Onderwijs en Innovatie - Open Universiteit Nederland

zich nog eens te verdiepen in de geschiedenis van onderwijs
en onderwijsvernieuwing. Dat zou ook kunnen helpen om beter
te begrijpen dat er wellicht tamelijk fundamentele vraagstukken
schuilen onder onophoudelijk terugkerende discussies
over gebruik van de Cito-toets. Wie het verleden niet kent, begrijpt
het heden niet.
Het jaarlijkse gedoe rond de Cito-toets
Het behoort zo ongeveer tot de Nederlands onderwijsfolklore
om ieder jaar opnieuw te kissebissen over een al dan niet verplichte
centrale eindtoets in het basisonderwijs (en voortgezet
onderwijs). Zomaar een greep aan discussieonderwerpen van
het afgelopen decennium:
- Het plan tot invoeren van een makkelijkere toets voor de
minst goede leerlingen wordt hevig bediscussieerd.
- Terugkerende berichten over het grote percentage leerlingen
dat (zeker in het voortgezet onderwijs) allerlei middelen
neemt om de zenuwen de baas te blijven.
- De kritiek dat de Cito-toets geen advies meer is maar een
eenzijdig selectiemiddel.
- Het feit dat illegaal gekopieerde Cito-toetsen van 2013 voor
grof geld verhandeld worden op Marktplaats.
- De opstand in 2011 van pressiegroep
www.redhetbasis onderwijs.nl tegen het naming & shamingbeleid
dat de Onderwijsinspectie erop na zou houden door
onrechtvaardige onderlinge vergelijking van scholen op
grond van Cito-scores.
- Kritiek op het eenzijdige onderwijs dat ontstaat omdat een
te grote nadruk op Cito-scores leidt tot een verschraald
teaching to the test.
- Fraude door scholen met Cito-toetsen, zoals het stelselmatig
niet laten deelnemen van de zwakste leerlingen aan de toetsen.
- Een discussie van enkele jaren eerder, namelijk dat Citoopgaven
jongens zouden bevoordelen.
- Meertalig opgevoede kinderen met een andere culturele
achtergrond zouden worden benadeeld, evenals bijvoorbeeld
dyslectici.
- Het Cito dat zich verleden jaar uitsprak tegen de opkomst
van steeds meer instituten die leerlingen trainen voor de
Cito-toets.
Met deze eindeloze discussies over de Cito-toetsen in het achterhoofd
is het dus interessant om nog eens te kijken wat Ferrer
en Montessori zeiden over het gebruik van verplichte toetsen
in het onderwijs. Dan wordt al snel duidelijk dat het gebruik
van een grote hoeveelheid verplichte toetsen en een verplichte
eindtoets een heel wat minder vanzelfsprekend en onlosmakelijk
onderdeel is van onderwijs dan het nu vaak lijkt. En dat er al
lang geleden gewaarschuwd werd tegen overmatige toetsdruk.
Montessori en Ferrer
Montessori was namelijk bang dat toetsen nieuwsgierigheid en
de innerlijke drijfveer tot leren zou vervangen door angst voor
een onvoldoende. Bovendien was zij van mening dat gestandaardiseerde
toetsen te weinig recht doen aan de grote individuele
verschillen tussen kinderen.
12 OnderwijsInnovatie maart 2013