dimensie - Dimension 3

Dus, terwijl de schuldenlast van de landen
aangroeit, zijn ze minder in staat hun
schulden af te lossen…
…tot crisis
In 1982 gaf Mexico als eerste land te
kennen dat het niet langer zijn schulden
kon aflossen. Andere landen volgden.
Deze situatie
leidde al snel tot
In 2001 bedroeg de
overheidsschuld van
Congo13,6 mijard
dollar. 71% van dit
bedrag bestond uit
betalingsachterstallen.
de ‘Schuldencrisis’.
Geconfronteerd
met het risico hun
geïnvesteerde
geld te verliezen,
stelden de schuldeisers
structurele
aanpassingsplannen
voor om de
economieën van
de landen in moeilijkheden
een radicaal andere koers te
doen varen. Dat betekende meestal een
drastische vermindering van de sociale
overheidsuitgaven, een nadruk op
de rechtstreekse uitvoer van natuurlijke
rijkdommen, alsook een gunstige wetgeving
voor buitenlandse investeerders.
Maar de bevolking had sterk onder de
maatregelen te lijden.
In 2000 stelde Kofi Annan, toenmalig
Secretaris-Generaal van de VN, dat
de schuldenlast 38% bedroeg van het
totale budget van de staten van sub-
Sahara Afrika. In Ecuador besteedde
de regering 38% van haar budget aan
schuldaflossing en slechts 22% aan
sociale uitgaven.
…tot schuldvermindering
De schuldeisende landen, die zich hebben
verenigd onder de naam Club van Parijs,
moeten zich bij de feiten neerleggen: een
onhoudbare schuld is voor niemand een
goede zaak. In eerste instantie stellen zij
een schuldherschikking voor (langere
terugbetalingstermijnen); in tweede instantie
een schuldverlichting
(een deel van
de schuld vervalt). In
derde instantie volgt
er in 1996 een belangrijke
schuldverlichting
voor de landen met
hoge schuldenlast
(Heavily Indebted Poor
Countries of HIPC, zie
kader). Voor België en
de andere schuldeisende
landen worden
de beslissingen over schuldverlichting of
-kwijtschelding bij consensus binnen de
Club van Parijs genomen.
En de impact?
Hadden deze schuldverlichtingen echt
impact op de armoede? Een debat op zich.
Voor CNCD – de Franstalige tegenhanger
van 11.11.11 – “kan een schuldverlichting een
eenvoudige boekhoudkundige ingreep zijn
die niet direct extra geld oplevert.” In Nigeria
echter werd het geld dat dankzij de schuldverlichting
werd uitgespaard – een miljard
dollar – in een armoedefonds geplaatst om
de Millenniumdoelen te financieren. Dat
fonds liet toe aanzienlijk meer uit te geven
voor volksgezondheid en onderwijs.
Aasgierfondsen
‘Aasgierfondsen’ kopen, soms voor een
zeer lage prijs, schuldvorderingen met de
bedoeling de schuldenaar te vervolgen om
deze te dwingen zijn schuld volledig af te
lossen. Voornoemde fondsen verdienen de
investering 3 à 20 maal terug. De werkwijze
is eenvoudig: van een instantie die in moeilijkheden
verkeert voor een belachelijk lage
prijs een schuld afkopen, weigeren om aan
de herstructurering deel te nemen, en vervolgens,
zo nodig via een rechtsgeding, het
totale verschuldigde bedrag terugvorderen,
verhoogd met intresten, achterstallen en
boetes. Deze fondsen hebben hun naam dus
niet gestolen.
Elliott Associates, een aasgierfonds, slaagde
er in 1990 bijvoorbeeld in een rechtszaak te
winnen tegen Peru en tot 400% terug te krijgen
van de prijs die het betaalde. Maar de
situatie lijkt erop vooruit te gaan: in juli 2012
stelde een Brits gerechtshof FG Hemisphere
in het ongelijk in een rechtsgeding dat het
fonds tegen de Compagnie Minière du
Congo had aangespannen om 100 miljoen
dollar terug te vorderen. Het fonds zal uiteindelijk
met 3 miljoen dollar genoegen moeten
nemen. Deze uitspraak is een precedent ten
nadele van de aasgierfondsen.
Volgens Lapole Kanga, deskundige bij het
Congolese ministerie van Begroting, “spendeerde
Congo in de overgangsperiode (vóór
de schuldverlichtingen) 30% van het budget
aan de afbetaling van schulden, 38% aan de
lonen van de ambtenaren. U begrijpt dat er
weinig overbleef voor de diensten aan de
bevolking. Tegelijkertijd kon Congo steeds
minder aan zijn financiële verplichtingen
voldoen en kreeg het geen leningen meer
© FOD BuZa / D. Decuyper
Internationaal
seminarie
België en Nederland hebben drie evaluaties over
schuldverlichting afgesloten met een conferentie
in het Egmontpaleis op 26 september 2012.
Daarop waren aanwezig: de Congolese en de Nigeriaanse delegatie alsook een aantal
sprekers van internationale instellingen (Wereldbank, IMF, Club van Parijs, UNCTAD)
en van het maatschappelijk middenveld (Afrodad, Erlassjahr, CNCD). Bedoeling was
onder meer om na te gaan op welke wijze schuldverlichtingsoperaties die als officiële
ontwikkelingshulp worden geboekt, als een doeltreffend ontwikkelingsinstrument
kunnen worden ingezet, bijvoorbeeld in de strijd tegen de armoede.
online
Alle besproken onderwerpen zijn terug te vinden op :
diplomatie.belgium.be/nl/Beleid/Ontwikkelingssamenwerking/
Evaluatie/
28 NOVEMBER-DECEMBER 2012 I dimensie 3