oratie Prins 1..21 - Oratiereeks

terde diagnostiek kan helpen om de antibiotica gerichter in te zetten, iets waarover
Menno het een uur geleden heeft gehad. Gebruik van antibiotica in de
landbouwsector kan een rol spelen: sommige antibiotica zijn groeiverbeteraars,
en in kippenfarms worden infecties uiteraard niet behandeld op individuele
basis, maar in groepsverband. Het totale gebruik van antibiotica in de diersector
is groter dan wat wij als Nederlanders zelf per jaar gebruiken, maar er
wordt veel gedaan om dit terug te dringen.
Uiteindelijk hangt de ontwikkeling van resistentie echter in belangrijke mate
samen met het totale gebruik van antibiotica door mensen, zoals ik straks al
geschetst heb. Hoe zuinig we ook zijn met antibiotica, dat zal dus nog beter
moeten.
Want het kan eigenlijk toch wel beter. Onderzoek bij huisartsen, vooral door
de groep uit Utrecht, heeft laten zien dat bij zo’n beetje 50% van de patiënten
ten onrechte antibiotica wordt voorgeschreven, vooral in geval van luchtweginfecties
(Akkerman et al., 2005). Ook in het ziekenhuis kan het beter. De
schattingen erover lopen uiteen, maar in 30 à 50% van de gevallen valt wel wat
te verbeteren aan de soort en duur van de behandeling. Ja, hoe komt dat nou,
dat die dokters het zo vaak niet zo goed doen, waarom wordt zo vaak onnodig
voorgeschreven?
In de eerste plaats verschilt dit per land, zoals u ziet. Hoe komt het nou dat
in België veel meer wordt voorgeschreven dan in Nederland? Belgen zijn niet
vatbaarder voor infecties dan Nederlanders. Deschepper heeft patiënten geïnterviewd
in Brugge en in Middelburg en hij vond bijzonder vermakelijke verschillen
(Deschepper et al., 2002). Nederlanders bestempelden een episode van
bovenste luchtwegklachten, zoals loopneus, hoesten etc., als griep of kou, terwijl
de Vlamingen het veel vaker bronchitis noemden. De Nederlanders dachten
dat zo’n kou wel vanzelf zou overgaan, terwijl de Belgen van mening waren
dat in geval van bronchitis krachtig ingrijpen vereist was. Hun artsen dachten
dat ook en schreven daarom veel meer antibiotica voor. In een vervolgonderzoek
bleek dat het antibioticagebruik in landen opmerkelijk sterk samenhing
met de mate waarin men als samenleving geneigd is onzekerheid te vermijden:
liever het zekere voor het onzekere. Maar ook van belang blijkt de mate te zijn
waarin een maatschappij hiërarchisch is: het als arts en patiënt samen op een
rij zetten van voor- en nadelen van antibioticagebruik werkt beter als de afstand
kleiner is.
Wel, we zitten hier in Nederland, een land dat bepaald niet bekendstaat om
zijn grote hiërarchische verschillen, maar toch zijn ook binnen Nederland
grote verschillen aanwezig. Deels komt dat door de kennis en attitude van de
voorschrijver: hoeveel hij of zij weet over goed voorschrijfgedrag. Vindt iemand
het prettig om richtlijnen te volgen, of denkt hij dat hij het zelf wel
A TALE OF TWO CITIES 11