Onderwijs en Innovatie - Open Universiteit Nederland

investeringsslag te maken waar je met Nederland naar toe wilt.
Dat helpt zeker om de goede keuzes in de bezuinigingen te
maken.”
Mulder ziet de braindrain toch anders. “Je haalt het beste aan
(toekomstige) kenniswerkers weg uit die kwetsbare landen.
Het zijn juist die mensen die daar de samenleving en economie
moeten vormgeven en zij hebben de neiging om vanuit hun
eigen economisch perspectief zich te verplaatsen naar de westerse
landen. Met digitale leermaterialen, online en virtuele
voorzieningen op grote schaal kan het anders. Waar leerboeken
voorheen in het algemeen een onvermijdelijk westerse of zelfs
koloniale inslag hadden, kan nu door de inzet van docenten en
wetenschappers ter plekke de couleur locale worden ingebracht.
Er ligt een mooie kans om de diaspora van Afrikanen die
over de wereld verspreid zitten virtueel terug te halen. Op afstand
kunnen wetenschappers en docenten met Afrikaanse
roots nu in dat proces van lokalisering van leermaterialen wat
terugdoen voor hun land van afkomst. Zo kun je als kenniswerker
met Afrikaanse roots je voormalige landgenoten online een
prima dienst bewijzen. Het omgekeerde zien we trouwens ook:
de African Virtual University heeft inmiddels een flink cursusaanbod
aan OER, in drie talen (Engels, Frans en Portugees).
Dat wordt meer buiten dan in Afrika gebruikt, een voorbeeld
dus van kennisoverdracht vanuit Afrika naar andere landen.
Dat zijn interessante bewegingen die mogelijk geworden zijn
door de digitalisering en de wereldwijde online toegankelijkheid.
Dit leidt tot een andere visie op mobiliteit in onderwijs en
onderzoek. Onze subsidieprogramma’s zijn nog steeds sterk
gericht op het fysiek verplaatsen van mensen van elders naar-
Nederland. Promovendi bijvoorbeeld of studenten die voor
stage of een semester naar het buitenland gaan. Maar dat kan
veel slimmer en efficiënter online.”
Mobiliteit
Mulder: “Al zo’n tien jaar pleiten wij als Open Universiteiten in
Europa met kracht voor het concept van virtuele mobiliteit
naast of in plaats van fysieke mobiliteit. Veel van de doelen die
mobiliteitsprogramma’s dragen, kunnen ook virtueel worden
gehaald. Dat is bovendien veel goedkoper, zodat met hetzelfde
geld veel meer mensen kunnen worden geholpen aan een
internationale ervaring. We focussen bovendien dan meer op de
inhoud dan op de culturele ervaring ter plekke, die maar al te
vaak een vakantiekarakter krijgt. Verder sparen we onze planeet
en kunnen de braindrain indammen.”
Van den Top ziet verbindingen maken als de belangrijkste uitdaging
voor de komende jaren. “Dat kan via vele kanalen, bedrijven,
overheden, door een huwelijk en virtueel. Als dat lukt dan
zijn we goed bezig. Als we dit transponeren naar de universiteit
dan is het goed als studenten die er geschikt voor zijn een deel
van hun opleiding in het buitenland doen. Ook ik ben beslist
geen voorstander om iedere student zonder meer naar het buitenland
te sturen. Dat moet je verdienen. Competitie mag. In de
sport vinden we het prachtig en ook het onderwijs mag wat mij
betreft wat competitiever zijn. Ik vind het onzin dat je een nerd
zou zijn als je hard studeert. Dat zijn juist onze toekomstige
kampioenen. Je moet vieren dat je toppers hebt in het onderwijs.
En in die ontwikkeling zou het bedrijfsleven zeker een rol
kunnen spelen.”
En het onderwijs? Mulder:‘Education is the most powerful
weapon which you can use to change the world’, is een bekende
uitspraak van Nelson Mandela. We zouden daar aan kunnen toevoegen
dat dit temeer geldt als we onderwijs open maken met
OER, met alle toebehoren van digitaal, online en virtueel werken
en de bijkomende open blik op de wereld.”
10 OnderwijsInnovatie maart 2013