Modulair 2 - Open Universiteit Nederland

SCRIPTIE
‘Zien is geloven’
Tekst: Fred Meeuwsen Beeld: Art Design Fotografie
Zwervende landbouw
Nadat alles geregeld was, reisde Bruinsma vorig jaar juli af naar
Peru. Het werden zeven volle weken, weken die volledig in het
teken van het onderzoek stonden. Na een verblijf van enkele
dagen in Lima, waar ze sprak met landbouwdeskundigen van
universiteiten en ministeries, reisde ze af naar de departementen
Ucayali en San Martin, diep in het Amazonegebied, waar de kleinschalige
teelt van oliepalm en jatropha plaatsvindt. ‘In het gehele
Amazonegebied is meer dan tien miljoen hectare land ontbost.
Slechts twee miljoen daarvan is in productie. De rest ligt braak en
is bedekt met secundair bos. Zwerflandbouw is het overheersende
landbouwsysteem. Hierbij wordt primair of secundair bos gekapt
voor de teelt van gewassen. Na een aantal jaren teelt van gewassen
ligt het perceel braak en trekken de boeren naar een ander stuk
grond.’
Zestig interviews
Bruinsma onderzocht de eerste drie stappen in de productieketen
op duurzaamheid: de teelt van oliepalm c.q. jatropha, de olieextractie
en de biodieselproductie. Ze sprak met direct betrokkenen,
onder wie producenten van oliepalm en jatropha, bedrijfsleiders
van olie-extractiebedrijven en biodieselproductiebedrijven
en bestuursleden van boerenorganisaties. In totaal hield ze zo’n
zestig interviews, waarvan de helft met boeren en boerinnen. ‘Het
was leuk en interessant om met die mensen te praten. Gaandeweg
kreeg ik steeds meer het gevoel dat ik dichter bij de antwoorden
op mijn onderzoeksvragen kwam. Dat is ook het mooie van zo’ n
praktijkonderzoek. Het geeft veel meer resultaat dan alleen een
literatuuronderzoek. Je stapt erin met niets en je sluit af met een
hoop uitkomsten.’
Niet alles verliep trouwens vlekkeloos. Zo moest ze soms extra
dagen reizen omdat een bepaalde route werd afgeraden vanwege
de onveiligheid. ‘Ik werd nogal eens gewaarschuwd voor gewapende
bendes. Dat betekende dat je je tocht moest wijzigen en
interviews moest afzeggen. Dat was wel balen. Maar goed, dat
hoort erbij. Je moet flexibel zijn.’ Ook waren het klimaat, de cultuur
en de omgangsvormen in de Amazone van Peru wat anders dan ze
gewend was in de bergen van Ecuador en Bolivia. ‘Maar ook daar
wen je aan.’
Productie biodiesel uit oliepalm gunstiger
Terug in Nederland was er weinig tijd om na te genieten. Bruinsma
moest aan de slag om de vele gegevens te verwerken en te analyseren.
Samenvattend kan gesteld worden dat de impact van de
kleinschalige productie van biodiesel uit oliepalm gunstiger is voor
de verschillende aspecten van duurzaamheid dan die van jatropha.
‘Kleine boeren hebben hogere inkomens bij de productie uit oliepalm
dan uit jatropha. Door de hogere opbrengsten is de milieubelasting
lager en de organisaties van kleinschalige oliepalmproducenten
maken kleinschalige teelt mogelijk. Wel moet gezegd
worden dat de productie alleen duurzaam is in de al ontboste
gebieden van het Amazonegebied, vooral met laag secundair bos.‘
’Ik mis nu al het contact met de
mensen die met hun handen in
de aarde wroeten’
Bruinsma presenteerde haar onderzoek voor Agriterra en schreef
er tevens een artikel over in NW-nieuwsbrief. Nu heeft ze zich voorgenomen
een tijdje vooral niets aan onderzoek of studie te doen.
Maar dat zal niet meevallen. ‘Het kriebelt eerlijk gezegd alweer. Ik
zou best wel weer onderzoek willen doen. Maar ik realiseer me ook
dat dat nu moeilijk te combineren is met mijn drukke baan bij de
gemeente Hellevoetsluis en mijn gezin. Misschien later. In ieder
geval ga ik zeker weer een keer naar die regio. Ik mis het nu al, ik
mis de mensen en de omgeving en dan vooral het contact met de
mensen die met hun handen in de aarde wroeten.’
In deze rubriek komt beurtelings een hoogleraar/docent of een scriptiestudent
aan het woord. Onderzoek bij de OU staat vooral in dienst van
het onderwijs. Bij onderwijstechnologisch onderzoek gaat het om de
vernieuwing van het onderwijs. Zulk onderzoek wordt gedaan bij het
Centre for Learning Sciences and Technologies (e-learning), het Ruud
de Moor Centrum (onderwijspraktijk) en het Netherlands Laboratory for
Lifelong Learning (leven-lang-leren).
Bij faculteiten wordt vakgericht onderzoek verricht, in samenwerking
met de al genoemde onderzoeksafdelingen. Daarbinnen krijgt ook het
afstudeeronderzoek een plek, maar dat kan per faculteit verschillen
zoals: individueel, groepsopdracht, onderzoekskring.
Binnen dit algehele onderzoeksklimaat van eigen (promotie)onderzoek,
past tevens een toenemende participatie van aio’s en buitenpromovendi.
De faculteit Natuurwetenschappen heeft gekozen voor een centraal
domein van onderzoek onder de noemer ‘Naar een duurzame samenleving:
verkennen, leren, sturen’. Daarmee richt het facultaire onderzoek
zich, net als haar onderwijs in de Bachelor- en Masteropleiding, op
complexe milieuvraagstukken in de context van duurzame ontwikkeling.
Daarnaast zet de faculteit in op het verrichten van experimenteel
milieu-natuurwetenschappelijk onderzoek via detacheringen bij andere
universiteiten. Al het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met
partners binnen en buiten de OU.
Open Universiteit
Modulair 29 oktober 2010
15