Modulair 2 - Open Universiteit Nederland

Tekst: Frans Bogaert Beeld: Chris Peeters
Toename onderzoek vraagt om centraal gecoördineerde aanpak
Open Universiteit
start Graduate School
Het wetenschappelijk onderzoek bij de
OU neemt instellingsbreed toe en de
ambitie is dat dit nóg meer groeit. Naast
promotie-onderzoeken van medewerkers
en aio-onderzoeksplaatsen ligt het in de
bedoeling om meer buitenpromovendi
binnen te halen. De toenemende onderzoeksinitiatieven
vragen tegelijkertijd
om het bundelen van de good practices.
Bij de OU staat wetenschappelijk onderzoek
voor een groot deel in dienst van de vernieuwing
van het hoger onderwijs. Daarnaast
geldt voor faculteiten de regel van 20 procent
onderzoekstijd (ook) ten behoeve van
vakgericht onderzoek. Sinds het bestaan in
2003 van de Nederlands-Vlaamse Accreditatie
Organisatie (NVAO) is het belang van facultair
onderzoek echter alleen maar toegenomen.
Dat namelijk is één van de eisen van de NVAO,
wil een wo-opleiding in aanmerking komen
voor accreditatie. En dát keurmerk heeft een
universiteit nodig om in aanmerking te komen
voor overheidsfinanciering en het recht tot het
afgeven van erkende diploma’s. Vooral binnen
de wetenschappelijke staf van faculteiten heeft
dat geleid tot toename van PhD-trajecten, zowel
in de vorm van eigen promoties alsook onderzoeksplaatsen
voor aio’s. Van meer recente
datum is de heropleving van het fenomeen
buitenpromovendus, waarbij studenten kunnen
promoveren naast werk of zorgtaken. Inmiddels
is het doctoraatsprogramma van de OU – zo’n
100 actuele promotieplaatsen – ook ingebed in
de promotiefinanciering van Nederlandse
10 Open Universiteit
Modulair 29 oktober 2010
Modulair sprak met de zojuist
benoemde decaan van de nieuwe
Graduate School, prof. dr. Lilian Lechner,
(op foto) tevens hoogleraar psychologie.
Wat biedt de OU zoal aan buitenpromovendi?
– academisch klimaat
– participatie in onderzoeksgroep
– samenwerking met een co-promotor
– wetenschappelijke begeleiding van
promotor (hoogleraar)
– een (deels verplicht) scholingsprogramma
– toegang tot (online) bibliotheken
universiteiten. De toenemende onderzoeksinitiatieven
vragen nu om een centraal
gecoördineerde aanpak. Vandaar de oprichting,
onlangs per 1 september, van een
Graduate School als integrale infrastructuur.
Wat gaat de Graduate School precies doen?
‘De Graduate School zal vooral randvoorwaardelijk
en coördinerend opereren. Waar
de faculteiten en onderzoeksafdelingen
zélf de feitelijke promoties begeleiden,
zal de Graduate School zich richten op
integrale kwaliteitszorg, het bieden van
voorzieningen zoals scholing en leeromgevingen,
monitoring. Samen met de Raad
van decanen zal het faculteitsoverstijgend
onderzoeksbeleid worden bepaald. De
Graduate School is tevens platform voor
het uitwisselen van ervaringen tussen faculteiten,
het Centre for Learning Sciences
and Technologies en het Ruud de Moor
Centrum. Overigens gaan wij, in het kader
van de internationalisering, de onderzoekstrajecten
tweetalig aanbieden.’
Wat is de actuele stand van zaken?
‘Op dit moment inventariseren we binnen
faculteiten wat er aan extra onderzoek
wordt gedaan: met hoeveel buitenpromovendi
zijn ze bezig? Hoe faciliteren ze dat?
Welke hoogleraren heb je daarbij nodig?
Is er zicht op interesse van alumni? Wat zijn
de good practices? Dat willen we vervolgens
naar een groter plan trekken.’
Wat is jouw eerste indruk?
‘Het onderzoek is de laatste jaren al stevig
ingeweven in de bachelor- en masteropleidingen.
Nu de OU zich nog meer wilt
profileren als ook een disciplinaire onderzoeksuniversiteit,
ligt het doortrekken naar
promotietrajecten voor de hand. Je ziet
ook nu al dat masterstudenten participeren
in onderzoek van aio’s, kijk bijvoorbeeld
naar de faculteiten Psychologie en
Managementwetenschappen. Ook de groep
buitenpromovendi Bestuurskunde van
prof. Arno Kosten is een goed voorbeeld.
OU-studenten, met typische kenmerken
als grote zelfredzaamheid en discipline, en
vertrouwd met kritisch afstudeeronderzoek,
zijn daartoe vaak uitstekend toegerust.
Binnen mijn eigen faculteit komen wekelijks
e-mails binnen van studenten die geïnteresseerd
zijn in promotieonderzoek.’
Beschikt de OU over middelen om deze extra
promotietrajecten te financieren?
‘Wij krijgen voor onderzoek ook nu al subsidie.
Vergeet niet dat faculteiten 20 procent van de tijd
reserveren voor onderzoek. Wat je feitelijk doet, is
planmatig anticiperen op succesvol en rendabel
onderzoek. Dat is dus ook een kwestie van goede
bedrijfsvoering, waartoe ook het verrekenen van
overheidssubsidies hoort. Eerlijk is eerlijk: eerst
moet er aantoonbaar succes zijn. Maar, faculteiten
respectievelijk hoogleraren willen natuurlijk graag
aan onderzoek in hun vakgebied doen. We denken
tevens aan tweede en derde geldstromen
(respectievelijk komend van zelfstandige publieke
organisaties zoals de NWO, dan wel uit private
projecten; red.). Ook daar zijn al goede voorbeelden
van zoals het door de EU gefinancierde project
TenCompetence van CELSTEC. Voor de duidelijkheid:
het budget blijft een aangelegenheid
van faculteiten en onderzoeksafdelingen zelf.’
Wordt van buitenpromovendi een eigen
financiële bijdrage gevraagd?
‘De algemene regel is dat buitenpromovendi
geen inschrijvingskosten betalen.’
Buitenpromovendi zou je als de high potentials
binnen het afstandsonderwijs kunnen typeren.
Hoe vindt selectie plaats?
‘Op dit moment bekijken we binnen de faculteiten
welke procedures zij reeds ontwikkeld
hebben. Daar zijn al goede mechanismen bedacht.
In grote lijn rust de selectie op een aantal pijlers.
Studenten worden eerst kritisch bevraagd op
zaken als: haalbaarheid van het vierjarige traject,
beschikbaarheid van respondenten en data, de
wetenschappelijk state of the art, de haalbaarheid
in praktische zin zoals met betrekking tot
privé-omstandigheden, werk en beschikbare tijd.
Vervolgens wordt de student gevraagd om, onder
begeleiding, binnen zes tot twaalf maanden een
onderzoeksplan op te leveren. Als dat is goedgekeurd,
dan heeft de promovendus-in-spe een
goede kans op een succesvol promotietraject.’
Over onderzoek door buitenpromovendi publiceerde
Modulair eerder reeds artikelen/interviews: Modulair 8,
juli 2010 (pagina’s 14-15, 26); Modulair 5, maart 2010
(pagina 28) en Modulair 8, juli 2009 (pagina 14-15).
U kunt deze artikelen ook raadplegen in het digitale
archief: www.ou.nl/modulair.