dimensie - Dimension 3

© Béatrice Petit
Hoop voor de
SAHEL
Ten slotte moeten er ook voedselvoorraden
worden aangelegd om schokken van
dergelijke omvang te kunnen opvangen.
Al te veel landen in de Sahel hebben maar
uiterst kleine voorraden.
Grootschalige investeringen in de
landbouw, zegt u. Is het mogelijk
om in de Sahel aan agro-ecologie
en agro-bosbouw te doen?
In de regio lopen al een aantal pilootprojecten
zoals het opmerkelijke Songhai
Centre in Benin (zie Dimensie 3, 2/2011).
Ik denk dat zoiets ook in de Sahel mogelijk
is, maar we stellen ons beter de volgende
vraag: “Zullen de staten bereid worden
gevonden om hierin te investeren?”
Wat de resultaten betreft van de familiale
bedrijven en van de bedrijven die
aan agro-ecologie of agro-bosbouw
doen, heb ik niet de indruk dat de grote
agro-industriebedrijven het zoveel beter
doen qua rendement en productiviteit,
rekening houdend met de grootschalige
investeringen die vooraf moesten worden
gedaan.
60 à 70% van de bevolking in de Sahel
leeft van de landbouw en wordt al decennia
lang volledig aan haar lot overgelaten.
Desondanks hebben deze mensen
opmerkelijke inspanningen geleverd om
in een barre omgeving te kunnen overleven
en zijn ze er zelfs in geslaagd tot de
voedselzekerheid van de hele subregio
bij te dragen. Ze hebben dus wel degelijk
iets verwezenlijkt en het is dan ook
de hoogste tijd om komaf te maken met
de bewering dat deze familiale bedrijven
verouderd zijn. Er is inderdaad nood aan
modernisering van deze kleine bedrijven
van 2 à 3 hectare: door de klimaatverandering
dreigt hun rendement te
dalen. Maar met een klein beetje steun
worden ze misschien weer leefbaar en
rendabel! Ivoorkust is een van de grootste
cacaoproducenten van de wereld en
een belangrijke koffieproducent. West-
Afrika was lange tijd een van de belangrijkste
katoenproducenten ter wereld: al
deze producten werden door familiale
bedrijven geteeld. Nu is misschien het
moment aangebroken om in de teelt van
voedingsgewassen te investeren. Tal van
landen zijn voor hun voeding immers
aangewezen op de import van landbouwproducten
of agro-industriële producten.
Gezien de stijging van de voedselprijzen,
is deze afhankelijkheid in strijd met de
duurzaamheidsvereiste.
We kunnen ons trouwens de vraag stellen
of het wel zo’n goed idee is intensieve
landbouwsystemen
te blijven verdedigen
waarbij
veel meststoffen en
machines worden
gebruikt. Op middellange
of lange
Vandaag stroomt
85 à 90% van het
oppervlaktewater
weg zonder
dat er iets mee
wordt gedaan!
termijn brengt
deze werkwijze
kosten met zich,
met name voor
aanpassing aan de
klimaatverandering,
en dit wereldwijd. Om de afhankelijkheid
van de internationale markten te
verminderen, moet er opnieuw worden
geïnvesteerd in lokale productiesystemen
die voedselzekerheid dan wel
voedselsoevereiniteit garanderen. In de
huidige klimaatomstandigheden is het
van het grootste belang ervoor te zorgetn
dat de landbouwproducties worden aangepast
aan de beperkingen op milieugebied
en ik denk dat de agro-ecologie het
middel kan zijn om deze aanpassing te
bewerkstelligen.
Op welke manier heeft de
klimaatverandering nu al een
negatieve impact op de situatie?
De Sahel kampt met steeds grotere klimaatschommelingen.
Er wordt van uitgegaan
dat de temperatuur tegen 2050 met
2 à 4 graden zal stijgen, wat de graanteelt
kan doen afnemen met 20 à 50% en de
teeltperiode met 20% kan inkorten. Er zullen
meer droogteperiodes zijn, de regens
zullen langer uitblijven terwijl de regenbuien
soms heviger zullen zijn en elkaar
sneller zullen opvolgen. Er moet dus werk
worden gemaakt van de aanpassing aan
de klimaatverandering. Het is zaak in de
toekomst landbouwproductiemethodes
te hanteren die hand in hand gaan met de
natuur en met het behoud van het milieu
– en volgens mij is net dat punt de inzet
van de agro-ecologie vandaag. Sinds de
jaren 1980 worden, met name in Burkina
Faso, een aantal proeven gedaan om de
bevolkingsgroepen in staat te stellen het
hoofd te bieden aan extreme temperaturen
en droogtes: de kuilen
waarin organische zaden
worden geplant kregen
een grotere diameter en
werden dieper uitgegraven,
om de graanproductiviteit
te verhogen.
Op die manier steeg
het rendement met 300
tot 400 kilo per hectare.
Er zijn dus wel degelijk
oplossingen, het komt er
vooral op aan bedacht te
zijn op veranderingen en rampen die zich
zouden kunnen voordoen als we werkeloos
blijven toekijken.
Hoever staat het met de Great
Green Wall, de grote groene muur?
Wat zijn de verwachtingen?
Deze 15 km brede groene muur zou over
7.600 kilometer van Dakar tot Djibouti reiken.
Maar er is een groot probleem: de
financiering ervan. Tot nog toe hebben
de FAO, de Global Environment Facility,
de Convention to Combat Desertification
van de VN en ook de Europese Unie een
eerste steunbedrag alsmede technische
steun verstrekt, maar we zijn er nog lang
niet en tal van donoren zien het prijskaartje
van dit project niet zitten.
Mij lijkt het dat er hieromtrent nog veel
onduidelijkheid heerst. De Great Green
Wall wordt aangelegd als een duurzame
groene zone die de verwoestijning moet
tegengaan, maar de mensen begrijpen
niet in welke mate dit een impact zal hebben
op de verwoestijning en hoe alles in
zijn werk zal gaan. Momenteel bevindt het
project zich in de 11 Sahellanden nog in
een pril stadium.
8 NOVEMBER-DECEMBER 2012 I dimensie 3