
<strong>Paderborner</strong> Seentour<br />
Lengte: ca. 26 km<br />
S<br />
Gezellige fietstocht –<br />
ideaal voor gez<strong>in</strong>nen met k<strong>in</strong>deren<br />
Deze makkelijk te fietsen tocht <strong>in</strong> <strong>het</strong> noordelijke stadsgebied van Paderborn loopt<br />
door een landschap met talrijke meren. Ze voert grotendeels over autovrije wegen,<br />
heeft geen stijg<strong>in</strong>gen en is daarom ook prima geschikt voor gez<strong>in</strong>nen met k<strong>in</strong>deren.<br />
Meerdere speelplaatsen liggen direct aan de route, <strong>het</strong> slotpark <strong>in</strong> Neuhaus lokt met<br />
<strong>het</strong> openlucht theater en midgetgolfbanen, <strong>het</strong> Lippemeer met een zwemstrand,<br />
waterfietsen en een fietsparcours.<br />
De ongeveer 26 km lange route beg<strong>in</strong>t bij de fietsroute-<strong>in</strong>formatievitr<strong>in</strong>e op de<br />
westelijke „Maspernplatz“ die <strong>in</strong> de buurt van de speeltu<strong>in</strong> aan de b<strong>in</strong>nenstadsr<strong>in</strong>g<br />
te v<strong>in</strong>den is. De tocht is voorzien van bordjes met de tekst PB 1, d.w.z.<br />
<strong>Paderborner</strong> Tour nr. 1. Door de Padervlaktes en langs <strong>het</strong> Padermeer loopt de weg<br />
eerst naar slot Neuhaus. Vervolgens via de Lippesee langs <strong>het</strong> recreatiegebied<br />
Wilhelmsberg naar de Habichtssee. Daarna fietst u langs de Waldsee en de<br />
Tallemeren. Door <strong>het</strong> recreatiegebied Fischteiche en langs <strong>het</strong> He<strong>in</strong>z Nixdorf<br />
Museumsforum bereikt u weer <strong>het</strong> beg<strong>in</strong>punt.<br />
Recreatieparadijs Lippesee<br />
Het recreatieve aanbod rondom de Lippesee is<br />
enorm: hier kan men zeilen, surfen, waterfietsen,<br />
waterskiën, zonnebaden op <strong>het</strong> strand,<br />
joggen, wandelen en midgetgolfen. Ook <strong>het</strong><br />
skatepark is hier erg populair, evenals de beachvolleybal-<br />
en basketbalvelden, <strong>het</strong> fietsparcours<br />
en de speeltu<strong>in</strong>en.<br />
Padersee<br />
De Padersee ligt precies halverwege de b<strong>in</strong>nenstad<br />
en <strong>het</strong> Slot Neuhaus. Het meer is vooral<br />
populair bij wandelaars, hardlopers en gez<strong>in</strong>nen<br />
met k<strong>in</strong>deren, maar was <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie niet<br />
als recreatiegebied bedoeld. De Padersee diende<br />
voorheen als retentiebekken na de verwoestende<br />
overstrom<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de zomer van 1965.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Pader Schloß Neuhaus<br />
Gut Lippesee<br />
Padersee<br />
Lippesee<br />
Boker Kanal<br />
Habichtsee<br />
Fischteiche<br />
Natuurgebied Fischteiche<br />
De vijvers worden hier niet met grond- of regenwater,<br />
maar met zoge<strong>het</strong>en artesische bronnen<br />
gevuld: een pijpleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de buurt van <strong>het</strong> speelterre<strong>in</strong><br />
loopt ongeveer 100 meter de grond <strong>in</strong>.<br />
Het water vloeit - zonder pompen - vanuit <strong>het</strong><br />
ondergrondse kalksteen naar de oppervlakte en<br />
wordt zo naar de visvijver geleid.<br />
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 km<br />
Paderborn<br />
Route met de klok mee<br />
Paderborn<br />
28<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Tourist<br />
Information Paderborn<br />
Marienplatz 2a, 33098 Paderborn<br />
Tel. +49 5251 88-2980, Fax 88-2990<br />
tourist-<strong>in</strong>fo@paderborn.de<br />
www.paderborn.de/tourismus<br />
29
Beke-Lippe-Tour<br />
Lengte: ca. 34 km<br />
S<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Rustige wegen en uitgestrekte uitzichten<br />
Om te beg<strong>in</strong>nen start de tocht makkelijk en rustig, maar ongeveer vanaf de helft<br />
van de route wordt <strong>het</strong> een stuk zwaarder. U wordt beloond met mooie uitzichten<br />
vanaf de Paderbornse hoogvlakte over de Senne en <strong>het</strong> Teutoburger Woud.<br />
Het ongeveer 34 km lange uitstapje beg<strong>in</strong> bij de fietsroute-<strong>in</strong>formatievitr<strong>in</strong>e<br />
op de westelijke „Maspernplatz“ die <strong>in</strong> de buurt van de speeltu<strong>in</strong> aan de b<strong>in</strong>nenstadsr<strong>in</strong>g<br />
te v<strong>in</strong>den is. De tocht is gemarkeerd als PB 2 (Paderborn-Tour 2). Ze loopt<br />
langs <strong>het</strong> He<strong>in</strong>z Nixdorf MuseumsForum (HNF) naar <strong>het</strong> recreatiegebied Fischteiche.<br />
Hier gaat <strong>het</strong> verder langs de Tallesee en op een voormalig spoortraject naar de<br />
kuurstad Bad Lippspr<strong>in</strong>ge. Op <strong>het</strong> traject via Neuenbeken, Dahl en de Haxtergrund,<br />
naar de b<strong>in</strong>nenstad van Paderborn, leert u <strong>het</strong> karakter van de Paderbornse hoogvlakte<br />
kennen: diep <strong>in</strong>gekerfde dalen met waterlopen, die vaak droog zijn en luchtige<br />
hoogtes, met uitgestrekte uitzichten.<br />
Lippequelle<br />
Lichtenturm Haxter Warte<br />
Gut Red<strong>in</strong>gerhof<br />
Beke<br />
Pfarrkirche Neunbeken Flugplatz Haxterberg<br />
Neuenbeken<br />
De Beke ontspr<strong>in</strong>gt <strong>in</strong> Buke, een deelgemeente<br />
van Altenbeken. Hij stroomt door Altenbeken,<br />
Neuenbeken en Marienloh. Na bijna 18 kilometer<br />
mondt de rivier uit <strong>in</strong> de Lippe, ten westen<br />
van Marienloh. Net als andere waterstromen<br />
van de <strong>Paderborner</strong> hoogvlaktes, sijpelt <strong>het</strong><br />
water <strong>in</strong> de zomer vaak, vlak voor Neuenbeken,<br />
<strong>in</strong> de kalkstenen bodem.<br />
Bad Lippspr<strong>in</strong>ge<br />
Paderborn heeft de bijzondere hydrogeologische<br />
verhoud<strong>in</strong>gen van de <strong>Paderborner</strong> hoogvlaktes<br />
niet alleen te danken aan de bronnen<br />
van de Pader, maar net zo goed aan de Lippebronnen<br />
van Bad Lippspr<strong>in</strong>ge. De bronvijver<br />
van de Lippe bev<strong>in</strong>dt zich op steenworp afstand<br />
van de bergruïne. Vanaf daar stroomt<br />
de rivier verder en mondt uite<strong>in</strong>delijk na 220<br />
kilometer uit <strong>in</strong> de Rijn bij Wesel.<br />
Lichtenturm<br />
De Lichtentoren is onderdeel van de middeleeuwse<br />
„wacht“, een uitkijktoren ter bescherm<strong>in</strong>g<br />
van Paderborn, die de stad <strong>in</strong> een wijde<br />
straal omr<strong>in</strong>gde. Daarbij werden natuurlijke h<strong>in</strong>dernissen,<br />
zoals rivieren en beken, met heggen,<br />
palissaden en wallen afgeschermd. Om <strong>het</strong> zicht<br />
te verbeteren werden er op de heuvelruggen uitzichttorens<br />
gebouwd.<br />
0 4 8 12 16 20 24 28 32 36 km<br />
Paderborn Route met de klok mee Paderborn<br />
30<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Tourist<br />
Information Paderborn<br />
Marienplatz 2a, 33098 Paderborn<br />
Tel. +49 5251 88-2980, Fax 88-2990<br />
tourist-<strong>in</strong>fo@paderborn.de<br />
www.paderborn.de/tourismus<br />
31
Haxterberg und Almetal<br />
Lengte: ca. 25 km<br />
S<br />
Gezellige tocht met een sportieve <strong>in</strong>slag<br />
Deze 25 kilometer lange rondtocht biedt avontuurlijke natuurervar<strong>in</strong>gen met verre<br />
uitzichten over de Senne tot aan <strong>het</strong> Teutoburgerwoud. Zoals alle fietstochten door<br />
<strong>het</strong> Paderborn <strong>Land</strong> (PB-toeren) beg<strong>in</strong>t deze route bij <strong>het</strong> fietsroute-<strong>in</strong>formatiebord<br />
aan <strong>het</strong> westelijke Maspernplatz, vlakbij de speeltu<strong>in</strong> aan de stadsr<strong>in</strong>g.<br />
De route wordt aangeduid met „PB 3“, oftewel „Paderborn-Tour 3“. De eerste zes kilometer<br />
vereisen een sportieve <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g: vanaf de b<strong>in</strong>nenstad tot aan de luchthaven<br />
moet de deelnemer ongeveer 130 meter hoogte overw<strong>in</strong>nen. Echt steil wordt <strong>het</strong><br />
na de afslag richt<strong>in</strong>g Haxtergrund. Daarna volgt een meer ontspannen gedeelte tot<br />
aan <strong>het</strong> e<strong>in</strong>de van de route.<br />
De route verloopt door <strong>het</strong> idyllische gebied langs de Ellerbach en via <strong>het</strong> slot Hamborg<br />
<strong>in</strong> de richt<strong>in</strong>g van Borchen. Op de terugweg wordt u tot kort voor Paderborn<br />
begeleid door de Alme. Voor <strong>het</strong> kerkhof en door <strong>het</strong> Riemekepark wordt uite<strong>in</strong>delijk<br />
weer <strong>het</strong> beg<strong>in</strong>punt op <strong>het</strong> Masperplatz bereikt.<br />
Stuwdam Ellerbach<br />
De Ellerbach <strong>in</strong> Haxergrund is voor de <strong>Paderborner</strong><br />
hoogvlakte een typische beekloop: <strong>in</strong> de<br />
zomer is <strong>het</strong> er vooral droog omdat <strong>het</strong> water<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> brokkelige kalksteen gesijpeld is. Omdat<br />
krachtige neerslag kan leiden tot sterk hoogwater<br />
werd er - om <strong>het</strong> overstromen van de<br />
gemeente Kirchborchen te voorkomen – deze<br />
stuwdam gebouwd.<br />
Pader<br />
De meer dan 200 bronnen van de Pader ontspr<strong>in</strong>gen<br />
midden<strong>in</strong> <strong>het</strong> centrum van Paderborn.<br />
Ze zijn goed voor gemiddeld 5000 liter<br />
water per seconde. Toch mondt de Pader al<br />
na vier kilometer uit <strong>in</strong> de m<strong>in</strong>der waterrijke<br />
Lippe en verliest daarmee zijn naam. Hierdoor<br />
is de Pader de kortste rivier van Duitsland.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Pader<br />
Madonna am „Stern“<br />
Mall<strong>in</strong>ckrodthof<br />
Schloss Hamborn<br />
Almetalbahn<br />
Flugplatz Haxterberg<br />
Staudamm Ellerbach<br />
Wewer<br />
Almetalbahn<br />
De Almetalbahn was een ongeveer 60 km lange<br />
spoorweg van Paderborn via Büren naar Brilon.<br />
De spoorweg werd rond 1900 <strong>in</strong> werk<strong>in</strong>g gesteld.<br />
In 1974 werd <strong>het</strong> doorgaand personenverkeer<br />
<strong>in</strong>gevoerd. Tegenwoordig rijdt er tussen Büren<br />
en Thülen een museumtre<strong>in</strong>tje. Tussen Büren en<br />
Paderborn is <strong>het</strong> spoor afgebroken.<br />
0 5 10 15 20 25 km<br />
Paderborn<br />
Route met de klok mee<br />
Paderborn<br />
32<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Tourist<br />
Information Paderborn<br />
Marienplatz 2a, 33098 Paderborn<br />
Tel. +49 5251 88-2980, Fax 88-2990<br />
tourist-<strong>in</strong>fo@paderborn.de<br />
www.paderborn.de/tourismus<br />
33
<strong>Paderborner</strong> Westschleife<br />
Lengte: ca. 32 km<br />
S<br />
Gezellige tocht door velden en weiden<br />
Deze rondweg verloopt door <strong>het</strong> uitgestrekte, vlakke gebied ten westen van Paderborn.<br />
De omgev<strong>in</strong>g tussen Delbrück, Salzkotten en Paderborn straalt de rust uit<br />
van weiden, velden en baggermeren. De route loopt bijna constant over rustige,<br />
geasfalteerde wegen.<br />
Deze ongeveer 32 kilometer lange tocht beg<strong>in</strong>t bij <strong>het</strong> fietsroute-<strong>in</strong>formatiebord aan<br />
<strong>het</strong> westelijke Maspernplatz, vlakbij de speeltu<strong>in</strong> aan de stadsr<strong>in</strong>g.<br />
De route wordt aangeduid met „PB 4“, oftewel „Paderborn-Tour 4“. De route loopt<br />
door <strong>het</strong> Riemekepark, voorbij <strong>het</strong> kerkhof en vervolgens <strong>in</strong> westelijke richt<strong>in</strong>g <strong>het</strong><br />
stadsdeel Wewer. Vanaf hier verloopt de tocht <strong>in</strong> noordelijke richt<strong>in</strong>g, voorbij <strong>het</strong><br />
therapeutische opleid<strong>in</strong>gs<strong>in</strong>stituut Haus Widey en de gemeenten Scharmede en<br />
Bentfeld. Uite<strong>in</strong>delijk gaat de route via <strong>het</strong> Boker-kanaal naar Slot Neuhaus en door<br />
de Paderbeemden weer terug naar <strong>het</strong> beg<strong>in</strong>punt.<br />
De weg van <strong>het</strong> centraal station Paderborn tot <strong>het</strong> beg<strong>in</strong>punt is af te leggen via de<br />
tre<strong>in</strong>-fiets-routes Teuto-Senne en Weser-Lippe of via de <strong>Land</strong>esGartenschauRoute.<br />
Alt-Eng<strong>in</strong>gerMolen<br />
De Alt-Eng<strong>in</strong>gerMolen geldt als een van de<br />
oudste gebouwen van <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong>.<br />
Gelegen aan de Gunnebach deed <strong>het</strong> dienst als<br />
watermolen en boerderij. Tegenwoordig is er een<br />
gezellig hotel-restaurant gevestigd. In de zomer<br />
nodigt de Paulanergarten met zijn reusachtige<br />
kastanjebomen de gasten uit voor een korte<br />
rustpauze.<br />
Wewer<br />
Wewer ligt op ongeveer 5,5 km afstand van<br />
<strong>het</strong> centrum van Paderborn, <strong>in</strong> <strong>het</strong> grensgebied<br />
van <strong>het</strong> Hellweggebied en de <strong>Paderborner</strong><br />
hoogvlaktes. Het meest opvallende gebouw<br />
van deze gemeente is de onder erfgoed<br />
staande parochiekerk St. Johannes Baptist uit<br />
<strong>het</strong> jaar 1885. De toren van <strong>het</strong> onderste gedeelte<br />
stamt nog uit de Romaanse bouwtijd.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Almetalbahn<br />
Wewer<br />
Alt-Eng<strong>in</strong>ger-Mühle Schloß- und Auenpark<br />
Lippesee<br />
Schloß Neuhaus<br />
Boker Kanal Padersee<br />
Recreatieparadijs Lippesee<br />
Het recreatieve aanbod rondom de Lippesee is<br />
enorm: hier kan men zeilen, surfen, waterfietsen,<br />
waterskiën, zonnebaden op <strong>het</strong> strand, joggen,<br />
wandelen en midgetgolfen. Ook <strong>het</strong> skatepark is<br />
hier erg populair, evenals de beachvolleybal- en<br />
basketbalvelden, <strong>het</strong> fietsparcours en de speeltu<strong>in</strong>en.<br />
0 5 10 15 20 25 30 km<br />
Paderborn<br />
route tegen de klok <strong>in</strong><br />
Paderborn<br />
34<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Tourist<br />
Information Paderborn<br />
Marienplatz 2a, 33098 Paderborn<br />
Tel. +49 5251 88-2980, Fax 88-2990<br />
tourist-<strong>in</strong>fo@paderborn.de<br />
www.paderborn.de/tourismus<br />
35
EmsRadweg<br />
Lengte: ca. 375 km<br />
S<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
Hövelhof – Emden<br />
De loop van een rivier volgen, vanaf de bron tot aan de<br />
uitmond<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de zee, is altijd iets bijzonders. Daarom is<br />
de Ems-Radweg een unieke belevenis. De route bevat bijna<br />
geen hoogteverschillen. De Ems verb<strong>in</strong>dt bij wijze van spreken<br />
vijf vakantieregio’s met een blauwe band, ieder met zijn eigen karakter. Direct bij<br />
<strong>het</strong> nieuwe Ems-Informatiecentrum <strong>in</strong> Hövelhof, aan de voet van <strong>het</strong> historische<br />
Teutoburger Woud, beg<strong>in</strong>t deze route. Deze leidt u eerst naar Delbrück <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong><br />
<strong>Land</strong> en kronkelt ervolgens door <strong>het</strong> Gütersloher <strong>Land</strong>. Historische steden<br />
met vakwerkhuizen drukken hun stempel op <strong>het</strong> ongerepte landschapsbeeld. Langs<br />
de paradijselijke Emsauen gaat de route verder door <strong>het</strong> parklandschap van <strong>het</strong><br />
Münsterland met zijn vele watersloten. De Ems bereikt dan de groene uitgestrektheid<br />
van <strong>het</strong> Emsland; een regio die de natuur en scheepsvaarttradities op een<br />
bijzondere wijze met elkaar verb<strong>in</strong>dt. Maritiem wordt <strong>het</strong> <strong>in</strong> Oost-Friesland. Hier<br />
kan men al bijna de zeelucht ruiken. Bij Emden mondt de Ems uite<strong>in</strong>delijk uit <strong>in</strong> de<br />
Dollart en de Noordzee. Een bekroonde afsluit<strong>in</strong>g van een reis aan en met de idyllische<br />
Ems.<br />
Emsquellen<br />
Ems Infozentrum<br />
Wredenbrück<br />
Delbrück<br />
Warendorf<br />
Greven<br />
Rhe<strong>in</strong>e<br />
L<strong>in</strong>gen<br />
Papenburg<br />
Lathen<br />
Meppen<br />
Leer<br />
Außenhafen/Hochseeschleuse<br />
Informatiecentrum Emsbronnen/<br />
EmsRadweg<br />
Het <strong>in</strong>formatiecentrum markeert <strong>het</strong> startpunt<br />
van de EmsRadweg. De tentoonstell<strong>in</strong>g<br />
zorgt voor voorpret omtrent de mooie landschappen<br />
die de fietsers samen met de Ems<br />
doorkruizen. U fietst langs bezienswaardigheden<br />
die de moeite waard zijn om ervoor van de<br />
fiets te stappen. Bezoekers krijgen <strong>in</strong>formatie<br />
over <strong>het</strong> toeristische aanbod en maken al voor <strong>het</strong> beg<strong>in</strong> van de reis kennis met de<br />
hoogtepunten van de Ems.<br />
Meyerwerf Papenburg<br />
In de Meyerwerf <strong>in</strong> Papenburg worden <strong>in</strong> de<br />
grootste droogdokken ter wereld – bijna 40 km<br />
van de kust – cruiseschepen gebouwd. In <strong>het</strong><br />
bezoekerscentrum krijgt u d.m.v. scheepsmodellen<br />
en een cab<strong>in</strong>e een <strong>in</strong>druk van de moderne<br />
scheepsbouw. De 476 m lange Ems-stormvloedker<strong>in</strong>g<br />
maakt de doorgang van grote schepen <strong>in</strong><br />
de gestuwde Ems mogelijk. Zo kunnen de luxe<br />
schepen vanuit de Meyerwerf <strong>in</strong> Papenburg tot aan de Noordzee gebracht worden.<br />
Zeehavenstad Emden<br />
In Emden, de zeehavenstad met een 1200-<br />
jarige stadsgeschiedenis, mondt de Ems <strong>in</strong> de<br />
Dollart uit. Culturele hoogtepunten zijn de<br />
kunsthal Emden en <strong>het</strong> „Ostfriesische <strong>Land</strong>esmuseum“.<br />
Het „Otto Huus“ toont de carrière<br />
van de uit Emden afkomstige komiek Otto.<br />
0 40 80 120 160 200 240 280 320 360 400 km<br />
Hövelhof<br />
Emden<br />
36<br />
www.emsradweg.de<br />
Kwaliteitslogo<br />
Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub<br />
i<br />
Touristikzentrale<br />
<strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong> e.V.<br />
Königstraße 16, 33142 Büren<br />
Tel. +49 2951 970300, Fax 970304<br />
<strong>in</strong>fo@paderborner-land.de<br />
www.paderborner-land.nl<br />
37
BahnRadRoute Teuto-Senne<br />
Lengte: ca. 150 km<br />
BahnRadRoute Weser-Lippe<br />
Lengte: ca. 305 km<br />
Osnabrück – Paderborn<br />
Onder <strong>het</strong> motto „gemakkelijk per<br />
tre<strong>in</strong> en fiets van de dom <strong>in</strong> Osnabrück<br />
naar de dom <strong>in</strong> Paderborn” fietst u<br />
door drie prachtige landschappen. De<br />
tre<strong>in</strong>route Teuto-Senne route is de eerste<br />
BahnRadRoute van Duitsland. U kunt uw route met twee<br />
spoortrajecten comb<strong>in</strong>eren. De BahnRadRoute Teuto-Senne<br />
brengt u van <strong>het</strong> Teutoburger Woud op 150 km van de<br />
historische stadskern van Osnabrück, door Nedersaksen en<br />
Noordrijn-Westfalen, naar de oude keizer- en bisschopsstad<br />
Paderborn, waar <strong>het</strong> beroemde slot Neuhaus en de imposante<br />
dom een mooi e<strong>in</strong>dpunt vormen. Vanaf de dom <strong>in</strong><br />
Osnabrück loopt de fietroute door de idyllische dalen en de<br />
uitgestrekte bossen van <strong>het</strong> Teutoburger Woud. Door <strong>het</strong><br />
mooie Osnabrücker,- en Gütersloher <strong>Land</strong> met hun mooie<br />
lanen en watersloten fietst u naar <strong>het</strong> bijna ongerepte<br />
natuur landschap van de Senne met haar bloeiende heide en<br />
de geurende dennenbossen <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong>.<br />
Bremen – Paderborn<br />
De BahnRadRoute is een <strong>in</strong>drukwekkende<br />
fietstocht over oude Hansewegen<br />
van de groene Weseroever tot <strong>het</strong><br />
zonnige zuiden van Oost-Westfalen. De<br />
360 km lange tocht loopt van Bremen via<br />
Bielefeld naar Paderborn en doorkruist daarbij de molenkr<strong>in</strong>g<br />
M<strong>in</strong>den- Lübbecke, <strong>het</strong> Wittek<strong>in</strong>dsland Herford, <strong>het</strong><br />
Lipperland en <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong>. Het bijzondere is dat<br />
men vanaf elk punt van de route snel een station van de<br />
Weser-Hase-Bahn, de Ravensberger Bahn, de Lipperländers<br />
Bahn of de Ostwestfalen- Bahn kan bereiken. „Heen op de<br />
fiets en terug met de tre<strong>in</strong> of andersom“, zo luidt <strong>het</strong> motto<br />
op de BahnRadRoute Weser-Lippe. Hierdoor wordt een<br />
enorm flexibele routeplann<strong>in</strong>g mogelijk.<br />
Bovendien kan bij pech onderweg, slecht weer of als <strong>het</strong> zeer<br />
gezellig was <strong>in</strong> de Biergarten, de terugweg zonder problemen<br />
met de tre<strong>in</strong> plaatsv<strong>in</strong>den. Het dichtstbijzijnde station<br />
is altijd slechts een paar kilometer verwijderd.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Bad Iburg<br />
Halle (Westf.)<br />
Bad Rothenfelde<br />
Bielefeld<br />
Schloß-Holte-Stukenbrock<br />
Hövelhof<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Syke<br />
Bassum Sul<strong>in</strong>gen<br />
Twistr<strong>in</strong>gen<br />
Rahden<br />
Bünde Bielefeld<br />
Enger<br />
Altenbeken<br />
Detmold<br />
100<br />
100<br />
0 15 30 45 60 75 90 105 120 135 150 km<br />
Osnabrück<br />
Paderborn<br />
0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 km<br />
Bremen<br />
Paderborn<br />
38<br />
www.bahnradrouten.de<br />
i<br />
Arbeitsgeme<strong>in</strong>schaft<br />
BahnRadRouten<br />
c/o pro Wirtschaft GT GmbH<br />
Herzebrocker Straße 140<br />
33334 Gütersloh<br />
Tel. +49 5241 851088, Fax 851084<br />
<strong>in</strong>fo@bahnradrouten.de<br />
www.bahnradrouten.de<br />
i<br />
Arbeitsgeme<strong>in</strong>schaft<br />
BahnRadRouten<br />
c/o pro Wirtschaft GT GmbH<br />
Herzebrocker Straße 140<br />
33334 Gütersloh<br />
Tel. +49 5241 851088, Fax 851084<br />
<strong>in</strong>fo@bahnradrouten.de<br />
39
Europa-Radweg R1<br />
Lengte: ca. 275 km<br />
<strong>in</strong> Westfalen<br />
<strong>Land</strong>esGartenschauRoute<br />
Lengte: ca. 140 km<br />
S<br />
Calais – St. Petersburg<br />
Van Calais naar St.Petersburg, door Frankrijk<br />
naar Rusland – de fietsroute R1, ook<br />
bekend als „Euro-Route R1“, maakt een<br />
<strong>in</strong>drukwekkende boog van west naar oost: een „must“ voor<br />
alle fietsliefhebbers!<br />
De ongeveer 915 km lange fietsroute R1 loopt dwars door<br />
Duitsland; van de Nederlandse grens tot aan de Oderbruch<br />
voor Polen; via <strong>het</strong> parklandschap van <strong>het</strong> Münsterland,<br />
langs de bergketen van <strong>het</strong> Teutotburger Woud, door de<br />
dalen van <strong>het</strong> Weserbergland, <strong>het</strong> vlakke Harzvorland en<br />
de imposante bossen van de beroemde bergketen tot aan<br />
de uitgestrekte meer- en rivierlandschappen achter de bruisende<br />
metropool Berlijn. Het regionale deeltraject Westfalen/Lippe<br />
– van Vreden aan de Nederlandse grens dwars<br />
door <strong>het</strong> Münsterland via Hövelhof <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong><br />
naar Höxter aan de Weser - is voor fietsers landschappelijk<br />
en toeristisch gezien zeer de moeite waard. Het verloop van<br />
de route is gelijk aan de D3 van <strong>het</strong> Duitslandnetwerk, die<br />
door de ADFC werd aangeduid als 3 sterren – kwaliteitsroute.<br />
Paderborn – Lünen<br />
De route loopt dwars door <strong>het</strong> cultuurland<br />
Westfalen met een groot aantal<br />
<strong>Land</strong>schapsgebieden, natuurreservaten en<br />
een aantal mooi aangelegde parken.<br />
Tijdens uw tocht langs de LGS-Route ervaart<br />
u een mix van rust <strong>in</strong> de natuur en <strong>het</strong> vrolijke leven <strong>in</strong> de<br />
historische steden en idyllische dorpen. Het traject loopt van<br />
Paderborn via Delbrück en Rietberg naar Rheda-Wiedenbrück,<br />
vanaf daar via Oelde, Beckum en Ahlen naar Hamm en Lünen.<br />
Bovendien verb<strong>in</strong>dt de aantrekkelijke route zes voormalige<br />
tu<strong>in</strong>bouwtentoonstell<strong>in</strong>gen met elkaar. Naast <strong>het</strong> slot Neuhaus<br />
<strong>in</strong> Paderborn, de Pottsbrouwerij met <strong>het</strong> Georg-Lechner-Biermuseum<br />
en de glazen olifant <strong>in</strong> <strong>het</strong> Maximilianpark<br />
<strong>in</strong> Hamm, wachten nog er veel meer bezienswaardigheden<br />
op u. Aan de rand van de weg nodigt de plaatselijke gastronomie<br />
u uit om te vertoeven. De parken zijn familievriendelijk<br />
aangelegd en hebben speelplaatsen voor „de kle<strong>in</strong>tjes“, die<br />
elk een eigen thema ebben. Hier kunt u een lange of een<br />
korte pauze houden.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Stadtlohn<br />
Havixbeck Warendorf<br />
Münster<br />
Gütersloh<br />
Hövelhof<br />
Detmold<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Schloß Neuhaus<br />
Delbrück<br />
Rietberg<br />
Rheda Wiedenbrück<br />
Oelde<br />
Beckum<br />
Ahlen<br />
Hamm<br />
Bergkamen<br />
100<br />
100<br />
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 km<br />
Vreden<br />
Höxter<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 km<br />
Paderborn<br />
Lünen<br />
40<br />
www.europa-radweg-r1.de<br />
www.euroroute-r1.de<br />
i<br />
MÜNSTERLAND<br />
e.V.<br />
am Flughafen Münster/Osnabrück<br />
Airportallee 1, 48268 Greven<br />
kostenlose Servicehotl<strong>in</strong>e:<br />
+49 800 9392919, Fax: +49 2571 949399<br />
www.landesgartenschau-route.de<br />
i<br />
Arbeitsgeme<strong>in</strong>schaft<br />
<strong>Land</strong>esGartenschauRoute<br />
c/o pro Wirtschaft Gt GmbH<br />
Herzebrocker Straße 140<br />
33334 Gütersloh<br />
Tel. +49 5241 851088, Fax 851084<br />
<strong>in</strong>fo@lgs-route.de<br />
41
Römer-Lippe-Route<br />
Lengte: ca. 295 km<br />
Senne-Radweg<br />
Lengte: ca. 80 km<br />
S<br />
Xanten – Detmold<br />
De Lippe is de langste rivier van<br />
N oord rijn-Westfalen en heeft een bewogen<br />
geschiedenis. Dit nodigt fietsers<br />
uit voor een historische ontdekk<strong>in</strong>gsreis.<br />
Met een zachte strom<strong>in</strong>g verb<strong>in</strong>dt de<br />
Lippe <strong>het</strong> Teutoburgerwoud, <strong>het</strong> Sauerland, <strong>het</strong> Münsterland,<br />
de Roer en de Nederrijn. De Lippe is een aantrekkelijke rivier<br />
voor verschillende fietstochten en heeft er nog een route bij: de<br />
Römer-Lippe-Route! Deze avontuurlijke en goed georganiseerde<br />
fietsroute ligt <strong>in</strong> <strong>het</strong> verlengde van de RÖMERROUTE. De Römer-Lippe-Route<br />
wordt de nieuwe reisbestemm<strong>in</strong>g voor fietsers,<br />
natuurliefhebbers en alle bezoekers die <strong>in</strong>teresse hebben <strong>in</strong> de<br />
geschiedenis van de Rome<strong>in</strong>en. De Römer-Lippe-Route beg<strong>in</strong>t<br />
bij <strong>het</strong> Hermannsmonument <strong>in</strong> Detmold en volgt de Lippe vanaf<br />
de bron tot aan de mond<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de Rijn. Voordat de fietsroute <strong>in</strong><br />
Xanten e<strong>in</strong>digt, verb<strong>in</strong>dt <strong>het</strong> spannende Rome<strong>in</strong>se dorpen met<br />
heerlijk frisse beemdlandschappen en <strong>in</strong>teressante dorpskernen.<br />
Of u nu de hele route van 295 km aflegt of liever een van de thematische<br />
afgekorte routes (van <strong>in</strong> totaal 150 km): hier ontdekt u<br />
de bijzondere geschiedenis van de Lippe!<br />
Rondweg Senne<br />
Paarse wegwijzers <strong>in</strong> een Sennelandschap met witte<br />
„Heidschnucken“ begeleiden u over een lengte van ca.<br />
80 km door de prachtige landschappen van de Senne en<br />
<strong>het</strong> Teutoburger Woud. In de Senne zijn veel dieren- en<br />
plantensoorten bewaard gebleven, die <strong>in</strong> andere delen<br />
van <strong>het</strong> land verloren zijn gegaan of <strong>in</strong> hun voortbestaan<br />
zijn bedreigd. Tegenwoordig behoort de Senne tot de<br />
belangrijkste beschermde natuurgebieden <strong>in</strong> Noord rijn-<br />
Westfalen. Het grootste deel van de rondweg – zo<br />
ongeveer van Bad Lippspr<strong>in</strong>ge tot Augustdorf – heeft een<br />
ger<strong>in</strong>g hoogteverschil en is daarom ook voor ongeoefende<br />
fietsers makkelijk te fietsen. Het traject van<br />
Augustdorf, via Detmold naar Horn-Bad Me<strong>in</strong>berg is met<br />
haar golvend profiel zwaarder en daardoor meer<br />
geschikt voor gerout<strong>in</strong>eerde fietsers. De Senne-fietsweg<br />
loopt om <strong>het</strong> militaire oefenterre<strong>in</strong> Senne heen omdat<br />
deze om militaire redenen vaak afgesloten is. Daarom is<br />
een doorkruis<strong>in</strong>g van <strong>het</strong> kerngebied alleen op bepaalde<br />
tijden mogelijk.<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Wesel<br />
Haltern am See<br />
Lünen<br />
Hamm<br />
Lippstadt<br />
Paderborn<br />
NN (m)<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
Augustdorf<br />
Externste<strong>in</strong>e<br />
Bad Lippspr<strong>in</strong>ge<br />
Hövelhof<br />
100<br />
100<br />
0 50 100 150 200 250 300 km<br />
Xanten<br />
Detmold<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80 km<br />
Hövelhof<br />
Route met de klok mee<br />
Hövelhof<br />
42<br />
www.roemerlipperoute.de<br />
i<br />
Ruhr<br />
Tourismus GmbH<br />
Centroallee 261, 46047 Oberhausen<br />
Tel. +49 208 89959-0, Fax 89959-196<br />
<strong>in</strong>fo@roemerlipperoute.de<br />
www.senne-radweg.de<br />
i<br />
Bad<br />
Lippspr<strong>in</strong>ge Market<strong>in</strong>g GmbH<br />
Lange Str. 6, 33175 Bad Lippspr<strong>in</strong>ge<br />
Tel. +49 5252 97700, Fax 977077<br />
market<strong>in</strong>g@bad-lippspr<strong>in</strong>ge.de<br />
www.bad-lippspr<strong>in</strong>ge.de<br />
43
Info<br />
Info<br />
Fietsverhuur<br />
Lichte heuvels, aantrekkelijk dalen, uitgestrekte landschappen. Allemaal typerend<br />
voor de fietsroutes van <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong>. De veelzijdige landschappen trekken<br />
veel enthousiaste fietsers, ook de m<strong>in</strong>der ervaren recreatiefietsers.<br />
De <strong>in</strong> <strong>het</strong> voorjaar van 2012 geopende e-bike verhuurbedrijven maken <strong>het</strong> comfort<br />
tijdens de fietstochten nog groter! Verhuurbedrijven voor e-bikes en ander soort<br />
fietsen zijn vaak te v<strong>in</strong>den <strong>in</strong> comb<strong>in</strong>atie met hotels en andere accommodaties.<br />
Welke dit zijn en waar ze zich bev<strong>in</strong>den ontdekt u via <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> Stadsportaal<br />
(www.paderborn.de/freizeit/radfahren/).<br />
Speciaal voor de ****EmsRadweg is er een nieuw huursysteem ontwikkeld. Het<br />
voordeel van dit systeem is dat u langs de route op acht verschillende plaatsen de<br />
zogenaamde EmsRäder kunt ophalen of kunt afgeven.<br />
Meer <strong>in</strong>formatie is verkrijgbaar bij onze plaatselijke VVV of via<br />
www.emsradweg.de/pauschalen/fahrradverleih.html.<br />
www.teutonavigator.com<br />
Bett + Bike bedrijven<br />
(Allgeme<strong>in</strong>er Deutscher Fahrradclub)<br />
Als u tijdens uw fietstocht <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong> een verblijf voor één nacht zoekt<br />
of vanuit uw vakantieoord <strong>in</strong> de buurt of <strong>in</strong> de verdere omgev<strong>in</strong>g uitstapjes met de<br />
fiets wilt maken – met Bett+Bike maakt u de juiste keuze.<br />
Van comfortabele hotels tot gezellige pensions – ze voldoen allemaal aan de door de<br />
ADFC voorgeschreven eisen en bieden bovendien de volgende service voor fietsende<br />
gasten:<br />
• u bent ook voor één nacht welkom<br />
• uw fiets wordt veilig gestald<br />
• voor natte kled<strong>in</strong>g en uitrust<strong>in</strong>g is er een mogelijkheid om te drogen<br />
• voor kle<strong>in</strong>e reparaties aan de fiets staat er gereedschap ter beschikk<strong>in</strong>g<br />
• bij grotere reparaties wordt u geholpen <strong>in</strong> een nabij gelegen werkplaats<br />
• met <strong>het</strong> beschikbaar gestelde <strong>in</strong>formatiemateriaal, zoals bijv. regionale fietskaarten en<br />
bus- en spoorwegboekjes, v<strong>in</strong>dt u aantrekkelijke excursiemogelijkheden <strong>in</strong> de omgev<strong>in</strong>g.<br />
• ’s morgens na <strong>het</strong> opstaan staat er een stevig fietsontbijt voor u klaar.<br />
Meer <strong>in</strong>formatie v<strong>in</strong>dt u onder: www.bettundbike.de en www.adfc.de<br />
44
Literatuur en kaarten<br />
Arrangementen<br />
Uitgeverij: Touristikzentrale <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong> e. V., Büren<br />
Compacte <strong>in</strong>formatie <strong>in</strong> broekzakformaat, gratis<br />
Onze klassieker:<br />
De <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong> Route<br />
vanaf 295,-<br />
• Routebeschrijv<strong>in</strong>g<br />
• Bezienswaardigheden<br />
• Kaart<br />
• Hoogteprofiel<br />
• Wegconditie<br />
• Fietskaarten<br />
• Internet<br />
• GPS-gegevens<br />
De populaire fietstocht verb<strong>in</strong>dt de<br />
bekendste bezienswaardigheden van<br />
<strong>het</strong> <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong>. U bezoekt <strong>het</strong><br />
heide gebied Senne, de groene bossen van<br />
de Egge, de grote Aabach-stuwdam, de<br />
laagtes van de Lippe met haar typische<br />
kanalen, <strong>het</strong> imposante klooster Dalheim,<br />
de <strong>in</strong>drukwekkende Wewelsburcht en<br />
nog veel meer ...<br />
Informatie: Lengte ca. 252 km; start/aankomst: Hövelhof; karakter: overwegend<br />
fietspaden, matige tot hoge moeilijkheidsgraad; dagetappes: 35 – 55 km.<br />
Kartenverlag Publicpress<br />
In de prijs <strong>in</strong>begrepen<br />
Prijs per persoon<br />
<strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong><br />
ISBN 978-3-89920-209-0<br />
1:75.000<br />
4,95 EUR<br />
EmsRadweg<br />
ISBN 978-3-89920-416-2<br />
1:50.000<br />
8,95 EUR<br />
6 x overnacht<strong>in</strong>g <strong>in</strong>cl. ontbijt<br />
Uitgebreid <strong>in</strong>formatiepakket met kaart<br />
Oorkonde<br />
Tegen een meerprijs:<br />
6 x bagagetransport, 6 x proviand<br />
In een tweepersoonskamer 295,- ¡<br />
In een eenpersoonskamer 415,- ¡<br />
Bagagetransport:<br />
Vanaf twee personen 79,- ¡<br />
Vanaf vier personen 70,- ¡<br />
Alme- / Altenau-Radweg<br />
ISBN 978-3-89920-363-9<br />
1:50.000<br />
4,95 EUR<br />
Kartenverlag Bielefelder Verlagsanstalt<br />
<strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong><br />
ISBN 978-3-87073-097-0<br />
1:50.000<br />
6,80 EUR<br />
BRR Weser-Lippe<br />
ISBN 978-3-87073-431-2<br />
1:50.000<br />
7,95 EUR<br />
<strong>Land</strong>esGartenschauRoute<br />
ISBN 978-3-89920-362-2<br />
1:50.000<br />
4,95 EUR<br />
Römer-Lippe-Route<br />
ISBN 978-3-87073-584-5<br />
1:50.000<br />
14,95 EUR<br />
BRR Teuto-Senne<br />
ISBN 978-3-87073-264-6<br />
1:50.000<br />
9,95 EUR<br />
Qualitätsradroute<br />
Van de bron tot aan de mond<strong>in</strong>g:<br />
Der EmsRadweg<br />
vanaf 339,-<br />
Het is een bijzondere belevenis, u volgt de<br />
hele rivierloop met de fiets. Beleef hoe de<br />
Ems van een smalle rivier toeneemt tot<br />
een <strong>in</strong>drukwekkende stroom, die na<br />
375 km <strong>in</strong> de Noordzee uitmondt. De Ems-<br />
Radweg behoort tot de meest populaire<br />
fietsroutes <strong>in</strong> Duitsland en werd door de<br />
ADFC als Qualitätsradroute met 4 sterren<br />
onderscheiden.<br />
Kartenverlag Esterbauer<br />
Europaradweg R1<br />
ISBN 978-3-85000-129-8<br />
1:50.000<br />
13,90 EUR<br />
BahnRadRoute<br />
Weser-Lippe<br />
ISBN 978-3-85000-337-7<br />
1:50.000<br />
12,90 EUR<br />
EmsRadweg<br />
ISBN 978-3-85000-041-3<br />
1:50.000<br />
13,90 EUR<br />
BahnRadRoute<br />
Teuto-Senne<br />
ISBN 978-3-85000-302-5<br />
1:50.000<br />
12,90 EUR<br />
Informatie: Lengte: 375 km; start: Hövelhof/aankomst: Emden; karakter: overwegend<br />
geasfalteerde fietspaden, matige moeilijkheidsgraad; dagetappes: 60 – 80 km<br />
Leistungen<br />
7 x overnacht<strong>in</strong>g <strong>in</strong>cl. ontbijt<br />
Uitgebreid <strong>in</strong>formatiepakket met kaart<br />
Tegen een meerprijs:<br />
6 x bagagetransport<br />
Fietsverhuur: „EmsRad“<br />
Preis pro Person<br />
In een tweepersoonskamer 339,- ¡<br />
In een eenpersoonskamer 449,- ¡<br />
Bagagetransport:<br />
Vanaf twee personen 134,- ¡<br />
Vanaf vier personen 83,- ¡<br />
46<br />
Lehmann<br />
Senne-Radweg<br />
ISBN 978-3-936359-37-4<br />
1:50.000<br />
5,20 EUR<br />
Kaartafbeeld<strong>in</strong>gen<br />
Grafikatelier Schlottmann, Paderborn<br />
© ALPSTEIN Tourismus GmbH & Co. KG<br />
© BKG und Vermessungsverwaltungen<br />
der Bundesländer (www.bkg.bund.de)<br />
Aanbieder / Reserveren via:<br />
Touristikzentrale <strong>Paderborner</strong> <strong>Land</strong> e.V., Königstr. 16, 33142<br />
Büren Tel. +49 2951 970300, Fax +49 2951 970304<br />
<strong>in</strong>fo@paderborner-land.de, www.paderborner-land.nl<br />
Deze aanbied<strong>in</strong>gen gelden voor de periode van 1 november 2013<br />
t/m 31 december 2014.<br />
47
Change language