oratie Prins 1..21 - Oratiereeks

terechte afwijking van de richtlijn fout, terwijl je omgekeerd het volgen van de
richtlijn goed rekent, ook als men eigenlijk van die richtlijn had moeten afwijken.
Kortom, scoren of de richtlijn gevolgd is, is te kort door de bocht.
Wat momenteel sterk in ontwikkeling is, is het ontwikkelen van indicatoren.
Kwaliteitsindicatoren zijn elementen van het handelen in de praktijk die meetbaar
zijn en waarvan aangetoond is dat ze gebruikt kunnen worden om de
kwaliteit van zorg te beoordelen. Een voorbeeld: als je een urineweginfectie in
het ziekenhuis behandelt, moet je tevoren een kweek afnemen. Dan weet je
met welke bacterie je van doen hebt en kun je de voorgeschreven antibiotica
daaraan aanpassen. Dat geldt voor iedere patiënt en is dus een betere maat
voor de kwaliteit van zorg dan bekijken of de richtlijn gevolgd is, want zoals
gezegd moet je daar soms van afwijken. Met andere woorden, door het meten
van indicatoren kun je meer zeggen over de kwaliteit van de antibioticatoediening.
Het ontwikkelen van indicatoren is een taai werkje. Gonneke Hermanides
heeft een paar jaar geleden op onze afdeling de wetenschappelijke stage van
haar medische studie gewijd aan het ontwikkelen van indicatoren voor urineweginfecties
in het ziekenhuis. Dat kostte haar negen maanden maar leverde
een mooie publicatie op in Clinical Infectious Diseases (Hermanides et al.,
2008).
Maar indicatoren zijn een hulpmiddel. Als we indicatoren gebruiken, weten
we beter hoe goed of slecht het ergens gaat, maar uiteindelijk gaat het er natuurlijk
om het voorschrijfgedrag van artsen te verbeteren. Opnieuw verlaten
we het gebied van de infectieziekten en betreden we het gebied van de beïnvloeding
van het menselijk gedrag. Als je met behulp van indicatoren vastgesteld
hebt dat het beleid verbeterd moet worden, hoe bereik je dat dan?
Jeroen Schouten uit Nijmegen heeft hier een paar jaar geleden fraai onderzoek
naar gedaan (Schouten, 2006). Hij mat de kwaliteit van antibioticagebruik
voor luchtweginfecties in zes ziekenhuizen en probeerde daarin verbetering
aan te brengen. Hij trad in overleg met de betrokkenen, analyseerde
waarom het niet goed ging, er werd een gemeenschappelijk behandelprotocol
opgesteld, extra scholing gegeven, en er werd individuele terugkoppeling gegeven
in kleinschalige scholingsbijeenkomsten, procesanalyse en procesaanpassingen.
Dit leidde inderdaad tot verbeteringen. Alle stappen in het voorschrijfgedrag
werden onder de loep genomen. Het moge duidelijk zijn dat dit
een zeer bewerkelijke aangelegenheid was, die ook blijvende continue aandacht
vereiste.
Het kan ook eenvoudiger. Patiëntenorganisaties en verzekeringen moedigen
aan of eisen zelfs om de prestaties van een ziekenhuis te meten en dan op het
internet te publiceren. De patiënt weet dan waar hij/zij het beste af is, de verzekeringen
weten waar ze het voordeligst uit zijn, en de ziekenhuizen zullen
A TALE OF TWO CITIES 13