OnderwijsInnovatie - Open Universiteit Nederland
OnderwijsInnovatie - Open Universiteit Nederland
OnderwijsInnovatie - Open Universiteit Nederland
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Francisco van Jole<br />
column De nieuwe hooiberg<br />
Al sinds ik voor het eerst serieus een bibliotheek bezocht en ontdekte dat informatie<br />
tegelijk zowel hooiberg als speld kan zijn, droom ik van een systeem waarmee je in<br />
een oogwenk door al die boeken zou kunnen zoeken. Internet leek dat ideaalbeeld<br />
waar te maken en in mijn enthousiasme begon ik zelfs een ruim honderd jaar oud<br />
boek in te scannen om het vervolgens aan de mensheid te kunnen schenken.<br />
Eindelijk zou kennis de wereld veroveren en niemand meer verstoken blijven van het<br />
wonder dat ‘voortschrijdend inzicht’ heet. Leve de vrijheid van informatie!<br />
Maar het scannen was in praktijk wel erg veel werk en zo groot was mijn daadkracht<br />
om de wereld te verbeteren nu ook weer niet. Het online zetten van ‘Holland and its<br />
people’ belandde op mijn kilometerslange ‘to do’-lijstje en bungelt al jaren ergens<br />
onderaan. Alleen het verlangen naar het ideaal bleef.<br />
Daarom ging mijn hart sneller kloppen toen online boekenwinkel Amazon.com<br />
recent een revolutionaire zoekoptie toevoegde, de zogeheten full text search.<br />
Daarmee kan door de inhoud van meer dan honderdduizend boeken gezocht<br />
worden. Ja, door de echte inhoud. Dus wie Surhuisterveen intikt, ziet dat die plaatsnaam<br />
drie keer voorkomt – en op welke pagina – in een studie naar de integratie van<br />
<strong>Nederland</strong>se fundamentalisten in de 18e eeuwse Amerikaanse samenleving: The<br />
Cultural Transformation of a ‘Peculiar People’. Vervolgens kunnen de bewuste pagina’s<br />
ook nog gelezen worden.<br />
Weg hooiberg, weg naalden.<br />
Tenminste zo leek het even. Maar al snel bleek er een hooiberg van louter naalden<br />
voor in de plaats te zijn gekomen. Want als je in staat bent om alles over een<br />
onderwerp te vinden dan wordt die gevonden informatie op zichzelf weer een<br />
hooiberg. Het verschil is dat het een homogene hooiberg is. Alle gegevens, vermeldingen,<br />
alinea’s zijn uit hun oorspronkelijke omgeving losgeweekt. Dat levert een<br />
vreemd soort kennis op, een soort verzamelaarskennis. Zoals een verzamelaar van<br />
luciferdoosjes inderdaad duizenden van die dingen heeft en ze daarmee juist hun<br />
oorspronkelijke – tegenovergestelde – betekenis verliezen, namelijk die van het<br />
handige wegwerpvuurtje.<br />
Ik wil er voor hoeden om het als slecht of minder te zien maar ik vraag me wel af hoe<br />
de kennis zich onder invloed hiervan gaat vormen.‘De tijd van de grote denkers is<br />
voorbij’, concludeerde het hoofd van het hersenonderzoek in Cambridge naar aanleiding<br />
van een studie waaruit bleek dat we met z’n allen de afgelopen vijf jaar meer<br />
informatie hebben geproduceerd dan in alle tijden daarvoor samen. Volgens Keith<br />
Kendrick is er voor grote alomvattende gedachten geen plaats meer omdat er domweg<br />
geen overzicht meer valt te krijgen. We weten te veel, zeg maar. Alleen weet ik<br />
zelf te weinig om te kunnen inschatten of Kendrick het type mens is dat twee eeuwen<br />
terug waarschuwde voor het gevaar van ademnood onder treinpassagiers.<br />
Ondertussen heeft de bond van Amerikaanse schrijvers de alarmklok geluid over de<br />
nieuwe zoekfunctie van Amazon. Zij vrezen de muziekindustrie achterna te gaan. Met<br />
een beetje zoekhandigheid blijken de boeken namelijk pagina voor pagina<br />
opgevraagd te kunnen worden. Ja, dat is veel werk, maar iemand hoeft het maar een<br />
keer te doen en het werk is voor eeuwig in handen van piraten.<br />
Ik zie mijn droom ontaarden in een nachtmerrie. Ik klik nerveus verder over het web<br />
en stuit onverwacht op een onderzoek waaruit blijkt dat het merendeel van de<br />
menselijk dromen handelt over angsten. Verdomd.<br />
Plots en heel even voel ik een grote gedachte.<br />
<strong>OnderwijsInnovatie</strong> december 2003 15