Download het jaarverslag 2012 (PDF) - KU Leuven

KU LEUVEN
JAARVERSLAG 2012

Inhoud
Inleiding ................................................................................................. i-xi
Onderwijs .................................................................................................. 1
1. Globale beleidslijnen voor het universitair onderwijs ......................................... 1
2. Kwaliteitszorg voor het onderwijs ..................................................................... 4
3. Opleidingenaanbod ........................................................................................ 13
4. Gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands ............................ 18
5. Onderwijsregeling ........................................................................................... 22
6. Gegevens over de studenten.......................................................................... 25
7. Examencontract ............................................................................................. 26
8. Internationaal beleid ....................................................................................... 27
Aanmoedigingsfonds ............................................................................ 35
Onderzoek............................................................................................... 37
1. Onderzoeksbeleid .......................................................................................... 37
2. Kwaliteitsbewaking ......................................................................................... 47
3. Financiering .................................................................................................... 50
4. Personeelsbestand ......................................................................................... 53
5. Onderzoeksresultaten .................................................................................... 55
6. Besluit ............................................................................................................ 57
Tabellen ............................................................................................................. 59
Personeel ................................................................................................ 69
1. Implementatie van het HR-masterplan ........................................................... 69
2. Personeelsbeleid voor academisch personeel ................................................ 69
3. Personeelsbeleid voor ATP ............................................................................ 73
4. Opleidingsaanbod en -beleid .......................................................................... 74
Sociale voorzieningen voor studenten ................................................ 77
1. Voorwoord en financiële middelen .................................................................. 77
2. Dienst Studentenhuisvesting .......................................................................... 77
3. Voedingssector: universiteitsrestaurants Alma ............................................... 82
4. Studentenadviesdiensten ............................................................................... 83
5. Medisch en Psychotherapeutisch Centrum voor Studenten (MPTC) .............. 87
De resultatenrekening van de KU Leuven............................................ 93
1. Inleiding .......................................................................................................... 93
2. Bespreking van de resultaten van 2011 .......................................................... 93
De balans van de KU Leuven .............................................................. 101
1. Activa ........................................................................................................... 101
2. Passiva ........................................................................................................ 102
Wetenschappelijke dienstverlening ................................................... 107

Inleiding
Uit het verslag over het werkjaar 2012 moge blijken dat de KU Leuven haar academisch systeem van
‘excellentie door inclusie’ ten volle waarmaakt. Het aantal studenten is ver boven de 40.000
uitgestegen (zonder selectie bij de toegang en zonder hoge inschrijvingsgelden) terwijl de
wetenschappelijke output gemeten naar alle objectieve parameters eveneens en tegelijk sterk is
toegenomen. De wetenschappelijke en maatschappelijke dienstverlening, zowel qua innovatie en
valorisatie als qua bijdrage aan het maatschappelijk debat is indrukwekkend. De patiëntenzorg in het
UZ Leuven wordt als uitstekend beoordeeld. De ambitie van de KU Leuven om een omvattende
universiteit van uitstekend niveau, een top referentie ziekenhuis en een internationaal erkende
technologie transfert dienst (Leuven Research and Development - LRD) uit te bouwen lijkt zich
gematerialiseerd te hebben, zowel in Vlaamse als in internationale vergelijkingen.
Enkele kerncijfers uit de academische kernactiviteiten illustreren het bovenstaande. De KU Leuven
telde in het academiejaar 2011-2012 42.945 studenten, 4% meer dan het jaar voordien. De
universiteit reikte 10.126 bachelor- en masterdiploma’s uit. Door de integratie van de academische
opleidingen van het partnerhogescholen zullen er vanaf het volgende academiejaar twee nieuwe
faculteiten opleidingen aanbieden (industriële ingenieurswetenschappen en Architektuur), en zullen
een aantal andere opleidingen (Handelswetenschappen, Toegepaste Taalkunde, Journalistiek,
Kinesitherapie) opgenomen worden in de bestaande Faculteiten. Het studenten- en personeelsaantal,
de balans en de wetenschappelijke output zal bijgevolg nog verhogen.
De totale onderzoeksuitgaven van de KU Leuven bedroegen in 2012 €384,48 miljoen, 5,5% meer dan
in 2011. Drie deelcijfers, gerealiseerd na competitie in Vlaanderen, resp. Europa ter verdere illustratie:
inzake het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek behaalde de KU Leuven 48,9% van de totale
toekenningen vanuit het FWO. In de BOF sleutel die de onderzoeksoutput in Vlaanderen meet heeft
de KU Leuven een marktaandeel van 43,20%. In de ranking van toekenningen van de European
Research Council (ERC) en van het zevende Kaderprogramma (FP7) staat de KU Leuven op de vijfde
plaats in deze meest veeleisende Europese competitie. Het projectonderzoek KU Leuven R&D stijgt
met 7,58% t.o.v. 2011.
***
De rubrieken van het formele verslag dat de universiteiten jaarlijks dienen op te stellen voor de
financierende Vlaamse overheid zijn bij decreet in detail vastgelegd. Dat verslag geeft een breed zicht
op de opdrachten, ontwikkelingen en resultaten voor de verschillende gebieden waar de universiteit
actief is. Dit formele jaarverslag 2012 van de KU Leuven aan de Vlaamse overheid vindt u als bijlage.
In aansluiting bij dat gedetailleerde verslag legt de Raad van Bestuur aan de Inrichtende Overheid van
de KU Leuven eveneens een beknopt uitvoeringsverslag voor van de grote beleidsopties inclusief een
aantal kerncijfers. Per beleidsdomein focussen we op enkele belangrijke actielijnen, zonder daarbij te
streven naar volledigheid. Deze presentatie laat de Inrichtende Overheid toe haar taak van toezicht uit
te oefenen.
Dit uitvoeringsverslag omvat vooreerst een overzicht van de belangrijkste activiteiten in de
kerndomeinen van het onderwijs en het onderzoek. Vervolgens gaat het verslag nader in op het
internationale beleid, de academisering en de integratie van de hogeschoolopleidingen, het
diversiteitsbeleid, de maatschappelijke en wetenschappelijke dienstverlening, het personeelsbeleid,
de sociale voorzieningen voor studenten, de jaarrekening 2012, de Kulak, de universitaire
ziekenhuizen, en de Universitaire Parochie.
De Raad van Bestuur evalueert het voorbije werkjaar als positief op alle vlakken. De goede resultaten,
in dit verslag terug te vinden, bemoedigen dan ook om verder te gaan op de ingeslagen weg.
Welgemeende gelukwensen en dank aan de leden van de universitaire gemeenschap die hiertoe
hebben bijgedragen zijn dan ook op hun plaats.
Professor Mark Waer
Rector
Emeritus Professor Herman Daems
Voorzitter Raad van Bestuur
i

1. Onderwijs
De KU Leuven telde in 2011-2012 42.945 studenten, 4% meer dan het jaar voordien. De universiteit
reikte 10.126 bachelor- en masterdiploma’s uit. 342 studenten behaalden in 2011-2012 hun lerarendiploma
tegenover 393 het jaar voordien. De KU Leuven bood 53 academische bacheloropleidingen,
85 Nederlandstalige initiële masteropleidingen en 53 master-na-master opleidingen aan.
36 opleidingen in samenwerking met buitenlandse partners of met de Franse Gemeenschap en
7 Erasmus Mundus opleidingen illustreren het internationale karakter van het onderwijs. De drie
accreditatieaanvragen die werden ingediend bij de NVAO, werden goedgekeurd.
Om verder werk te maken van de waardering van het onderwijs in de loopbaan van professoren,
keurde de Academische Raad het principe van een onderwijsportfolio goed. De Academische Raad
besprak ook de instroom, inclusief de overgang van secundair naar hoger onderwijs, de doorstroom
en de uitstroom van de studenten, evenals de bevindingen van alumni. Daarnaast hebben de
werkzaamheden van de Onderwijsraad geleid tot belangrijke beleidsnota’s met betrekking tot het
millenniumonderwijs, de werkstudenten, de infrastructuur voor onderwijs en het e-leren en
examineren, het toetsbeleid inclusief de masterproef en het opleidingenaanbod.
Bijzondere aandacht ging naar de evolutie van het kwaliteitszorgsysteem, onder meer in relatie tot de
nieuwe decretale context; dit thema was het voorwerp van de reflectiedag van de Onderwijsraad en
werd opgevolgd doorheen het ganse jaar door de Onderwijsraad en aansluitend de Academische
Raad. In 2011-2012 kwam de interne voorbereiding op de instellingsreview nog meer op de
voorgrond. De leden van de Onderwijsraad en verschillende geledingen van de universiteit werden
bevraagd over het beleid van de KU Leuven met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs.
Tegelijkertijd werden ook andere initiatieven genomen die moeten bijdragen aan de robuustheid van
het intern kwaliteitszorgsysteem. Ook het integratiedecreet en vooral de taalbepalingen werden
systematisch behandeld in de raden.
Grote aandacht ging naar de nakende integratie van de academische opleidingen in de KU Leuven en
de maatregelen van inhoudelijke en organisatorische aard die hiervoor noodzakelijk zijn. Naast het
overleg met de hogescholen over de toekomstige ondersteuning vanuit de centrale diensten en de
taakverdeling daaromtrent, diende de ondersteuning reeds heel concreet te worden opgestart in
verscheidene dossiers. Om zich voor te bereiden op deze integratie werden alle ondersteunende
diensten in een nieuwe, sterke organisatie samengebracht, de Directie Onderwijs en Leren.
Op het vlak van onderwijsondersteuning was de verdere groei, zowel in gebruik door auteurs als in
aantal kijkers, van de streaming media service voor de Associatie KU Leuven Videolab opvallend
(http://doel.kuleuven.be/doo/mediainhethogeronderwijs/interactievemediamaken/Videolab). Om de
stabiliteit en beschikbaarheid van de Videolab dienstverlening te kunnen garanderen, gebeurt er een
opschaling naar de centrale ICT infrastructuur tegen de zomer van 2013.
In 2011-2012 werd opnieuw een stijging, dit jaar van 9%, genoteerd van het aantal studenten met een
functiebeperking. In het najaar van 2011 werd een KU Leuven model uitgewerkt voor erkenning,
assessment en advies voor examenfaciliteiten (dat vanaf 2012-2013 zijn ingang kent). Met iedere
faculteit werd een refertelijst, een oplijsting van op hun haalbaarheid getoetste examenfaciliteiten,
opgesteld.
De universiteit besteedde €2.000.000 aan projectwerking met het oog op kwaliteitsvol onderwijs en
onderwijsinnovatie
www.kuleuven.be/onderwijs/intranet/goedgekeurdeowp20082011.pdf en www.associatie.kuleuven.be/
onderwijs/oof-info/projecten).
2. Onderzoek
De totale onderzoeksuitgaven van de KU Leuven bedroegen in 2012 €384,48 miljoen 1 , 5,5% meer
dan in 2011. Dit cijfer ligt, in een moeilijke conjunctuur, nog steeds hoger dan de inflatie. De
KU Leuven houdt dus behoorlijk stand.
1 Dit is inclusief uitgaven via KU Leuven R&D, mandaten FWO en IWT, wetenschappelijke dienstverlening en VIB, exclusief het
klinisch onderzoek in de UZ en het onderzoeksaandeel van de primaire universitaire werkingsmiddelen - eerste geldstroom
ii

De KU Leuven scoort opvallend goed in competitieve kanalen. Wat de mandaten betreft haalt de
KU Leuven zijn aandeel, wat het FWO projectgeld betreft is er in 2012 een substantiële groei (8,1%).
Zo ging 48,9% van de FWO-projecttoekenningen (Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek) in 2012
naar de KU Leuven en via het Odysseus-programma werden 8 uitstekende onderzoekers
aangetrokken vanuit het buitenland. Daarnaast is de KU Leuven promotor van 4 Herculestoekenningen
voor zware onderzoeksapparatuur, goed voor bijna 7,5 miljoen euro. De KU Leuven
was in 2012 betrokken bij 12 van de 16 projecten voor Strategisch Basisonderzoek en 6 van de 9
projecten voor Toegepast Biomedisch Onderzoek van het IWT (Instituut voor Innovatie door
Wetenschap en Technologie). Ze is ook betrokken bij 20 van de 21 derde generatie Steunpunten voor
Beleidsrelevant Onderzoek van de Vlaamse overheid.
De KU Leuven profileert zich als een onderzoeksintensieve universiteit die tot de Europese top
behoort. Wat het onderzoek betreft, ligt de klemtoon op kwaliteit, vernieuwing en duurzaamheid. Het
onderzoeksbeleid wil een optimaal klimaat creëren om deze doelstellingen te bereiken.
Naast vijfjaarlijkse onderzoeksvisitaties van de groepen werd in 2012 een nieuw beleidsinstrument
gecreëerd om de onderzoeksstrategie van groepen en departementen/faculteiten te ondersteunen.
Beleidspersonen op elk niveau krijgen met de toepassing ‘Onderzoeksstatistieken’ via KULoket
toegang tot een set van relevante onderzoeksindicatoren voor hun onderzoekseenheden.
Daarnaast wordt bijzondere aandacht besteed aan internationalisering en de ondersteuning van jonge
onderzoekers. Het YouReCa initiatief, waar in 2012 de grootste aandacht ging naar de opleiding in de
doctoral schools en naar internationale mobiliteit, vormt de kern van dit beleid. Deze klemtoon wordt
consequent doorgetrokken binnen de BOF toekenningen waar 11% van de toegekende budgetten bij
Onderzoekstoelagen en Geconcerteerde Onderzoeksacties bonussen zijn voor samenwerking en voor
de deelname van jonge onderzoekers.
Internationaal scoort de KU Leuven goed inzake onderzoeksfinanciering. In totaal was 30,1 miljoen
euro of 7,84% van de onderzoeksmiddelen afkomstig van internationale onderzoeksacties, een
stijging met 22,6% tegenover 2011. Het grootste deel (24,3 miljoen) betreft deelname aan het
Europese Kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling (FP7). In de HES-ranking
met betrekking tot FP7-contracten staat de KU Leuven op de vijfde plaats na Cambridge, Imperial
College, Oxford en ETH Zürich. Daarnaast ontvingen in 2012 12 KU Leuven onderzoekers een ERCgrant
(European Research Council), waarvan 3 een Advanced Grant.
Binnen Vlaanderen behoudt de KU Leuven zijn marktaandeel in onderzoeksoutput. De BOF-sleutel
voor 2012 bedraagt 43,20%. Het behoud van het KU Leuven aandeel vergt een resoluut inzetten op
de kwaliteit van de output (impact, citaties) en doctoraten. Wat dit laatste betreft was er in 2011-2012
een toename met 56 eenheden of 9%.
Het projectonderzoek KU Leuven R&D stijgt met 7,58% t.o.v. 2011. De KU Leuven wenst als
moderne, onderzoeksgerichte universiteit een kenniscentrum te zijn en de verworven kennis ook ten
dienste te stellen van maatschappij en industrie.
Globaal genomen is de evolutie van het onderzoek aan de KU Leuven kwalitatief zeer positief en is de
onderzoekspositie van de KU Leuven duidelijk versterkt in de laatste tien jaar.
3. Internationaal beleid
Internationalisering als beleidsdimensie biedt kansen om de positie en reputatie van de KU Leuven
inzake onderwijs, onderzoek en maatschappelijke dienstverlening te verstevigen, transversale
problemen grensoverschrijdend aan te pakken en de rol en impact van de universiteit op de
internationale politieke agenda te plaatsen.
Het Strategisch Plan Internationaal Beleid 2010, goedgekeurd door de Academische Raad en Raad
van Bestuur van de KU Leuven, stelde hiertoe zes doelstellingen voorop:
1) streven naar een betere internationale positionering door betere branding en communicatie;
2) bottom-up- en top-down-initiatieven voor internationalisering beter op elkaar afstemmen;
3) kwaliteit verkiezen boven kwantiteit;
4) DIMersity (Diversiteit, Internationalisering, Mobiliteit) als inclusief beleid;
5) sociale en institutionele netwerken beter benutten;
iii

6) meer wegen op de politieke besluitvorming.
De realisatie hiervan werd in 2012 verdergezet in nauw overleg met de Raad Internationaal Beleid
(RIB), het Interfacultair Initiatief voor Internationalisering (I3) en de International Liaison Officers. Het
International Office kreeg een stabiele structuur met de implementatie van het Organisatie- en
FunctieDesignproject (OFD). De procedures van de arbitragecommissies en de IT-processen voor
uitgaande mobiliteit werden geprofessionaliseerd. De nakende integratie werd grondig voorbereid.
De inspanningen op het vlak van branding en positionering uitten zich o.a. in een universiteitsbreed
Duitslandjaar. De Ambassador´s Lecture Series is een gevestigde waarde geworden, en er werd een
record aantal internationale delegaties ontvangen.
De LERU Structured Mobility Paper werd gefinaliseerd en aan de Europese Commissie voorgelegd.
Mobiliteit in het kader van internationale programma´s en akkoorden werd gestimuleerd: het Leuven
Education & Research Gateway to Europe (EDGE) concept werd geconcretiseerd met 5 Chinese
partneruniversiteiten en met de University of Illinois Urbana-Champaign; mobiliteitsstromen werden
gerealiseerd in het kader van het Braziliaanse Science without Borders, Erasmus Mundus, Erasmus
en Tempus.
De onthaalvriendelijkheid van de KU Leuven voor studenten, onderzoekers en professoren uitte zich
in het Vesta programma en een reeks maatregelen voor de aanwerving van internationale ZAP. Er
kwam een actieplan voor de International School of Leuven. Een werkgroep internationalisering van
het curriculum ging van start.
De KU Leuven profileerde zich in internationale netwerken, zoals LERU, EUA en Coïmbra. De werking
van de zes landenexpertengroepen Brazilië, China, Duitsland, Ethiopië, India en Vietnam werd
geconsolideerd.
Het beleid rond ontwikkelingssamenwerking werd associatiebreed verder uitgebouwd en een actieplan
voor hervorming van de IRO werd gelanceerd, met fondsenwervingsinitiatieven en de publicatie van
een brochure. Ondanks de onzekere politieke situatie van de universitaire ontwikkelingssamenwerking
kon een nieuw IUS starten in Tanzania.
Ter intensifiëring van haar politieke impact verzorgde de KU Leuven een academisch luik aan
prinselijke en ministeriële diplomatieke zendingen in Vietnam, Israël en Palestina, en Japan.
KU Leuven nam ook deel aan het debat rond Erasmus for All in de Europese Commissie en is de
voortrekker van nieuwe structuren van de VLUHR en Flanders Knowledge Area.
4. Academisering en integratie
In de zomer van 2012 werd na intens overleg met alle betrokkenen het integratiedecreet goedgekeurd
door het Vlaams Parlement. Het decreet bepaalt dat de academische hogeschoolopleidingen, met
uitzondering van de kunstopleidingen, integreren in de Vlaamse universiteiten. Dit betekent voor de
KU Leuven dat zij niet alleen de verantwoordelijkheid krijgt over het onderwijs- en onderzoeksbeleid
van de integrerende opleidingen, maar ook voor de kwaliteitszorg voor het onderwijs en het
onderzoek, voor het personeelsbeleid en het uitreiken van diploma’s. De hogescholen blijven
verantwoordelijk voor de professionele opleidingen.
Na de integratie zal de Associatie KU Leuven een nieuwe rol spelen, bepaald door het
integratiedecreet. In navolging van de haar toegewezen opdrachten zal de Associatie KU Leuven in
de loop van 2013 haar beleids- en adviesorganen afstemmen op haar nieuwe rol. Zo heeft zij ten
minste als opdracht het aanhalen en bestendigen van de banden tussen de professionele bachelors
en de academische opleidingen. Tevens staat ze in voor de coördinatie van het onderzoek met het
oog op de innovatieketen en voor de logistieke coördinatie in het algemeen. Tot slot zal de Associatie
als forum de evolutie naar een geïntegreerde hogeronderwijsruimte voorbereiden. Voor dit laatste
richtten de associatie en haar leden een personele unie op tussen de Algemene Vergadering van de
associatie, de Algemene Vergaderingen van de hogescholen en de Inrichtende Overheid van de
KU Leuven.
iv

De integratie zal tevens een aanpassing vergen van de verschillende diensten in de KU Leuven en de
university colleges (UC’s). Om deze aanpassingen op punt te stellen werden werkgroepen opgericht
met zowel leden van de hogescholen als leden van de KU Leuven. Uit deze werkgroepen werden dan
de eerste voorstellen tot samenwerkingsovereenkomsten gedistilleerd en dit zowel voor het Algemeen
Beheer als voor de Academische Diensten. In de loop van 2013 zullen deze voorstellen verder
worden uitgewerkt met alle betrokkenen.
De geïntegreerde en geassocieerde faculteiten bereidden de integratie voor op opleidingsniveau. Op
15 november 2012 werd de nieuwe Faculteit Architectuur gelanceerd. Binnen de faculteit werden
stappen ondernomen om tot een bestuursstructuur te komen, aangepast aan de reglementen van de
KU Leuven en meer specifiek aan de Groep W&T. Op onderzoeksgebied zal de faculteit aansluiten bij
het huidige departement ASRO, dat niet alleen een nieuwe naam zal krijgen, maar ook een
aangepaste structuur. Tevens werd de facultaire doctoraatscommissie opgericht en werd in navolging
hiervan het eerste Doctoraat in de Architectuur afgelegd. Om advies te verlenen in de toekomstige
benoemingen en bevorderingen werd er daarnaast ook een paritair samengestelde
beoordelingscommissie opgericht.
De KU Leuven heeft in het verleden een beleid gevoerd dat diende als voortraject op de integratie in
het ZAP en dit via het organiseren van aanstellingsrondes voor geassocieerd docent, hoofddocent en
hoogleraar. In navolging en opvolging van dit beleid werd een algemeen kader voor de opname van
OP in het ZAP uitgewerkt. Leden van het onderwijzend personeel kunnen in het ZAP benoemd
worden zonder vacature, in zoverre dat ze behoren tot het integratiekader. Voor geassocieerde leden
die reeds een eerste mandaat hebben voleindigd en OP leden met een deeltijds ZAP statuut en met
een substantiële onderzoeksopdracht aan de KU Leuven, wordt er een verkorte inzappingsprocedure
opengesteld met opname in het ZAP per 1 januari 2014. De procedure en criteria werden door de
Academische Raad vastgelegd. Daarnaast werd er een ondersteunend kader voor OP uitgewerkt, die
hen toelaat en stimuleert hun academisch dossier op te bouwen en verder uit te werken, namelijk het
ZAP Track mandaat.
Om in de nodige capaciteitsopbouw in het onderzoek binnen de kullocs te voorzien werd er bijkomend
het Impulsfonds opgericht, dit ter aanvulling van de ‘gekleurde onderzoeksmiddelen’. Dit impulsfonds
dient als hefboom naar de volwaardige participatie van onderzoekers uit de kullocs aan BOF, IOF en
externe competitieve kanalen.
5. Diversiteitsbeleid
De KU Leuven heeft verder gewerkt aan de implementatie van het beleidsplan en actieplan diversiteit.
De universiteit kende een groei van centrale en decentrale initiatieven in diensten en faculteiten op
vlak van diversiteit in het personeelsbeleid, onderwijs en engagement naar de samenleving.
De Diversiteitsraad heeft haar taak als spil in het besluitvormingsproces verder gezet. De Raad werkte
aan adviezen m.b.t. het beleid naar allochtone studenten en werkstudenten, genderonevenwichten in
studentenpopulaties binnen bepaalde opleidingen en aan een dossier voor de opstart van een
interuniversitaire master genderstudies.
Vertrekkende van een analyse van cijfergegevens van gender en personeel werden
drempelmomenten in kaart gebracht voor de doorstroom van vrouwen aan de KU Leuven. De
Diversiteitsraad startte een werkgroep personeelsdiversiteit op met het oog op de opmaak van een
diversiteitsplan personeelsbeleid met systematische aanpak van knelpunten die personeelsleden uit
ondervertegenwoordigde groepen ervaren. Uitgangspunten voor streefcijfers met betrekking tot
studenten en personeel werden vastgelegd.
KU Leuven heeft haar beleid met betrekking tot kwaliteitszorg voor studenten met een
functiebeperking geïmplementeerd door de facultaire werking op opleidingsniveau en de centrale
zorgcoördinatie beter op elkaar af te stemmen. Hiertoe werd gewerkt met refertelijsten. Het beleid met
betrekking tot levensbeschouwelijke diversiteit werd universiteitsbreed gecommuniceerd en omgezet
in maatregelen zoals de aanstelling van een contactpunt en examenfaciliteiten.
v

Samen met de stad Leuven, de Leuvense hogescholen en LOKO (Leuvense Overkoepelende
Studentenorganisatie) organiseerde de KU Leuven de tweede Partycipation week, een Leuvense
actieweek over diversiteit en internationalisering.
6. Maatschappelijke en wetenschappelijke dienstverlening
Tot de kerntaken van de universiteit behoort de maatschappelijke en wetenschappelijke
dienstverlening.
Deze dienstverlening vertaalt het engagement van de universiteit naar de samenleving in andere
activiteiten dan onderwijs en onderzoek. Zij omvat de ruime waaier van activiteiten die de universiteit
uitvoert ten bate van de maatschappij.
Dit engagement krijgt vooreerst een concrete vorm in de kritische en constructieve bijdragen van de
universiteit en haar leden tot de opinievorming en agendabepaling in de samenleving; de rapporten en
standpunten van Metaforum zijn hier een duidelijk speerpunt van, maar ook de talrijke individuele
bijdragen vanuit de universiteit getuigen van de aanwezigheid van de universiteit op dit vlak.
De actieve aanwezigheid van de universitaire gemeenschap in instanties en organisaties die
betrokken zijn bij sociale of culturele vraagstukken en die oog hebben voor duurzame ontwikkeling
wordt in kaart gebracht op basis van een recent ontwikkelde typologie. Dit engagement betreft ook de
studenten, zoals blijkt uit het buddy-project dat studenten toelaat leerlingen in minder gunstige
omstandigheden te ondersteunen.
De KU Leuven zet ook in op ontwikkelingssamenwerking door het verlenen van beurzen, het
organiseren van programma’s en opleidingen die specifiek gericht zijn op deze problematiek en het
uitbouwen van relevante onderzoekslijnen. In 2012 heeft de universiteit niet alleen haar inspanningen
verder ontwikkeld, maar ook het nodige gedaan om de problemen met de financiering van
ontwikkelingssamenwerking door de overheid op te vangen zodat de betrokken partners geen hinder
ondervinden.
De wetenschappelijke dienstverlening omvat de kennis- en technologieoverdracht naar de
gemeenschap en de bedrijfswereld. De technologie transfer office, KU Leuven Research &
Development (LRD), beheert de exploitatie van het economisch potentieel van de
onderzoeksresultaten. LRD beschikt over een multidisciplinair team van 79 medewerkers dat aan alle
onderzoekers binnen de universiteit ondersteuning biedt op vlak van de verschillende aspecten van
wetenschappelijke dienstverlening en economische valorisatie van wetenschappelijke
onderzoeksresultaten.
Het financieel volume m.b.t. contractonderzoek 2 en wetenschappelijke dienstverlening, uitgedrukt in
bedrijfsopbrengsten, bedraagt in 2012 €123,9 miljoen. Hiervan heeft €40,9 miljoen betrekking op
contractonderzoek met de privésector, €8,4 miljoen op contractonderzoek met de privésector met
overheidssteun, €3,7 miljoen op wetenschappelijke dienstverlening zonder contract en betreft €70,9
miljoen de valorisatie van onderzoeksresultaten.
Over de patiëntenzorg wordt in een afzonderlijk gedeelte gerapporteerd.
7. Personeel
In 2012 werden een aantal concrete initiatieven genomen die kaderen in de uitvoering van het HRmasterplan
2011-2015, inzonderheid op het vlak van leiderschap, rekrutering, talentmanagement,
internationalisering en integratie.
Inzake personeelsbeleid voor academisch personeel ging bijzondere aandacht naar het versterken
van de internationale ZAP rekrutering. Er werden een reeks voorstellen goedgekeurd om buitenlandse
2 Op het volume aan contractonderzoek wordt in het hoofdstuk Onderzoeksverslag van dit rapport verder ingegaan.
vi

topkandidaten te bereiken, te bewegen om voor de KU Leuven te kiezen en er te blijven, en om hen
een optimale loopbaanontwikkeling te geven.
Als gevolg van enkele ingrijpende wetgevende initiatieven werden belangrijke wijzigingen aan het
emeritibeleid aangebracht. De KU Leuven maakt, behalve voor een rector in functie, geen gebruik van
de nieuwe wettelijk voorziene mogelijkheid om de emeritaatsdatum te verschuiven naar een latere
datum, maar voorziet wel de mogelijkheid voor bezoldiging van emeriti met opdracht, na emeritaat op
65 jaar.
In 2012 werd verder aandacht besteed aan het in kaart brengen van de wetenschappelijke en
maatschappelijke dienstverlening. Ook het onderscheid tussen nevenactiviteiten en dienstverlening
werd verduidelijkt.
Op het vlak van het personeelsbeleid van het ATP werd het project Organisatie- en FunctieDesign in
verschillende eenheden van de KU Leuven uitgerold, verder gefinaliseerd of aangepast. Er werd een
nieuwe functiefamilie ‘onderwijsverzorgend’ gecreëerd.
Ook werd verder aandacht besteed aan het uitwerken van het rekruteringsbeleid. Er werden heel wat
initiatieven genomen om de specifieke vacatures gericht bekend te maken en om de KU Leuven te
profileren als een aantrekkelijke werkgever. De universiteit behaalde in 2012 voor de tweede keer het
label Top Employer.
De inspanningen inzake opleidingsbeleid werden verder geïntensifieerd. Het accent lag nog meer dan
in vroegere jaren op het ontwikkelen van leiderschaps- en peoplemanagementvaardigheden. Het
nieuwe seminarie over de academische opdrachten en de bedrijfsvoering aan de KU Leuven voor
decanen, departementsvoorzitters en diensthoofden werd goed onthaald.
Tenslotte werden beslissende stappen gezet in de voorbereiding van de integratie van de
academische hogeschoolopleidingen in de universiteit. De lijsten van de OP leden die zullen behoren
tot het integratiekader werden voorbereid. Verder werd de beslissing genomen om de uitbetaling van
de wedde van de over te nemen personeelsleden via de eigen loonmotor van de KU Leuven te
organiseren.
8. Sociale voorzieningen voor studenten
In 2013 treedt het nieuwe decreet betreffende de studentenvoorzieningen in werking. In dit decreet
staat ingeschreven dat er vanaf 2014 een extra middeleninput komt voor de universiteiten. Een groot
deel van deze extra middelen zal naar de KU Leuven gaan. In 2012 heeft de Raad voor
Studentenvoorzieningen zich beraden over welke nieuwe beleidsdomeinen met deze middelen
zouden kunnen gefinancierd worden en besloten om reeds in 2013 een aantal van deze initiatieven op
te starten. De middelen hiervoor zullen komen uit de bestemde fondsen Studentenvoorzieningen en
zijn ingeschreven in de begroting Studentenvoorzieningen 2013.
2012 was vooral een belangrijk jaar in voorbereiding op de integratie van de academiserende
opleidingen in de universiteit vanaf het academiejaar 2013-2014. De werkgroepen per werkveld die
opgestart werden in de loop van 2011 hebben naarstig verder gewerkt, zodanig dat er een duidelijk
zicht kwam op de dingen die nog geüniformiseerd dienen te worden voor de start van de integratie.
Binnen Studentenvoorzieningen wordt geopteerd om de voorzieningen te laten organiseren door de
bestaande hogescholen en door overleg de essentiële voorzieningen op een voor alle KU Leuven
studenten gelijkwaardige wijze te organiseren.
Binnen de diensten van onderwijs en studenten werden een aantal reorganisaties doorgevoerd. Eén
van de bedoelingen hiervan is om de samenwerking tussen deze diensten beter te verankeren.
Binnen het strategisch plan én de aanpak rond de integratie van de academiserende opleidingen
wordt in de sociale sector extra aandacht besteed aan de verdere democratisering van het hoger
onderwijs en aan een betere participatie van verschillende kansengroepen. Hierbij hebben we zowel
oog voor de instroom als voor de doorstroom. Een deel van de nieuwe middelen zullen dan ook
hiervoor ingezet worden en tevens kunnen we ook blijven rekenen op middelen uit het
aanmoedigingsfonds.
vii

9. Jaarrekening 2012 van de boekhoudkundige entiteit KU Leuven 3
Conform het universitair boekhoudbesluit van 21 december 2007 zijn de universiteiten gehouden om
een financiële administratie te voeren die een volwaardige bedrijfseconomische view geeft op de
financiële data, op basis van opbrengsten en kosten. Tevens moet de jaarrekening, aanvullend op de
controles door het Rekenhof, de Regeringscommissaris en de Inspecteur van Financiën, geattesteerd
worden door een bedrijfsrevisor.
Belangrijkste cijfers uit de jaarrekening 2012.
- Per 31 december 2012 toont de KU Leuven een balanstotaal van €1,442 miljard, d.i. een
toename met €120,1 miljoen of 9,1% in vergelijking met vorig jaar.
- De vaste activa vertegenwoordigen met €494,0 miljoen 34,3 % van het balanstotaal. De stijging
met €17,3 miljoen is toe te schrijven aan het lopend investeringsprogramma.
- De vlottende activa vertegenwoordigen €948,5 miljoen of 65,7%. Hun aangroei met €102,8
miljoen is vooral terug te vinden onder de geldbeleggingen door de gunstige evolutie in de
middelen die voor onderzoek bestemd zijn.
- De passiva bestaan voor €1,134 miljard (78,6%) uit eigen vermogen, voor €96,5 miljoen (6,7%)
uit voorzieningen voor risico’s en kosten en voor €212,2 miljoen (14,7%) uit schulden.
- De toename van het eigen vermogen met €66,1 miljoen is voornamelijk toe te schrijven aan de
toevoeging van het resultaat van het boekjaar. De voorzieningen nemen toe met €14,4 miljoen.
De toename van de schulden met €39,7 miljoen is vooral het gevolg van hogere, niet-structurele
schulden op ten hoogste één jaar.
- In 2012 realiseert de KU Leuven €843,2 miljoen inkomsten en €754,8 miljoen uitgaven, wat een
saldo op cashbasis oplevert van €88,4 miljoen. In de bedrijfseconomische view, d.i. rekening
houdend met de begrotingsafdeling VIII, werden €811,7 miljoen opbrengsten 4 en €745,6 miljoen
kosten geboekt, wat een positief resultaat van het boekjaar oplevert van €66,1 miljoen. Dit
overschot vertegenwoordigt geen vrije beleidsruimte voor het universiteitsbestuur. Er staan een
veelheid aan engagementen tegenover in de vorm van kredieten met een bestemming en activa
die verder moeten worden afgeschreven. Teneinde het bestemd karakter van dit resultaat voor
2012 (€66,1 miljoen) en de bestemde fondsen van 2011 (€1.066,3 miljoen) opnieuw duidelijk tot
uitdrukking te brengen op de balans, heeft de Raad van Bestuur beslist om ze in het kader van de
resultatenverwerking 2012 volledig toe te wijzen aan vier fondsen met als bestemming:
(in mio €)
• onroerende investeringen 430,4;
• wetenschappelijk onderzoek 512,7;
• andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van
groepen/departementen/faculteiten/diensten/professoren 177,5;
• studentenvoorzieningen 11,8.
Bij de bespreking van de jaarrekening 2012 op 28 mei 2013 kwam de Raad van Bestuur van de
universiteit aanvullend tot volgende bevindingen:
- het voorgelegd ontwerp van jaarrekening 2012 is opgemaakt volgens het stramien dat is voorzien
door de Vlaamse Regering;
- Ernst & Young Bedrijfsrevisoren zijn bereid om m.b.t. de voorgelegde jaarrekening 2012 en de
voorgelegde ESR-rapportering 2012 een goedkeurende verklaring zonder voorbehoud af te
leveren; ook de naleving van de relevante wet- en regelgeving bij de uitvoering van de begroting
(incl. de rapportering) en de naleving van de overige relevante wet- en regelgeving kunnen door
Ernst & Young Bedrijfsrevisoren positief geattesteerd worden;
- het Auditcomité en het Gemeenschappelijk Bureau hebben respectievelijk op 8 mei en 21 mei
2013 een gunstig advies gegeven voor de goedkeuring van de jaarrekening 2012 door de Raad
van Bestuur.
Gegeven deze bevindingen, keurde de Raad de jaarrekening 2012 goed.
10. Kulak
Kulak startte het academiejaar 2012-2013 met 548 generatiestudenten met een totaal aantal
studenten dat sinds enkele jaren stabiliseert op ongeveer 1.300.
3 Onder de boekhoudkundige entiteit KU Leuven wordt verstaan, de rechtspersoon KU Leuven zonder UZ Leuven.
4 De totale opbrengsten van €811,7 miljoen bestaan uit €771,1 miljoen Bedrijfsopbrengsten, €36,4 miljoen Financiële
opbrengsten en €4,2 miljoen Uitzonderlijke opbrengsten.
viii

Naast de driejarige opleidingen die sinds 2011-2012 zijn opgestart biedt Kulak nu ook, sinds
september 2012, de driejarige opleiding TEW aan. De aldus vernieuwde opleiding TEW is opgebouwd
rond twee majores: ‘accountancy en recht’ en ‘ondernemerschap en innovatie’, al dan niet gekoppeld
aan een stage in de regio, waarvoor op de samenwerking van VOKA West-Vlaanderen kan worden
gerekend. Door de uitreiking van het eredoctoraat aan Christine Lagarde, directeur-generaal van het
Internationaal Monetair Fonds (IMF), in oktober 2012 te Kortrijk, kon de nieuwe opleiding TEW op een
bijzondere manier onder de publieke aandacht worden gebracht.
De invulling van het nieuwe onderwijsconcept van Kulak is op het vlak van de internationalisering en
de onderzoeksstages verder geconcretiseerd. De selectiecriteria en de financieringsmodaliteiten zijn
gedefinieerd; nieuwe internationaliseringsactiviteiten zijn ontwikkeld. Met de PRES Université Lille
Nord de France en de UCL Mons is een Honours College voor de studenten opgezet. In het kader van
de bidiplomeringsovereenkomst tussen UCL Mons en Kulak, dat sinds dit academiejaar in voege is
getreden, hebben twee studenten van UCL Mons zich ingeschreven voor de tweede fase TEW aan
Kulak.
Op het vlak van het onderzoek heeft de regionale verankering verder vorm gekregen: niet alleen
dankzij de onderzoeksstages, maar ook door de realisatie van drie West-Vlaamse Fabrieken van de
Toekomst, waarbij Kulak de Fabriek van de Toekomst inzake ‘Nieuwe & Intelligente materialen,
Kunststoffen en Product & Industrial Design’ trekt, alsook sterk betrokken is bij de Fabriek van de
Toekomst inzake Voeding.
In 2012 stond de integratie van de academiserende opleidingen centraal. De vicerector Kulak is
tevens benoemd als academisch beheerder voor de academiserende opleidingen van KHBO. In
synergie met de logo’s van de Associatie KU Leuven heeft ook Kulak een nieuw logo en is de website
volledig gerestyled en geactualiseerd.
De fondsenwervingscampagne Kulak, die midden mei 2011 is opgestart, is succesvol en kent 25
mecenassen, ambassadeurs en senatoren van Kulak.
In juni 2012 is een Organisatie- en FunctieDesign opgestart voor alle ATP leden van Kulak. Dit moet
toelaten de organisatie en de opdrachten van Kulak maximaal af te stemmen op het nieuwe
onderwijsconcept van Kulak.
11. Universitaire Ziekenhuizen
Ook in 2012 vormden de vroeger goedgekeurde strategische accenten van UZ Leuven de basis van
waaruit de invulling van de beleidsopties gebeurde. Om de twee maanden presenteerden de
verschillende medische diensten een gedetailleerd beleidsplan vertrekkende vanuit deze strategische
accenten. Daarnaast werden verdere inspanningen geleverd op het vlak van innovatieve
kwaliteitszorg (verdere voorbereidingen in functie van heraccreditatie door Joint Commission
International in 2013, uitrol zorgprogramma’s, verschillende dienstaccreditaties, …), alsook op het vlak
van geïntegreerd translationeel onderzoek (ziekenhuis en universiteit). De uitbouw van
hoogtechnologische platformen (o.a. binnen Genomics Core, de biobank en de professionalisering
van het Clinical Trial Center) namen eveneens verder vorm in 2012.
Er werden belangrijke stappen gezet in het uitwerken van opvolgbare kwaliteitsindicatoren in functie
van het verder optimaliseren van de dienstverlening. Hierbij dient een onderscheid gemaakt te worden
tussen indicatoren in functie van public reporting en intern te hanteren indicatoren, die tevens
voorwerp uitmaken van externe benchmarking.
Met het oog op het verhogen van de ‘attractiviteit van de dienstverlening’ naar patiënten toe, werd
beslist in eerste instantie te focussen op het aantrekkelijker maken van de raadplegingen. Hierbij werd
naast het optimaliseren van het capaciteitsaanbod en de organisatie van eerste, algemene
raadplegingen eveneens werk gemaakt van het verbeteren van de bereikbaarheid bij het maken van
een afspraak en dit door het online maken van afspraken door huisarts of specialist binnen de 48 of
72 u, dit voor een beperkt aantal diensten.
In het voorbije jaar is belangrijke vooruitgang geboekt in het implementeren van het Nexuz-model.
Elke Nexuz-partner is gestart met het KWS patiëntmanagementsysteem en heeft op vrijwillige basis
als tweede te implementeren applicatie geopteerd voor het operatiekwartier management.
ix

Vanuit de ambitie om een geïntegreerd universitair topcentrum te maken voor geestelijke
gezondheidszorg werden zowel binnen UZ Leuven als UPC KU Leuven diverse initiatieven genomen.
De onderliggende basis van een goedgekeurd en uitgevoerd beleidsplan werd gevormd vanuit een
nieuw zorgstrategisch plan dat de verhuis van een aantal belangrijke zorgprogramma’s over de
verschillende campussen impliceert:
- naar aanleiding van project artikel 107 worden 60 bedden afgebouwd ten voordele van de oprichting
van transmurale zorgteams;
- campus Kortenberg behoudt het zwaartepunt van de hooggespecialiseerde diagnostische en
therapeutische programma’s en verruimt het aanbod in de gerontopsychiatrie;
- campus Lubbeek krijgt een nieuwe invulling als woon-zorg campus met de oprichting van een nieuw
Psychiatrisch Verzorgingstehuis (PVT) van 59 plaatsen;
- de ingebruikname van een nieuwbouw op campus Gasthuisberg zal toelaten alle psychiatrische
bedden van de benedencampus (Sint-Pieter: 60A-bedden + 25a-bedden) te verhuizen aangevuld
met 30 acute bedden van de exploitatie UC St. Jozef Kortenberg.
UZ Leuven behaalde voor de vijfde keer de Top Employer Award als erkenning voor een HR-beleid
dat investeert in mensen, hun loopbaan en hun talent.
UZ Leuven mocht zich opnieuw voor vier jaar ‘een babyvriendelijk ziekenhuis’ noemen. De
internationale auditeurs loofden de zeer goede onderlinge multidisciplinaire samenwerking in
UZ Leuven.
De Leuvense navelstrengbloedbank behaalde de accreditatie van de Netcord-vereniging, een
felbegeerde erkenning. Het internationale team van inspecteurs complimenteerde de
navelstrengbloedbank voor het feit dat er geen enkele tekortkoming kon worden vastgesteld.
In oktober vierde de spoedgevallendienst zijn 40 ste verjaardag. In de beginjaren behandelde de
spoedgevallendienst ongeveer 9.000 patiënten per jaar. Tegenwoordig ziet de spoedgevallendienst
elk jaar ongeveer 55.000 patiënten.
Voor 13 vakgebieden werd bij huisartsen en specialisten in Vlaanderen geënquêteerd in welk
ziekenhuis ‘de beste medische zorg aan een patiënt met zeer ernstige en complexe aandoeningen’
wordt aangeboden. Voor elk van de 13 vakgebieden komt UZ Leuven als beste ziekenhuis uit deze
enquête.
De voorziene fysische uitbouw van de Health Sciences Campus Gasthuisberg loopt volgens planning.
In 2012 is het Kopstation Datacenter volledig in gebruik genomen, alsook het ondergrondse
parkeergebouw Tabor.
Op het vlak van de bedrijfseconomische performantie werd in 2012 opnieuw een positief resultaat
behaald, dat er mede toe bijdraagt de noodzakelijke investeringen te kunnen realiseren.
12. Universitaire Parochie
De Universitaire Parochie (UP) biedt een brede waaier aan van activiteiten rond geloof,
gemeenschapsvorming, zingeving en solidariteit met de derde en vierde wereld. Deze activiteiten
staan open voor studenten en personeelsleden.
De universitaire weekendparochie is opgebouwd rond de wekelijkse vieringen op zaterdagavond en
zondag. Daarnaast vinden er ook gebedsdiensten, meditatiemomenten, huwelijksvieringen, doopsels,
vormsels en begrafenissen plaats. Er zijn meer dan 100 vrijwilligers actief zijn. De University Parish
International Community biedt een religieuze thuishaven aan een honderdtal internationale studenten.
UP biedt, samen met Leuvense sociale organisaties, mogelijkheden tot sociaal engagement en
ondersteunde de campagne Music For Life van Studio Brussel. De derde uitgave van iCare nodigde
studenten en personeel uit tot vrijwilligerswerk. UP organiseerde een derdewereldreis (Peru) waar
inzet voor kansarme kinderen centraal stond.
UP geeft ook impulsen naar het bredere universitaire publiek met onder meer lezingenreeksen,
individuele workshops, groepsgesprekken, een studiedag interreligieuze dialoog, een tweedaagse
zomerschool en de uitgave van boeken zoals Wereldwijd. Sinds 2012 organiseert UP ook initiatieven
en lezingen rond rouwverwerking.
Ontmoeting en gemeenschapsvorming krijgen gestalte in de tien studentenhuizen en de 5-daagse
onthaalsessies voor eerstejaarsstudenten. Eucharistievieringen, ochtendwakes, Taizégebeden,
x

sessies mindfulness, sessies Mindful Yoga, twee abdijweekends te Orval en een boeddhistisch
weekend bieden gelegenheid voor bezinning en diepgang.
UP is eveneens voorzitter van de vereniging voor universiteits- en hogeschool pastoraal en
organiseerde in dit kader een vormingstweedaagse. UP startte ook een associatiebreed
videointerview-project op onder de naam Onder1hoed en neemt deel aan het Leuvens initiatief
Grenzen bewegen, dat de verschillende levensbeschouwingen op een dialogale manier wil
samenbrengen.
xi

xii

ONDERWIJS
1 Globale beleidslijnen voor het universitair onderwijs
1.1 Algemene strategische beleidsdoelen
De strategische beleidsdoelen voor onderwijs worden geformuleerd in het strategisch plan 2007-2012,
in het bijzonder in afdeling 4.1. (http://www.kuleuven.be/overons/pdf/academische_strategie_KULeuven.pdf)
en in het Plan onderwijs en studenten 2010-2013 (http://www.kuleuven.be/onderwijs/
beleidsinfo/index.html).
De KU Leuven wil de studenten een geïntegreerd vormingsproject aanbieden, waarin zij voor een
bepaald wetenschapsdomein of voor twee gerelateerde domeinen grondige kennis en kunde kunnen
opbouwen binnen een breed kader. In dit proces ontwikkelen de studenten een onderzoekende
houding, waarbij inzicht, vaardigheden, attitudes en dispositie tot integratie komen. Deze
geïntegreerde vorming zal hen in staat stellen een eigen project en visie te ontwikkelen, verantwoordelijkheid
op te nemen voor zichzelf in een houding van levenslang leren en van openheid voor
de samenleving, de maatschappij en de wereld, zich te engageren door constructief en kritisch te
handelen.
Dit onderwijsproject beoogt de vorming van de student als persoon en van de gemeenschap waarin
de student intreedt als burger die zich hierdoor voortdurend vernieuwt. Het project confronteert de
student en door hem de samenleving met de grenzen van het weten en richt de focus op het
verkrijgen van inzicht in wat weerstand biedt aan het kennen. Het beoogt de student deskundigheid te
geven die hem toelaat als partner deel te nemen aan de maatschappelijke ontwikkeling en innovatie.
Deze algemene visie vertaalt zich in een aantal doelstellingen op het vlak van het opleidingsaanbod
en de onderwijskundige invulling ervan. De bachelor is de plaats om een breed vormingsproject te
ontwikkelen. De master geeft op deze brede basis een vorming met sterke focus en het doctoraat laat
de student toe actief te participeren aan de ontwikkeling van inzicht en innoverende kennis.
De ontwikkeling van deze visie impliceert dat de student en zijn leren centraal staan, maar wel in een
constante dialoog met de docent en de medewerkers waarbij de universiteit als gemeenschap die
lerend zoekt haar ware vorm krijgt. Bijzondere aandacht is nodig voor de instroom, doorstroom en
uitstroom van een steeds meer gevarieerde populatie studenten. Ook de vorming van de docenten en
de waardering van de onderwijsopdracht zijn een belangrijke bekommernis van het onderwijsbeleid.
In de realisatie van het onderwijs streeft de universiteit uitmuntendheid en uitstraling na. Zij voorziet
hiertoe in motiverende structuren, een transparant beslissingskader dat dicht aansluit bij de actoren,
docenten en studenten, die de onderwijsopdracht realiseren, en een performante, maar discrete
opvolging van de kwaliteit. Hierdoor groeit een diepgewortelde kwaliteitscultuur op het vlak van het
onderwijs.
De onderwijsopdracht is niet alleen de zaak van studenten en docenten; zij betreft de universiteit als
geheel. Een efficiënte ondersteuning door een gemotiveerde en goed gevormde administratie, een
vlot werkend informaticasysteem en een goede materiële infrastructuur, waar laboratoria, bibliotheken
en leercentra een prominente plaats innemen en zich steeds vernieuwen, is hierbij cruciaal. Ook het
uitbouwen van een vast middenkader voor onderwijsondersteuning in de faculteiten en de diensten is
een belangrijke doelstelling van het beleid. De financiering van het onderwijs via een duidelijk
allocatiemodel en via projecten voor innovatie zijn belangrijke hefbomen.
Het onderwijsbeleid van de KU Leuven treedt ook in constante dialoog met de partners in de
associatie. Deze dialoog betreft zowel de visie op onderwijs zoals verwoord in het plan voor onderwijsontwikkeling
van de associatie, als de daadwerkelijke en succesrijke uitbouw van schakelprogramma’s
en andere overstapmogelijkheden.
1.2 Visie op onderwijs
Wat de visie op onderwijs betreft, werd het werk rond de academische vorming en het
opleidingenaanbod dat gestart was in 2009 verder gezet met twee belangrijke aandachtspunten: de
Onderwijs 1

waardering van het onderwijs in de loopbaan van docenten en professoren en de opvolging van de
studieloopbaan. Wat het eerste thema aangaat keurde de Academische Raad het principe van een
onderwijsportfolio goed op 20 december 2011; wat het tweede aangaat, besprak de Academische
Raad de instroom, inclusief de overgang secundair - hoger onderwijs, (28 februari 2012 en 24 april
2012), de doorstroom (20 december 2011 en 24 april 2012) en de uitstroom van de studenten,
evenals de bevindingen van alumni (24 april 2012). Daarnaast hebben de werkzaamheden van de
Onderwijsraad geleid tot belangrijke beleidsnota’s met betrekking tot het millenniumonderwijs (24 mei
2012), de werkstudenten (28 juni 2012), de infrastructuur voor onderwijs (24 november 2011) en het
e-leren en examineren (15 december 2011 en 29 maart 2012), het toetsbeleid inclusief de
masterproef (26 april 2012 en 24 mei 2012), het opleidingenaanbod (24 november 2011 en 24 mei
2012).
Bijzondere aandacht ging naar de evolutie van het kwaliteitszorgsysteem, onder meer in relatie tot de
nieuwe decretale context; dit thema was het voorwerp van de reflectiedag van de Onderwijsraad op
22 september 2011 en werd opgevolgd doorheen het ganse jaar door de Onderwijsraad en
aansluitend de Academische Raad. Ook het integratiedecreet en met name de taalbepalingen werden
systematisch behandeld in de raden.
De afstemming met de partners in de associatie was het voorwerp van bijzondere aandacht voor de
afgevaardigden van de KU Leuven in de Associatieraad voor onderwijs, waarvan de vicerector
onderwijs co-voorzitter is. Het resultaat is een uitgewerkt meerjarenplan voor onderwijs dat
goedgekeurd werd door de Academische Raad van de KU Leuven en door de Raad van Bestuur van
de Associatie KU Leuven evenals een actieplan voor 2013; de systematische uitvoering van dit plan
versterkt de samenwerking inzake onderwijs, in het bijzonder door het multicampusconcept en door
de articulatie van de verschillende profielen. Grote aandacht ging daarbij naar de nakende integratie
van de academische opleidingen in de KU Leuven en de maatregelen van inhoudelijke en
organisatorische aard die hiervoor noodzakelijk zijn.
1.3 Kwaliteitszorg in onderwijs
Het streven naar uitmuntendheid en uitstraling in onderwijs en het daartoe rationeel en kwalitatief
verantwoord inzetten van middelen, is één van de concrete doelstellingen uit het strategisch plan van
de KU Leuven die aan de basis ligt van de activiteiten in het kader van de interne kwaliteitszorg met
betrekking tot het onderwijs. Centraal in de realisatie van deze doelstelling staat de verdere
ontwikkeling van een cultuur van zorg en engagement voor onderwijs, de waardering van de
inspanningen van de leden van de universitaire gemeenschap voor de onderwijsopdracht en de
ontwikkeling van de instrumenten die nodig zijn om de kwaliteit van het onderwijs te ontwikkelen en te
garanderen. Deze ambities moeten worden gekaderd in een rationele inzet van schaarse middelen.
De dialoog tussen alle onderwijsbetrokkenen over wat onderwijskwaliteit is en hoe die verder kan
worden ontwikkeld staat centraal. Deze dialoog vindt zowel informeel als formeel plaats binnen
diverse gremia, waaronder de Permanente OnderwijsCommissies, Faculteitsraden, de Onderwijsraad
en haar werkgroepen. Deze dialoog wordt mee gevoed door centrale en facultaire ondersteuningsdiensten
vanuit hun specifieke expertise.
Ook in 2011-2012 is het thema kwaliteitszorg één van de meest centrale bekommernissen geweest
van het onderwijsbeleid aan de KU Leuven. Door een grondige reflectie over de eigen visie op
onderwijs, de explicitering daarvan in visieteksten die een operationele vertaling vinden in
beleidsplannen en een kritische evaluatie van het systeem van interne kwaliteitszorg, wil de
KU Leuven zich op een proactieve wijze voorbereiden op de introductie van de instellingsreview.
De KU Leuven besteedt grote zorg aan de voorbereiding en de opvolging van de visitaties van haar
opleidingen. Het uitwerken van de zelfevaluatierapporten wordt ondersteund en de verschillende
visitaties worden nauwgezet opgevolgd. Een universiteitsbrede analyse van de visitatierapporten werd
uitgevoerd en er werden algemene aandachtspunten en aanbevelingen geformuleerd. Sinds 2008
werd het systeem van kwaliteitszorg aangevuld met een balansmoment vier jaar na de visitatie, dus
halfweg de cyclus. Op dat moment treedt de opleiding in dialoog met de diensten onderwijsbeleid en
met een commissie bestaande uit externe en interne leden om een stand van zaken op te maken, de
evoluties te bespreken en vooral de plannen te toetsen. De balansmomenten opgestart in 2009
werden verder georganiseerd en door de opleidingen zeer gunstig onthaald.
Onderwijs 2

In de loop van 2012 werden belangrijke stappen gezet in de voorbereiding van de instellingsreview
voor onderwijs en in de implementatie van het nieuwe visitatie- en accreditatiestelsel.
Het thema voor de prijs van de Onderwijsraad voor 2012 was 'studentactiverend onderwijs voor grote
groepen in het kader van colleges'. Er waren 4 inzendingen en de prijs werd toegekend aan
prof. Marijke Verbruggen van de faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen voor de wijze waarop
ze haar opleidingsonderdeel 'Mens en organisatie' vorm geeft.
1.4 Flexibilisering - invoering diplomaruimte - (her)oriënteringsbeleid
Sinds het flexibiliseringsdecreet in 2004 werd ingevoerd, hebben studenten heel wat meer mogelijkheden
om op allerlei manieren 'flexibeler' te studeren.
Zo werden procedures rond de toelating tot een bacheloropleiding zonder diploma secundair
onderwijs, de toelating tot geïndividualiseerde trajecten en de EVC-aanvragen ingevoerd. Van deze
mogelijkheden wordt gebruik gemaakt, maar de impact van deze maatregelen blijft beperkt tot een vrij
klein aantal studenten. In 2011-2012 werden 17 aanvragen voor toelating tot inschrijving voor een
bacheloropleiding zonder diploma secundair onderwijs ontvangen, met het oog op instap in 2012-
2013. 10 van deze kandidaten werden toegelaten tot de bacheloropleiding. In de periode 2004-2005
tot 2011-2012 werden 83 aanvragen om afwijkende toelating ingediend. 61 studenten werden in deze
periode toegelaten. Van deze 61 schreven er zich 52 in aan de universiteit. Slechts 10 van hen
behaalden een studie-efficiëntie van meer dan 50%. Drie studenten die toegang kregen, behaalden
inmiddels het bachelordiploma. Het merendeel van de studenten is na één of twee jaar niet meer
ingeschreven. Er werden 116 geïndividualiseerde trajecten aangevraagd die op twee na allemaal
werden goedgekeurd. Tijdens academiejaar 2011-2012 werden er 7 EVC-procedures opgestart, in de
zin dat ten minste een intakegesprek met de kandidaat heeft plaatsgevonden. Daarnaast werden een
aantal vragen gesteld die niet tot een intakegesprek leidden. De opgestarte procedures resulteerden
alle zeven in een bewijs van bekwaamheid.
Het flexibiliseringsdecreet creëerde ook een decretaal kader voor het toekennen van vrijstellingen op
basis van EVK. In 2011-2012 werden 15.009 vrijstellingen toegekend. Als 'vrijstelling' wordt hier geteld
elk opleidingsonderdeel dat een individuele student geheel of gedeeltelijk vrijgesteld kreeg. Eén
student met vrijstellingen voor drie opleidingsonderdelen telt dus voor drie.
Naast deze procedures, die door een eerder beperkt doelpubliek gebruikt worden, werd ook een meer
algemene flexibilisering van het onderwijs nagestreefd. Daarom werd gekozen voor een meer
geïntegreerde opleidingsbenadering. Studenten worden sinds 2009-2010 niet meer beoordeeld
volgens vaste pakketten opgedeeld in jaarstructuren, maar kunnen hun opleidingen vrijer construeren
in een opleidingsmodel (aan de KU Leuven diplomaruimte genoemd). De studenten worden ook met
tussentijdse progressiecontrole pas finaal beoordeeld over het geheel van een opleiding. Bij dit alles
werden nieuwe maatregelen ingevoerd om de studievoortgang van studenten te stimuleren: zo kan
studenten de inschrijving geweigerd worden op basis van een bindend studieadvies (als ze geen
cumulatieve studie-efficiëntie hebben bereikt over een termijn van twee academiejaren in dezelfde
opleiding), kan de inschrijving voor opleidingsonderdelen en de opleidingen waarin ze voorkomen
geweigerd worden als de student reeds twee, respectievelijk drie jaar voor hetzelfde
opleidingsonderdeel was ingeschreven en is er de weigering tot inschrijving op basis van een
onvoldoende leerkrediet.
Nu de eerste jaren van implementatie van de meer flexibele systemen achter de rug zijn, wordt
duidelijk dat deze operatie een grote impact heeft op de universiteit als organisatie. Niet enkel omdat
de structuren waarbinnen studenten studeren veranderd zijn, maar ook omdat de begeleidings- en
opvolgingslast voor de universiteit aanzienlijk verzwaard is. Werd initieel nog gedacht dat de grote
werklast van overgaande aard zou zijn, dan wordt nu duidelijk dat er structureel een grotere werklast
is. Zo is er extra personeel op centraal niveau dat zich louter bezighoudt met de opvolging van
flexibiliseringsmaatregelen zoals geïndividualiseerde trajecten, EVC-aanvragen en toelating zonder
diploma secundair onderwijs. Daarnaast is er een merkelijke toename in het aantal beroepsdossiers,
die niet enkel toe te schrijven valt aan de meer mondige studenten, maar ook aan de grotere
mogelijkheden die studenten hebben om uitzonderingen te vragen. Ten slotte is de grootste toename
te situeren in faculteiten: de flexibele systemen en hun mogelijkheden creëerden over de hele
instelling een nood aan extra begeleiding en informering voor studenten bij het maken van keuzes, het
Onderwijs 3

doen van aanvragen, het interpreteren van examenresultaten, … Alle faculteiten en diensten die met
studenten werken, voelen hiervan de effecten.
1.5 Onderwijsinnovatie en -ondersteuning
De KU Leuven is overtuigd van het grote belang om binnen haar werking specifieke posten binnen de
begroting te behouden voor de ondersteuning van onderwijs en voor onderwijsinnovatie. Ze heeft
daarom beslist een budget dat overeenkomt met 30 VTE structureel in te schrijven voor de creatie van
een permanent kader ter ondersteuning van het onderwijs en anderzijds een jaarlijkse som van
2.000.000 euro te bestemmen voor projectwerking.
Het budget voor projectwerking onderwijs wordt verdeeld over drie rubrieken:
- de Onderwijsprojecten - 1.000.000 euro;
- het OnderwijsOntwikkelingsFonds van de Associatie KU Leuven (OOF-projecten) - 500.000 euro
(of 50% van het OOF);
- de impulsprojecten voor onderwijs - 500.000 euro (zie ook 3.5.1).
De KU Leuven beschouwt onderwijsinnovatie niet als een doel op zich, maar als een bijdrage tot de
verbetering van de kwaliteit van het onderwijs, als een middel om het leren van de student optimaal te
ondersteunen. De Onderwijsprojecten en vergelijkbare projecten in de associatie (OOF-projecten) zijn
een belangrijke hefboom om onderwijsinnovatie te realiseren.
De Onderwijsprojecten zijn erop gericht de onderwijsvisie van de KU Leuven verder gestalte te geven.
Bijzondere aandacht wordt besteed aan de consolidatie van de resultaten bereikt in projecten en aan
de disseminatie ervan. Alle projecten verbinden zich ertoe om hun bevindingen te documenteren en
initiatieven te nemen om ze te verspreiden, zowel intern binnen de eigen opleidingen en de eigen
universiteit als extern, buiten de instelling. Expliciete steun van de betrokken POC’s (Permanente
OnderwijsCommissies) is een basisvereiste, zodat een integratie in de betreffende curricula kan
worden gerealiseerd. Onderwijsprojecten kunnen ook niet los gezien worden van de bredere
initiatieven inzake kwaliteitszorg. De uitwerking ervan moet bijdragen tot een meer optimale realisatie
van het onderwijskundig referentiekader of van het facultair onderwijsbeleid van één of meer studierichtingen.
De OOF-projecten op het niveau van de Associatie KU Leuven vormen eveneens een prioriteit van de
KU Leuven. De vicerector Onderwijsbeleid is voorzitter van het comité dat de OOF-projecten opvolgt
en de selectieprocedure organiseert. Het OOF is een belangrijk middel om samenwerking tussen
associatiepartners te stimuleren en te concretiseren. Het OOF heeft tot doel de zichtbaarheid van de
associatie te vergroten. Net zoals bij de Onderwijsprojecten, wordt ook bij de OOF-projecten
bijzondere aandacht besteed aan de consolidatie van de projectresultaten en disseminatie, met een
specifieke focus op disseminatie binnen de associatie.
Ten slotte werd op de rubriek impulsprojecten een aantal initiatieven gefinancierd, gericht op de
voorbereiding van de integratie van de academische hogeschoolopleidingen, de implementatie van
junior colleges en de optimalisatie van het onderwijsaanbod binnen de groep Humane Wetenschappen.
2 Kwaliteitszorg voor het onderwijs
In 2011-2012 werden verdere stappen gezet, gericht op de versterking van het intern kwaliteitszorgsysteem
ten aanzien van het onderwijs.
In 2011-2012 kwam de interne voorbereiding op de instellingsreview nog meer op de voorgrond. Op
basis van het kwaliteitszorgkader dat ontwikkeld was in het vorige academiejaar, werden de leden van
de Onderwijsraad en verschillende geledingen van de universiteit bevraagd over de verschillende
componenten die deel uitmaken van het beleid van de KU Leuven met betrekking tot de kwaliteit van
het onderwijs. Tegelijkertijd werden ook andere initiatieven genomen die moeten bijdragen aan de
robuustheid van het intern kwaliteitszorgsysteem (uitrol van opleidingsevaluaties, onderzoek rond
responsgraad en representativiteit in het kader van de online studentenbevraging).
Onderwijs 4

Daarnaast werd ook dit jaar voortgewerkt aan de uitvoering van het beleidsplan onderwijs en
studenten. Aan een aantal thema’s die reeds werden opgenomen werd voortgewerkt (bv. ontwikkeling
onderwijsportfolio voor docenten), andere dossiers werden afgewerkt (evaluatie balansmomenten) of
nieuw opgenomen (bv. evaluatie vorming met betrekking tot onderwijs).
Het hele academiejaar werd op verschillende fronten overleg gevoerd over de uitwerking van een
decretaal en reglementair kader voor de nieuwe visitatie- en accreditatiesystematiek op het Vlaamse
niveau. Intern werden initiatieven genomen om de interne voorbereiding op de visitaties af te stemmen
op het nieuwe kader dat evenwel nog in volle ontwikkeling was. Op 6 juli 2012 heeft de Vlaamse
regering het decreet tot wijziging van het decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van
het hoger onderwijs in Vlaanderen, dat het stelsel van kwaliteitszorg en accreditatie aanpast,
bekrachtigd. In het najaar van 2012 finaliseerde de NVAO het kader voor de opleidingsaccreditatie en
bracht de NVAO ook gezaghebbend advies uit over het visitatieprotocol voor de opleidingsbeoordelingen.
Begin 2013 werden het protocol en het kader voor de opleidingsbeoordeling ook door
de Vlaamse regering goedgekeurd. Het nieuwe kader voor de instellingsreview is evenwel nog niet
afgerond.
Ten slotte werd in 2011-2012 de nakende integratie van de academiserende opleidingen echt
voelbaar. Naast het overleg dat met vertegenwoordigers van de hogescholen werd gevoerd over de
toekomstige ondersteuning vanuit de centrale diensten en de taakverdeling daaromtrent, diende de
ondersteuning reeds heel concreet te worden opgestart in verscheidene dossiers (o.a. voorbereiding
van het eerste zelfevaluatierapport (ZER) in de faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen;
ondersteuning bij de voorbereiding van verbetertrajecten van academiserende opleidingen, …).
2.1 Interne onderwijskwaliteitszorg
Kwaliteitszorg ten aanzien van het onderwijs is ingebed in de onderwijsvisie van de KU Leuven en
stelt het streven naar en stimuleren van een kwaliteitscultuur centraal. Het kwaliteitszorgsysteem volgt
de logica van de kwaliteitscyclus en wordt gekenmerkt door een wisselwerking tussen het centrale en
decentrale niveau. Op het centrale niveau legt de Academische Raad op voorstel van de Onderwijsraad
de algemene contouren vast van het interne kwaliteitszorgsysteem. Binnen dit kader nemen elke
faculteit en daarbinnen alle Permanente OnderwijsCommissies (POC’s) op het niveau van de
opleidingen hun verantwoordelijkheid en geven zij concreet invulling aan de verschillende
componenten van het kwaliteitssysteem.
Kwaliteitscultuur impliceert het engagement van alle leden van de universitaire gemeenschap voor de
zorg voor de kwaliteit van het onderwijs. Kwalitatief hoogstaand onderwijs wordt concreet gerealiseerd
door studenten, docenten en de POC. De docenten, faculteiten, de POC, het beleid en de ondersteunende
diensten creëren een klimaat waarin aandacht en zorg voor de kwaliteit van het onderwijs
een breed draagvlak hebben en vanzelfsprekend zijn.
De kwaliteitszorg aan de KU Leuven doorloopt 4 fasen: de definiëring van de onderwijsvisie, de
implementatie van het onderwijs, de evaluatie van het onderwijs en de opvolging ervan.
In de eerste fase, de definiëring van de onderwijsvisie, heeft de KU Leuven als instelling omschreven
wat zij verstaat onder goed onderwijs en heeft zij aangegeven waar ze met het onderwijs naartoe wil.
Elke opleiding heeft dit nader uitgewerkt in het onderwijskundig referentiekader. In deze fase situeren
zich ook de initiatieven die opleidingen ondernemen om de kwaliteit van specifieke onderdelen van het
onderwijs proactief te waarborgen, zoals de uitwerking van het toetsbeleid, de kwaliteit van de
masterproef en van de ECTS-fiches.
De implementatie van de plannen gebeurt in de tweede fase. Het behoort tot de directe verantwoordelijkheid
van de POC en de docenten die daarbij kunnen rekenen op de ondersteuning van de
facultaire onderwijsondersteuners en/of van de centrale onderwijsondersteunende diensten.
De derde fase draait rond de evaluatie van het onderwijs zelf. Met de systematische bevraging van
curricula en opleidingsonderdelen enerzijds en de uitbouw van een omkadering voor evaluaties ad
hoc anderzijds wil de KU Leuven de kwaliteit van het onderwijs systematisch opvolgen. Alle curricula
worden grondig geëvalueerd in de aanloop naar een visitatie. Hier situeert zich het scharnierpunt
tussen de interne kwaliteitszorg en de externe kwaliteitsbewaking. Tussen twee curriculumevaluaties
Onderwijs 5

wordt bovendien een stand van zaken opgemaakt in het kader van het zogenaamde balansmoment.
Dit houdt een gesprek in tussen de opleidingsverantwoordelijken (decaan, vicedecaan onderwijs en
de programmadirecteurs) en een aan de opleiding externe commissie (met onder andere een
vertegenwoordiger van het beroepenveld en een extern ZAP-lid). Sinds 2011-2012 wordt ten slotte
ook systematisch een instrument ingezet voor de evaluatie van opleidingen, en dat op twee specifieke
momenten: in de beginfase van de voorbereiding van een ZER, en ter voorbereiding van een
balansmoment om een zicht te krijgen op de evolutie van de sterke en verbeterpunten van de
opleiding na vier jaar. Het instrument, ontwikkeld in het kader van een OOF-project, is gericht op de
bevraging van studenten en docenten over de kwaliteit van het onderwijs en de bredere context
waarin het onderwijs wordt verzorgd.
De afzonderlijke opleidingsonderdelen worden universiteitsbreed om de twee jaar geëvalueerd in het
kader van de online studentenbevraging. Deze evaluaties zijn erop gericht om de mate waarin binnen
een bepaalde context kwaliteitsvol onderwijs wordt geboden, aantoonbaar te maken. De resultaten
worden meegenomen in personeelsbeslissingen en in initiatieven die gericht zijn op de verbetering
van de kwaliteit van het onderwijs. In 2011-2012 vond de bevragingsronde plaats over de twee- en
driejaarlijkse opleidingsonderdelen van bachelor-, master- en manama-opleidingen; deze verliep
opnieuw semestrieel.
Los van de voornoemde periodieke evaluaties nemen faculteiten, POC’s en ook individuele docenten
zelf initiatieven om een opleiding, respectievelijk een opleidingsonderdeel, te evalueren.
De vierde en laatste fase betreft de opvolging van de onderwijsevaluaties. Ook hier zijn in eerste
instantie de POC en de individuele docenten de hoofdverantwoordelijken. Zij worden daarin ondersteund
door facultaire onderwijsondersteuners en door de centrale onderwijsondersteunende
diensten, in het bijzonder DUO en DOWB. Opvolgingsinitiatieven kunnen velerlei vormen aannemen.
Zo zijn er initiatieven op het vlak van onderwijskundige vorming en op het vlak van onderwijsinnovatie
of curriculumhervorming.
2.2 Visitatierooster van het beschouwde en komende academiejaar
De KU Leuven neemt deel aan de onderwijsvisitaties zoals gepland door de Vlaamse Interuniversitaire
Raad en is nauw betrokken bij het interuniversitaire overleg over het nieuwe visitatie- en
accreditatiestelsel.
In het academiejaar 2011-2012 bezochten volgende visitatiecommissies de KU Leuven: Psychologie,
Geschiedenis, EW/TEW/Handelsingenieur, Specialistische Geneeskunde, Revalidatiewetenschappen
en kinesitherapie en Werktuigkunde.
In hetzelfde academiejaar werden de visitatierapporten gepubliceerd voor de opleidingen: bachelor in
de lichamelijke opvoeding en bewegingswetenschappen, master in de lichamelijke opvoeding en
bewegingswetenschappen, Erasmus Mundus Master in Adapted Physicial Activity, bachelor in de
geschiedenis (Leuven-Kortrijk), master in de geschiedenis, master geschiedenis van de Oudheid,
master na master in Medieval and Renaissance Studies, bachelor in de psychologie, master in de
psychologie.
2.3 Opvolging van de aanbevelingen van de visitatiecommissies
Aan de KU Leuven legt elke opleiding uiterlijk één jaar na de publicatie van het visitatierapport een
opvolgingsverslag voor aan het Groepsbestuur. Dit verslag bevat een overzicht van de concrete
maatregelen die de POC heeft genomen naar aanleiding van de aandachtspunten en knelpunten die
de visitatiecommissie heeft geformuleerd in haar rapport of die men zelf in het zelfevaluatierapport
had vermeld. Het bevat tevens een overzicht van eventueel resterende aandachtspunten die in de
toekomst nog verder zullen worden opgevolgd. De opvolgingsverslagen worden eerst grondig
besproken op centraal niveau samen met de vicerector Onderwijsbeleid, de vicerector van de
betrokken groep, decaan, vicedecaan, facultair coördinator en programmadirecteur en een DOWBmedewerker.
Nadien volgt een bespreking door het Groepsbestuur, ook over blijvende aandachtspunten.
In 2011-2012 werden de opvolgingsverslagen voor de visitaties Verpleeg- en Vroedkunde,
Management en Beleid van de Gezondheidszorg, European Studies, Computerwetenschappen-
Onderwijs 6

Informatica, Onderwijskunde, Sociale en Culturele Antropologie, Chemie, Biochemie, Geologie,
Elektrotechniek en Taal- en letterkunde behandeld.
Vanaf 2008-2009 worden de opleidingen vier jaar na de onderwijsvisitatie geëvalueerd door een
balanscommissie. De Dienst Onderwijsbeleid levert een voorbereidend dossier dat een schets geeft
van de opleidingen en uitnodigt tot reflectie over mogelijke evoluties. In 2011-2012 werd de balans
opgemaakt voor de opleidingen die deel uitmaakten van de volgende visitatieclusters: Criminologische
Wetenschappen, Bouwkunde, Sinologie, Slavistiek en Oosteuropakunde, Archeologie en
Kunstwetenschappen.
2.4 Accreditatie
Het decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen van 3 april 2004
voerde in Vlaanderen een accreditatiestelsel in. Op alle accreditatieaanvragen (in totaal 3 die in 2011-
2012 werden ingediend bij de NVAO) volgde een positief accreditatiebesluit.
In het academiejaar 2011-2012 werd tevens werk gemaakt van het toewerken naar een verkorte
visitatieprocedure voor de opleiding master in de taalkunde, master in de Westerse literatuur/Master of
Western Literature en master in de bedrijfscommunicatie op basis van het verbetertraject dat door de
Vlaamse regering in september 2011 werd goedgekeurd.
2.5 Centrale onderwijsondersteunende diensten en raden
2.5.1 Directie Onderwijs en Leren (DOeL)
In het voorbije academiejaar 2011-2012 ondergingen de diensten Onderwijsbeleid en Studentenbeleid
een grondige reorganisatie. Dit heeft geleid tot de oprichting van een nieuwe Directie Onderwijs en
Leren (afgekort: DOeL), die vanaf 1 september 2012 operationeel is. De nieuwe Directie Onderwijs en
Leren is een academische ondersteunende dienst, met als missie de universiteit te ondersteunen in
de uitvoering van haar opdracht op het vlak van onderwijs en leren.
De nieuwe directie is gevormd uit een aantal eenheden die voordien ressorteerden onder
Onderwijsbeleid: de algemene stafdienst en het secretariaat van de vicerector, de dienst
onderwijsbeleid (DOWB), de dienst universitair onderwijs (DUO) en de dienst media en leren (DML).
Daarnaast maken ook deel uit van DOeL: de studentenadministratie, voorheen ressorterend onder
Studentenbeleid, de dienst IAM (International Admissions and Mobility) voorheen behorend tot het
International Office, en de zogenaamde groepsondersteunende diensten, die de programmaadministratie
vormden. In dit jaarverslag wordt nog deze oude structuur van diensten gehanteerd om
de werkzaamheden te beschrijven. Een volgende rapportering zal gebaseerd zijn op de drie diensten
die samen DOeL vormen: Onderwijsvisie en -kwaliteit; Onderwijsondersteuning en -ontwikkeling; en
Onderwijsprocessen en -organisatie.
2.5.2 Dienst Onderwijsbeleid (DOWB)
De Dienst Onderwijsbeleid is een beleidsdienst onder verantwoordelijkheid van de vicerector Onderwijsbeleid;
adviseert de vicerector Onderwijsbeleid en het universiteitsbestuur over alle aspecten van
het beleid op het gebied van onderwijs; coördineert en ondersteunt de beleidsadvisering door de
Onderwijsraad en werkgroepen; volgt het beleid op; staat de groepen en de faculteiten bij in hun
beleidstaken met betrekking tot onderwijs.
Deze opdracht betreft in het bijzonder het bepalen van het algemene kader en de reglementering, de
concrete implementatie en toepassing ervan, de vertaling van de bepalingen en richtlijnen van externe
instanties (Vlaamse regering, Vlaamse Raad, VLIR, VLOR, NVAO, …), het aanreiken van de nodige
data en van managementinformatie, het opzetten en in stand houden van de systemen voor interne
kwaliteitszorg, het opvolgen van de middelen die ingezet worden voor de onderwijsondersteuning.
Als beleidsdienst richt de dienst zich tot diegenen die verantwoordelijk zijn voor de voorbereiding,
beslissing en uitvoering van het beleid op de verschillende niveaus. De dienst vervult een
coördinerende rol ten aanzien van de beleidsadvisering van de Onderwijsraad, de vaste en ad hoc
werkgroepen via inhoudelijke input, het verzorgen van het secretariaat en de redactie van adviezen.
Onderwijs 7

De dienst ondersteunt ook de KU Leuven in haar relaties met de andere universiteiten en de andere
externe actoren en vertegenwoordigt de KU Leuven in onderwijsgerelateerde overlegorganen op het
niveau van de Associatie KU Leuven, de VLIR, de VLOR en de overheid.
De algemene opdracht wordt gerealiseerd door de werking van de Dienst Onderwijsbeleid te
organiseren rond de volgende inhoudelijke pijlers:
- onderwijsinnovatie (coördinatie en opvolging van onderwijsinnoverende initiatieven gefinancierd
met centrale middelen en overheidsgelden, onder meer het Onderwijsontwikkelingsplan,
onderwijsprojecten, …) (zie 3.5.1);
- curriculumontwikkeling en onderwijsaanbod (onder meer de coördinatie van de advisering over
wijzigingen in het programma-aanbod, coördinatie van de administratieve verwerking en presentatie
in programmagids en externe databanken, dossierbehandeling externe procedures met
betrekking tot wijziging statuut, taal, nieuwe opleiding, …) (zie 3.4);
- kwaliteitszorg (beleidsmatige omkadering van initiatieven die gericht zijn op de verbetering van de
onderwijskwaliteit, onder meer initiatieven gericht op zowel periodieke als ad hoc evaluatie van het
onderwijs en de opvolging ervan, voorbereiden van visitatie, begeleiding en opvolging van accreditatieproces,
beleidsmatige ondersteuning en verankering van onderwijskundige vorming, …) (zie
2.1, 2.2, 2.3, 2.4 en 3.4.3);
- onderwijstrajecten en -processen (operationalisering van de taken van de centrale assessmentcommissie
met betrekking tot EVC/EVK (Eerder Verworven Competenties/Eerder Verworven
Kwalificaties), toekennen van geïndividualiseerde trajecten, toelating tot bacheloropleiding zonder
diploma secundair onderwijs; beleidsondersteuning en -opvolging met betrekking tot studietrajectbegeleiding,
EVC/EVK en diversiteit; organisatie en optimalisatie van onderwijsadministratieve
processen; ondersteuning bij interpretatie van interne en externe regelgeving);
- datamanagement: informatieverzameling en -analyse en rapportering betreffende studenten,
onderwijs en onderwijsbeleid (onder meer actuele gegevens over studentenaantallen, slaagcijfers,
marktaandeel, dataverzameling in het licht van de rapporteringsplicht aan de overheid, opvolgen
van ontwikkelingen in binnen- en buitenland met betrekking tot onderwijsbeleid, …) (zie 6);
- juridisch advies (opvolging van decretale en wettelijke ontwikkelingen en verplichtingen, toetsing
van (voor)genomen beleidsbeslissingen aan decretale kader, …).
Daarnaast worden bepaalde beleidsthema’s pijleroverstijgend aangepakt zoals bijvoorbeeld antiplagiaatbeleid
en leerkrediet. Tijdelijke projecten laten toe om in te spelen op actuele beleidsthema’s
(vervroegde examenplanning, berekening onderwijsinzet, zalmprogramma, sterkte-zwakte analyse ter
voorbereiding van de instellingsreview).
Over de verschillende actiedomeinen heen heeft de Dienst Onderwijsbeleid een belangrijke taak op
het vlak van communicatie en informatie over onderwijsbeleid door middel van de website onderwijs,
specifieke websites zoals plagiaat, leerkrediet, diplomaruimte, 'cockpit' voor onderwijsverantwoordelijken,
bijeenkomst decanen, vicedecanen onderwijs en programmadirecteurs, infosessies,
presentaties voor externe of buitenlandse bezoekers over (aspecten van) onderwijsbeleid van de
KU Leuven, folders, opvolgen van internationale ontwikkelingen in het hoger onderwijs(-beleid),
expertiseontwikkeling en beleidsondersteunend onderzoek.
2.5.3 Dienst Universitair Onderwijs (DUO)
De Dienst Universitair Onderwijs (DUO) heeft tot doel de kwaliteit van het universitair onderwijs te
bevorderen. De dienst doet dit door het belang van kwaliteitsvol onderwijs onder de aandacht te
brengen en door kwaliteitsontwikkeling concreet te ondersteunen. Samenwerking met alle onderwijsbetrokkenen
is daarbij essentieel. DUO rekent tot zijn partners: individuele docenten en assistenten,
(ad hoc samengestelde) groepen van lesgevers, opleidingscommissies, programmadirecteurs,
facultaire onderwijsondersteuners, vicedecanen onderwijs en decanen. Het aanbod van de dienst
situeert zich op het niveau van individuele opleidingsonderdelen (individuele coaching, onderwijskundige
vorming), opleidingen (ondersteuning van curriculumevaluaties, kwaliteitsontwikkelingsinitiatieven)
en faculteiten (ondersteuning van facultaire onderwijsoverlegorganen). DUO besteedt
bovendien ook veel aandacht aan de afstemming tussen de verschillende ondersteuningsniveaus
binnen de faculteiten en de wisselwerking op elk niveau over de faculteiten heen. Op basis van
toegepast onderzoek ontwikkelt de dienst instrumenten en strategieën om zijn missie te realiseren.
Ten slotte heeft de dienst ook een adviserende functie ten aanzien van beleidsmakers op zowel het
centrale als op het facultaire niveau. Tegelijkertijd sluit de ondersteuning van DUO aan op de
Onderwijs 8

speerpunten uit het onderwijsbeleidsplan van de universiteit en de onderwijsplannen van de
faculteiten. De taken van DUO werden sinds september 2012 overgenomen door de Dienst
Onderwijsontwikkeling en –ondersteuning (binnen DOeL).
In het academiejaar 2011-2012:
- verzorgde DUO de onderwijskundige begeleiding en leverde praktische ondersteuning aan de
commissies die de interne algemene onderwijsevaluaties uitvoeren. De dienst tracht vooral te
bewerkstelligen dat de uitkomsten van kwaliteitszorginitiatieven gebruikt worden als input voor
verdere optimalisering van het onderwijs aan de KU Leuven;
- bood DUO ondersteuning bij inhoudelijke vragen in verband met curriculumontwikkeling. Volgende
thema’s kwamen daarbij aan de orde: aanboren van en inspelen op nieuwe doelgroepen, het
ontwikkelen van specifieke vaardigheden bij studenten, de onderzoeksgebaseerde uitbouw van de
opleiding, de afstemming van opleidingsonderdelen binnen het curriculum en de functie van stage
en masterproef daarin;
- organiseerde DUO verschillende onderwijskundige vormingen (zie ook 2.6);
- bood DUO onderwijskundige ondersteuning bij het uitdenken, ontwikkelen, implementeren of
evalueren van (al dan niet gesubsidieerde) onderwijsvernieuwende activiteiten;
- verleende de dienst verder op verzoek van docenten, faculteitsverantwoordelijken of POC’s
logistieke en onderwijskundige ondersteuning bij onderzoek van onderwijsproblemen, evaluatie
van studieprogramma’s, examens en studietijdmetingen (zie 3.4.2).
De investering in de netwerkfunctie van de dienst in de afgelopen jaren leidde in academiejaar 2011-
2012 tot talrijke initiatieven voor kwaliteitsontwikkeling in de verschillende faculteiten en opleidingen.
Een specifiek thema voor dit academiejaar was ondersteuning bij de verdere uitrol van het centrale
toetsbeleid in faculteiten en opleidingen. Via de betrokkenheid van de dienst in facultaire organen,
commissies en werkgroepen kreeg de wisselwerking tussen de facultaire onderwijsplannen, centrale
en decentrale onderwijsondersteuning optimaal vorm. Vanuit die insteek bleef DUO intensief
investeren in de samenwerking met facultaire onderwijsondersteuners. Bovendien werd in het
academiejaar 2010-2011 een ruimer aanbod van vorming en ondersteuning voor programmadirecteurs
uitgewerkt.
2.5.4 Dienst Media en Leren (DML)
Dienst Media en Leren is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van multimediaproducten. Het ganse
proces, van concept tot eindproduct, kan door de dienst zelf gerealiseerd worden. Zo werden er in
2012 96 nieuwe multimediaproducties opgestart. We bieden ook hulp aan de docent (of student) die
een deel of het geheel van het multimediaproduct zelf wil realiseren. Dit houdt in: uitlenen van
apparatuur (1.087 individuele ontleningen van 1.414 items), digitaliseren en kopiëren van audiovisueel
materiaal (112 opdrachten), en ter beschikking stellen van videomontagefaciliteiten (208 reservaties).
Dienst Media en Leren staat daarnaast in voor het ontwikkelen van mediasystemen voor de
presentatie en distributie van multimediaproducten. Zo werden 33 auditoria uitgerust met nieuwe
mediasystemen, in samenwerking met de Technische Diensten. We ondersteunden het gebruik van
die mediasystemen in 222 activiteiten. Bovendien werden er ook 343 videoconferentiesessies
ingepland, waarvan 222 sessies voor lessen. 103 van deze sessies werden ondersteund door
campusservice (zones Heverlee en Leuven).
Met de webconferentieservice, waarmee we videocommunicatie over het web aanbieden, bedienen
we een 17-tal gebruikers, verspreid over de Associatie KU Leuven. Dat is een daling t.a.v. het vorige
jaar, te verantwoorden door de komst van het door ICTS uitgerolde Lync-systeem.
Ook de integratie van vaste en mobiele lesopnamesystemen werd in 2012 gerealiseerd. Er werden
15 mobiele units en 10 vaste installaties geïntegreerd met de Videolab backoffice. Het
opnamesysteem werd op een zodanige manier ontworpen, dat de docent zelf hiermee aan de slag
kan. Daar waar nodig, kan Dienst Media en Leren in de 1 e fase nog wat ondersteuning bieden. Dit was
zo voor 75 van de 1.977 weblectures. De streaming media service voor de Associatie KU Leuven
Videolab kende in 2012 een verdere groei, zowel in gebruik door auteurs als in aantal kijkers. We
registreerden 13.808 nieuwe uploads waarvan, zoals reeds aangegeven, 1.977 weblectures. In totaal
waren er in 2012 39.921 video’s beschikbaar, waarvan 4.236 weblectures. In 2012 werden de video’s
678.835 keer afgespeeld door 88.051 unieke bezoekers.
Onderwijs 9

Om de stabiliteit en beschikbaarheid van de Videolab dienstverlening te kunnen garanderen, gebeurt
er een opschaling naar de centrale ICT-infrastructuur tegen de zomer van 2013. De eerste
ontwikkelingen en configuratie van de infrastructuur hiervoor vond plaats in de tweede helft van 2012.
Naast de voorbereiding op de opschaling werden ook de verdere integratie met de Toledo
leeromgeving gerealiseerd (beveiliging en zoekfunctie).
Dienst Media en Leren speelt een belangrijke rol in de dienstverlening en ondersteuning inzake
permanente vorming. De consulenten staan in voor het bekendmaken van permanente vormingsinitiatieven
via de website, de overzichtsbrochure en affiche Permanente Vorming, de e-agenda,
beurzen, databanken, advertenties, Campuskrant en verschillende websites.
Het Studiecentrum Open Universiteit Leuven biedt aan volwassenen de mogelijkheid om via zelfstudie
een universitair diploma te behalen of om een certificaat te behalen voor losse cursussen uit het
universitaire programma. Het Studiecentrum geeft voornamelijk informatie en advies aan
belangstellenden, maakt het aanbod bekend en organiseert traject-, studie- en examenbegeleiding
voor de studenten. Het aantal nieuwe inschrijvingen (op moduleniveau) voor de Open Universiteit is in
Vlaanderen gedaald: in het kalenderjaar 2011 telde de Open Universiteit Vlaanderen 4.140 betaalde
modules, in het kalenderjaar 2012 zijn dat er 3.850. Dit is een daling van 7,11%. De inschrijvingen aan
het Studiecentrum Open Universiteit Leuven kennen een daling van 559 naar 489. Met 12,30%
behoudt het echter wel zijn vierde plaats.
Naast de dienstverlening t.a.v. de ganse universitaire gemeenschap profileert Dienst Media en Leren
zich ook als een expertisecentrum, van waaruit de ondersteuningsrol op academische wijze kan
gevoed worden. Zo wordt de ondersteuning voor het onderwijs aan de KU Leuven geënt op een eigen
ontwikkelde knowhow en ervaring, verworven in wetenschappelijk gefundeerd (implementatie- en
ontwikkelings-) onderzoek.
In 2012 zijn, naast de al lopende projecten, een heel aantal nieuwe projecten gestart, en dit zowel
nationaal (regionaal) als internationaal. Op nationaal vlak neemt Dienst Media en Leren, als
coördinator of partner, deel aan een aantal projecten uit het onderwijsontwikkelingsfonds, het
onderwijsontwikkelingsplan, het Aanmoedigingsfonds en het School of Education Expertisenetwerk.
Op internationaal vlak doen we dit voor een aantal projecten in het Lifelong Learning, het EU-US
Atlantis, het TEMPUS en het FP7 Programma van de Europese Commissie.
Vanuit de opgebouwde expertise werkt Dienst Media en Leren actief mee aan advisering en kennisoverdracht
rond multimedia en multicampus. Hiervoor werden trainingen, workshops en seminaries
opgezet voor docenten, onderwijsondersteuners en andere begeleiders van de KU Leuven en de
associatie. De vormingsinitiatieven van Dienst Media en Leren zijn alsmaar vaker te volgen via
videoconferentie en worden opgenomen om ze achteraf online beschikbaar te stellen.
Ten slotte geeft Dienst Media en Leren ook input aan het beleid van KU Leuven rond de thema’s
multimedia en multicampus, en is in naam van KU Leuven actief in tal van organisaties en netwerken,
zoals LERU, Coimbra, EuroPACE, EDEN, SEFI, IACEE, EUCEN, EUA, EADTU, enz.
2.5.5 Academisch Vormingscentrum voor Leraren (AVL)
Het Academisch Vormingscentrum voor Leraren (AVL) stond tot het academiejaar 2011-2012 in voor
de organisatie – in overleg met de respectieve faculteiten – van de universitaire lerarenopleidingen,
het inrichten van nascholingen voor leraren, en het stimuleren van (vak)didactisch en onderwijskundig
onderzoek.
Ten gevolge van een beslissing van de Academische Raad in september 2011, werd de inrichting en
administratieve ondersteuning van de lerarenopleiding maximaal overgedragen aan de faculteiten. Dit
leidde tot een hervorming van AVL. In 2012 werd een nieuwe missie vastgelegd, waarin AVL werd
omschreven als een interfacultair centrum dat verantwoordelijk is voor coördinatie, beleidsontwikkeling
en -ondersteuning, en vertegenwoordiging van de specifieke lerarenopleidingen (SLO) en de
nascholing voor leraren aan de KU Leuven. Als universiteitsbreed centrum neemt AVL de eenheid en
zichtbaarheid van de lerarenopleiding van de KU Leuven ter harte, en dit wat betreft het onderwijs, het
onderzoek en de dienstverlening. Vanuit deze doelstelling staat AVL in voor de coördinatie van de
Onderwijs 10

lerarenopleiding (inclusief de onderwijsgerichte nascholingen) binnen de KU Leuven. AVL
coördineerde dan ook de voorbereiding, uitvoering en opvolging van de visitatie van de lerarenopleiding
in februari 2012. AVL staat voorts in voor de inpassing van de verschillende SLO-trajecten in
de algemene visie van de KU Leuven, de vertegenwoordiging en belangenbehartiging van de lerarenopleiding
binnen en buiten de KU Leuven, en de communicatie aangaande de generieke aspecten
van de SLO aan (toekomstige) studenten en derden.
De aansturing van het centrum kwam in handen van een commissie van decanen, waarvan prof.
Lieven Boeve werd verkozen als voorzitter. De inhoudelijke afstemming tussen lerarenopleiders uit de
verschillende faculteiten gebeurt in drie AVL-stuurgroepen: de stuurgroep onderwijs, de stuurgroep
onderzoek en de stuurgroep nascholing.
Om de administratieve ondersteuning van de SLO-trajecten in de faculteiten te faciliteren werden twee
VTE van AVL overgedragen naar de faculteiten. Voor de overige AVL-personeelsleden werd via een
organisatie- en functiedesign een nieuwe taakomschrijving vastgelegd. De dienst bestaat nu uit een
coördinator, een stafmedewerker onderwijs, een stafmedewerker onderwijs en nascholing,
administratieve medewerkers en projectmedewerkers. Daarnaast financierde AVL ook de praktijklectoren,
die in de SLO-trajecten werden ingezet voor de stagebegeleiding. In het academiejaar 2011-
2012 waren dat in totaal 89 lectoren, samen goed voor 17,95 voltijdse eenheden. Een van die lectoren
werd vrijgesteld voor de ondersteuning van de diversiteitsstages, waarbij studenten uit de lerarenopleiding
kunnen optreden als tutor van leerlingen met leermoeilijkheden. In dat kader werd in 2011-
2012 gestart met een nieuw project (ASSistent) waarbij leerlingen met autisme in het gewoon
secundair onderwijs werden begeleid.
Ter stimulans van het vakdidactisch onderzoek werd de reeks 'Leuvense seminaries voor
vakdidactisch onderzoek' in 2012 voortgezet, en werd een deel van de AVL-werkingsmiddelen
gereserveerd voor vakdidactische onderzoeksprojecten.
2.5.6 Onderwijsraad en andere werkgroepen
De Onderwijsraad (OWR) is het centrale adviesorgaan voor aangelegenheden betreffende onderwijs
en leren. Dit advies wordt geformuleerd op vraag van de Academische Raad, van het
Gemeenschappelijk Bureau en de bevoegde vicerectoren of op eigen initiatief van de Onderwijsraad.
De Onderwijsraad wordt voorgezeten door een lid van het ZAP aangesteld door de rector op voorstel
van de vicerector Onderwijsbeleid. De vicerectoren Onderwijsbeleid en Studentenbeleid zijn lid van de
onderwijsraad. De faculteiten zijn vertegenwoordigd in de Onderwijsraad door de vicedecaan
onderwijs. De studenten en de ABAP-medewerkers met een opdracht in de ondersteuning van
onderwijs zijn eveneens vertegenwoordigd. De meeste adviezen van de Onderwijsraad worden
voorbereid door werkgroepen die elk voor de voorbereiding en ontwikkeling van een welbepaald
thema verantwoordelijk zijn. In het academiejaar 2011-2012 stonden, naast jaarlijks terugkerende
punten zoals de bekrachtiging van de selectie van onderwijsprojecten en de aanpassing van het
onderwijs- en examenreglement, volgende dossiers op de agenda: de nieuwe aanpak van het
balansmoment, het kader voor kwaliteitszorg ter voorbereiding van de instellingsreview, het
onderwijsportfolio, een evaluatie van de effecten van de diplomaruimte op de doorstroom van
studenten, de evaluatie van de vervroegde examenplanning, het onderscheid tussen leerresultaten en
vormingsdoelen, het nieuwe taalbeleid, een instrument voor de meting van de complexiteit van een
opleiding, de beleidsnota over werkstudenten, de visiebepaling m.b.t. oriëntering. Sommige van deze
thema’s resulteerden in 2011-2012 in beleidsadviezen aan de Academische Raad (onder andere het
'Kader voor kwaliteitszorg ten aanzien van onderwijs', de nota 'Onderwijsportfolio. Naar een
objectivering en waardering van onderwijs', de 'Evaluatie van de effecten van de diplomaruimte op de
doorstroom van studenten', enz.).
Ten slotte heeft de Onderwijsraad ook de recurrente opvolging van een aantal dossiers op zich
genomen. Zo werd door de faculteiten gerapporteerd over de implementatie van het toetsbeleid en
werd aan het einde van het academiejaar een stand van zaken opgemaakt over de implementatie van
het beleidsplan. Deze lijn wordt ook naar het volgende werkjaar voortgezet: in het voorjaar van 2013
zullen de faculteiten aan de OWR rapporteren over de implementatie van het toetsbeleid, de
beleidsnota masterproef en over de kwaliteitszorg ten aanzien van de ECTS-fiches.
Onderwijs 11

Naast de Onderwijsraad zijn een aantal permanente werkgroepen actief 1 :
- De Vaste Werkgroep Kwaliteitszorg heeft als algemene opdracht de activiteiten van de KU Leuven
op het vlak van de kwaliteitszorg richting te geven. Hij werkt beleidsvoorstellen uit en begeleidt in
een latere fase de implementatie van de genomen beslissingen. Deze werkgroep volgt onder meer
de implementatie op van de online studentenbevraging. Zo maakte de Vaste Werkgroep in 2011-
2012 een evaluatie van de procedure van ronde 2010-2011 van de online studentenbevraging
(kwaliteit van de vragen, respons en representativiteit, beoordelingsstructuren, opvolging van de
evaluatieresultaten en transparantie). Verder werkte de Vaste Werkgroep in dat academiejaar aan
een voorstel met betrekking tot de invoering van een onderwijsportfolio aan de KU Leuven en aan
een advies ter evaluatie en optimalisatie van het vormingstraject voor docenten. Ten slotte boog de
Vaste Werkgroep zich over een eerste sterkte-zwakte analyse van de kwaliteitsbewaking en -
opvolging m.b.t. onderwijs aan de KU Leuven en over de aanpak van de voorbereiding van
visitaties in het nieuwe visitatie- en accreditatiestelsel.
- In 2011-2012 werkte de Vaste Werkgroep Studie- en Studentenbegeleiding voornamelijk rond de
volgende thema’s: doeltreffende en eenvormige communicatie naar studenten (bv.
bewustzijnsverhoging stimuleren voor de gevolgen van een bindend studieadvies, voorstellen
formuleren tot verduidelijkingen in de teksten van informaticatoepassingen), evaluatie van de
effecten van de diplomaruimte en daaraan gekoppelde aanbevelingen voor studietrajectbegeleiders,
de gevolgen van de vervroegde examenplanning voor ombudsen en studietrajectbegeleiders
met bijhorend suggesties ter verbetering van het systeem, omgang met studentengegevens
en privacy van studenten, oriëntering en heroriëntering van studenten.
De Vaste Werkgroep Onderwijsprojecten stimuleert, selecteert en begeleidt onderwijsprojecten (zie
ook 3.5.1).
2.6 Onderwijskundige vorming voor docenten en assistenten
Het vormingsaanbod in 2011-2012 werd vormgegeven door de voormalige Dienst Universitair
Onderwijs (DUO). Deze taak wordt sinds september 2012 overgenomen door de Dienst
Onderwijsontwikkeling en -ondersteuning. De onderstaande omschrijving gaat in op de voormalige
situatie in DUO, maar werpt alvast een blik op de toekomst vanuit de Dienst Onderwijsontwikkeling en
-ondersteuning.
Elke georganiseerde vorming staat in het teken van de implementatie van de 'Visie op Onderwijs en
Leren' van de KU Leuven, en dit op het niveau van faculteiten, opleidingen en opleidingsonderdelen.
DUO werkte op een geïntegreerde wijze: in een vorming op het niveau van een opleidingsonderdeel
(bv. Opleiding 'Lesgeven aan de KU Leuven' voor beginnende docenten) zal steeds het
curriculumperspectief en met uitbreiding het perspectief van de faculteit in acht genomen worden. Bij
vormingen die tot doel hebben de kwaliteit van de opleiding te optimaliseren (bv. docentendag
‘Onderzoeksvaardigheden’ binnen de Faculteit Sociale Wetenschappen) wordt nauw toegezien op de
repercussies voor opleidingsonderdelen en wordt nagegaan hoe dit past in de werking van de faculteit
als geheel.
Het doelgroepspecifieke aanbod bestond in 2011-2012 uit de volgende opleidingen:
- Vorming voor beginnende professoren, bestaande uit een collectief startaanbod en modulaire
keuzesessies. 33 professoren stroomden in (al naargelang van de samenstelling van het
persoonlijke opleidingstraject van elke professor, kan de opleiding gespreid zijn over meerdere
academiejaren). De keuzemodules voor het academiejaar 2011-2012 waren: 'Academisch
schrijven van studenten ondersteunen', 'Assessment en toetsbeleid' en 'Omgaan met heterogene
studentengroepen'.
- Vormingen voor beginnende assistenten in 6 faculteiten ingericht in samenwerking met facultaire
onderwijsondersteuners. Deelname aan deze opleidingen werd niet geregistreerd.
- Vormingen voor facultaire onderwijsondersteuners, bestaande uit 2 thematische bijeenkomsten
('coachingsvaardigheden' en 'werken aan een opleidingsplan'), 2 journal clubs ('leiderschap' en
'academische cultuur') en 3 intervisies.
1
In het kader van de herstructurering van de diensten voor onderwijs en studenten die in 2012-2013 van kracht werd, werden
ook de werkgroepen en overlegorganen met de faculteiten herzien.
Onderwijs 12

- Vorming voor de volledige doelgroep van ZAP-leden (universiteitsbreed): 'Hoorcolleges onder de
loep'. Met een opkomst van 47 professoren.
Daarnaast investeerde DUO in 2011-2012 in initiatieven die door of in samenwerking met facultaire
onderwijsondersteuners binnen verschillende faculteiten op maat werden uitgewerkt. Zoals o.a.: de
workshop 'Curriculummapping' binnen de Research Tracks Master Biomedische Wetenschappen om
de verschillende aanpakken onderling te stroomlijnen, de overleggroep 'Leerlijn Onderzoek' binnen de
opleiding bachelor in de pedagogische wetenschappen en de workshop 'Omgaan met heterogene
studentengroepen' in de Faculteit Ingenieurswetenschappen.
De huidige Dienst Onderwijsondersteuning en -ontwikkeling herdenkt op dit moment het volledige
vormingsaanbod:
- ze onderzoekt of er een mogelijkheid is tot het uitbreiden van het doelgroepenaanbod in 2013-
2014, zoals bv. voor senior docenten, assistenten (in de faculteiten waar er nog geen aanbod is)
en vicedecanen onderwijs (voor wie er in 2011-2012 geen aanbod was);
- ze zal vanaf academiejaar 2013-2014 ook ZAP- en ABAP-leden uit de academiserende
opleidingen van de Associatie KU Leuven ontvangen en zal in haar aanbod rekening moeten
houden met deze instroom en dus een verhoging van het deelnemersaantal;
- ze zal in haar aanbod een sterkere focus op onderwijstechnologie leggen, aangezien ook de
voormalige Dienst Media en Leren geïntegreerd is in de Dienst Onderwijsondersteuning en -
ontwikkeling.
3 Opleidingenaanbod
3.1 Opleidingen
3.1.1 Bachelor- en initiële masteropleidingen - tweedecyclusopleidingen
De KU Leuven organiseerde 40 Nederlandstalige bacheloropleidingen te Leuven. Voor twee hiervan
werden ook Engelstalige equivalenten aangeboden. Te Kortrijk werden 11 bacheloropleidingen
aangeboden. Eén daarvan, de bachelor in de onderwijskunde, werd enkel te Kortrijk aangeboden; alle
overige waren varianten van de Leuvense opleidingen. Op de bachelor in de geneeskunde na werden
ze slechts gedeeltelijk aangeboden. Een overzicht geordend per faculteit is beschikbaar in het archief
van de programmagids op http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2011/opleidingen/n/.
In het academiejaar 2011-2012 werden 85 Nederlandstalige initiële masteropleidingen aangeboden.
Er werden ook 38 anderstalige equivalenten aangeboden (waarvan 37 Engelstalige en één
Franstalige). 3 opleidingen werden als International Course Programmes (ICP) enkel in het Engels
aangeboden. Bovendien waren er zes Erasmus Mundus-opleidingen. Een overzicht geordend per
faculteit is beschikbaar in het archief van de programmagids op http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/
2011/opleidingen/n/.
In februari 2012 werd bij de Erkenningscommissie een aanvraag ingediend voor een nieuwe
bacheloropleiding in de wetenschap en innovatie. Dit aanvraagdossier kreeg een negatief
macrodoelmatigheidsoordeel.
Gelet op de decretale bepalingen werden er in academiejaar 2011-2012 geen aanvragen ingediend
voor nieuwe taalequivalenten of wijzigingen van benamingen of van aard/statuut van opleidingen.
3.1.2 Master-na-masteropleidingen
In 2011-2012 organiseerde de KU Leuven 21 Nederlandstalige master-na-masteropleidingen
(waarvan twee ook in een Engelstalige equivalente versie werden aangeboden), 31 Engelstalige
(waarvan één International Course Programme) en één Spaanstalige. Bovendien werd één Erasmus
Mundus-opleiding aangeboden. Een overzicht geordend per faculteit is beschikbaar in het archief van
de programmagids op http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2011/opleidingen/n/.
Gelet op de decretale bepalingen werden bij de Erkenningscommissie in 2011-2012 geen aanvragen
ingediend.
Onderwijs 13

3.1.3 Doctoraatsopleidingen
Alle faculteiten organiseerden voor de doctorandi een gestructureerde doctoraatsopleiding
(zie http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2011/opleidingen/n/ voor het overzicht van de opleidingen
geordend per faculteit voor het academiejaar 2010-2011).
3.1.4 Specifieke lerarenopleidingen
De vernieuwde lerarenopleiding werd tijdens het academiejaar 2011-2012 aangeboden met
11 specifieke lerarenopleidingen. Een overzicht geordend per faculteit is beschikbaar in het archief
van de programmagids op http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2011/opleidingen/n/.
3.2 Samenwerking met andere universiteiten en hogescholen
3.2.1 Samenwerking in het kader van de Associatie KU Leuven
De Associatie KU Leuven, die bestaat sinds 10 juli 2002, wil een voortrekkersrol spelen in het
Vlaamse hoger onderwijs. Door de competenties van de associatiepartners te bundelen beoogt ze
een kwaliteitsverbetering van onderwijs, onderzoek en maatschappelijke dienstverlening.
Het zwaartepunt van de werking van de associatie ligt bij een groot aantal raden, stuurgroepen en
werkgroepen die specialisten uit de verschillende instellingen samenbrengen en expertise
uitwisselen 2 . De structuur van de adviesorganen is opgevat als een matrix, met enerzijds drie
algemeen beleidsgerichte raden: met name de Associatieraad voor onderwijs, de Associatieraad voor
onderzoek en de Associatieraad voor studentenbeleid. Dwars op deze drie raden werken een aantal
thematische groepen die dwarsverbanden bekijken, bv. internationalisering, communicatie, kwaliteitszorg.
Deze raden en stuurgroepen sturen op hun beurt werkgroepen aan. De adviesorganen van de
associatie zijn actief rond uiteenlopende thema's zoals accreditering en kwaliteitszorg, flexibilisering,
lerarenopleiding, ICT & logistiek, onderzoeksplatform kunsten, internationalisering en andere.
De samenwerking op onderwijsvlak is een belangrijke prioriteit voor de Associatie KU Leuven en werd
geconcretiseerd in het beleidsplan 2012. Voor het actieterrein werden volgende acties gepland:
1) de voorbereiding van een geïntegreerde hogeronderwijsruimte;
2) multicampusonderwijs;
3) innovatie, valorisatie en maatschappelijk engagement;
4) professionalisering, expertise-uitwisseling en betrokkenheid.
Een belangrijke uitdaging voor de associatie is de verdere academisering van de hogeschoolopleidingen
van twee cycli en de voorbereiding van de integratie van deze opleidingen in de
universiteit. Dit veronderstelt een stevige verankering in het wetenschappelijk onderzoek dat
gerealiseerd moet worden in samenwerking met de universiteit. Naast de onderzoeksmatige
inbedding wordt tevens aandacht besteed aan de koppeling onderwijs - onderzoek. Binnen de
Associatie KU Leuven is academisering onlosmakelijk verbonden met de toekomstige integratie van
de academische hogeschoolopleidingen in de universiteit. De geïntegreerde en geassocieerde
faculteiten bereiden dit proces voor en ondersteunen het, naast thematisch georganiseerd overleg (bv.
over onderwijs, ICT-aspecten, …).
Binnen de Associatie KU Leuven kunnen de studenten kiezen uit een breed, gevarieerd en kwalitatief
onderwijsaanbod. Dankzij de intensieve samenwerking en kennis van elkaars curricula kunnen de
instellingen aan hun studenten vlotte overstapmogelijkheden aanbieden naar een opleiding die het
beste aansluit bij hun interesses en capaciteiten. In samenhang hiermee realiseren de partners een
scherpe differentiatie van de opleidingprofielen, zodat studenten duidelijk weten voor welke opleiding
ze kiezen. Ook werkt de Associatie KU Leuven over de grenzen van de instellingen heen aan een
systeem om elders verworven competenties en eerder verworven kwalificaties te valoriseren, en is er
een associatiebrede databank overstapmogelijkheden. Dit zijn slechts enkele illustraties van de
inspanningen van de Associatie KU Leuven om flexibeler onderwijs aan te bieden.
2
Met het oog op de integratie van de academische hogeschoolopleidingen in de universiteit werd de matrixstructuur van
raden en werkgroepen aangepast. De nieuwe constellatie ging van start op 1 januari 2013.
Onderwijs 14

Daarnaast biedt de associatie de kans om bestaande expertise en ervaring (bv. inzake kwaliteitszorg,
onderwijskundige professionalisering, permanente vorming, ...) uit te wisselen. Docenten kunnen
onderling afspraken maken over het uitwisselen van studiemateriaal, gezamenlijke projecten, enz.
Een concreet voorbeeld is de associatiebrede digitale leeromgeving Toledo.
3.2.2 Samenwerking met universiteiten en hogescholen, ook buiten de Associatie KU Leuven
Er was in 2011-2012 interuniversitaire samenwerking in verschillende vormen met buitenlandse
partners (Franstalige gemeenschap inbegrepen) voor 36 opleidingen. Van deze 36 opleidingen in
samenwerking leidden er 16 tot een bi-diplomering en 9 tot een gezamenlijke diplomering. Tussen
meerdere faculteiten van KU Leuven en UCL bestaat er daarenboven een wederzijds akkoord voor
het volgen van aparte opleidingsonderdelen.
Voor bepaalde opleidingen bundelt de KU Leuven haar krachten met associatieleden, maar ook met
universiteiten en hogescholen uit andere associaties. Zo zijn er 27 interuniversitaire opleidingen met
Vlaamse instellingen als partner. Van deze 27 opleidingen zijn er 26 die een gezamenlijk diploma
uitreiken. De KU Leuven had in 2011-2012 centrale bilaterale akkoorden met 22 partneruniversiteiten
in Europa, Noord-Amerika, Azië en Zuid-Afrika.
De KU Leuven heeft onderwijsprojecten met associatiepartners (zie OOF-projecten). Met de
Koninklijke Militaire School (KMS) werkt de KU Leuven samen op wetenschappelijk, technisch en
pedagogisch vlak. Zo wordt er academisch en technisch personeel uitgewisseld voor concrete
opdrachten en voor de organisatie van conferenties. Ook worden studenten uitgewisseld.
3.3 Permanente Vorming
Permanente vorming in KU Leuven betreft alle voortgezette academische vorming die een
actualisatie, verbreding of specialisatie beoogt van de competenties verworven bij de voltooiing van
een opleiding hoger onderwijs of op basis van ervaring. Het betreft een open vormingsaanbod voor
afgestudeerden met een diploma van een hogeschool of universiteit (of gelijkwaardig door ervaring).
We onderscheiden drie types: het postgraduaat (PGO), de permanente vormingsopleiding met
getuigschrift (PVG) en de permanente vormingsactiviteit.
De organisatie van deze permanente vorming is in handen van de faculteiten en van de Dienst
Postacademische Vorming van KU Leuven Kulak. Tijdens het academiejaar 2011-2012 telde het
aanbod van KU Leuven een totaal van 70 opleidingen met getuigschrift, waarvan 31 postgraduaten en
39 permanente vormingsopleidingen met getuigschrift. Het aantal deelnemers aan deze opleidingen
bedroeg 1.282 in totaal (postgraduaten 648; permanente vormingsopleidingen met getuigschrift 634).
Daarnaast omvatte het permanente vormingsaanbod nog 6 lezingenreeksen en een breed en
gevarieerd aanbod aan studiedagen, workshops, seminaries, congressen, éénmalige info-activiteiten,
enz. Volgens een ruwe telling van alle permanente vorming in de e-agenda van KU Leuven gaat het
om 1.024 activiteiten (inclusief de opleidingen).
De consulenten Permanente Vorming zijn verantwoordelijk voor de centrale ondersteuning van de
organisatoren van permanente vorming. Tijdens het academiejaar 2011-2012 hebben de consulenten
vooral geïnvesteerd in:
- de ondersteuning van 6 nieuwe opleidingen: PVG Sportpsychologie; PVG Ziekenhuisfarmacie;
PVG Geestelijke gezondheidszorg, handicap en autisme; PVG Oedeem; PGO Algologie;
Postgraduate European Module Spatial Development Planning;
- het informeren en ondersteunen van organisatoren via de intranetsite, regelmatige mailings,
aanmaak van modellen van samenwerkingsovereenkomsten voor permanente vorming, punctuele
consulentenvragen;
- verkenningsronde bij de faculteiten om de concrete realiteit van permanente vorming beter te leren
kennen en om de werking van de consulenten beter kenbaar te maken;
- samenwerking rond diverse dossiers: verankering van het experiment 'Levenslang Leren voor het
Leefmilieu' in de betrokken faculteiten; uitwerken van een handleiding voor de aanmaak van
thematische bundelingen voor levenslang leren via creditcontract; vernieuwing van de e-agenda
van KU Leuven; beleidstekst alumniwerking; visietekst werken en studeren;
Onderwijs 15

- de centrale registratie van postgraduaten en permanente vormingsopleidingen met getuigschrift in
de programmagids van KU Leuven, met dit jaar een extra investering naar aanleiding van de
vernieuwing van de programmagids;
- de centrale bekendmaking van permanente vorming door de aanmaak van de overzichtsbrochure
en affiche, deelname aan Career Launch, VOV- en Verderstudeerbeurs;
- input voor en opvolging van de audit permanente vorming.
De consulenten Permanente Vorming zijn vertegenwoordigd in de Werkgroep Permanente Vorming
van de associatie, Stuurgroep PVG Sociale bemiddeling, Werkgroep Rekrutering.
Ten slotte hebben de consulenten meegewerkt aan de Europese Levenslang Leren projecten Lech-e
en OEII. Ook werkten ze mee aan het benchmarkingsproject met de University of Helsinki (bezoek
aan Finland in maart 2012, ontvangst van de Finse delegatie aan KU Leuven in juni 2012).
3.4 Curriculumbewaking
3.4.1 Doelstellingen van de opleidingen
Deze werden opgenomen in het Hoger Onderwijsregister en staan beschreven in de programmagids
van de KU Leuven (zie http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2011/opleidingen/n/ voor het overzicht van
de opleidingen geordend per faculteit voor het academiejaar 2011-2012).
3.4.2 Wijze van meten van studietijd
De KU Leuven hanteerde in 2011-2012 twee types van studietijdmetingen, met name screening en
gericht onderzoek met betrekking tot studietijd. De combinatie van beide types maakt het mogelijk om
verschillende functies van studietijdmetingen te ondersteunen, enerzijds een signaleringsfunctie en
anderzijds toetsing van specifieke hypothesen met betrekking tot studietijd. Bovendien kunnen deze
metingen op twee verschillende niveaus van het onderwijs worden ingezet, namelijk het niveau van de
opleiding of van het opleidingsonderdeel.
Een studietijdmeting ter screening gebeurt in opleidingen/faculteiten op verschillende manieren,
gaande van een bevraging bij studenten over hun perceptie van de studiebelasting van een bepaalde
opleidingsfase, een curriculumgerelateerde hearing waarin studiebelasting als één van de topics aan
bod komt tot een inschatting van de bestede studietijd per opleidingsonderdeel. Een screenende
studietijdmeting kan bijvoorbeeld worden ingezet in het kader van programmahervormingen of een
nieuw ingerichte opleiding.
Daarnaast leven in faculteiten en opleidingen specifieke vragen met betrekking tot de tijdsinvestering
van studenten, op basis van informatie uit andere bronnen (bv. een screening). Deze vragen kunnen
betrekking hebben op de relatie tussen de studietijd en andere onderwijsvariabelen (bv. de relatie
tussen studietijd en leeractiviteiten of het effect van activering van studenten op de spreiding van de
studielast). Voor de dataverzameling in deze situaties wordt eerst toegewerkt naar een duidelijk
geformuleerde hypothese, waarna op maat een meting wordt opgezet, hetzij op het niveau van de
opleiding of van de opleidingsonderdelen. Het einddoel van dit type studietijdmeting is gerichte
informatie verzamelen, op basis waarvan remediëring kan worden aangevat.
3.4.3 Curriculumevaluatie
Alle opleidingen aan de KU Leuven worden ter voorbereiding van een visitatie grondig geëvalueerd
(cf. punt 2.1). Deze periodieke interne evaluatie vormt het scharnierpunt tussen de interne kwaliteitszorg
enerzijds en de externe kwaliteitsbewaking anderzijds. Zij biedt de POC en alle onderwijsbetrokkenen
in de eerste plaats de gelegenheid om de eigen opleiding vanuit het opleidingsspecifiek
referentiekader grondig te bekijken. Tegelijkertijd levert de curriculumevaluatie het materiaal dat nodig
is voor het opstellen van het zelfevaluatierapport ter voorbereiding van de visitatie. Hoewel het
evaluatieproces voor alle curriculumevaluaties aan de KU Leuven een zelfde patroon kent, beslist de
subcommissie van de POC autonoom over de aanpak en invulling van de curriculumevaluatie. Zij
krijgt daarbij ondersteuning van DUO.
Onderwijs 16

In de planning van deze periodieke evaluaties wordt rekening gehouden met het visitatierooster. In
2011-2012 werden curriculumevaluaties opgestart voor de opleidingen die in het najaar van 2013
betrokken zijn bij de visitaties Godgeleerdheid, Oosterse Studies, Geneeskunde, Logopedie en
Audiologie, Biomedische Wetenschappen, Natuurkunde en Biologie. Tevens werd de curriculumevaluatie
opgestart voor de opleidingen binnen de cluster Bio-ingenieurswetenschappen, die in het
voorjaar van 2014 worden gevisiteerd. Ten slotte werd in mei 2012 ook het startschot gegeven voor
de curriculumevaluatie ter voorbereiding van de visitaties van de integrerende opleidingen industriële
wetenschappen.
3.5 Onderwijsvernieuwing
3.5.1 Projectmatige financiering van onderwijsinitiatieven
Jaarlijks wordt er aan de KU Leuven een open oproep gelanceerd voor het indienen van Onderwijsprojecten
(vroegere OI-projecten). De KU Leuven participeert daarnaast ook aan vergelijkbare
projecten in de associatie (projecten van het Onderwijsontwikkelingsfonds, OOF).
Tijdens het academiejaar 2011-2012 werd opnieuw een open oproep gelanceerd voor het indienen
van Onderwijsprojecten. Onderwijsprojecten hebben tot doel stimulansen te bieden voor het
vernieuwen, het optimaliseren en het ondersteunen van het onderwijs aan de KU Leuven. Op die
manier beogen ze een actieve bijdrage aan de kwaliteit van het onderwijs. De oproep voor
Onderwijsprojecten bouwt verder op een jarenlange traditie van OI-projecten (OnderwijsInnovatieprojecten)
en vloeit voort uit een beslissing van de academische overheid om het initiatief van de OIprojecten
te verbreden met het oog op een zo dicht mogelijke aansluiting bij de bestaande, facultaire
noden op vlak van onderwijsondersteuning en -vernieuwing. Het gaat hierbij zowel om een verbreding
van de mogelijke groep van initiatiefnemers als een verbreding van de inhoud van de projecten. Er is
sprake van drie projectcategorieën:
1) projecten gericht op het niveau opleidingsonderdeel die hetzij de ontwikkeling van ondersteunend
materiaal, hetzij een algemene optimalisering van het opleidingsonderdeel beogen;
2) projecten op curriculumniveau die eerder opleidingsthema’s behandelen (bv. profilering van de
opleiding);
3) projecten die ondersteuning beogen voor het leren van specifieke doelgroepen.
Voor de ronde 2011-2012 werden 20 projectaanvragen ingediend. Op basis van een uitgebreide
selectieprocedure werden 8 projecten geselecteerd met een maximumlooptijd van twee jaar en een
budget van maximum 130.000 euro. De goedgekeurde projecten gingen van start in het academiejaar
2012-2013 en hebben betrekking op verschillende thema’s waaronder toetsbeleid, activering van
studenten en profilering van een opleiding.
Naast de Onderwijsprojecten zijn er ook de OOF-projecten. Dit zijn samenwerkingsprojecten op het
vlak van onderwijs waarbij ten minste drie instellingen van de associatie betrokken zijn. De projecten
moeten op een innoverende manier een aantoonbare meerwaarde voor het onderwijs binnen de
Associatie KU Leuven nastreven. Tijdens het academiejaar 2011-2012 werd de tiende OOF-ronde
georganiseerd. Naast de open oproep voor het indienen van projecten, werden ook drie
themaspecifieke oproepen gelanceerd met betrekking tot de thema’s: 1) multicampusonderwijs;
2) toetsen; 3) levenslang leren. Alle projecten moesten in overeenstemming zijn met de onderwijsvisie
van de Associatie KU Leuven en aansluiten bij het Meerjarenplan 2008-2013 van de associatie.
35 intentieverklaringen werden ingediend. Uiteindelijk werden 8 projecten geselecteerd met een
maximumlooptijd van twee jaar en een maximumbudget van 130.000 euro.
3.5.2 Toledo
De realisaties van het team ICTS Faciliteiten voor Onderwijs worden uitvoerig beschreven in het
realisatiedocument van ICTS-FOOCES onder hoofdstuk 2 3 . Onderstaand hoofdstuk is een beknopte
samenvatting.
3 https://www.groupware.kuleuven.be/sites/icts/basisbib/ICTS/20_planning/20_Rapportering_Realisaties/2012/werkdocumenten/
FOOCES/ICTS-Realisaties%202012-FOOCES.docx
Onderwijs 17

Tijdens het academiejaar 2011-2012 werd de upgrade naar een nieuwe versie van Blackboard
doorgevoerd. Dergelijke upgrades zijn nodig om technische redenen, om bijvoorbeeld veiligheid en
integriteit van data te kunnen garanderen en compatibiliteit met nieuwe browsers en java versies te
waarborgen. Naast de technische redenen zijn er uiteraard ook nog uitbreidingen in functionaliteit en
vereenvoudigingen die dergelijke upgrade met zich meebrengt. Voor de eindgebruiker resulteert dit in
een verfrissende vernieuwing.
Naar aanleiding van het toenemende gebruik van mobiele toestellen zoals tablets en smartphones
werd de mobiele app van Blackboard in gebruik genomen. Dit verhoogt de toegang en het gebruiksgemak
van de leeromgeving via deze toestellen. Het mobiel gebruik opent tevens nieuwe mogelijkheden
naar onderwijstechnieken toe, zo kan de student bijvoorbeeld actief betrokken worden bij de
les, door het gebruik van polls of discussiefora. Mobiele toegang is ook één van de uitbreidingen aan
de 'What’s recent module', geprioriteerd door studenten. Deze module toont wat er nieuw is in de
leeromgeving van de student en is heel populair als navigatie-instrument om snel bij de juiste
informatie terecht te komen.
De integratie van Videolab en Toledo brengt voor beide systemen een grote meerwaarde in het
onderwijs. Deze integratie is op twee manieren gerealiseerd. De eerste wil de drempel verlagen om
videomateriaal in Toledocursussen aan te bieden via een mashup. Een tweede koppeling wil de
docent de mogelijkheid bieden om Videolab-video’s afgeschermd binnen de context van zijn cursus
aan te bieden, in plaats van publiek beschikbaar zoals voordien het geval was.
In het kader van het project 'IT ondersteund examineren' werd aan de hand van brainstormsessies
met docenten een scoping document opgesteld, goedgekeurd door de Onderwijsraad. Er zijn in dit
scoping document 5 deelgebieden afgebakend, die in vervolgprojecten verder uitgediept en
geïmplementeerd zullen worden. Deze deelgebieden zullen worden aangevuld met een marktstudie
en een impactstudie.
Naast bovengenoemde technische verwezenlijkingen werd door het Toledoteam ook opleiding,
ondersteuning en consultancy geboden voor individuele docenten en talrijke onderwijsgerelateerde
projecten. Alle OOF- en onderwijsprojecten werden gescreend op de haalbaarheid en duurzaamheid
van de ICT-componenten indien aanwezig.
4 Gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands
Het Structuurdecreet van 4 april 2003 legt aan de Vlaamse instellingen voor hoger onderwijs op om
jaarlijks verantwoording te geven over het gebruik van andere onderwijstalen dan het Nederlands. De
nadere regels betreffende de wijze van deze verantwoording zijn bepaald in het besluit van de
Vlaamse regering van 11 juni 2004 (B.S. 8 november 2004). Artikel 91 van het Structuurdecreet (zoals
gewijzigd door het decreet betreffende het onderwijs XX, B.S. 31 augustus 2010) legt de instellingen
op de taalrapportering niet meer als apart verslag op te stellen, maar als onderdeel in het jaarverslag
op te nemen. Onderstaande rapportering komt hieraan tegemoet en bevat voor het academiejaar
2011-2012 een overzicht van alle feitelijke gegevens met betrekking tot het opleidingenaanbod in een
andere taal dan het Nederlands, zowel voor de opleidingen in de bachelor-masterstructuur als de
opleidingen in de uitdovende structuur. Ze biedt een globaal overzicht van het taalbeleid van
KU Leuven zoals dat binnen de decretale kaders vorm krijgt.
4.1 Doelstellingen en resultaten
KU Leuven heeft een jarenlange traditie in het aanbieden van opleidingen en opleidingsonderdelen in
een andere taal dan het Nederlands. Daarbij is het wetgevend kader dat het gebruik van andere
onderwijstalen dan het Nederlands regelt steeds richtinggevend geweest. Dit betekent onder meer dat
voor de academische basisopleidingen die in het Engels worden aangeboden ook telkens een
Nederlandstalige variant bestaat.
Het aanbieden van opleidingen in een andere taal dan het Nederlands (meestal het Engels) heeft tot
doel, enerzijds, in te spelen op het groeiende internationale karakter van het studentenpubliek.
KU Leuven oefent immers een belangrijke aantrekkingskracht uit op buitenlandse studenten. Meer
dan honderd nationaliteiten zijn vertegenwoordigd in het studentenpubliek van de universiteit; bijna
20% van de studenten heeft niet de Belgische nationaliteit en meer dan 9% een nationaliteit van
Onderwijs 18

uiten de Europese Unie. Anderzijds vindt KU Leuven het ook voor haar eigen Vlaamse studenten
van belang dat ze reeds tijdens hun opleiding kunnen kennismaken met een Europese en
internationale context. Zo worden zij optimaal voorbereid op een leefwereld en arbeidswereld die ook
in toenemende mate Europese en internationale kenmerken vertoont. Dit wordt gerealiseerd door
studentenuitwisselingen (onder meer in het kader van Socrates-Erasmus), het aantrekken van
gastdocenten en het aanbieden van opleidingen en opleidingsonderdelen in andere talen dan het
Nederlands.
4.2 Anderstalige opleidingsonderdelen in initiële opleidingen
KU Leuven biedt in de academische initiële opleidingen 1.722 'unieke' opleidingsonderdelen aan in
een andere onderwijstaal dan het Nederlands (uniek in de zin van een andere code en titel;
inhoudelijk kan er wel overlap zijn). Daarbij gaat het om opleidingsonderdelen die een vreemde taal tot
onderwerp hebben, opleidingsonderdelen die door gastprofessoren in een andere taal dan het
Nederlands gedoceerd worden, opleidingsonderdelen die in anderstalige opleidingen
geprogrammeerd zijn en (sporadisch) opleidingsonderdelen waar het onderwerp of het gebruikte
studiemateriaal het gebruik van een andere onderwijstaal dan het Nederlands verantwoorden. Naast
de algemene motivering om anderstalige opleidingsonderdelen aan te bieden (zie punt 1), zijn voor de
opleidingen in de bachelor-masterstructuur ook specifieke motiveringen per opleidingsonderdeel te
geven.
Het gebruik van een andere taal dan het Nederlands is in bacheloropleidingen voor 2011-2012
decretaal beperkt tot maximaal 10% van het opleidingsprogramma. Voor het bepalen van die grens
worden de opleidingsonderdelen die een vreemde taal tot voorwerp hebben, niet meegenomen en
evenmin de anderstalige opleidingsonderdelen die studenten aan een andere instelling voor hoger
onderwijs volgen. KU Leuven houdt zich aan deze beperking.
KU Leuven houdt vanaf het academiejaar 2006-2007, louter ten behoeve van de taalrapportering,
gegevens bij over de moedertaal van de docenten. KU Leuven stelt zich garant dat bij de aanstelling
van personeel een voldoende kennis van de voor het onderwijs noodzakelijk internationale
standaardtaal aanwezig is en dat dit via de interne kwaliteitszorg wordt bewaakt.
Studenten hebben het recht om ook voor anderstalige opleidingsonderdelen examen in het
Nederlands af te leggen. Voor alle opleidingen op het niveau van bachelor en initiële master is dit
fundamenteel recht ingeschreven in de onderwijsregeling van KU Leuven (zie punt 4.6.3).
4.3 Anderstalige opleidingsonderdelen in voortgezette opleidingen
In de voortgezette opleidingen is het aandeel niet-Nederlandstalige opleidingsonderdelen groter. Ook
hier gaat het in hoofdzaak om opleidingsonderdelen die geprogrammeerd zijn in niet-Nederlandstalige
opleidingen. Het gaat om 652 'unieke' opleidingsonderdelen (uniek in de zin van: met een andere
code). Sommige opleidingsonderdelen worden evenwel in meer dan één opleiding aangeboden.
4.4 Anderstalige opleidingen
Bij de academische initiële opleidingen bedraagt het aanbod van opleidingen in een andere onderwijstaal
dan het Nederlands een veertigtal Engelstalige opleidingen.
Ook een aantal voortgezette opleidingen en master-na-masteropleidingen wordt aangeboden in een
andere taal dan het Nederlands. Het gaat in totaal om een dertigtal opleidingen, die meestal het
Engels als onderwijstaal hanteren.
Ook hier geldt de algemene motivering om opleidingen in een andere onderwijstaal dan het
Nederlands aan te bieden. De opleidingen richten zich in het algemeen op een internationaal
studentenpubliek, wensen voor Vlaamse studenten een internationale ervaring mogelijk te maken en
zijn vaak gespecialiseerd in specifieke vakgebieden die het gebruik van een andere onderwijstaal
rechtvaardigen. Overigens moet hier opgemerkt worden dat de Erkenningscommissie de
wenselijkheid en macrodoelmatigheid van het anderstalig aanbod aan opleidingen heeft onderzocht
en goedgekeurd, bovendien zonder dat zij expliciet om een motivering van het gebruik van de
onderwijstaal gevraagd heeft.
Onderwijs 19

4.5 Opleidingen met een internationaal karakter
In het academiejaar 2011-2012 werden door KU Leuven zeven Erasmus Mundus-opleidingen
aangeboden:
- Erasmus Mundus Master in Adapted Physical Activity;
- Erasmus Mundus Master of Nanoscience and Nanotechnology;
- Erasmus Mundus Master of Bioethics;
- Erasmus Mundus Master in Chemical Engineering (Engineering Rheology);
- Erasmus Mundus Master in Theoretical Chemistry and Computational Modelling;
- Erasmus Mundus Joint Masters in Economics and Management of Network Industries;
- Erasmus Mundus Master in Sustainable Territorial Development.
In het academiejaar 2011-2012 werden door KU Leuven vier ICP-opleidingen aangeboden:
- Master of Human Settlements;
- Master of Water Resources Engineering;
- Master of Food Technology;
- Master of Molecular Biology.
4.6 Bijkomende informatie
4.6.1 Informatie over de communicatie
De studenten vinden informatie over het taalbeleid van KU Leuven, waaronder de gedragscode van
de universiteit (zie punt 6.3), in de online programmagids (http://onderwijsaanbod.kuleuven.be). Via
het elektronisch leerplatform Toledo kunnen docenten daarbovenop per opleidingsonderdeel
bijkomende informatie over de taalregeling geven indien toepasselijk.
4.6.2 Overzicht van de kennistoetsen
Voor de anderstalige opleidingen of opleidingsonderdelen worden de taalvereisten bepaald in de
onderwijsregeling van de opleiding zoals vermeld in de online programmagids
(http://onderwijsaanbod.kuleuven.be). Als taalvereisten worden gesteld, gaat het in het algemeen om
een minimumscore op de TOEFL-test van 213 op 300 of van 7 op de IELTS-test van de British
Council. In een aantal gevallen zijn de eisen echter strenger (http://www.kuleuven.be/application/
requesteddocuments.htm).
4.6.3 Gedragscode
KU Leuven heeft de decretale vereisten inzake het gebruik van een andere onderwijstaal dan het
Nederlands verwerkt in haar interne reglementering. In de onderwijsregeling van KU Leuven voor
2011-2012 is volgende gedragscode met betrekking tot de taalregeling opgenomen:
4.4. Gedragscode met betrekking tot de taalregeling
Artikel 48. Algemene bepaling van onderwijs- en bestuurstaal
De onderwijstaal van de KU Leuven is het Nederlands. Om specifieke redenen kunnen,
met inachtneming van de wettelijke en decretale voorschriften, andere talen gebruikt
worden. Waar dit het geval is, wordt dit expliciet aangegeven. Opleidingsonderdelen die
in het Nederlands worden georganiseerd, worden ook in het Nederlands geëvalueerd.
Als bestuurstaal hanteert de KU Leuven het Nederlands. Met het oog op een vlotte
communicatie met studenten, academici, diensten of instellingen kan ook een
internationale forumtaal gebruikt worden.
Artikel 49. Opleidingsonderdelen die in elk geval in een andere taal worden
georganiseerd
De volgende opleidingsonderdelen worden in elk geval grotendeels of geheel
georganiseerd in een andere taal dan het Nederlands:
Onderwijs 20

- de opleidingsonderdelen die een vreemde levende taal tot onderwerp hebben;
- de opleidingsonderdelen die gedoceerd worden door anderstalige gastprofessoren;
- de opleidingsonderdelen die in onderlinge overeenstemming tussen de student en de
faculteit die verantwoordelijk is voor een opleiding, in de context van een anderstalige
universiteit in België of in het buitenland worden gevolgd.
Deze opleidingsonderdelen worden geëvalueerd in de taal waarin ze worden
onderwezen.
Artikel 50. Andere opleidingsonderdelen die in een andere taal worden georganiseerd
Zich bewust van het belang om haar studenten voor te bereiden op het functioneren in
een internationale context, biedt de KU Leuven in haar Nederlandstalige opleidingen de
mogelijkheid aan om andere dan de in art. 49 vermelde opleidingsonderdelen ook in een
andere taal dan het Nederlands te volgen. Deze mogelijkheid wordt bij de opbouw van
het programma verantwoord op basis van de meerwaarde voor de student en de
functionaliteit van het gebruik van een vreemde taal voor dat opleidingsonderdeel. De
opleidingsonderdelen waarvan delen worden gedoceerd in een andere taal dan het
Nederlands, staan als zodanig aangegeven in de programmagids en de ECTS-fiches
van de opleiding.
Conform de decretale bepalingen wordt het aantal van deze mogelijkheden in een
bacheloropleiding beperkt tot maximum 30 studiepunten [Inmiddels gecorrigeerd naar
18.]. In een initiële masteropleiding wordt het aantal bepaald door de functionaliteit ervan
in de opleiding, met een maximum van 50% van de opleiding, masterproef niet
inbegrepen. In een master-na-masteropleiding staat het de faculteit vrij om het aantal
anderstalige opleidingsonderdelen te bepalen.
De student heeft het recht om de examens over deze anderstalige opleidingsonderdelen
in het Nederlands af te leggen, behalve in het geval van:
- master-na-masteropleidingen;
- de inschrijving van een anderstalige opleidingsvariant van een Nederlandstalige
opleiding.
Als hij gebruik wenst te maken van deze mogelijkheid, meldt hij dit overeenkomstig de
facultaire procedure van de opleiding waarin het opleidingsonderdeel zich situeert.
Artikel 51. Opleidingen volledig in een andere taal
Ten behoeve van het internationale studentenpubliek biedt de KU Leuven op het niveau
van de bacheloropleidingen en de masteropleidingen een aantal opleidingen integraal in
een andere taal aan. Voor bacheloropleidingen en initiële masteropleidingen wordt in
afspraak met andere instellingen in de Vlaamse gemeenschap voorzien in een
equivalente Nederlandstalige opleiding, waarop de regels onder art. 49-50 van
toepassing zijn. Opleidingen die specifiek zijn uitgewerkt ten behoeve van buitenlandse
studenten en die erkend zijn als International Course Programme in het kader van
ontwikkelingssamenwerking door de Vlaamse Interuniversitaire Raad of als Erasmus
Mundus Master worden als uitzondering volledig in een andere taal gedoceerd en
geëxamineerd.
Voor anderstalige master-na-masteropleidingen en postgraduaatopleidingen wordt in
principe geen Nederlandstalige taalvariant uitgebouwd. Deze opleidingen kunnen zowel
door anderstalige studenten als door Nederlandstaligen gevolgd worden. Alle studenten,
ook de Nederlandstaligen die deze opleidingen volgen, leggen het examen af in de taal
van de opleiding of in de taal van het opleidingsonderdeel als de taal hiervan verschilt
van die van de gehele opleiding.
Artikel 52. Kwaliteitsbewaking
De KU Leuven staat bij de aanstelling van haar personeel ervoor garant dat een
voldoende kennis van de voor het onderwijs noodzakelijk internationale standaardtaal
aanwezig is. Bij de interne kwaliteitsbewaking van opleidingen wordt dit aspect bewaakt.
Onderwijs 21

5 Onderwijsregeling
5.1 Overzicht studiegelden
Voor alle opleidingen worden de interuniversitair afgesproken studiegelden gevraagd. Voor een aantal
master-na-masteropleidingen met een duidelijk internationaal of een beroepsvoorbereidend karakter
wordt een verhoogd studiegeld gevraagd. Er wordt soms een onderscheid gemaakt tussen studenten
die al dan niet komen uit landen die behoren tot de Europese Economische Ruimte (EER). Een
verminderd studiegeld is mogelijk voor studenten uit ontwikkelingslanden, voor studenten in het kader
van samenwerkingsakkoorden tussen universiteiten en andere instellingen (bv. International Course
Programs: ICP), voor studenten die rechtstreeks instromen na hun basisopleiding in de master-namasteropleidingen
en om specifieke sociale redenen.
5.2 Toelatingsvoorwaarden
Voor de bacheloropleidingen golden algemene toelatingsvoorwaarden die zijn opgenomen in de
algemene informatie van de programmagids (raadpleegbaar in het archief op http://www.kuleuven.be/
onderwijs/oer/index.php?acjaar=2011).
Voor de masteropleidingen, schakel- en voorbereidingsprogramma’s, postgraduaten en doctoraatsopleidingen
werden binnen de decretale bepalingen afzonderlijke voorwaarden uitgewerkt per
opleiding. De toelatingsvoorwaarden werden per opleiding opgenomen in het Hoger Onderwijsregister
en in de programmagids van de KU Leuven (zie http://onderwijsaanbod.kuleuven.be/2011/
opleidingen/n/ voor het overzicht van de opleidingen geordend per faculteit voor het academiejaar
2011-2012).
5.3 Informatie en begeleiding van aspirant-studenten
Binnen de Dienst Communicatie, Afdeling Positionering en Marketing richt onderwijscommunicatie
zich exclusief op de potentiële student en zijn omgeving. Zij zorgt voor zowel geschreven als digitale
onderwijsinformatie en organiseert activiteiten met de bedoeling de instroom van bachelors en
masters aan de KU Leuven te optimaliseren door toekomstige studenten en hun omgeving overtuigende
en kwaliteitsvolle informatie aan te bieden via verschillende (collectieve) kanalen. Op basis
van studiewerk, analyses, enquêtes en cijfermateriaal werkt zij mee aan een rekruteringsbeleid en
bouwt expertise op op vlak van onderwijs, onderwijsaanbod, instroom, studiekeuze, enz.
Voor toekomstige bachelors worden de brochures 'Kiezen voor Leuven', 'Opleidingen aan de
KU Leuven voor toekomstige bachelorstudenten', 14 verschillende bachelorbrochures en 'Starten in
Leuven' ieder jaar bijgestuurd. Voor toekomstige masters werden in 2011-2012 een aantal
masterfolders vernieuwd. Samen met International Office en de Dienst Onderwijsbeleid werd een
overzicht gemaakt van de Engelstalige opleidingen. Laatstejaars secundair onderwijs, scholen en
CLB’s kregen om de drie maanden via gerichte mailings algemene informatie over de KU Leuven
(Kiezen voor Leuven, Starten in Leuven, Campuskrant). Tevens werden uitnodigingsfolders gestuurd
voor de infodagen, de infobeurs 'Bachelors en co' (mei en september) en de Openlesweek. Ook de
scholen uit Nederland worden nu betrokken in deze mailings. Voor Nederlandse toekomstige
studenten wordt een aparte folder en webpagina gemaakt. De webpagina’s voor toekomstige
studenten werden verder geoptimaliseerd en er kwam een webpagina in het Frans en het Duits. Voor
studiekeuzebegeleiders in scholen en CLB’s werd de e-nieuwsbrief vier keer verstuurd en werd voor
de derde maal opnieuw een Profieldag georganiseerd.
Tijdens het academiejaar 2011-2012 werden 43 informatieactiviteiten (presentatie over het Hoger
Onderwijs en informatie over de KU Leuven) in scholen georganiseerd, de meeste in samenwerking
met een hogeschool uit de associatie, meestal voor zesdejaarsleerlingen en hun ouders, soms ook
voor leerkrachten. Daarmee werden 10.103 mensen bereikt. Traditioneel werd met een grote groep
informatoren deelgenomen aan de 5 driedaagse Studie-informatiedagen (SIDin), en aan de KISSdagen
in Brugge en Kortrijk. In maart 2012 werden alle studierichtingen KU Leuven voorgesteld op
3 specifieke infodagen. 4.457 toekomstige studenten namen hieraan deel. Ouders meegerekend
bezochten 8.966 personen de facultaire infodagen. Daarnaast werden 2 infobeurzen 'Bachelors en co'
(met infomarkt en medewerkers van elke studierichting) georganiseerd (690 respectievelijk 650
deelnemers). Voor de derde maal werd tijdens de herfstvakantie en de krokusvakantie een
Onderwijs 22

'Openlesweek' georganiseerd waarbij de laatstejaarsleerlingen les konden volgen, samen met de
gewone studenten, verspreid over de verschillende faculteiten. In totaal namen 3.860 leerlingen
hieraan deel. In september 2008 kon dankzij het Aanmoedigingsfonds het project 'Instroom allochtone
studenten' van start gaan. Daardoor werden contacten gelegd met scholen en verenigingen en
konden een aantal specifieke infomomenten georganiseerd worden. Dit project werd in 2011-2012
verder uitgebouwd. Contacten met verenigingen werden uitgebouwd en er werd een ambassadeurswerking
opgezet waarbij studenten als rolmodel in scholen gingen spreken. In 2011-2012 werd voor
de vijfde maal een masterbeurs georganiseerd samen met de partnerhogescholen uit de associatie,
met informatie over masters en bachelor-na-bachelors, master-na-masters en permanente vorming.
Een 1.300-tal studenten bezochten de beurs. Ook aan de KaHo Sint-Lieven in Gent werd een
beperktere beurs georganiseerd met een 300-tal bezoekers. In Nederland werd deelgenomen aan de
bachelorbeurs en voor de vierde maal ook aan de masterbeurs.
5.4 Begeleiding van studenten
Het aanbod aan studiebegeleiding aan de KU Leuven omvat twee belangrijke aspecten:
- leerprocesbegeleiding: begeleiding bij het verwerven van adequate studievaardigheden;
- studietrajectbegeleiding: begeleiding bij het samenstellen van en het maken van keuze met
betrekking tot het studietraject vanaf het moment van instroom tot het moment van uitstroom.
Studiebegeleiding wordt aangeboden zowel door facultaire studie(traject)begeleiders als door centrale
diensten. Als overlegorgaan tussen diverse begeleiders uit faculteiten en centrale diensten fungeert
de vaste werkgroep Studie- en Studentenbegeleiding KU Leuven. In deze werkgroep werden tijdens
het academiejaar 2011-2012 volgende thema’s besproken: oriëntering en heroriëntering, vervroegde
en vaste examenplanning, studentenbegeleiding en privacy van studenten, resultaten van het
uitschrijfonderzoek, de studievoortgang in de diplomaruimte en impact van de diplomaruimte.
In het kader van de professionalisering van studiebegeleiding werd ook bijzondere aandacht besteed
aan de vorming van en ervaringsuitwisseling tussen studie(traject)begeleiders in faculteiten en
centrale diensten. Deze vormingsactiviteiten richtten zich zowel naar nieuwe als naar meer ervaren
studiebegeleiders. Een aantal activiteiten had eerder een informatief karakter, andere richtten zich op
de ervaringsuitwisseling, bv. tussen studiebegeleiders en medewerkers van het psychotherapeutisch
centrum, terwijl in een derde categorie gespreksvaardigheden aan bod kwamen die vereist zijn binnen
de studiebegeleidingsactiviteiten. Thema’s waren onder meer: deontologie en deontologische code;
studietrajectbegeleiding voor internationale studenten, coaching van studenten met een multiculturele
achtergrond, ...
Tijdens het academiejaar 2011-2012 contacteerden 5.238 studenten en toekomstige studenten de
centrale dienst Studieadvies voor advies of begeleiding. 1.937 van hen (36,9%) studeerden nog niet
aan de KU Leuven en zochten advies met betrekking tot hun toekomstig bachelor-, schakel-,
voorbereidings- of masterprogramma aan de KU Leuven.
Daarnaast waren er contacten met 3.302 KU Leuven-studenten (d.i. 63%). De belangrijkste vragen
van deze groep studenten waren vragen met betrekking tot bijkomende studie-informatie over de
eigen studierichtingen of over andere opleidingen aan de KU Leuven (19%), algemene vragen met
betrekking tot studiebegeleiding (18%), vragen met betrekking tot studiekeuze en heroriëntering
(19%), vragen met betrekking tot studiemethode en -planning (21%), vragen met betrekking tot
studeren in het buitenland (7%), vragen met betrekking tot tewerkstelling (2%) en vragen met
betrekking tot de bespreking van examenresultaten (3%). Bijzondere aandacht werd hierbij besteed
aan de groep van de internationale studenten en aan studenten met een multiculturele achtergrond.
De Dienst Studieadvies organiseerde ook diverse trainings- en infosessies, zowel met betrekking tot
studiemethode (240 studenten) en studieplanning (80 studenten), heroriënteren (11 studenten),
studeren in het buitenland, als solliciteren en arbeidsmarkt. In functie van het informeren van zowel
toekomstige studenten, studenten als bijna-afgestudeerden was de Dienst Studieadvies ook
vertegenwoordigd op diverse beurzen.
Onderwijs 23

5.5 Begeleiding van studenten met een functiebeperking
Het aantal studenten met een functiebeperking dat aan de KU Leuven studeert neemt elk jaar sterk
toe. In het academiejaar 2011-2012 werd een stijging genoteerd van 9% ten opzichte van het
voorgaande academiejaar. Deze voortdurende toename creëert de uitdaging voor de cel om een
optimale begeleiding aan te bieden, kwaliteitszorg te ontwikkelen en terzelfdertijd het draagvlak
binnen de instelling (zowel bij personeel als studenten) te versterken.
Het beleidskader voor het verlenen van faciliteiten aan studenten met een functiebeperking was reeds
in 2009 uitgewerkt in de nota 'Onderwijs en diversiteit: faciliteiten voor doelgroepstudenten'
(Academische Raad, 6 juli 2009). De interne procedures rond erkenning, assessment en advies voor
examenfaciliteiten werden op een heldere manier geëxpliciteerd door een ad-hoc werkgroep in het
najaar 2011. Dit heeft geresulteerd tot een 'KU Leuven model' dat vanaf academiejaar 2012-2013 zijn
ingang kende. Verder werd voor elke faculteit een facultaire refertelijst opgesteld in samenwerking met
de Dienst Diversiteitsbeleid en de facultaire Diversiteitsteams. Deze refertelijsten zijn een oplijsting
van examenfaciliteiten die getoetst zijn op hun haalbaarheid op basis van inhoudelijke-didactische
en/of praktische redenen en waar nodig uitgewerkt tot op het niveau van het opleidingsonderdeel. In
het voorjaar van 2012 heeft de vicerector Diversiteit hierover een facultaire informatieronde gehouden
met het oog op het creëren van een draagvlak bij het docententeam en medewerkers van de
faculteiten. In de zomer van 2012 werd de website van de cel grondig aangepakt met de bedoeling
studenten zo expliciet mogelijk te informeren. Verder werden in het najaar van 2012 de eerste stappen
gezet om binnen de erkenningsprocedure een groepsgerichte aanpak te realiseren om de
tijdsefficiëntie te verhogen.
Op het vlak van digitale toegankelijkheid is de dienstverlening voor studenten die vroeger verzorgd
werd door het Departement Elektrotechniek (ESAT), sedert februari 2012 ingebed in bestaande
diensten van de KU Leuven, waaronder ICTS, DOeL en UBD (Universiteitsbibliotheekdiensten). In
grote lijnen gaat het over volgende diensten: voorzien van voorleessoftware voor studenten met
dyslexie bij het studeren en op het examen (inclusief helpdesk en trainingen), aanbieden van digitaal
cursusmateriaal, creëren van een multimediale leeromgeving en de toegankelijkheid van de
leeromgeving en informatieprocessen.
In 2011-2012 werden in totaal 1.103 studenten met een functiebeperking erkend door de Cel Studeren
met een Functiebeperking, volgens het registratiesysteem uitgewerkt binnen de Vlaamse Onderwijsraad.
De studenten zijn als volgt verdeeld over de 8 subgroepen: 35 studenten met een motorische
functiebeperking, 17 studenten met een auditieve functiebeperking, 41 studenten met een visuele
functiebeperking, 125 studenten met een chronische ziekte, 372 studenten met een psychiatrische
functiebeperking (waarvan 211 studenten met AD(H)D en 76 met autismespectrumstoornis), 75
studenten met meervoudige functiebeperking, 21 studenten met een overige functie-uitval en 417
studenten met een leerstoornis.
5.6 Doorstroming van afgestudeerden van hogescholen
In de masteropleidingen is er een grote instroom van sociaal werk naar de gelijknamige master, maar
ook naar sociale en culturele antropologie, educatieve studies en criminologische wetenschappen;
van toegepaste psychologie naar psychologie; van verpleegkunde en vroedkunde naar de
gelijknamige master; van industriële wetenschappen naar ingenieurswetenschappen; van het
studiegebied onderwijs naar pedagogische wetenschappen; van communicatie- en bedrijfsmanagement
naar communicatiewetenschappen en bedrijfscommunicatie; van toegepaste informatica
naar informatica; en van toerisme naar de gelijknamige master.
In de master-na-masteropleidingen is er voornamelijk instroom vanuit architectuuropleidingen (naar
onder andere Urbanism and Strategic Planning) en vanuit industriële wetenschappen (naar onder
andere Safety Engineering en Artificial Intelligence).
5.7 Toelating afgestudeerden hogeschoolonderwijs van twee cycli tot doctoraat
Voor een houder van een hogeschooldiploma geldt de algemene toelatingsvoorwaarde voor de
inschrijving voor de voorbereiding van een doctoraatsproefschrift, namelijk het bezit van een diploma
van een voor het doctoraatsonderzoek relevante masteropleiding (of een equivalent diploma hoger
Onderwijs 24

onderwijs) én zich onderscheiden hebben, hetzij tijdens de studies hetzij na de studies. De kandidaatdoctorandus
dient een aanvraag in bij de facultaire doctoraatscommissie die oordeelt over de
relevantie van het masterdiploma, de geschiktheid van de kandidaat en de vorm van een eventuele
bijkomende toelatingsproef. Het opleggen van een bijkomende toelatingsproef kan voor de houders
van een masterdiploma van een hogeschoolopleiding enkel ad hoc, gemotiveerd, dus niet
systematisch omwille van het diploma.
De status van de toelating kan regulier, provisioneel of predoctoraal zijn:
- reguliere status: toelating tot het doctoraatsprogramma met reguliere status wordt verleend
wanneer voldoende bewijs geleverd is dat de kandidaat in staat is om het doctoraat met succes af
te ronden zonder bijkomende opleiding;
- provisionele status: toelating tot het doctoraatsprogramma met provisionele status wordt verleend
wanneer een aanvullende opleiding als deel van het doctoraatsprogramma noodzakelijk lijkt. De
duur van de provisionele status is maximum één jaar vanaf de inschrijving aan de KU Leuven als
doctoraatsstudent. Mits gunstige evaluatie van de aanvullende opleiding, wordt de provisionele
status opgeheven en kan het doctoraatsprogramma verdergezet worden;
- predoctorale status: wordt verleend wanneer er onvoldoende bewijs is van de relevante
academische en professionele geschiktheid van de kandidaat, of wanneer aanvullende opleiding
noodzakelijk geacht wordt om de waarschijnlijkheid te vergroten dat de kandidaat het doctoraat
met succes zal voltooien. Gedurende de predoctorale status wordt aan de kandidaat een
programma van opleidingsonderdelen en projectonderzoek opgelegd. Bij positieve evaluatie wordt
de kandidaat toegelaten tot het doctoraatsprogramma.
6 Gegevens over de studenten
6.1 Opvolging arbeidsloopbaan
Laatstejaarsstudenten worden op diverse manieren voorbereid op hun latere beroepsloopbaan.
Hiervoor kunnen ze zowel terecht bij de centrale dienst Studieadvies als bij een aantal facultaire
loopbaanbegeleiders. Informatie over deze loopbaanbegeleidingsactiviteiten is gebundeld op de
website 'wegwijs arbeidsmarkt' (www.kuleuven.be/arbeidsmarkt).
In dit kader werden volgende activiteiten georganiseerd:
- jobinfodag: een algemene jobinfodag die zich richt naar alle laatstejaarsstudenten uit alle studierichtingen
KU Leuven werd georganiseerd op 28 februari 2012. 93 bedrijven en organisaties
namen hieraan deel, 1.263 laatstejaars registreerden hun curriculum vitae op de CD-ROM die naar
aanleiding van deze Jobinfodag werd aangemaakt en ruim 1.500 studenten bezochten de beurs. In
samenwerking met de EURES-dienst van VDAB werden ook loopbaanbegeleiders uit Duitsland,
Frankrijk, Italië, Nederland, Verenigd Koninkrijk en Zweden op deze beurs uitgenodigd;
- infosessies over tewerkstelling binnen verschillende sectoren: naast deze jobinfodag werden ook
een aantal informatie-avonden georganiseerd waarop andere sectoren van de arbeidsmarkt
werden voorgesteld. Dit omvatte avonden in verband met werken in de culturele sector, werken bij
de overheid, werken in diplomatie, EU en VN-instellingen, werken bij de media en werken in een
ontwikkelingsland. Afhankelijk van de specifieke avond namen tussen de 70 en 250 studenten
hieraan deel. Op de avond in verband met werken in diplomatie, EU en VN-instellingen werd de
informatie in verband met EU en VN ook in het Engels gepresenteerd. Deze avond werd ook apart
aangekondigd bij de internationale studenten KU Leuven;
- de KU Leuven-vacaturedatabank bleef functioneren als contactpunt tussen werkgevers en laatstejaarsstudenten
voor het doorgeven van vacatures. Bedrijven kunnen op deze databank informatie
plaatsen over vacatures en stage-aanbiedingen. Laatstejaarsstudenten, alumni en doctoraatsstudenten
kunnen op deze databank hun curriculum vitae plaatsen. Tijdens het academiejaar
2011-2012 werd de databank gemiddeld 1.390 maal per maand geconsulteerd. De werkgevers
namen per maand gemiddeld 19% van deze consultaties voor hun rekening. De studenten
gemiddeld 60% per maand;
- voor de sollicitatietraining 'Eerste Hulp bij Solliciteren' werden 6 groepen georganiseerd waaraan in
totaal 66 studenten deelnamen;
- werken in het buitenland: in samenwerking met de EURES-consulent van VDAB werden 2 infomomenten
georganiseerd met betrekking tot werken in Europa. 14 studenten namen hieraan deel.
Onderwijs 25

6.2 Rendement toelatingsproeven
Het rendement van toelatingsproeven kan omwille van de invoering van de diplomaruimte, niet meer
zoals voorgaande jaren uitgedrukt worden in termen van slagen na het eerste jaar in de
bacheloropleiding. Voortaan beschrijven we de studievoortgang van de student als de verhouding
tussen het aantal studiepunten dat verworven is of waarvoor een tolerantie ingezet is en het aantal
feitelijk opgenomen studiepunten in een academiejaar binnen eenzelfde opleiding. We spreken van
'volledige studievoortgang' als het aantal studiepunten dat verworven is of waarvoor een tolerantie
ingezet is gelijk is aan het aantal opgenomen studiepunten.
Geneeskunde en tandheelkunde
De Vlaamse overheid organiseert zelf een toelatingsexamen voor de opleidingen arts en tandarts. In
de opleidingen geneeskunde en tandheelkunde hadden in 2011-2012 resp. 91% en 76% van de
ingeschreven generatiestudenten een volledige studievoortgang (ter vergelijking, in de opleiding
biomedische wetenschappen bedroeg dit percentage 30%).
Vermelden we dat niet alle geslaagden in de toelatingsproef inschrijven voor de opleidingen
geneeskunde of tandheelkunde. Sommige studenten beschouwen dit als een bekwaamheidstoets.
Ingenieurswetenschappen
Vanaf 2004-2005 werd het toelatingsexamen voor burgerlijk ingenieur en burgerlijk ingenieur-architect
door de Vlaamse overheid afgeschaft. Wel bestaat er nog altijd de mogelijkheid voor de geïnteresseerde
aspirant-studenten om aan een zelftest deel te nemen. De percentages volledige
studievoortgang voor de generatiestudenten in de opleiding ingenieurswetenschappen bedroegen in
2011-2012 44% (algemeen) en 48% (architectuur).
Ter vergelijking, de slaagpercentages in 2003-2004, toen er nog een toelatingsexamen was, lagen
aanzienlijk hoger, namelijk op respectievelijk 70% en 75%.
7 Examencontract
In het totaal namen 254 studenten (133 mannen en 121 vrouwen) in 2011-2012 een inschrijving met
examencontract. Het merendeel van de studenten is Belg (238 of 94%). Naar leeftijd is er een grotere
variatie: van tieners tot veertigers, met een concentratie in de leeftijdsgroep 22-28 jaar. Inzake
vooropleiding gaat het om niet-generatiestudenten die overwegend meer dan een academiejaar
geleden een diploma hoger onderwijs behaalden. Zij nemen veelal een inschrijving in de
studiegebieden Politieke en sociale wetenschappen (63), Rechten, notariaat en criminologische
wetenschappen (52), Economische en toegepaste economische wetenschappen (35) en Psychologie
en pedagogische wetenschappen (34).
De resultaten van studenten met een examencontract zijn niet erg gunstig. Van de 254 studenten
waren er slechts 50 (20%) succesvol voor het geheel waarvoor ze geregistreerd waren in academiejaar
2011-2012. In totaal namen de studenten met een examencontract 8.102 studiepunten op,
waarvan ze voor 2.923 (36%) een credit behaalden.
Onderwijs 26

8 Internationaal beleid
Internationalisering als beleidsdimensie biedt kansen om de positie en reputatie van de KU Leuven
inzake onderwijs, onderzoek en dienstverlening te verstevigen, zodat de impact ervan lokaal,
regionaal, in Europa en in de wereld verder toeneemt. Internationaal beleid werkt faciliterend. Het pakt
transversale problemen grensoverschrijdend aan en plaatst op korte termijn de rol en impact van de
universiteit in het buitenlandse beleid van de regio, het land en Europa op de politieke agenda.
Het strategisch plan Internationaal Beleid 2010, dat door de Academische Raad en Raad van Bestuur
van de KU Leuven werd goedgekeurd, stelde hiertoe zes doelstellingen voorop:
1) streven naar een betere internationale positionering door betere branding en communicatie;
2) bottom-up- en top-down-initiatieven voor internationalisering beter op elkaar afstemmen;
3) kwaliteit verkiezen boven kwantiteit;
4) DIMersity (Diversiteit, Internationalisering, Mobiliteit) als inclusief beleid;
5) sociale en institutionele netwerken beter benutten;
6) meer wegen op de politieke besluitvorming.
Deze zes doelstellingen werden vertaald in tien actielijnen, die sindsdien systematisch worden
uitgerold. Hierna volgen de realisaties in 2012.
8.1 Actielijn 1: de transversaliteit en consistentie van het internationale beleid verhogen
Vicerector Internationaal Beleid Bart De Moor geeft de beleidsstrategie voor internationalisering vorm,
ondersteund door beleidsraden en het International Office, en in overleg en overeenstemming met de
andere beleidsdimensies en structuren van de universiteit.
De Raad Internationaal Beleid (RIB) is een strategisch adviesorgaan. Aan de beleidsorganen van de
universiteit verstrekt hij beleidsadviezen over internationalisering als transversale dimensie in
onderwijs, onderzoek en dienstverlening. De raad is breed samengesteld met vertegenwoordigers van
verschillende diensten en faculteiten (36 leden). De RIB boog zich in 2012 onder meer over
landenbeleid, ontwikkelingssamenwerking en de hervorming van de Interfacultaire Raad voor
Ontwikkelingssamenwerking (IRO), de invulling van het concept academische diplomatie en de
samenwerking met landen met een onethisch politiek klimaat.
Het Interfacultair Initiatief voor Internationalisering (I3, opgestart in 2011 en samengesteld uit alle
facultaire bestuursleden verantwoordelijk voor internationalisering) kwam op kruissnelheid met
dossiers over de summer schools aan de KU Leuven, internationale branding, het Frankrijkjaar,
Erasmus Mundus Actie 2 en de invulling van het Leuven Education & Research Gateway to Europeconcept
(EDGE).
De International Liaison Officers van de faculteiten overleggen over de administratieve problematiek
van de internationalisering (toelatingsbeleid, risicobestemmingen, Erasmus).
In opvolging van het strategisch plan Ontwikkelingssamenwerking aan de Associatie KU Leuven werd
de tijdelijke Commissie Ontwikkelingssamenwerking (COS) opgericht, die deze strategische
prioriteiten omzette in associatiebrede actiepunten.
8.2 Actielijn 2: de dienstverlening van het International Office verder professionaliseren
Het International Office is autonoom en rapporteert rechtstreeks aan de vicerector Internationaal
Beleid. De oefening Organisatie- en Functiedesign (OFD) resulteerde in 2012 in een mission
statement, gebaseerd op het strategisch plan Internationaal Beleid en legt de hoofdfocus van elke unit
vast. Het resultaat is een geconsolideerd International Office met een nieuw aangeworven directeur
en drie eenheden: de nieuwe Academic Diplomacy Unit; de International Cooperation and
Programmes Unit, versterkt met een medewerker die de relaties met de faculteiten behartigt; en de
Development Cooperation Unit, waarvoor eind 2012 vacatures werden uitgeschreven voor een
'adviseur Noord' en een 'adviseur Zuid' (tijdelijke versterking). De cel Interne Werking voert de
administratieve en financiële processen uit.
Onderwijs 27

De automatisering in SAP van het internationale toelatingsproces voor uitgaande studentenmobiliteit
werd doorgevoerd. De process flow wordt beheerd door de International Admissions and Mobility Unit
(die vanaf 1 september 2012 overgeheveld werd van het International Office naar de Directie
Onderwijs en Leren (DOeL)). Ook de registratie van reisaanvragen voor niet-EER-bestemmingen van
personeelsleden werd in SAP geautomatiseerd. Dit moet de systematische screening
vergemakkelijken van risicobestemmingen van zendingen in dienst- of opleidingsverband. Deze
screening gebeurt in het International Office in opdracht van de Arbitragecommissie (AC)
Risicobestemmingen, onder leiding van de vicerector Internationaal Beleid. De evaluatie van de AC
werd na het eerste werkingsjaar aan het Gemeenschappelijk Bureau voorgelegd.
Het Erasmus Mundus (EM) Actie 1-programma met joint masters en joint doctorates kent een groot
succes aan de KU Leuven. De Ondersteuningsgroep Internationale en Interuniversitaire Opleidingen,
voorgezeten door de directeur van het International Office en samengesteld uit leden van DOeL en
het International Office, begeleidt kandidaatsdossiers van faculteiten en groepen.
8.3 Actielijn 3: corporate identity, branding en positionering, internationale communicatie
De KU Leuven wil zich profileren als een Europese universiteit gericht op excellentie in onderwijs,
onderzoek, kennisoverdracht en maatschappelijke dienstverlening. Om dat doel te bereiken streeft ze
naar een intensievere samenwerking met de Vlaamse en Belgische overheidsinstanties en de
buitenlandse vertegenwoordigers in België.
De Ambassador’s Lecture Series die in 2010 werd opgestart, kende in 2012 een succesvolle
voortzetting. De opkomst was groot voor de lezingen van de ambassadeurs van Canada, het Verenigd
Koninkrijk, Duitsland, Brazilië en Nederland.
Bijzondere aandacht ging uit naar de lezing van de Duitse ambassadeur Eckart Cuntz over de
omstandigheden, interpretatie en gevolgen van de Eerste Wereldoorlog. De lezing, ingeleid door
Vlaams minister-president Kris Peeters, maakte deel uit van het Duitslandjaar 2012 aan de
KU Leuven en sloot aan bij de nieuwe Historikerdialog tussen historici uit België en Duitsland.
Het Duitslandjaar 2012 zette voor het eerst een heel jaar in het teken van één land. Het doel was de
samenwerking met de Duitse instellingen verder uit te bouwen en nieuwe mogelijkheden tot
samenwerking, mobiliteit en financiering te creëren. Activiteiten: openingsreceptie en -concert, doc- en
postdoc-opportuniteitendag, het project Leuven-Dresden Cultural Heritage in War, Duitse filmmaand,
Husserl Memorial Lectures, Energiewende Symposium, PhD Jobfair, buitenlanddag, tentoonstelling
over 500 jaar Reformatie, Poetry Slam, Malting and Brewing Conference, Beethovenconcert met Jan
Caeyers en vooral de Historikerdialog over de Eerste Wereldoorlog (voortgezet tot in het
herdenkingsjaar 2014).
In 2011 startte de KU Leuven een positionerings- en rekruteringscampagne op in Duitsland, samen
met Border Concepts. Sindsdien is er een langzame maar gestage stijging van het aantal Duitse
studenten. In 2012 werd voor het eerst ook een online campagne opgezet in het Verenigd Koninkrijk.
De deelname aan rekruteringsbeurzen bleef beperkt tot Parijs, Istanbul en Londen. De baseline voor
internationale branding werd samen met de Dienst Communicatie vastgelegd.
Na de positieve ervaringen met het Duitslandjaar riep het Gemeenschappelijk Bureau 2013 uit tot
Frankrijkjaar, waarvoor eind 2012 een programma werd uitgewerkt.
In samenwerking met de doctoraatsscholen vonden opnieuw KU Leuven Days, promotiedagen voor
het doctoraatsonderzoek, plaats aan de vijf prioritaire Chinese partneruniversiteiten.
Samen met de Personeelsdienst werd een reeks maatregelen uitgewerkt om de aanwerving van meer
internationale ZAP-leden mogelijk te maken. Het Gemeenschappelijk Bureau keurde een 25-
puntenplan goed.
Meer dan 70 buitenlandse delegaties, waaronder veel uit China, Nederland en Brazilië, bezochten in
2012 de KU Leuven en werden er op het centrale niveau ontvangen. Het International Office zorgde
voor een professionele omkadering.
Onderwijs 28

Om de Engelstalige website van de KU Leuven gecoördineerd te optimaliseren, werd de Redactieraad
Engelstalig Web opgericht. De Redactieraad bestaat uit de directeurs van DCOM, DOeL en
International Office en enkele medewerkers, en analyseerde in een eerste fase de huidige
Engelstalige website.
8.4 Actielijn 4: mobiliteit intensifiëren in kwantiteit en kwaliteit
8.4.1 Mobiliteit in het kader van eigen KU Leuven-initiatieven
In 2012 ging de aandacht van het International Office vooral naar de versterking en ondersteuning van
kwaliteitsvolle mobiliteitsstromen. Belangrijke initiatieven zijn Leuven EDGE, de gestructureerde en
genetwerkte mobiliteit, en een vernieuwingsimpuls voor de centrale bilaterale akkoorden.
Het EDGE-concept (KU Leuven's Research and Education Gateway to Europe) heeft twee
doelstellingen. Vooreerst wil het het onderwijsaanbod van de KU Leuven op een gestructureerde
manier benutten via op maat gecreëerde en betalende onderwijsvormen, zoals executive seminars en
summer schools, 'reguliere' onderwijsvormen (bachelor, master, PhD) en Open Access platformen.
Daarnaast vormt EDGE een Europese hub die de samenwerking met een aantal prioritaire partners
op een bredere basis vorm zal geven en waarop die partners een uitvalbasis voor hun Europese
activiteiten kunnen enten. Onderhandelingen hebben in 2012 geleid tot bilaterale akkoorden en
Memorandums of Understanding met partners uit China (Tsinghua University, Peking University,
Fudan University, East China Normal University en Shanghai Jiao Tong University) en de Verenigde
Staten (University of Illinois at Urbana-Champaign), en tot een nieuwe aanpak van de summer
schools die de zichtbaarheid van de KU Leuven vergroot. Voor de volgende fase wordt een
grenslandenbeleid uitgewerkt.
Het International Office en de vicerector Internationaal Beleid hebben, samen met enkele partners van
LERU (League of European Research Universities), een concept uitgewerkt voor genetwerkte en
gestructureerde mobiliteit. Het concept moet helpen om de Europese en Vlaamse
mobiliteitsdoelstellingen tegen 2020 te behalen op een kwaliteitsvolle en innovatieve manier. De nota
werd voorgesteld aan de Europese Commissie, die ze zal gebruiken als achtergrond voor haar
plannen voor Erasmus for All.
Traditioneel bieden de centrale bilaterale akkoorden belangrijke mobiliteitsmogelijkheden voor
academische stafleden en doctoraatsstudenten om in de partneruniversiteiten onderzoek te doen,
onderricht te geven of zich te specialiseren (20 in 2012). Collega’s uit het buitenland kunnen zich
kandidaat stellen om in Leuven gezamenlijke activiteiten op het getouw te zetten (18 in 2012).
Daarnaast vertrokken 44 studenten naar China en 40 naar Japan als uitwisselings- of uitzendstudent.
In de loop van 2012 werd van start gegaan met de evaluatie van de bilaterale akkoorden. Het akkoord
met de Radboud Universiteit van Nijmegen geldt als voorbeeld van een toekomstgerichte
samenwerkingsvorm, die leidt tot gezamenlijke activiteiten in onderzoek, onderwijs en dienstverlening.
Het fungeert ook als basis voor het verwerven van additionele externe fondsen voor deze activiteiten.
8.4.2. Mobiliteit in het kader van Vlaamse, Europese en internationale programma’s
Studentenmobiliteit vindt traditioneel plaats als deel van het Erasmusprogramma, dat na 25 jaar
nagenoeg zijn limiet heeft bereikt. De voorbije 25 jaar was er aan de KU Leuven een sterke toename
van het aantal bilaterale Erasmusakkoorden (tot meer dan 300). Het International Office legde in 2012
een opvolgnota voor aan het Gemeenschappelijk Bureau over een mogelijke vernieuwende aanpak
van het Erasmusdossier.
De populairste Erasmusbestemmingen voor KU Leuven-studenten zijn Frankrijk (143), Spanje (99) en
Duitsland (57). De meeste uitgaande Erasmusmobiliteit speelt zich af in de faculteiten Economie en
Bedrijfswetenschappen, Rechtsgeleerdheid en Letteren. In de top 4 van de landen van oorsprong van
de inkomende Erasmusstudenten staan Spanje, Italië, Polen en Duitsland. De top 4 van de
ontvangende faculteiten wordt gevormd door Rechtsgeleerdheid, Ingenieurswetenschappen,
Economie en Bedrijfswetenschappen, en Psychologie en Pedagogische Wetenschappen.
Onderwijs 29

Studenten en onderzoekers hebben echter ook een groeiende voorkeur voor verre bestemmingen en
faculteiten breiden daarom hun netwerk buiten Europa uit. Daarnaast trekken elk jaar meer studenten
naar ontwikkelingslanden voor een stage of voor thesisonderzoek. In 2012 kregen 157 studenten een
VLIR- of KU Leuven-reisbeurs. Dat aantal is niet exhaustief aangezien er ook studenten zonder
reisbeurs vertrekken.
In het kader van het Coimbra Group Scholarship Scheme ontving de KU Leuven enkele jonge
onderzoekers uit Oost-Europese, Latijns-Amerikaanse en Afrikaanse landen om gedurende twee
maanden onderzoek te doen.
8.4.3 Overkoepelende onderwijsprogramma’s
De KU Leuven participeerde in 2012 actief in het Erasmus Mundus Partnership Programme - Action 2
van de Europese Commissie, als coördinator in het ema2sa-project met Zuid-Afrika, en als partner in
EMAIL (Israël), Triple I (Russische Federatie), EXPERTS (Asia Regional), ARTESS (Argentinië),
EMERGE (Ukraïne, Moldavië, Belarus), AREAS (Cambodja, Myanmar, Mongolië, Vietnam, Laos). In
2012 kwamen een vijftigtal studenten naar de KU Leuven met een Erasmus Mundus Actie II-beurs en
een tiental Leuvense studenten trokken naar het buitenland.
In het Tempus IV-programma werken verschillende faculteiten en diensten van de KU Leuven samen
met partners in de West-Balkan, Oost-Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten. De KU Leuven
neemt deel aan 3 projecten: Education Policy Study Programme in Serbia and Montenegro (2009),
Development of the Lifelong Learning Concept at the University of Montenegro (2010) en Inclusive
Education in the University of Montenegro (2012).
Science Without Borders, het mobiliteitsprogramma voor het hoger onderwijs van de Braziliaanse
overheid, bracht in 2012 al meer dan 50 deelnemers naar Leuven: van undergraduate over master via
postdoc tot en met stafleden. Verder zijn er bij het International Office 141 facultaire
samenwerkingsverbanden met buitenlandse partneruniversiteiten bekend, vooral afspraken over
studenten- en docentenmobiliteit. Ten slotte werden in 2012 ook 4 projecten goedgekeurd in het kader
van het Latin America Fund en 7 projecten in het kader van het KU Leuven-Tsinghua Fund.
8.5 Actielijn 5: sleutelen aan interculturaliteit
De KU Leuven werkt samen met imec, de Stad Leuven en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie
(VIB) aan de oprichting van de International School of Leuven, die in september 2013 van start gaat.
De financiële en infrastructurele implicaties werden in 2012 in kaart gebracht en met verschillende
scholen in het Leuvense vonden onderhandelingen plaats over samenwerking. Het
Gemeenschappelijk Bureau keurde het eindresultaat goed in november 2012.
De Raad Internationaal Beleid richtte een werkgroep op over de internationalisering van het
curriculum, met een studentenvertegenwoordiger als voorzitter. De opdracht is het definiëren wat dit
betekent aan de KU Leuven, good practices opsporen en een implementatieplan voorstellen voor de
toekomst.
Met 7.932 internationale studenten is de KU Leuven een bijzonder multiculturele gemeenschap, maar
de lokale en internationale gemeenschappen leven nog te veel naast elkaar. Dit blijft één van de
grootste uitdagingen van de universiteit in al haar geledingen. Ook in 2012 zette de Vesta-werking,
een geïntegreerd onthaal voor buitenlandse gasten aan de KU Leuven, haar activiteiten verder.
Ongeveer 1.300 internationale studenten namen deel aan de Orientation Days, ingedeeld op basis
van hun studentenstatuut (exchange, master, bachelor, doctorandi) en met specifieke sessies voor de
nieuwe Nederlandse studenten. Daarnaast werd het onthaal nog verbeterd door een grondige update
van de Travel Buddy Podcast, die de internationale studenten begeleidt van de luchthaven tot in de
gebouwen. Nieuwkomers kunnen ook een 'buddy' vragen, een lokale student die hen tijdens de eerste
weken begeleidt en contactpersoon blijft tijdens het verblijf in Leuven. Er werd ook gestart met een
buddy programma waarbij onze buitenlandse studenten Vlaamse studenten begeleiden bij een
studieperiode in het buitenland.
Onderwijs 30

Er werden interculturele workshops georganiseerd zowel voor studenten als voor personeel, de Living
in Leuven Brochure verscheen in een nieuwe vormgeving en de lezingenreeks 'About Belgium' genoot
veel succes. Op 10 oktober werd een academische zitting georganiseerd n.a.v. 40 jaar International
Contact Club (ICC) en 10 jaar Vesta. De werkgroep 'cultuurverschillen' zette haar werkzaamheden
verder.
8.6 Actielijn 6: deelnemen aan internationale netwerken en partnerships
Het International Office fungeert als contactpunt voor de deelname van de KU Leuven aan
internationale netwerken, zoals Coimbra Group (www.coimbra-group.eu) en de European University
Association (www.eua.be). De contacten met LERU (www.leru.org) lopen via de Dienst
Onderzoekscoördinatie (DOC).
Zes interdisciplinair samengestelde landenexpertengroepen - Duitsland, Brazilië, Vietnam, China,
India en Ethiopië - brengen de samenwerkingsmogelijkheden in kaart. Ook adviseren ze de vicerector
en het International Office bij het bepalen van de prioriteiten voor rekrutering, externe financiering,
academische diplomatie, onderzoekssamenwerking enzovoort.
8.7 Actielijn 7: het beleid kwantitatief onderbouwen
De cijfernota Internationaal Beleid geeft een statistisch beeld van het internationaliseringproces aan
de KU Leuven. Het bevat ook een sjabloon om de status questionis van het internationaliseringsbeleid
verder op te volgen. De nota werd voorgesteld aan het Gemeenschappelijk Bureau, de
Academische Raad en de Raad van Bestuur.
8.8 Actielijn 8: maatschappelijke dienstverlening internationaal benutten
In 2012 werd een voorstel gedaan voor de hervorming van IRO, met de volgende, reeds gedeeltelijk
opgestarte, krachtlijnen:
- Inventariseren van expertise en identificatie van complementariteit binnen de associatie. De
integratie van de academische opleidingen van de hogescholen in de Associatie KU Leuven in
2013 maakte Universitaire Ontwikkelingssamenwerking (UOS) tot voorloper wat betreft werking op
associatieniveau. De goede samenwerking met de Werkgroep Ontwikkelingssamenwerking van de
associatie werd voortgezet en een frequente communicatie naar de twaalf instellingscoördinatoren
Ontwikkelingssamenwerking van de hogescholen heeft ongetwijfeld bijgedragen tot een breder
draagvlak en een verhoogde zichtbaarheid.
- Meer impact op VLIR-UOS. Door de onduidelijke politieke situatie, de vraag of de bevoegdheid
voor universitaire ontwikkelingssamenwerking van het Belgische federale niveau naar het Vlaamse
gemeenschapsniveau zou verhuizen en de budgetonzekerheid die daar voor VLIR-UOS uit
voortvloeide tot in mei 2012, kende de werking van UOS echter periodes van grote onzekerheid.
- In 2012 verscheen een associatiebrede brochure over ontwikkelingssamenwerking.
- Verbreding van financiële middelen. Het fondsenwervingsinitiatief Research for Development
verzamelde een vijftiental voorstellen voor leerstoelen op naam en deed dat in nauwe
samenwerking met het Leuvens Universiteitsfonds. Mogelijke financieringskanalen werden in kaart
gebracht. In september vond Research for Development plaats, een postersessie over onderzoek
in het Zuiden.
- Professionaliseren van de IRO, structureren van interactie met andere centrale diensten (DOC,
DOeL, Dienst Communicatie).
De IRO beschikte in 2012 over een budget van € 1.351.681 en kende 14 nieuwe doctoraatsbeurzen
toe. Er werden 157 reisbeurzen voor studenten toegekend, waarvan 67 gefinancierd met het IRObudget.
Ook co-financierde de IRO 3 groepsreizen voor studenten (Filippijnen, India en Kenia). Sinds
2004 wordt de omkadering voor reisbeursstudenten op associatieniveau georganiseerd. Meer dan 400
studenten volgden de voorbereidingsdag.
Bursalen uit ontwikkelingslanden (met beurzen voor ontwikkelingssamenwerking: VLIR-UOS, BTP en
KU Leuven): ICP-masterbeurzen (114), ICP-PhD-beurzen (14), IRO-PhD-beurzen (61), BTC-PhDbeurzen
(13), PhD/master/shortterm-beurzen in het kader van VLIR-UOS-projecten (240), beurzen
voor korte opleidingen (36).
Onderwijs 31

Het totale Vlaamse VLIR-UOS-budget bedroeg in 2012 € 34.697.000. De KU Leuven coördineerde
6 IUS-programma’s met de volgende partners: Mekelle University (Ethiopië), Universidad de Cuenca
(Ecuador), Anton de Kom Universiteit (Suriname), Universidad Nacional Agraria de La Molina (Peru)
en Université Catholique de Bukavu (RD Congo). Nieuw was het IUS-programma met het Nelson
Mandela African Institute for Science & Technology in Tanzania.
De KU Leuven diende in 2012 nog meer nieuwe projectvoorstellen in bij VLIR-UOS. Als antwoord op
de oproep voor internationale congressen werd het aantal ingediende voorstellen verviervoudigd in
vergelijking met 2011 (8 tegenover 2). Het aantal Korte Opleidingsinitiatieven en Intensieve
Trainingsprogramma’s bleef stabiel. Het aantal TEAM-voorstellen verdubbelde bijna (16 in 2012
tegenover 9 in 2011). Het aantal Zuidinitiatieven nam af (14 in 2012 tegenover 20 in 2011).
8.9 Actielijn 9: werken aan een grotere politieke impact
Een belangrijke innovatie in de structuur en werking van het International Office in 2012 was de
installatie van Academische Diplomatie als aandachtsdomein en operationele unit.
De vicerector en personeelsleden van het International Office namen deel aan belangrijke
buitenlandse zendingen. Voor de prinselijke missies naar Vietnam en Japan werd actief meegewerkt
aan de invulling van het academische programma, om zo de naambekendheid van de KU Leuven en
de samenwerking te vergroten. De missie naar Israël en Palestina onder leiding van de Vlaamse
minister-president onderzocht vooral de mogelijkheden tot onderzoekssamenwerking. Een belangrijke
KU Leuven-missie naar China onder leiding van de rector leidde tot de formele bekrachtiging van de
nieuwe samenwerkingsakkoorden met de vijf prioritaire KU Leuven-partners in China. Missies naar
Keulen en Illinois hadden tot doel de samenwerking met de partneruniversiteiten ter plaatse prioritair
verder uit te bouwen. In een gezamenlijke rekruteringsmissie met imec en Groep T naar de VS
werden voornamelijk de troeven van de KU Leuven op het vlak van wetenschap en technologie
uitgespeeld.
In 2011 ging het bestuurscomité Internationalisering en Ontwikkelingssamenwerking (I & O) van de
Vlaamse Universiteiten en Hogescholen Raad (VLUHR) van start onder het voorzitterschap van
vicerector Internationaal Beleid Bart De Moor. In 2012 besprak het comité een eerste reeks dossiers
die de deelname garanderen van het Vlaamse hoger onderwijs aan belangrijke programma’s zoals
Erasmus for All en Horizon 2020.
Onder impuls van de vicerector Internationaal Beleid werd Flamenco omgevormd tot Flanders
Knowledge Area en ingebed in de structuren van het Bestuurscomité Internationalisering en
Ontwikkelingssamenwerking van de VLUHR. Via Flanders Knowledge Area nam de KU Leuven actief
deel aan de netwerkbeurzen van EAIE en NAFSA.
Een interne task force Erasmus for All werd opgericht onder impuls en het voorzitterschap van het
International Office. Ze wil de ontwikkeling van de nieuwe plannen volgen en de
informatiedoorstroming over de nieuwe programma’s garanderen in de faculteiten, de universiteit en
de associatie. De task force start met vertegenwoordigers uit DOC, DOeL, Dienst Communicatie, de
doctoral schools, de faculteiten en de Associatie KU Leuven.
De KU Leuven is zeer actief en succesvol in het Erasmus Mundusprogramma. Daarom bezocht een
uitgebreide delegatie van het Education, Audiovisual and Culture Executive Agency (EACEA) de
universiteit. De organisatievormen die de KU Leuven daarvoor in het leven heeft geroepen, werden
uitvoerig bestudeerd als good practices.
8.10 Actielijn 10: associatiebreed internationaliseren
In de Stuurgroep Internationalisering van de associatie, onder het voorzitterschap van de vicerector
Internationaal Beleid van de KU Leuven, zijn ook alle hogescholen van de associatie
vertegenwoordigd via hun internationaliseringverantwoordelijke. In 2012 keurde het
Gemeenschappelijk Bureau de nota’s goed van twee werkgroepen: toelatingsbeleid en uitgaande
mobiliteit na de integratie. Recurrent op de agenda staan de Erasmusmobiliteit,
ontwikkelingssamenwerking en beslissingen van het Bestuurscomité Internationalisering en
Ontwikkelingssamenwerking van de VLUHR.
Onderwijs 32

De academische hogeschoolopleidingen van de Associatie KU Leuven (met uitzondering van de
kunstopleidingen) integreren in de universiteit. Die integratie zal een impact hebben op de
implementatie en de administratieve processen van het Internationale Beleid. Het International Office
formuleerde in 2012 voorstellen die rekening houden met de toename van de studenten- en
personeelsaantallen, met de geografische uitbreiding naar verschillende locaties in Vlaanderen en de
oprichting van twee nieuwe faculteiten, en besprak deze met de academisch beheerders.
Onderwijs 33

Onderwijs 34

AANMOEDIGINGSFONDS
De KU Leuven heeft in 2012 haar initiatieven in het kader van het Aanmoedigingsfonds gecontinueerd
en verder ontplooid. Deze initiatieven zijn gericht op het bevorderen van diversiteit in de
studentenpopulatie en worden meer bepaald ingezet ter bevordering van de instroom en doorstroom
van studenten uit bevolkingsgroepen die ondervertegenwoordigd zijn in het hoger onderwijs. In
overeenstemming met de doelstellingen van het Aanmoedigingsfonds werden in 2012 de middelen
prioritair ingezet voor concrete acties ten aanzien van drie specifieke doelgroepen: 1) studenten uit
maatschappelijk kwetsbare gezinnen, inzonderheid allochtone studenten, 2) studenten met een
functiebeperking en 3) werkstudenten.
In het kader van de verlenging van de beheersovereenkomst 2008-2010 met een extra jaar en met het
oog op een duurzame verankering van de initiatieven, werden in 2012 de reeds bestaande
universiteitsbrede initiatieven verder ontplooid. De verschillende projecten werden geëvalueerd en
waar nodig bijgestuurd. Concreet betekent dit dat de middelen uit het Aanmoedigingsfonds voor 2012
besteed werden aan de verlenging van de initiatieven m.b.t. het bevorderen van de in- en doorstroom
van allochtone studenten, m.b.t. zorgcoördinatie, toegankelijkheid en het streven naar inclusief
onderwijs voor studenten met een functiebeperking, m.b.t. academisch Nederlands, m.b.t. het
algemene beleid inzake diversiteit en de samenwerking met partners uit de Associatie KU Leuven en
stad Leuven en m.b.t. de analyse van de registratiegegevens van de doelgroepen. Tevens werd er in
2012 gewerkt aan een geïntegreerde aanpak van de onderwijsaspecten m.b.t. werkstudenten.
De KU Leuven ontving in 2012 een budget van 646.009,62 euro vanuit de aanvullende
werkingsmiddelen in het kader van het Aanmoedigingsfonds. Conform de regelgeving in het decreet
werd door de KU Leuven uit eigen middelen matching voorzien ten belope van een gelijkwaardig
bedrag.
Aanmoedigingsfonds 35

Aanmoedigingsfonds 36

ONDERZOEK
1 Onderzoeksbeleid
De KU Leuven beschikt over volgende organen voor het voeren van haar onderzoeksbeleid:
- de Raad voor Onderzoeksbeleid (ROB) is een overlegorgaan voor de algemene oriëntatie van het
onderzoeksbeleid. Door de uitwisseling van beleidsinformatie te bevorderen in twee richtingen,
beoogt de ROB een verhoogde betrokkenheid van onderzoekers bij het centrale onderzoeksbeleid.
Om dit te bereiken heeft de ROB een brede samenstelling (57 leden). Om de werking in de diepte
toe te laten, richt de ROB werkgroepen op die specifieke vragen bestuderen. De werkgroepen
rapporteren aan de ROB;
- de Onderzoeksraad (OR) heeft in hoofdzaak een evaluatieopdracht. Ze geeft advies aan het
Gemeenschappelijk Bureau en de Academische Raad voor aanvragen in het kader van het
Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF) en voor de rapporten over onderzoek dat met BOF-middelen
werd gefinancierd;
- de IOF-Raad (Industrieel Onderzoeksfonds) evalueert de aanvragen en toekenningen vanuit het
IOF en geeft advies aan het Gemeenschappelijk Bureau en de Academische Raad;
- de onderzoeksondersteunende diensten zijn de Dienst Onderzoekscoördinatie (DOC) en
KU Leuven Research & Development (LRD);
- het onderzoeksbeleid van de KU Leuven wordt op verschillende niveaus gearticuleerd met een
specifieke rol voor groepsbesturen en faculteiten/departementen. In het kader van de
integratiebeweging van de hogescholen spelen de Associatieraad voor Onderzoek (ARO) en de
daaraan gekoppelde Opvolgingscommissie een belangrijke rol.
Het onderzoeksbeleid van de KU Leuven valt onder de bevoegdheid van de vicerector
Onderzoeksbeleid.
1.1 Beleidsprioriteiten onderzoek
Het beleidsplan onderzoek voor het tijdsvenster 2011-2015 werd in 2010 goedgekeurd door de
Academische Raad en Raad van Bestuur. De verdere implementatie ervan vond plaats in 2012.
Het eerste deel van het onderzoeksbeleidsplan definieert de onderzoeksmissie van de KU Leuven,
waarin de algemene onderzoeksmissie en visie van de instelling wordt aangevuld met doelstellingen
op het vlak van de positionering van de KU Leuven als onderzoeksintensieve universiteit, die een
uitstekende kwaliteit op vlak van onderzoek nastreeft en zo tot de beste universiteiten van Europa kan
gerekend worden.
Het tweede deel beschrijft de indicatoren om de stand van het onderzoek te meten en op te volgen. In
de praktijk wordt gebruik gemaakt van:
- het oordeel en de appreciatie van vakgenoten;
- objectief meetbare gegevens die een onrechtstreekse maat vormen voor kwantiteit, efficiëntie en
kwaliteit van onderzoeksresultaten (publicaties, citaten, impact, doctoraten, verwerven van
fondsen, deelname aan internationale acties, …);
- objectief meetbare gegevens over de vertaling van het onderzoek naar maatschappelijke
dienstverlening (patenten, industriële meerwaarde, kwaliteit gezondheidszorg, …).
Het derde deel vertaalt de gestelde doelen naar actiepunten voor de volgende beleidsperiode. De
hierbij geformuleerde voorstellen en vorderingen werden voorgelegd aan de Raad voor
Onderzoeksbeleid van november 2011. In 2012 werd verder ingegaan op de volgende onderdelen van
het beleidsplan:
a) Breed basisweefsel voor innovatie en excellentie in onderzoek
Het BOF vormt een krachtig instrument om de doelstellingen van het intern onderzoeksbeleid te
verwezenlijken. Complementair aan de stimulansen via BOF-financiering, biedt het IOF de
mogelijkheid om onderzoeksresultaten te vertalen naar innovatie van het economisch weefsel.
Het beleidsplan 2011-2015 beoogt, vooral via de BOF-richtlijnen, een aantal impulsen te geven, die
onder meer gericht zijn naar jonge onderzoekers. In het licht daarvan werden de BOF-richtlijnen in
Onderzoek 37

2012 aangepast waar nodig:
- de wetenschappelijke ontwikkeling van jonge onderzoekers en ZAP-leden en de mogelijkheden die
hen daartoe worden aangereikt zijn van primair belang. Zo werd CREA-financiering gereserveerd
voor postdoctorale onderzoekers en docenten. Daarnaast heeft de deelname van (tenure track)
docenten aan OT en GOA aanvragen een groter gewicht bij het bepalen van de toegekende
financiering (bonussen). Ten slotte is er bijzondere aandacht voor de wetenschappelijke
anciënniteit bij elke beoordeling van het track record van de aanvragers van BOF financiering;
- de beleidsruimte voor het BOFZAP-kader is bedoeld als een hefboom naar vernieuwing waarbij er
een evenwicht is tussen vervangingen van geplande emeritaten en intrinsieke wetenschappelijke
vernieuwing. Dit blijft een continu aandachtspunt in het gevoerde beleid. Tevens werd in 2012 voor
het eerst binnen de algemene BOFZAP-oproep, die openstaat voor alle wetenschapsdisciplines,
een beperkt aantal BOFZAP-onderzoeksprofielen gedefinieerd. Dit laat toe om binnen
geselecteerde domeinen internationale toponderzoekers te rekruteren;
- de integratie van de academiserende opleidingen van de hogescholen vormt een bijzonder
gegeven in het kader van de verruiming van het basisweefsel. Binnen de BOF-richtlijnen werd in
2011 reeds een verruimde toegang voor onderzoekers uit de hogescholen van de Associatie
KU Leuven opgenomen. Deze maatregelen werden in 2012 geïmplementeerd en vormen een
aanzet voor de verdere verruiming die in 2013 wordt gepland;
- de in 2011 vernieuwde formule voor IDO-aanvragen, leverde ook in 2012 bijzonder veel aanvragen
op. Het stijgend aantal aanvragen getuigt van een toenemende interesse in interdisciplinair
onderzoek. Het gebrek aan budgettaire middelen maakt een verhoging van de slaagkansen voor
dit type projecten echter onmogelijk;
- de stimulansen die binnen de KU Leuven worden gegeven (VES programma) voor de deelname
aan EU-projecten hebben hun doel niet gemist. Op het vlak van het aantal deelnames aan EUprojecten
bekleedt de KU Leuven de 6 de positie in de ranking van de Europese universiteiten.
Binnen het 7 de Kaderprogramma verwierf de KU Leuven 156,4 miljoen euro (telling tot oktober
2012) en is daarmee de grootste Vlaamse deelnemer (analyse EWI 2012).
b) Kwaliteitszorg
De Onderzoeksraad, met zijn interdisciplinaire samenstelling, en de algemene toepassing van
(externe) peer review blijft de kern van onderzoeksevaluatie op het niveau van onderzoekers en
projecten. Bovendien worden de toegekende projecten nauwgezet opgevolgd.
De tussentijdse formele evaluaties en het indienen van verslagen voor de grote financieringen (GOA,
Programmafinanciering en Methusalem) worden vervangen door de aanstelling van 'Scientific
Advisory Boards' (SAB). Een SAB bestaat uit onafhankelijke experten welke ter plaatse inzicht krijgen
in de actuele vooruitgang van het onderzoeksproject en rechtstreeks rapporteren aan de betrokken
onderzoekers.
Departementen/faculteiten vormen een belangrijk organisatieniveau op het vlak van intern
onderzoeksbeleid en zij vormen zo een essentiële schakel in het verhogen van onderzoeksefficiëntie
en -kwaliteit. De systematische cyclische evaluatie van het onderzoek op het niveau van
departementen/faculteiten vormt daarom een prioriteit binnen de kwaliteitszorg aan de universiteit. In
september 2012 werden onderzoeksvisitaties georganiseerd van alle faculteiten van de Groep
Humane Wetenschappen (zie 2.4). Tevens werd een planning gemaakt voor de visitaties van de
departementen van de Groep Biomedische Wetenschappen in 2013.
Om het ontwikkelen van bottom-up onderzoekstrategieën door departementen, faculteiten en groepen
te ondersteunen, werd het beleidsinstrument 'Onderzoeksstatistieken' ontwikkeld, een webtoepassing
(KU Loket) met kwantitatieve, beleidsrelevante onderzoeksindicatoren.
c) Open aanwervingsbeleid
'Internationaal rekruteren' van zelfstandig academisch personeel (ZAP) is één van de
beleidsprioriteiten van de KU Leuven. In 2012 werden daartoe, in overleg met de Personeelsdienst en
internationaal beleid, 25 actiepunten gedefinieerd als aanbevelingen voor het aantrekken van
excellente buitenlandse ZAP-leden. Zo worden concrete maatregelen voorgesteld om hun integratie te
bevorderen en hun een optimale loopbaanontwikkeling te kunnen aanbieden.
Onderzoek 38

Daarnaast is 'Brain mobility' een belangrijke pijler van het excellentiebeleid van de KU Leuven. Naast
de bestaande inspanningen op het vlak van mobiliteit, werd bijzondere aandacht besteed aan 'brain
mobility' op doctoraats- en postdoc-niveau binnen het YouReCa programma, in lijn met de
inspanningen van de Vlaamse regering om de 'omkadering van jonge onderzoekers' te bevorderen.
d) Zwaartepunten voor excellentie
Aan de KU Leuven lopen 30 onderzoeksprogramma’s met grote financiering: 10 Methusalem
programma’s, 15 'Programmafinancieringen' (PF) en 5 Odysseus type I financieringen. Elk van die
programma’s is het resultaat van een zorgvuldige evaluatie door externe internationale experten.
Waar het bij Methusalem- en Odysseusfinanciering om belangrijke initiatieven van de Vlaamse
overheid gaat, worden de PF gefinancierd op basis van de zogenaamde defiscalisatiemiddelen van de
federale overheid. Deze programma’s met grote financiering vormen de ruggengraat van de
'Zwaartepunten voor Excellentie' van de KU Leuven.
Een inhoudelijke clustering van de programma’s met grote financiering wordt voorbereid. Een
éénvormig communicatieplatform (website) voor de Zwaartepunten is in ontwikkeling.
e) Internationale samenwerking - EU-financiering
De deelname aan EU-projecten (kaderprogramma FP7, ERC) vormt een goede 'benchmark' voor de
internationale standing van het onderzoek aan de KU Leuven. Met het oog op de consolidering en
waar mogelijk verdere uitbreiding van de KU Leuven-deelname aan Horizon 2020, werden in 2012
reeds voorbereidingen getroffen:
- de verdere uitwerking van de professionele ondersteuning van de onderzoeker tijdens het
voortraject van de aanvraag;
- de administratieve ondersteuning en ondersteuning bij het management van het natraject bij een
succesvolle aanvraag;
- het verhogen van de proactieve betrokkenheid van KU Leuven-onderzoekers bij de implementatie
van het volgende kaderprogramma door de EU;
- voorbereiden van de betrokkenheid van KU Leuven-onderzoekers bij consortia voor grote
strategische EU-programma’s in voorbereiding of ontwikkeling, onder meer FET Flagships, Joint
Programming Initiatives, en de toekomstige oproepen van EIT, …
- bijdragen tot het EU-beleid op vlak van de vereenvoudiging van de administratie van EU-projecten
naar Horizon 2020 toe;
- bijdragen tot het Vlaamse beleid om het Vlaams instrumentarium voor onderzoeksfinanciering op
het EU-beleid af te stemmen, bijvoorbeeld voor Joint Programming Initiatives en ESFRI (European
Strategy Forum on Research Infrastructures).
f) Academisering hogescholen
Na de academisering in 2013 wordt de universiteit verantwoordelijk voor de kwaliteitszorg van het
onderzoek in de geacademiseerde opleidingen. De 'academiseringsmiddelen' (of aanvullende
onderzoeksmiddelen vanaf 2014) dienen nog essentieel voor de opbouw van onderzoekscapaciteit in
deze opleidingen en blijven gekleurd tot 2023. Dit betekent dat ze verder besteed worden binnen de
geïntegreerde academische opleidingen. Er is een groeipad uitgetekend dat uiteindelijk moet leiden
tot de volledige integratie van de academische opleidingen. Dit veronderstelt een integratie van zowel
onderzoekers, via daartoe te ontwikkelen loopbaanprofielen, als van middelen. Vanaf 2023 is het
groeipad voor integratie voltooid en is er voor de KU Leuven, inclusief de geïntegreerde academische
opleidingen een gelijke toegang tot de eerste en tweede geldstroom.
De logica van de academisering vraagt dat, na voltooiing van het proces, het onderzoeksbeleid van de
KU Leuven geen onderscheid meer maakt tussen de universiteit en de geïntegreerde academische
(hogeschool)opleidingen, met respect voor het eigen profiel van elke opleiding of onderzoeksdomein.
Zo zal binnen het onderzoeksbeleid van de associatie de kans worden geboden tot het verder
ontwikkelen van sterktepunten binnen de associatie. Na de integratie in 2013 is het principieel
belangrijk onderzoekers toegang te geven tot BOF- en IOF-middelen volgens de richtlijnen hiervoor
ontwikkeld. De bestaande standaarden van BOF en IOF blijven hierbij expliciet behouden,
aanpassingen aan de richtlijnen gebeuren via de bestaande procedures.
Onderzoek 39

g) Specifiek project: Open Access
Het Open Access team, gevormd door medewerkers van de Dienst Onderzoekscoördinatie, LIBIS en
de Universitaire Bibliotheek, heeft in 2012 een Open Access campagne georganiseerd in
samenwerking met de Dienst Communicatie, gericht op onderzoekers en studenten. Verschillende
infosessies voor onderzoekers vonden plaats en er werd actief deelgenomen aan de Open Access
Week. De Open Access Helpdesk werd geactiveerd en staat onderzoekers bij met informatie over
copyright en auteursrechten. Verdere initiatieven tot stimulatie zijn gepland voor 2012-2013.
1.2 Raden
1.2.1 Raad voor Onderzoeksbeleid (ROB)
De ROB behandelde in 2012 volgende onderwerpen:
- internationalisering onderzoek: hierbij werd een analyse gemaakt van de participatiegraad aan EUprogramma’s,
de kwaliteitsbevordering van EU-aanvragen en de mobiliteit van onderzoekers.
Bijzondere aandacht ging hierbij uit naar de specifieke mogelijkheden die het ERC biedt voor het
aantrekken (en terughalen) van onderzoekers. Deze analyse toont de volgehouden sterke positie
van de KU Leuven binnen de Europese Kaderprogramma’s;
- project 'Onderzoeksstatistieken als beleidsinstrument': het aanwenden van gestandaardiseerde
kwantitatieve parameters met betrekking tot onderzoek is voor de interne beleidsvoering voor
meerdere beleidsniveaus van groot belang. Met deze doelstelling ontwikkelde de Dienst
Onderzoekscoördinatie in samenwerking met ICTS een software-applicatie die tegemoetkomt aan
de noden van de diverse beleidsniveaus. In het najaar 2012 werd een eerste ontwerpversie van dit
systeem aan de ROB voorgesteld. In 2013 zal het beschikbaar zijn voor de desbetreffende
beleidsniveaus over de gehele universiteit;
- integratie van de hogescholen: de geplande integratie van academische opleidingen van de
hogescholen in de universitaire structuren heeft verregaande gevolgen voor de universiteit en het
universitair onderzoeksbeleid. Om deze integratie te bevorderen werden binnen de ROB volgende
concrete maatregelen voorgelegd en positief geadviseerd:
- het creëren van een impulsfonds met als hoofddoelstelling de onderzoekscapaciteit
binnen de academiserende opleidingen te verhogen;
- het bevorderen van dwarsverbanden, onder meer door het creëren van het statuut van
praktijkonderzoeker. Dit moet aan onderzoekers van de professionele opleidingen de
mogelijkheid bieden om op een laagdrempelige wijze samen te werken met de
universitaire collega’s.
Tevens werden er twee werkgroepen opgericht die een ontwerp-advies formuleerden rond specifieke
thema’s. De rapporten van deze werkgroepen werden binnen de ROB besproken en bekrachtigd:
- werkgroep 1: loopbanen jonge onderzoekers. Deze werkgroep richt zich in hoofdzaak op het
formuleren van een advies in het kader van de implementering van nieuwe impulsen om de
mobiliteit van jonge onderzoekers te bevorderen. Het advies van de werkgroep vormde de basis
voor de oprichting van YouReCa en legde ook de principes vast voor steun aan mobiliteitsinitiatieven;
- werkgroep 2: beheer van infrastructuur. Grote wetenschappelijke apparatuur is van vitaal belang
voor de verdere ontwikkeling van het onderzoek. Gezien de grootte van de investeringen die
hiermee gepaard gaan, vraagt het beheer van deze apparatuur binnen de universitaire context een
geëigende aanpak. De werkgroep legde eind 2012 een omstandig advies voor, dat zal aangewend
worden bij de toekomstige investeringen in nieuwe onderzoeksapparatuur via Hercules.
Ten slotte werd er binnen de ROB bijzondere aandacht besteed aan 'bottom up'-signalen van
onderzoekers. Daartoe werd op 6 juni het tweejaarlijks forum georganiseerd 'Over Onderzoek'
georganiseerd. Aan 8 onderzoekers uit diverse faculteiten werd hierbij de mogelijkheid aangeboden
om hun ideeën rond onderzoeksbeleid voor te stellen. Twee van deze onderwerpen werden binnen de
ROB uitvoerig besproken. Het betrof enerzijds een voorstel rond specifieke noden die zich stellen in
het onderzoek binnen de Faculteit Letteren en anderzijds een voorstel tot alternatieve toewijzing van
BOF-middelen.
Onderzoek 40

Deze discussie leidde tot volgende besluiten:
1) 'binnen de Humane Wetenschappen zijn er specifieke noden die vragen om een geëigende
aanpak'. De onderzoeksvisitaties van de faculteiten Humane Wetenschappen leverden in dit
verband nog bijkomende informatie welke door de Groep Humane Wetenschappen wordt
opgevolgd.
2) 'waar mogelijk moeten verdere vereenvoudigingen aan de BOF-categorieën worden aangebracht'.
De BOF-richtlijnen worden binnen de Onderzoeksraad jaarlijks geëvalueerd en bijgestuurd waar
nodig.
3) 'de inspanningen om jonge onderzoekers te begeleiden bij hun loopbaanopbouw moeten worden
voortgezet en uitgebreid'. Deze aanbeveling leidde tot de oprichting van het YouReCa-initiatief
(zie 2.1.1).
1.2.2 Onderzoeksraad (OR)
Conform het Structuurdecreet van 4 april 2003 en het interne reglement (AR 12 februari 2007, 7 juli
2008, 9 februari 2010 en 26 juni 2012) telt de plenaire OR, per 1 oktober 2012, 27 leden, waaronder
ook de voorzitter. De aanstellingstermijn is maximaal vier jaar waarvan maximaal twee jaar als lid van
het bureau van de Onderzoeksraad (BOR). De rotatie van leden maakt dat meerdere ZAP-leden
ervaring kunnen opdoen in de Onderzoeksraad. Tevens wordt de werklast gespreid. Nieuwe leden
worden aangesteld door het universiteitsbestuur na een oproep met voorgedefinieerde profielen.
De OR speelt, naast de ROB, een essentiële rol in het onderzoeksbeleid van de universiteit en heeft
vooral een evaluerende, adviserende en stimulerende taak inzake onderzoeksfinanciering vanuit het
Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF). De evaluaties kunnen ook betrekking hebben op andere vormen
van onderzoeksfinanciering en op meer algemene aspecten van onderzoek (zie verder). Het criterium
bij uitstek is de wetenschappelijke kwaliteit van de dossiers; er worden door de OR geen sleutels
gehanteerd voor de verdeling tussen de wetenschapsgebieden: noch bij de evaluatie van de dossiers,
noch bij de toewijzing van het budget. In 2012 werden onder meer 10 Geconcerteerde
Onderzoeksactie-dossiers (GOA) behandeld, 101 Onderzoekstoelage-dossiers (OT) en 182
Postdoctorale Mandaat-dossiers (PDMkort).
De OR bespreekt jaarlijks de richtlijnen voor de BOF-aanvragen en hun evaluatie, om de nodige
aanpassingen voor te stellen.
1.2.3 IOF-Raad (Industrieel Onderzoeksfonds)
De IOF-Raad telt 23 leden en is samengesteld uit vertegenwoordigers van de universiteit, de
hogescholen van de associatie en de industrie. De samenstelling van de IOF-Raad werd in 2012
gewijzigd wegens het beëindigen van de lidmaatschapstermijn van 8 raadsleden. 8 nieuwe leden (5
universiteit, 1 hogeschool, 2 industrie) werden aangesteld voor een periode van 4 jaar met ingang van
oktober 2012. De samenstelling van de IOF-Raad voldoet aan de voorwaarden van het nieuwe IOF-
Interface Besluit en anticipeert op het advies geleverd door EWI naar aanleiding van het strategisch
plan en de implementatie ervan.
De IOF-richtlijnen bleven in 2012 ongewijzigd.
De IOF-Raad evalueerde in 2012 41 aanvraagdossiers, verdeeld over de drie financieringscategorieën:
6 IOF-mandaten, 12 Kennisplatformen en 23 Hefboomprojecten.
1.2.4 ARO (Associatieraad voor Onderzoek)
Een belangrijke opdracht van de Associatieraad voor Onderzoek bestaat uit de implementatie van het
meerjarenplan onderzoek en wetenschappelijke en maatschappelijke dienstverlening 2012-2015. Dit
meerjarenplan is opgebouwd rond een aantal specifieke thema’s:
1) structuren onderzoeksbeleid (centraal beleid - lijnbeleid), samenwerking tussen structuren
(onderzoekssamenwerkingen - dwarsverbanden), lokaal beleid;
2) ondersteuning onderzoeksbeleid en onderzoekers (functioneren van de DOC);
3) opvolging onderzoeksbeleid (onderzoeksindicatoren);
4) financiering van onderzoek (o.a. de oprichting van een Impulsfonds).
Onderzoek 41

In het kader van de toekomstige functionering van DOC en LRD, werd in het najaar van 2012 vanuit
DOC en LRD een bezoek gebracht aan de partnerhogescholen om de ondersteuning voor onderzoek
in de hogescholen te inventariseren en de integratie voor te bereiden.
Ten slotte werd ook nagedacht over de functie, taken en samenstelling van de vernieuwde ARO,
voortaan 'Associatieraad voor Onderzoek & Innovatie' genoemd in het kader van de integratie. Het
advies vanuit de ARO&I over de eigen functionering na integratie en de rol van de ARO&I op het vlak
van de dwarsverbanden en het praktijkgericht onderzoek werd bekrachtigd door de Raad van Bestuur
van de associatie.
1.3 Ondersteunende diensten
1.3.1 Dienst Onderzoekscoördinatie (DOC)
De activiteiten van DOC richten zich in hoofdzaak op:
- het informeren, stimuleren, adviseren en ondersteunen van de onderzoekers bij het verwerven van
externe financiering;
- de organisatie van onafhankelijke, peer review procedures voor de toekenning van BOF- en IOFmiddelen
in lijn met de beleidsdoelstellingen van de KU Leuven en de decretale richtlijnen;
- de ondersteuning van het onderzoeksbeleid van de overheid en de KU Leuven op alle niveaus;
- integratie van het onderzoeksbeleid binnen de associatie, in samenwerking met de onderzoekers
uit de hogescholen, waarbij DOC en LRD zich transformeren tot ondersteunende diensten van de
Associatie KU Leuven;
- afstemming en samenwerking met de andere ondersteunende diensten van de
universiteit/associatie (Personeelsdienst, Financiële Diensten, International Office, groepen).
Deze doelstellingen worden in de dagdagelijkse werking van DOC vertaald in volgende activiteiten:
- DOC richt haar dienstverlening op diverse niveaus:
o naar de onderzoekers toe verleent DOC relevante onderzoeksinformatie en organiseert
informatiesessies en workshops rond 'onderzoeksinformatie en begeleiding'. Met het oog op het
maximaal bereiken van onderzoekers in de Associatie KU Leuven werd in 2012 gestart met een
elektronische nieuwsbrief over onderzoeksinitiatieven en workshops (e-GeDOCumenteerd);
o naar het interne onderzoeksbeleid toe staat DOC in voor de algemene uitvoering van het
onderzoeksbeleid KU Leuven, hierbij gebruik makend van de opportuniteiten geboden via het
Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF) en het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF);
o de opvolging van interne en externe financiering: FWO-, EU- en IWT-dossiers, de dossiers voor
Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek en de dossiers van andere publieke instellingen.
De opvolging van dossiers met privéfinanciers gebeurt in samenwerking met LRD;
o ten opzichte van de externe onderzoeksomgeving is DOC betrokken in tal van
adviesverleningen, in bijzonder via de VLIR, VRWI, meerdere Europese overlegorganen en
LERU.
- coördinatie van evaluaties en benchmarking: DOC beschikt over een veelheid aan relevante
gegevens betreffende het lopende onderzoek, zowel van kwalitatieve als van kwantitatieve aard.
Deze gegevens worden aangewend in het kader van evaluaties en beleidsvoering op diverse
aggregatieniveaus (zie 2.4). Tevens werd in 2012 het beleidsinstrument 'onderzoeksstatistieken'
uitgerold met kwantitatieve parameters ter ondersteuning van het strategisch beleid in de groepen,
departementen en faculteiten (zie 1.2.1);
- rapportering: het opmaken van het onderzoeksdeel van het jaarverslag KU Leuven vormt een
centraal gegeven in de rapporteringsverplichtingen tegenover de Vlaamse overheid. Daarnaast
wordt er gerapporteerd in het kader van het onderzoeksportaal FRIS (voorheen IWETO), de
publicatie-output welke via het LIRIAS-systeem wordt geregistreerd, de afgelegde doctoraten aan
de Databank Hoger Onderwijs, de BOF- en IOF-sleutel.
De personeelsbezetting op DOC bestond in 2012 uit 28 voltijdse equivalenten.
1.3.2 KU Leuven Research & Development
KU Leuven R&D (LRD) werd in 1972 opgericht als één van de eerste academische
technologietransfereenheden in Europa, met het expliciete doel om het economisch potentieel van de
Onderzoek 42

onderzoeksresultaten van de KU Leuven te exploiteren. LRD is een zelfstandige entiteit binnen de
KU Leuven, ressorterend onder leiding van het Bestuurscomité van LRD die een substantiële
expertise heeft opgebouwd op het vlak van wetenschappelijke dienstverlening en de economische
valorisatie van wetenschappelijke bevindingen.
LRD beschikt over een multidisciplinair team van 68 VTE medewerkers dat aan alle onderzoekers
binnen de universiteit ondersteuning biedt voor wetenschappelijke dienstverlening en economische
valorisatie van wetenschappelijke onderzoeksresultaten. Daarnaast bestaat LRD uit 59 LRDonderzoeksdivisies
en vele honderden LRD-projectgroepen. Binnen deze onderzoeksdivisies en
onderzoeksprojecten vertalen groepen van onderzoekers hun wetenschappelijke kennis in concrete
toepassingen en technologische innovaties. Dit gebeurt vooral door het uitvoeren van
contractonderzoek in opdracht van of in samenwerking met één of meerdere bedrijven en door de
deelname aan onderzoeksprojecten in consortia. Hieruit komen vaak onderzoeksresultaten voort die
bijvoorbeeld door octrooien kunnen beschermd worden. Vervolgens kan deze intellectuele eigendom
in licentie gegeven worden of overgedragen worden aan bestaande bedrijven of kan ze een centrale
bouwsteen vormen voor een spin-offonderneming.
1.4 Uitvoering
1.4.1 Middelen Bijzonder Onderzoeksfonds
In tabel 1a wordt het financieel overzicht gegeven van enerzijds de totale inkomsten van het BOF in
2012, inclusief de subsidie voor de aanstelling van bijkomende BOFZAP-mandaten en tenure track,
en anderzijds de toekenningen in het kader van de diverse financieringscategorieën voor datzelfde
jaar. De inkomsten en toekenningen in het kader van het Methusalemprogramma zijn niet opgenomen
in tabel 1a en worden apart opgevolgd.
De middelen worden toegekend volgens de geldende richtlijnen en procedures voor het Bijzonder
Onderzoeksfonds en alle toekenningen gebeuren op kwalitatieve, competitieve basis na onafhankelijk
advies van de multidisciplinaire Onderzoeksraad.
1.4.1.1 Grote financieringscategorieën
Voor de grote projectfinancieringen (GOA, OT, IDO) steunt de OR op adviezen van externe referees.
In 2012 werden 8 GOA-projecten goedgekeurd. Hiervoor werd in totaal een bedrag van 9,4 miljoen
euro voorzien op de BOF-begroting van 2013. De helft van de toegekende GOA’s betreffen
verlengingen/vernieuwingen. Dit is in lijn met het CREDO-concept waartoe de GOA’s behoren en
waarbij continuïteit als voedingsbodem voor kwaliteit en innovatie wordt beoogd. In lijn met het beleid
voor ondersteuning van jonge onderzoekers bestaat het budget van GOA uit een bedrag op basis van
de OR-score en een bonus voor het aantal (co)promotoren ZAP-leden en voor de (co)promotoren met
de graad van docent. Het gemiddelde toegekende budget per jaar per promotor of copromotor is iets
meer dan 48.000 euro.
Binnen de categorie van de vierjarige Onderzoekstoelagen (OT) werden 41 projecten geselecteerd.
Voor het OT-programma, dat eveneens behoort tot de CREDO-categorie, werd in totaal ruim
12 miljoen euro toegekend uit het BOF-budget van 2012. Van de toegekende projecten gaat 51,2%
naar nieuwe OT-promotoren. Om fragmentatie van het onderzoekslandschap te vermijden, wordt
samenwerking financieel beloond. Er wordt ook extra financiële steun gegeven indien jonge, nieuw
benoemde onderzoekers deel uitmaken van het consortium. Het gemiddelde toegekende budget per
jaar per promotor of copromotor is iets meer dan 38.500 euro.
In het kader van het interdisciplinaire IDO-programma werden 4 projecten geselecteerd voor
steunverlening. De IDO’s behoren tot de SPERO-categorie die aan beginnende zelfstandige
onderzoekers een stimulans verleent om nieuwe, multi- of interdisciplinaire onderzoekslijnen te
ontwikkelen. In 2012 werd 1,7 miljoen euro voor deze categorie gealloceerd.
De OR reserveert jaarlijks eveneens een aanzienlijk bedrag voor éénjarige postdoctorale mandaten
voor onderzoekers die hun doctoraat aan de KU Leuven behaalden (PDMkort). Er werden
Onderzoek 43

50 aanvragen goedgekeurd voor een totaalbedrag van 4,1 miljoen euro. Dit bedrag werd
ingeschreven op de BOF-begroting van 2012.
Bij toekenningen binnen de categorieën GOA, OT, IDO en PDMkort moet worden vastgesteld dat het
wegens budgettaire beperkingen niet meer mogelijk is om alle aanvragen die volgens de
Onderzoeksraad de kwaliteitsnorm halen, ook werkelijk te steunen.
Het Methusalemprogramma voorziet in structurele financiering voor topwetenschappers. Aan de
KU Leuven werden 10 Methusalemprojecten toegekend. Daarmee is vanaf 2009 de budgettaire ruimte
voor Methusalem volledig ingevuld. In 2012 werden geen nieuwe initiatieven opgestart.
1.4.1.2 Andere financieringscategorieën
Hieronder wordt weergegeven hoeveel toekenningen er zijn per financieringscategorie. De
beschrijving van de financieringscategorieën zelf is te vinden in de geldende richtlijnen en procedures
voor het Bijzonder Onderzoeksfonds. De financiële implicaties staan in tabel 1a.
Financieringscategorie Aantal toekenningen Opmerking(-en)
START 2 toekenningen Er waren 2 BOFZAP-kandidaten met een
uitstekende score die om deze reden een
START krediet kregen.
CREA-projecten 8 toekenningen CREA-financiering staat open voor docenten
(tenure track), postdoctorale onderzoekers
van de KU Leuven met maximaal tien jaar
postdoctorale anciënniteit en geaffilieerde
onderzoekers uit de Associatie KU Leuven
met een doctoraat. Toekenningen gebeuren
op basis van een KU Leuven interne
refereeronde en zijn er enkel voor sterke
projecten met een uitzonderlijk hoog
vernieuwend gehalte.
Postdoctorale mandaten van het
lange type (PDMlang)
geen
PDMlang is een beperkte categorie, in
principe gereserveerd voor de overbrugging
van postdoctorale onderzoekers tot de
eerstvolgende BOFZAP-selectie.
BCoF
3 toekenningen (als co-financiering
outgoing phase Marie Curie
Fellowship)
Deze categorie werkt op basis van
precedenten en is gericht op cofinanciering
van mandaten die elders werden verworven,
maar waarvan de financiering niet toereikend
is.
F+ fellowships 33 toekenningen Postdoctorale mandaten voor buitenlandse
postdocs, gekoppeld aan andere BOF
projecttoekenningen en EU-projecten.
SF fellowships 8 toekenningen Tijdelijke mandaten voor senior onderzoekers
uit het buitenland.
Extra doctoraatsbeurzen (FLOF) 211 onderzoekers Jaarlijks wordt een bedrag op het BOF
gealloceerd voor de financiering van
KU Leuven-doctoraatsbeurzen.
Doctorale beleidsmandaten
Bijzondere doctoraatsmandaten
(BDM)
Doctorandusbeurzen voor
internationale samenwerking met
landen buiten de EER (DBOF)
Beurzen voor doctorandi uit Latijns-
Amerika en China (SBA)
Beurzen voor doctorandi uit
Ontwikkelingslanden (IRO)
Maximaal 12 doctoraatsjaren na
aspirantenronde FWO en IWT-ronde
geen
19 projecttoekenningen (goed voor
99 doctoraatsjaren)
Voor opvang gedurende 1 jaar van
beloftevolle kandidaat-doctorandi die bij het
FWO of IWT geen mandaat verwierven. De
toekenning behoort tot het beleid van de
groepen.
Er waren geen aanvragen in 2012. Er gelden
zeer strikte ontvankelijkheidscriteria.
Deze oproep wordt om de twee jaar
gelanceerd. Toekenningen worden gespreid
geïmputeerd op de BOF-budgetten.
5 aflopende beurzen Sinds 2008 zijn enkel nog
verlengingsaanvragen van reeds lopende
beurzen mogelijk. Deze toekenningen zijn de
laatste binnen dit uitdovende programma. Het
programma gaat op in DBOF.
8 gedoctoreerden Dit betreft een co-financiering op basis van
het aantal gedoctoreerden. De financiering
Onderzoek 44

Doctoraatondersteuningsfonds
(DOF)
Bilaterale wetenschappelijke
samenwerking met Latijns-Amerika
en Tsinghua (ISP)
Verkennende Europese
Samenwerking (VES)
wordt ingezet voor extra doctoraatsbeurzen.
6 toekenningen Voor elk doctoraat met een doctorandus uit
een partnerhogeschool kan de promotoreindverantwoordelijke
van de KU Leuven op
het einde van het doctoraat 5.000 euro
aanvragen bij het DOF. Dit waren de laatste
toekenningen onder de huidige formule.
Respectievelijk 4 en 7 toekenningen
ihkv Latijns-Amerika en Tsinghua
Vanuit het BOF wordt max. 500.000 euro/jaar
besteed voor bilaterale samenwerkingsakkoorden.
18 toekenningen Vanuit het BOF wordt jaarlijks 250.000 euro
ter beschikking gesteld om aanvragers van
EU-projecten te ondersteunen.
Diverse onderzoeksacties 11 toekenningen Initiatieven die niet onder een specifieke
categorie onder te brengen zijn, zoals
overbruggingskredieten en kredieten in het
kader van doctoraatsopleidingen.
Jaarlijks kunnen ook drie Prijzen Onderzoeksraad, elk ter waarde van 5.000 euro, worden toegekend
aan jonge, beloftevolle postdoctorale onderzoekers; één prijs binnen elke wetenschapsgroep.
In 2012 ging de Prijs Onderzoeksraad in de Groep Humane Wetenschappen naar Bram De Rock,
domein economie, voor zijn onderzoek naar 'Collective consumption models: a nonparametric
characterisation'. In de Groep Wetenschap & Technologie ging de prijs naar Bert Vercnocke van de
Afdeling Theoretische Fysica voor zijn onderzoek naar 'Hidden structures of non-extremal black holes'.
In de Groep Biomedische Wetenschappen ging de prijs naar Bram-Ernst Verhoef van de
Onderzoeksgroep Neurofysiologie voor zijn onderzoek naar 'Deciphering the neural basis of
perceiving the world in depth'.
In 2012 werd onder impuls van het besluit van de Vlaamse regering voor de 'omkadering van jonge
onderzoekers' (zie 1.1.c en 2.1.1) gestart met het Junior Mobility Programme. JuMo biedt jonge
onderzoekers (doctorandi, postdocs en docenten) financiële ondersteuning voor onderzoeksverblijven
van 6 tot 12 maanden in het buitenland via mobiliteitstoelagen. In 2012 waren er twee oproepen en in
totaal werden er 38 aanvragen ingediend. 32 voorstellen werden positief geëvalueerd en
29 kandidaten aanvaardden hun mobiliteitstoelage, wat resulteert in een totaal budget van
294.140 euro. Voor 2013 worden bijkomende middelen voor dit programma ter beschikking gesteld via
FP7-People COFUND programma van de Europese Unie.
1.4.2 Middelen Industrieel Onderzoeksfonds
De IOF-raad evalueerde 41 aanvraagdossiers, verdeeld over de drie financieringscategorieën: 6 IOFmandaten,
12 Kennisplatformen en 23 Hefboomprojecten.
Voor het IOF-jaar 2012 werden in een eerste ronde 4 aanvragen voor IOF-mandaten ingediend
waarvan 2 dossiers werden geselecteerd. In een tweede ronde werden 2 dossiers ingediend. Geen
enkel dossier werd geselecteerd. De vacature, procedure en finale selectie zal in 2013 verder
uitgevoerd worden.
Naast de 6 aanvragen voor mandaten werden er in 2012 35 aanvragen ingediend voor IOF-projecten.
Voor hefboomprojecten werden er voor de twee oproepen van 2012 in totaal 23 hefboomprojecten
ingediend (resp. 12 en 11 per oproep), waarvan uiteindelijk 11 voorstellen (resp. 5 en 6) werden
geselecteerd voor financiering. Voor de kennisplatformen werden 12 intentiedossiers aangevraagd
waarvan 10 volledige dossiers ingediend. Uiteindelijk werden 5 kennisplatformen toegekend. De
‘L(euvense) da Vinci prijs’ werd in 2012 uitgereikt aan de enige kandidaat, namelijk Dr. Tom Van
Herpe voor zijn onderzoek ‘Blood glucose control in the Intensive Care Unit: from engineering to
clinical validation and further commercialization’.
1.4.3 Speciale actie: aanwending van de defiscaliseringsmiddelen
De 15 lopende projecten in het kader van de programmafinanciering beschikken samen over een
jaarbudget van 7,15 miljoen euro gedurende een periode van 7 jaar. In 2012 werden deze projecten
Onderzoek 45

(startdatum 1 november 2010; einddatum 31 oktober 2017) verder uitgebouwd en vonden reeds site
visits plaats door een Scientific Advisory Board.
Bovendien werden defiscalisatiemiddelen aangewend voor de financiering van het CREA-programma
(960.000 euro), de impuls Humane Wetenschappen (260.000 euro), de administratieve opvolging van
de programmafinanciering en de co-financiering van de onderzoeksvisitaties van de groepen. In het
kader van het bijzonder Impulsprogramma Humane Wetenschappen werden in 2010 reeds drie
projectvoorstellen door het Groepsbestuur Humane Wetenschappen goedgekeurd. Er werd in 2012
geen nieuwe oproep binnen dit kader gelanceerd.
In totaal bedraagt het budget voor onderzoeksfinanciering op basis van defiscalisatiemiddelen
8,45 miljoen euro.
1.4.4 KU Leuven Research & Development (LRD)
De totale omzet gerealiseerd door LRD steeg in 2012 met 12,4 miljoen euro tot een bedrag van
176,2 miljoen euro. Hierbij dient vermeld te worden dat deze omzet niet de inkomsten gerealiseerd uit
de spin-offwerking bevat, aangezien deze opgenomen worden in de financiële inkomsten. In totaal
werden in 2012 2.653 nieuwe overeenkomsten afgesloten.
Het merendeel van deze overeenkomsten kadert in contractonderzoek en onderzoek in consortia, zo
onder meer: 1.139 contracten in het kader van bilateraal onderzoek, 45 raamovereenkomsten, en 210
contracten in het kader van IWT-gesubsidieerd industriegerelateerd onderzoek. De activiteiten van
LRD die betrekking hebben op onderzoeksprojecten werden in 2012 gereorganiseerd in drie
afdelingen: de algemene juridische dienst, de nieuwe afdeling Vlaamse en federale
overheidsfinanciering en de afdeling voor Europese projecten. Daarnaast werden er taakafspraken
gemaakt tussen LRD en UZ Leuven, waardoor LRD nauwer betrokken werd bij de activiteiten van
UZ Leuven. Hierbij gaat het over contracten voor translationele en klinische
onderzoekssamenwerkingen, maar ook vele kleinere overeenkomsten in het kader van deelnames
aan advisory boards of presentaties op conferenties.
Het intellectuele eigendomsbeleid waarvan de krachtlijnen bestaan uit (1) bewustmaking van alle
betrokkenen, (2) selectiviteit om een kwalitatieve octrooiportefeuille op te bouwen, en (3) een actieve
exploitatie en zoektocht naar partners en licentienemers, werd in 2012 op een consequente manier
verder geïmplementeerd. Dit leidde in 2012 tot de inleiding van 86 nieuwe octrooifamilies in een
octrooiprocedure en een toekenning van 43 nieuwe octrooien. Eind 2012 bevatte de octrooiportefeuille
571 actieve octrooifamilies. Ook in 2012 heeft LRD zich in toenemende mate omringd met het nodige
professionele netwerk van octrooigemachtigden, 'broker'-organisaties en externe adviesverleners
teneinde deze octrooiportefeuille maximaal te rentabiliseren. De zoektocht naar licentienemers en
exploitatie-inspanningen leverden voor 2012 een resultaat op van 52 licenties, opties en overdrachten.
De spin-off creatie en de ondersteuning van de groei van spin-offs blijft een belangrijke activiteit in het
creëren van een high-tech ecosysteem in Leuven en Vlaanderen. Hierbij wordt niet enkel aandacht
besteed aan het starten van nieuwe spin-offs maar ook aan het ondersteunen van de groei van de
spin-offondernemingen, bijvoorbeeld door het uitbouwen van preferentiële relaties met lokale en
internationale risicokapitaalverschaffers en business angels. In de periode 1979-2012 werden 99 spinoff
bedrijven opgericht, waarvan er eind 2012 nog 84 actief waren. Hierbij was LRD eind 2012 een
actieve aandeelhouder in 48 spin-offs. In 2012 werd vanuit LRD 1 nieuw spin-off bedrijf opgestart: ZB
Sports Development (Bakala Academy). Tevens werd een exclusieve licentie toegekend aan de hightech
start-up BrabantPharma (opgestart in het VK in 2012).
Ook in 2012 werd de tendens van de voorgaande jaren bevestigd dat de financiële markten een
steeds verder doorgedreven en tijdsintensieve 'due diligence' vereisen met een aantoonbaar 'proof-ofconcept'
zowel technologisch als marktgewijs. Dit impliceert dat verder en meer intensief incuberen
van spin-off projecten binnen de universiteit noodzakelijk is, en vergt belangrijke investeringen vanuit
de betrokken onderzoeksgroepen.
Het is een grote troef dat de KU Leuven via het Gemma Frisius Fonds middelen kan blijven ter
beschikking stellen om de seed & early stage fases succesvol te kunnen afronden. Hiervoor werden
Onderzoek 46

de middelen, gegenereerd via de verkoop van bestaande participaties, ter beschikking gesteld voor
nieuwe investeringen.
Het bevorderen van ondernemerschap blijft een belangrijk aandachtspunt. In 2012 werden de
bestaande initiatieven verdergezet: publicatie van succesvoorbeelden, cursus 'initiatie tot
ondernemen' en Leuven.Inc evenementen. Bovendien werd in een samenwerking van LRD, IOF en de
doctoral schools de opleiding rond de valorisatie van onderzoeksresultaten verdergezet. Deze 5-
daagse cursus dekt alle aspecten van onderzoeksvalorisatie (contractonderzoek/samenwerking met
bedrijven, bescherming intellectuele eigendom & licenties, spin-off creatie). Hierbij ontwikkelen de
doctoraatsstudenten in kleine teams een eigen valorisatieplan, begeleid door IOF- en LRDmedewerkers.
Elk jaar nemen een 15-tal teams deel.
In nauwe samenwerking met de stad Leuven, Interleuven en de POM werd verdere belangrijke
vooruitgang geboekt in de uitbouw van ondersteunende infrastructuur. De uitbouw van het Arenberg
Wetenschapspark nam een verdere belangrijke mijlpaal met de afwerking en ingebruikname van Bio-
Incubator 2 (cluster D) in augustus 2012. Met de toezegging door Kellogg’s van inhuizing van het
Europese Pringles R&D-centrum, zal Bio-Incubator 2 na 3 maanden ingebruikname reeds voor meer
dan 90% gevuld zijn. De bestaande infrastructuur op cluster B (ICT) en cluster D (Life Sciences) is
daarmee quasi volledig bezet, hetgeen noopt tot dringende uitwerking van cluster A (ICT) en
afwerking van Bio-Incubator 3 (cluster D).
Op regionaal vlak is LRD een actieve partner bij het opstarten en uitbouwen van netwerken die
innovatie, kennisintensief ondernemerschap en samenwerking stimuleren en ondersteunen. Een
continue ondersteuning van Leuven.Inc vanuit de LRD-ervaringen en -noden blijft hierbij een
belangrijke en essentiële component. Via een scala aan activiteiten (ondernemerscafés, visionaire
seminaries, management topics, themagerichte events, masterclasses in high-tech ondernemerschap,
…), heeft deze samenwerking ook in 2012 een belangrijke bijdrage geleverd aan het regionale
innovatielandschap. In 2012 werd eveneens de participatie verdergezet aan Flanders Smart Hub,
waarin de economische speerpunten 'Leuven, kennisregio' en 'Halle-Vilvoorde, regio voor slimme
logistiek' samenwerken. Prioriteitsdomeinen zijn logistech, health tech en clean tech. LRD is tevens
betrokken bij de werking van het Innovatiecentrum Vlaams-Brabant en onderhoudt een samenwerking
met FIT en Charter 2020.
De ondersteuning van de uitbouw van de Bio Generator in Tienen en het Wetenschapspark Genk-
Waterschei, Thor, werd ook verdergezet. In Tienen werd de bouw van de Bio Generator afgewerkt. De
realisatie van het Incubator-gebouw in Genk-Waterschei wordt verwacht tegen einde 2013 en van het
EnergyVille gebouw in 2014. In afwachting van de realisatie van deze gebouwen wordt voorlopig een
pand in Genk gehuurd door VITO en de KU Leuven.
Op internationaal vlak was LRD ook in 2012 nauw betrokken bij internationale initiatieven zoals:
- ASTP (Association of European Science & Technology Transfer Professionals), de Europese
koepelorganisatie van technologietransferorganisaties;
- LERU (League of European Research-Intensive Universities) waarbinnen LRD de contacten met
internationale kenniscentra en high-tech regio’s verder uitbouwt;
- Health Axis Europe: een samenwerking in het domein van gezondheidszorg tussen de
universiteiten/regio’s Heidelberg, Cambridge en Leuven;
- TTR-ELAt (Top Technologie Regio 'Eindhoven-Leuven-Aachen triangle'). Dit netwerk beoogt een
gemeenschappelijke innovatiestrategie om zich internationaal succesvol te kunnen positioneren
ten opzichte van top high-tech regio’s zoals Cambridge en München.
2 Kwaliteitsbewaking
In het kader van de kwaliteitszorg binnen het wetenschappelijk onderzoek ontwikkelde de Dienst
Onderzoekscoördinatie belangrijke monitoring-instrumenten. Zo beschikt DOC over tools voor het
genereren van bibliometrierapporten ter aanvulling van het beoordelingsproces door de OR.
Onderzoekseenheden (op diverse niveaus) kunnen ook zelf hun publicatielijsten uit Lirias ophalen
voor rapportering of ter voorbereiding van de eigen beleidsplannen. Daarnaast werkte DOC in 2012
een toepassing uit waarbij vanaf 2013 via het web een set van onderzoeksindicatoren (publicatieoutput,
personeelsdata, verworven onderzoeksmiddelen, doctoraatsgegevens, e.a.) ter beschikking
gesteld wordt van de onderzoekseenheden (groepen/faculteiten/departementen).
Onderzoek 47

2.1 Junioronderzoekers en doctorandi
2.1.1 Opvolging en begeleiding
Aan de KU Leuven zijn er drie doctoraatsscholen die de kwaliteitsbewaking van doctoraten
verzekeren: de Doctoral School for Biomedical Sciences, de Arenberg Doctoral School (W&T) en de
Doctoral School for Humanities and Social Sciences. Deze doctoraatsscholen zijn verantwoordelijk
voor het aanwerven, opleiden en ondersteunen van doctorandi.
De opvolging en begeleiding van jonge onderzoekers wordt daarnaast ondersteund door het 'Young
Researchers’ Careers' programma (YouReCa). Op 25 november 2011 stelde de Vlaamse regering
een budget van 1,52 miljoen euro ter beschikking van de KU Leuven m.b.t. de 'Omkadering van Jonge
Onderzoekers' (OJO), te besteden tussen 25 november 2011 en 30 september 2012. Op basis van
het advies van de ROB werkgroep OJO werd het YouReCa programma opgestart dat instaat voor de
organisatie en coördinatie van alle KU Leuven-activiteiten in het kader van dit besluit, met als ultieme
doelstelling de carrièreperspectieven van jonge KU Leuven-onderzoekers te verbeteren en te
verbreden. In 2012 werd aan de KU Leuven een algemeen beleidskader uitgewerkt voor de
omkadering van jonge onderzoekers door de oprichting van het 'Young Researchers’ Careers'
programma (YouReCa). De aangeboden YouReCa-initiatieven situeren zich op drie niveaus: 1) op
universitair niveau voor discipline-overstijgende omkaderingsinitiatieven via DOC en HR, 2) binnen de
groepen via de Doctoral Schools, en 3) bottom-up initiatieven van doctorandi, postdocs en docenten.
Het YouReCa programma staat onder supervisie van het YouReCa Stuurcomité, dat instaat voor de
opvolging en integratie van het YouReCa programma, het ontwikkelen en stimuleren van nieuwe
YouReCa-initiatieven, en de opvolging van het YouReCa-budget. De ROB werkgroep OJO heeft als
opdracht te reflecteren en te adviseren over de inhoudelijke en conceptuele vernieuwing en bijsturing
van YouReCa. De ROB werkgroep OJO betrekt bij zijn werking, waar nuttig, zgn. 'externe
stakeholders', zoals de industrie en andere potentiële werkgevers van jonge onderzoekers.
De objectieven gedefinieerd door de Vlaamse regering vormen de leidraad bij het inrichten van
YouReCa-activiteiten: training en opleiding, loopbaanontwikkeling en de bevordering van
loopbaanperspectieven, en het versterken van de internationale oriëntatie in de loopbaan. Tijdens het
eerste begrotingsjaar 2011-2012 werd o.m. ingezet op de uitbreiding van het thematische en
generische trainingsaanbod, de opstart van een Career Center voor jonge onderzoekers en het JuMo
mobiliteitsprogramma (zie 1.4.1.2). 25% van de beschikbare middelen moet in samenwerking met ten
minste 2 andere Vlaamse universiteiten besteed worden, wat resulteerde in o.m. een interuniversitair
opleidingsaanbod en een communicatiecampagne over de troeven van doctoraatshouders.
KU Leuven heeft het Europese handvest voor onderzoekers en de Gedragscode voor de rekrutering
van onderzoekers ondertekend en maakt deel uit van het derde cohort van de 'HR Strategy Group'
voor de implementatie van deze principes en het verkrijgen van het 'HR Excellence' label. Het intern
overleg over de implementatie van deze principes en de voorbereiding van het dossier voor de
Europese Commissie zijn lopende.
Tot slot wordt de procedure voor gezamenlijke doctoraten binnen Vlaanderen of in samenwerking met
buitenlandse instellingen voortdurend geoptimaliseerd en bijgesteld. Binnen Vlaanderen werd in de
VLIR-werkgroep Doctoral Schools een standaardovereenkomst uitgewerkt die de Vlaamse
universiteiten onderling zullen hanteren. Indien de juridische regelgeving, van toepassing op de
partnerinstelling, het toelaat, opteert KU Leuven hierbij steeds voor het uitreiken van één gezamenlijk
diploma door de beide instellingen.
2.1.2 Onderzoek met betrekking tot het proces van doctoreren en doctoraatsefficiëntie
Om een zicht te krijgen op de doctoraatsefficiëntie en deze waar nodig bij te sturen, neemt de
KU Leuven sinds 1998 deel aan interuniversitair onderzoek. Zo levert de KU Leuven, samen met de
andere Vlaamse universiteiten, het Expertisecentrum O&O Monitoring-UGent (ECOOM-UGent)
jaarlijks een gegevensbestand aan met betrekking tot afgelegde en lopende doctoraten en personen
werkzaam aan de KU Leuven in een doctoraatswaardig statuut. Deze studie, in opdracht van de
Vlaamse gemeenschap, heeft als doel de doctoraatsproductie en de mobiliteit van onderzoekers op te
volgen vanaf 1990. Daarnaast worden de beïnvloedende factoren van een doctoraatsdiploma op de
carrière van doctorandi op de arbeidsmarkt opgevolgd. De publicatie 'Doctoraatstrajecten in
Onderzoek 48

Vlaanderen' die in 2011 werd uitgebracht, beschrijft de resultaten van dit onderzoek voor de periode
1990-2009.
2.2 Zelfstandig academisch personeel (ZAP)
Volgens de decretale bepalingen moeten de activiteiten van elk ZAP-lid met betrekking tot onderzoek,
onderwijs en dienstverlening om de vijf jaar geëvalueerd worden. Deze termijn is korter voor ZAPleden
die recent werden aangesteld of bevorderd en voor ZAP-leden die bij een voorgaande evaluatie
een 'ondermaatse' of 'onvoldoende' beoordeling kregen.
Voor de ronde 2011-2012 gebeurde de evaluatie op basis van dossiers zoals ze voor de
bevorderings- of benoemingsaanvragen moeten worden ingediend (via KU Loket) en waarin enkel de
laatste 5 volle jaren worden opgenomen. Publicatiegegevens werden daarbij rechtstreeks uit Lirias
opgehaald, de overige data vanuit SAP. De workflow gebeurde volledig elektronisch.
2.3 Toekenningen BOF: evaluaties
Door een ruime aandacht voor selectie en permanente evaluatie van onderzoeksprestaties met
terugkoppeling naar de onderzoeker(s) wordt een hoog niveau van onderzoekskwaliteit nagestreefd.
Zowel de rapporten over de verschillende onderzoeksprojecten, opgesteld door de woordvoerders, als
de rapporten van mandaathouders en hun promotoren worden ter evaluatie voorgelegd aan de OR.
Tevens wordt in de BOF-richtlijnen duidelijk gesteld dat de evaluatie van eerdere projecten een
beoordelingselement is bij de evaluatie van nieuwe aanvragen.
De eindverslagen van GOA en OT die in 2012 werden geëvalueerd, kregen een zeer of uitermate
positieve evaluatie. Ook de eindverslagen voor CREA en IDO werden geëvalueerd. Voor CREA waren
de evaluaties gemiddeld matig positief met één onvoldoende. Voor IDO waren de evaluaties wel
allemaal positief. Alle promotoren ontvingen specifieke feedback met het resultaat van de evaluatie.
Op basis van de verslagen en de publicaties kreeg 83% van de ingediende verslagen van de senior
fellowships die in 2009 werden toegekend een positieve beoordeling en 85,7% van de F+fellowships.
Voor de korte postdoctorale mandaten van 2010 was het percentage positieve beoordelingen van
ingediende verslagen 72,7%.
2.4 Onderzoeksvisitatie Groep Humane Wetenschappen
Het beleidsplan onderzoek voorziet in de systematische evaluatie van het onderzoek en het
onderzoeksmanagement op het organisatieniveau faculteiten/departementen door middel van
onderzoeksvisitaties volgens een 5-jaarlijkse cyclus. Onderzoeksvisitaties moeten het onderzoek en
de ontwikkeling van een onderzoeksmanagement van faculteiten en departementen steunen. Hun
doel is dubbel: enerzijds de ondersteuning van het onderzoeksbeleid binnen
faculteiten/departementen en anderzijds een internationale benchmarking.
Departementen (W&T, BMW) en faculteiten (HW) zijn het eerste organisatieniveau waar
onderzoeksbeleid wordt ontwikkeld dat de individuele onderzoekseenheid overstijgt en vormen zo een
essentiële schakel voor het verhogen van onderzoeksefficiëntie en -kwaliteit. De prestaties van de
onderzoekseenheden vormen één element van de evaluatie.
In september 2011 werd de onderzoeksvisitatie voor de eerste maal uitgerold voor de
14 departementen van de Groep Wetenschap & Technologie. De faculteiten van de Groep Humane
Wetenschappen werden in september 2012 gevisiteerd. Het algemene kader werd in nauw overleg
met het groepsbestuur en de vicedecanen onderzoek uitgewerkt en aangepast aan de specificiteit en
de noden van de groep.
Als visitatiemodel werd er gekozen om te werken met expertenpanels, aangepast aan de
onderzoeksdomeinen van de onderzoekseenheden binnen de faculteit. Er werd gewerkt met 7 panels
om 7 faculteiten te visiteren; hiervoor werden er in totaal 55 internationale experten uitgenodigd in
Leuven voor een bezoek aan de faculteiten en de onderzoekseenheden. Elke faculteit werd telkens
door 1 panel gevisiteerd. Bijkomend voor de 3 faculteiten uit 'Humanities' nam een basispanel,
Onderzoek 49

estaande uit de drie voorzitters van deze 3 faculteiten en een co-chair, deel aan de bezoeken van de
drie faculteiten.
Alle faculteiten hadden ter voorbereiding van de visitaties hun strategisch beleidsplan uitgewerkt dat
functioneerde als zelf-evaluatie rapport, ondersteund door 'Key Performance Indicators (KPI’s)'
inclusief publicatielijsten van de onderzoekseenheden. Alle documenten werden op voorhand ter
beschikking gesteld van de experten.
De visitatie was gericht op twee pijlers van evaluatie nl. het geven van een ex post oordeel
(kwalitatieve evaluatie) over de onderzoeksprestaties en een ex ante advies over beleid en
managementplannen van de faculteiten. De visitatie focuste op (i) de algemene visie en beleid van de
faculteit en haar onderzoekseenheden (ii) de kwaliteit van de onderzoeksprestaties, (iii) de opleiding
van de volgende generaties onderzoekers en (iv) de maatschappelijke en sociale relevantie van het
onderzoek.
Per faculteit (inclusief haar onderzoekseenheden) werd een geanonimiseerd evaluatierapport ter
beschikking gesteld voor het facultair bestuur en groepsbestuur. Dit rapport kon, waar nodig,
aangevuld worden met commentaar of correcties door de faculteit.
Uit de visitatierapporten vloeiden zowel wetenschappelijke als organisatorische adviezen en
suggesties voort van de experten. Deze worden binnen de faculteiten en de groep aangewend in de
verdere beleidsvoering.
3 Financiering
Alle middelen bestemd voor wetenschappelijk onderzoek (2 e , 3 e en 4 e geldstroom) worden verworven
op competitieve basis. De jaarlijkse en nagenoeg constante groei van de middelen wijst op de
algemene slagkracht van het onderzoek aan de KU Leuven. De impulsen voor fundamenteel/basisonderzoek,
verder aangevuld met middelen voor meer toepassingsgericht onderzoek (bv. SBO, IOF,
EU), bieden aan de universiteit de mogelijkheid tot het ontwikkelen van een onderzoekspotentieel met
zowel een grote diversiteit als een sterke interne verwevenheid.
3.1 Globaal
De onderzoeksuitgaven zijn weergegeven in tabel 2a. De totale onderzoeksuitgaven van de
KU Leuven in 2012 bedroegen 384 miljoen euro (inclusief uitgaven via KU Leuven R&D, mandaten
FWO en IWT, wetenschappelijke dienstverlening en VIB, exclusief het klinisch onderzoek in de UZ en
het onderzoeksaandeel van de primaire universitaire werkingsmiddelen - eerste geldstroom).
Dit betekent een toename van 5,46% ten opzichte van 2011. De onderzoeksuitgaven omvatten, naast
de onderzoeksuitgaven van de 3 VIB-departementen, ook de KU Leuven-budgetten van
6 onafhankelijke VIB-onderzoekers (PRJ programma).
3.2 Per financieringsbron
3.2.1 FWO-Vlaanderen
De totale som van de door FWO-Vlaanderen toegekende projectfinanciering (nieuwe projecten,
verlengingen en aanpassingen, kredieten aan navorsers, de federale FGWO en IIKW middelen en de
actie Levenslijn) vertegenwoordigden in 2012 voor de KU Leuven een bedrag van 51,8 miljoen euro of
48,9% van de FWO-toekenningen. Het toegekende bedrag betreft hier de kredieten toegewezen voor
de volledige duur van het project en hebben dus betrekking op meerdere boekjaren.
Odysseus
Het Odysseusprogramma is een FWO-programma bedoeld voor uitstekende Vlaamse of buitenlandse
onderzoekers die gedurende de laatste vijf jaar minstens drie jaar in het buitenland hebben gewerkt
en die door een Vlaamse universiteit worden benoemd of ten hoogste 1 jaar benoemd zijn. Het FWO
biedt startfinanciering aan onder de vorm van een onderzoeksproject met als doel een
onderzoeksgroep uit te bouwen of om een onderzoekslijn op te zetten.
Onderzoek 50

In april 2012 werden voor de KU Leuven 14 type II Odysseus aanvragen ingediend bij het FWO. Na
beoordeling door de Odysseusjury werden tien aanvragen voor de KU Leuven weerhouden waarvan 8
kandidaten de financiering opnemen. Het budget van deze toekenningen bedraagt 7,3 miljoen euro.
3.2.2 Herculesstichting
In 2011 was er een gecombineerde oproep middelzware (Hercules 1 en 2) en zware
onderzoeksinfrastructuur (Hercules 3) voor 2011 en 2012. Voor het resultaat van deze oproep
verwijzen we naar het jaarverslag van 2011.
3.2.3 IWT
a) SBO (Strategisch Basisonderzoek)
KU Leuven-onderzoekers waren in 2012 opnieuw sterk vertegenwoordigd in de SBO-aanvragen. In
het 'economische luik' was de KU Leuven coördinator of partner in 28 van de 35 ingediende
aanvragen. In het 'maatschappelijk luik' was dit het geval in 16 van de 24 aanvragen.
De KU Leuven-onderzoeksgroepen verwierven een substantieel aandeel binnen de financiering voor
strategisch basisonderzoek nl. 9,3 miljoen euro. De KU Leuven is betrokken in 8 van de
11 toegekende projecten binnen het economische luik (in 3 projecten als hoofdpromotor; in 5 andere
als co-promotor) en in 4 van de 5 toegekende projecten binnen het maatschappelijke luik is
KU Leuven betrokken als co-promotor.
b) TeTra-fonds (TeTra is een programma ter bevordering van technologietransfer door instellingen
van hoger onderwijs)
In 2012 werden in totaal 68 TeTra-aanvragen ingediend, waarvan 57 tweejarige projecten en
11 éénjarige projecten (= voorbereidingsprojecten voor onderzoekers uit professionele
bacheloropleidingen). Van de 68 aanvragen werden er 25 geselecteerd voor financiering (waaronder
4 voorbereidingstrajecten) voor een totaal bedrag aan steun van ca. 7 miljoen euro. De Associatie
KU Leuven was betrokken in 19 (waaronder 2 voorbereidingsprojecten) van de 25 geselecteerde
projecten. Wat budget betreft, vertaalde dit zich in ca. 5 miljoen euro.
c) Toegepast biomedisch onderzoek met primair maatschappelijke finaliteit (TBM)
Er werden 30 ontvankelijke projectvoorstellen ingediend waarvan 14 door een consortium uit de
Associatie KU Leuven/UZ Leuven. In totaal ontvingen 9 projecten steunverlening, waarvan 6 vanuit
een consortium uit de Associatie KU Leuven/UZ Leuven. Het totaal beschikbaar budget bedroeg
6,7 miljoen euro, hiervan werd 5 miljoen euro aan de KU Leuven/UZ Leuven toegekend (telkens als
hoofdaanvrager, excl. het deelbudget van de eventuele externe partners).
d) Landbouwonderzoek
In juni 2012 werd het vernieuwde IWT-programma 'Landbouwtrajecten' gelanceerd met als
indieningsdatum 29 november. Het vernieuwen van het programma houdt in hoofdzaak in dat men via
leverbaarheden en KPI’s de vorderingen in de projecten wil opvolgen, met name op het vlak van
concrete innovaties die men wil realiseren bij een voldoende ruime groep van bedrijven. De eerste
evaluatieronde vindt plaats in het voorjaar 2013.
e) Baekeland (doctoraten in samenwerking met het bedrijfsleven)
Voor 2012 was er een budget van 4,5 miljoen euro beschikbaar voor nieuwe toekenningen. Er werden
20 aanvragen positief gerangschikt en bijna 4,23 miljoen euro goedgekeurd voor de ganse
projectduur.
In totaal verdedigden 36 kandidaten hun aanvraag waarvan 15 vanuit de KU Leuven. 7 KU Leuvendoctorandi
ontvingen steunverlening.
Onderzoek 51

f) IWT-doctoraatsbeurzen van strategisch basisonderzoek en IWT-innovatiemandaten
Tot slot biedt het IWT een belangrijke steun aan onderzoeksmandaten voor doctorandi en
postdoctorale onderzoekers (innovatiemandaten). De rapportering hierover gebeurt in de sectie
4. personeelsbestand.
3.2.4 Vlaamse onderzoeksinstituten
De totale onderzoeksuitgaven op basis van VIB-financiering voor de drie Leuvense VIBdepartementen
groeide in 2012 met 4,6% tot 18,8 miljoen euro. Dit bedrag bestaat uit 11,5 miljoen
euro uitgaven op basis van dotatiemiddelen en 7,4 miljoen euro uitgaven op basis van extern
verworven middelen. Naast de financiering aan de drie departementen, heeft de VIB-financiering voor
laboratoria van onafhankelijke PI’s (Principal Investigators) een belangrijke impact binnen het
universitair onderzoek. Zes PI’s, aangesteld door het VIB en actief aan de KU Leuven, beschikken
ieder over een VIB-jaarbudget van 400.000 euro, verder aangevuld met de middelen welke deze
onderzoekers extern aantrekken. In totaal vertegenwoordigen de onderzoeksuitgaven op basis van
deze projectfinanciering een bedrag van 3,96 miljoen euro, hetgeen de totale onderzoeksuitgaven via
het VIB doet oplopen tot 22,8 miljoen euro. In totaal vertegenwoordigt de KU Leuven 41,2% van het
bestede VIB-budget voor strategisch basisonderzoek (excl. de middelen voor Electronen-Microscopie
(CLEM facility)). Ook op het vlak van de performantie-indicatoren presteren de Leuvense
departementen bijzonder sterk. Met uitzondering van de doelstelling betreffende de oprichting van
Start Up’s (doel VIB: 1 SU per jaar) werden alle andere vooropgezette performantiedoelstellingen ruim
overschreden.
In 2012 werd de nieuwe beheersperiode 2012-2016 aangevat. Dit ging gepaard met een vernieuwing
van enerzijds de beheersovereenkomst tussen VIB en de Vlaamse overheid en anderzijds de
raamovereenkomsten met de universiteiten.
Ook voor iMinds (vroegere IBBT) werd op 1 januari 2012 een nieuwe beheersperiode opgestart. De
onderzoekers van de KU Leuven die deel uitmaken van het iMinds Instituut voor
BreedBandTechnologie (IBBT) konden hun onderzoeksactiviteiten bestendigen. De KU Leuvenonderzoeksactiviteiten
in het kader van het IBBT zijn gestructureerd in twee departementen:
- het iMinds departement eSecurity, onder leiding van wetenschappelijk directeur Wouter Joosen
groepeert onderzoekers uit de onderzoeksgroepen COSIC (Computer Security and Industrial
Cryptography), DistriNet (gedistribueerde systemen en computernetwerken) en ICRI
(Interdisciplinair Centrum voor Recht en ICT);
- het iMinds departement Future Health, onder leiding van wetenschappelijk directeur Bart De Moor,
omvat de onderzoeksprojecten van de onderzoekseenheden CUO (Centrum voor User
Experience Onderzoek), ITEC (Interdisciplinary Research on Technology, Education &
Communication), PSI (Center for Processing Speech and Images) en SISTA (Signals,
Identification, System Theory and Automation).
De KU Leuven volgt met bijzondere aandacht de ontwikkelingen van de nieuwe initiatieven zoals: CMI
(Centrum voor Medische Innovatie), Flanders’ Care en SIM (Strategisch initiatief materialen). Deze
initiatieven sluiten inhoudelijk zeer nauw aan bij het lopende basis- en klinisch onderzoek aan de
KU Leuven. Ook de samenwerkingsmogelijkheden met VITO worden opgevolgd en aangemoedigd. In
2012 werden bijvoorbeeld twee chemie-projecten (Libibaromat; Carboleum) opgestart waarvoor VITO
en KU Leuven gezamenlijke financiering verwierven via FISCH.
Ten slotte worden onderzoeksmogelijkheden opgevolgd die geboden worden via de Vlaamse
competentiepolen die in 2012 werden omgevormd tot zogenaamde 'lichte structuren': Flanders'
Materials Center v.z.w. (Flamac), Flanders' Mechatronics Technology Center v.z.w. (FMTC), Flanders'
Drive, Flanders’ Food , Product Ontwikkeling & Design, Flanders' District of Creativity (Flanders-DC),
het Vlaams Instituut voor Mobiliteit, het Milieu-Innovatieplatform (MIP), het Vlaams Instituut voor de
Logistiek v.z.w. (VIL), het Vlaams Innovatiecentrum voor Grafische Communicatie (VIGC), e.a. De
meeste van deze centra bieden een eigen organisatiestructuur waarbij beroep wordt gedaan op
academici, die aldus betrokken kunnen worden bij de initiatieven van de competentiepolen.
Onderzoek 52

3.2.5 Steunpunten
In de derde generatie steunpunten (looptijd 2012-2016) neemt de Associatie KU Leuven deel aan
20 van de 21 steunpunten, waarvan tienmaal in de hoedanigheid van initiator. Daarnaast startte de
Vlaamse overheid in 2012 met een nieuw Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen, met een
totaalbudget van 7,3 miljoen euro voor de periode 2013-2017, met KU Leuven als initiator.
3.2.6 Federaal
Interuniversitaire attractiepolen (IUAP)
Alle nieuwe IUAP-netwerken (IUAP VII, 2012-2017) werden in 2012 opgestart (startdatum 1 april of
1 oktober 2012).
3.2.7 Internationale onderzoeksacties
In totaal was 7,84% (30,1 miljoen euro) van de middelen die de KU Leuven aanwendde voor
onderzoek in 2012 afkomstig van internationale onderzoeksacties. Het grootste deel van de uitgaven
in internationale acties (81,3%) betreft projectdeelname van onderzoekers aan Europese
Kaderprogramma’s voor onderzoek en technologische ontwikkeling, waaronder 14,5 miljoen euro
binnen FP7-Cooperation, 3,2 miljoen euro binnen het FP7-People programma voor Marie Curie
Actions en 5,8 miljoen euro binnen FP7-Ideas/ERC.
Deelnamegraad aan het Kaderprogramma
Uit de rapportering van de Vlaamse Administratie (bron: EWI, gegevens tot 18 oktober 2012) blijkt dat
de KU Leuven een bijzonder sterke positie heeft in FP7: vijfde positie in de HES ranking qua aantal
FP7 contracten, na Cambridge, Imperial College, Oxford, en ETH Zürich. Op Belgisch niveau is de
KU Leuven de belangrijkste deelnemer met 393 FP7 contracten t.w.v. in totaal 181,9 miljoen euro. De
KU Leuven is betrokken in nagenoeg dubbel zoveel projecten als om het even welke andere
Belgische instelling (bron: EWI tussentijdse resultaten, contracten afgesloten tot 18 oktober 2012).
Zevende Kaderprogramma (FP7), periode 2007-oktober 2012
De 393 FP7 contracten waarin KU Leuven participeert betreffen 247 projecten in het Cooperation
programma (waarvan 32 als coördinator), 15 projecten in het Capacities programma, 4 projecten in
het Euratom programma (Fission), 95 Marie Curie acties (People programma), waaronder 41 Initial
Training Networks, en 32 ERC grants met KU Leuven als gastinstelling (Ideas programma) (bron:
EWI, gegevens tot 18 oktober 2012).
European Research Council (ERC)
In 2012 ontvingen 8 KU Leuven onderzoekers een ERC Starting Grant, 3 onderzoekers een ERC
advanced grant en 1 een ERC Proof of Concept Grant. De KU Leuven bekleedt wat het aantal ERC
mandaten betreft de 9e plaats van de onderzoeksinstellingen in Europa. Meer informatie op
www.kuleuven.be/eu/erc.
4 Personeelsbestand
In dit hoofdstuk wordt een bondig overzicht gegeven van de samenstelling van het personeelsbestand
dat betrokken is in onderzoek. Aansluitend worden een aantal categorieën nader toegelicht: de ZAPmandaten
van het BOF, de FWO-mandaten en de IWT-specialisatiebeurzen.
4.1 Globaal en per faculteit/departement
Het personeelsbestand dat in februari 2012 aan de KU Leuven betrokken was in onderzoek
(contractuele VTE) bestaat afgerond uit: 996,40 VTE ZAP, 481,85 VTE assisterend en academisch
personeel (AAP) en 3.187,57 VTE overig wetenschappelijk personeel (exclusief extern gefinancierde
mandaten) (zie tabel 4). Van deze laatste twee categorieën bereidt het merendeel een doctoraat voor.
Onderzoek 53

Er zijn voor het academiejaar 2011-2012 4.776 ingeschreven doctorandi. Tevens waren er eind
februari 2012 1.091,89 VTE postdoctorale onderzoekers (contractuele VTE) tewerkgesteld aan de
KU Leuven (exclusief LRD-experten en onderzoekers betaald vanop de payroll VIB).
In het kader van de competitieve allocatie van personeel en middelen, en met het oog op de vorming
van jonge onderzoekers, verdienen de FWO-mandaten en IWT-specialisatiebeurzen bijzondere
aandacht. Deze mandaten worden apart vermeld daar de financiering rechtstreeks gebeurt door de
betrokken fondsen. Het gewicht van deze mandaten in het onderzoeksbudget wordt ingeschat door
een berekening van de tegenwaarde. In het boekjaar 2012 bedroeg deze tegenwaarde 51,49 miljoen
euro exclusief de bench fees (2011: 48,33 miljoen euro).
4.2 BOFZAP-mandaten
Jaarlijks wordt een oproep gelanceerd voor benoemingen van voltijdse ZAP-leden met voornamelijk
een onderzoeksopdracht (BOFZAP-mandaten). Vanaf 2012 kan elke wetenschapsgroep (Humane
Wetenschappen, Wetenschap & Technologie, Biomedische Wetenschappen) binnen BOFZAP
maximum twee profielen definiëren. In 2012 werden 2 BOFZAP-profielen binnen W&T opengesteld.
De open BOFZAP-oproep vormt een belangrijke hefboom voor het proactief onderzoeksbeleid. Met de
definitie van profielen beogen we voor specifieke domeinen de beste kandidaten aan te spreken. Er
wordt gestreefd naar een evenwicht tussen de open oproep en de profielen.
In 2011 werden in totaal 71 pre-aanvragen ingediend, inclusief 2 BOFZAP-profielen in W&T. Na
preselectie door het bureau van de BOFZAP-adviescommissie, met advies van betrokken
departementen voor pre-aanvragen BOFZAP-profielen, werden uiteindelijk 42 definitieve aanvragen
ingediend (24 junior en 18 seniors). Na de bespreking en de selectie kwam de BOF-adviescommissie
op basis van internationale refereerapporten uiteindelijk tot het volgende advies: 7 aanvragen kwamen
op kwalitatieve gronden niet in aanmerking, 9 aanvragen komen slechts met de grootste restricties in
aanmerking, 26 aanvragen werden als zeer goed tot uitstekend beoordeeld. Per 1 oktober 2012 kende
het universiteitsbestuur 13 nieuwe BOFZAP-mandaten toe waarvan 5 in Humane Wetenschappen,
4 in Wetenschap & Technologie en 4 in Biomedische Wetenschappen.
Het totale ZAP-korps gefinancierd vanuit het Bijzonder Onderzoeksfonds bestond in 2012 uit 157
onderzoekers (contractuele VTE, 4 e kwartaal 2012) (42 personen die eerder een vaste FWOaanstelling
hadden, 114 BOFZAP-mandaten, en 1 vaste FWO-er) en vertegenwoordigt aldus 15,75%
van het totale ZAP-kader.
Volgens de interne KU Leuven-regeling vallen na 10 jaar de BOFZAP-mandaten volledig ten laste van
de faculteit/het departement. In 2012 zijn 10 BOFZAP-mandaten, gestart in 2002, overgegaan naar
het regulier ZAP-kader.
4.3 BOF Tenure Track
Bij de invoering van het tenure trackstelstel op bijzondere financiering voor ZAP in het
Onderwijsdecreet XVIII, heeft het universiteitsbestuur beslist om vanaf 2009 dit systeem niet alleen
toe te passen voor aanstellingen ten laste van de extra middelen van het BOF, maar in principe toe te
passen voor alle junior benoemingen in de graad van docent, ongeacht de bron van financiering.
De middelen voor de bijkomende tenure trackmandaten worden centraal ter beschikking gesteld via
het BOF. Vanuit het universiteitsbestuur werden bij de invulling van deze bijkomende tenure
trackmandaten een aantal principes vooropgesteld. Zo moet er een zeer grote inspanning worden
geleverd om internationaal te rekruteren. Daarnaast worden deze mandaten prioritair ingezet als
hefboom 1) die aansluit bij een strategisch plan van de drie wetenschapsgroepen, 2) om jonge
beloftevolle onderzoekers aan te trekken, 3) om hoge noden te lenigen.
De aanstellings- en selectieprocedure verloopt op dezelfde manier als de reguliere profielvacatures. In
2012 zijn in totaal 27 Tenure Track mandaten op deze bijzondere financiering actief.
Onderzoek 54

4.4 Postdoctorale mandaten
Tijdens de toekenningsronde 2012 kende het FWO 230 postdoctorale mandaten toe. De KU Leuven
verwierf 40,0% van de nieuwe mandaten. Het Leuvense FWO-postdockorps bestaat tijdens het
academiejaar 2012-2013 uit 315 onderzoekers.
Naast de reguliere postdoctorale mandaten kende het FWO in 2012 ook voor het eerst enkele Marie
Curie Pegasus fellowships toe. Deze mandaten, mede gefinancierd door de EU, hebben als doel
postdoctorale onderzoekers die gedurende de laatste drie jaar minstens twee jaar actief waren in het
buitenland, aan te trekken voor onderzoek aan een Vlaamse universiteit. In een eerste
toekenningsronde werden voor Vlaanderen 29 Pegasus-long mandaten (3-jarig mandaat) en
9 Pegasus-short mandaten (1-jarig mandaat) toegekend. Voor de KU Leuven werden er
respectievelijk 12 en 6 mandaten toegekend, waarvan er 12 en 4 werden opgenomen. In een tweede
ronde werden 10 Pegasus-short-fellowships toegekend, waarvan 7 voor KU Leuven (6 opgenomen;
start mandaten in 2013).
Daarnaast kende ook het IWT in 2012 13 postdoctorale mandaten toe, waarvan 6 aan KU Leuven.
Deze IWT-innovatiemandaten leggen de focus op strategisch basisonderzoek met het oog op een
transfer van onderzoeksresultaten naar het bedrijfsleven, hetzij naar een bestaand bedrijf (cofinanciering),
hetzij naar een nieuw op te richten spin-off bedrijf.
4.5 Doctorandi
De belangrijkste twee externe categorieën die jonge onderzoekers toelaten een doctoraat voor te
bereiden, zijn de FWO-aspirantmandaten en de IWT-doctoraatsbeurzen voor strategisch
basisonderzoek.
a) FWO aspirant-mandaten
In 2012 werden door FWO-Vlaanderen 210 nieuwe aspirant-mandaten toegekend (t.o.v. 214 in 2011)
en bijkomend 2 aspiranten met VITO. De KU Leuven verwierf 40,5% van deze nieuwe mandaten.
Voor het academiejaar 2012-2013 financiert het FWO in totaal 349 Leuvense aspiranten.
b) IWT-doctoraatsbeurzen voor strategisch basisonderzoek
In de toekenningsronde 2012 kende het IWT 200 nieuwe strategische onderzoeksbeurzen toe. De
KU Leuven heeft 81 bursalen verworven, wat overeenkomt met 40,5% van het totaal. Aan zes
kandidaten kende de KU Leuven een beleidsmandaat van 1 jaar toe als 'overbrugging' naar een
nieuwe aanvraag bij FWO en/of IWT. Voor het academiejaar 2011-2012 financierde het IWT in totaal
338 strategische onderzoeksbeurzen aan de KU Leuven.
5 Onderzoeksresultaten
De evaluatie van de wetenschappelijke output behoort tot de basisopdrachten van het
onderzoeksbeleid. Deze evaluatie kan leiden tot concrete aanbevelingen inzake
onderzoeksfinanciering, groepsvorming, onderzoeksoriëntatie, enz. De belangrijkste outputindicatoren
die gemeten worden, zijn de publicatie-output en het aantal behaalde doctoraatstitels (tabel 5,
tabel 6a, 6b, 6c en 6d). Deze worden ook als parameter in de BOF-sleutel opgenomen.
5.1 Publicatieoutput
Lirias
Lirias (Leuven Institutional Repository and Information Archiving System) werd ook in 2012 intensief
gebruikt voor de aanlevering van data aan het VABB-SHW (zie verder) en voor de validatie van de
WoS-gegevens in het kader van de berekening van de BOF-sleutel. Het validatieproces van de in
Lirias geïmporteerde items voor publicaties ouder dan 2000 werd in 2012 afgerond.
Lirias groeit intussen ook uit als institutioneel archief. Tot hiertoe is het opladen van de volledige tekst
van de publicatie niet verplicht. Desondanks neemt het aantal referenties (alle types) met full text toe.
Onderzoek 55

Er zijn momenteel zo’n 300.500 referenties in Lirias opgenomen, waarvan 36.700 met een
gearchiveerde tekst (meting maart 2013). In 2011 alleen werden ca. 29.000 items in Lirias ingevoerd,
waarvan 18% een full text bevat. Meer dan de helft van deze files (52%) is publiek toegankelijk.
BOF-sleutel
Jaarlijks verzamelt ECOOM-Leuven de publicaties en citaties voor publicaties van het type 'article',
'note', 'letter', 'review' en 'proceedings paper' uit Web of Science die toegeschreven kunnen worden
aan KU Leuven-onderzoekers. Die data worden door DOC gevalideerd op basis van Lirias. Voor het
aandeel van de VABB-tellingen gebeurt de aanlevering door DOC vanuit Lirias naar ECOOM-
Antwerpen. Na validatie worden ook deze data meegenomen in de berekening van de BOF-sleutel.
Elk jaar is er dus een gevalideerde dataset beschikbaar voor het voorgaande jaar (in 2012 voor 2011).
Voor de berekening van de BOF-sleutel wordt het nieuwe jaar meegerekend bij het tienjarig venster
waarop de sleutel wordt gebaseerd. Dit venster schuift elk jaar met 1 jaar op. Voor de telling van 2012
kwamen dus de jaren 2002 tot 2011 in aanmerking.
Op basis van de gevalideerde cijfers van de BOF-telling gelden voor de KU Leuven volgende
gegevens voor 2011 en voor het 10-jaar tijdsvenster waarop de BOF-sleutel zich baseert:
Publicatie
categorie
Tijdsvenster
Aantal
publicaties
Aandeel in
Vlaanderen
publicaties
Aantal
Citaties
Aandeel in
Vlaanderen
citaties
Citaties/
publicaties
SCIE 2011 4.673 39,4%
2002-2011 37.031 41,4% 565.243 46,1% 15,3
SSCI & A&HCI 2011
2002-2011
546
(419 SSCI)
3.686
(2.745 SSCI)
40,1%
45,2% 17.993 1 46,6% 1 6,6 1
Proc. 2011 486 43,1%
2002-2011 4.799 44,6% Nvt 2 Nvt 2 Nvt 2
VABB 2002-2011 10.831,5 3 43,8% 3 Nvt Nvt Nvt
1 enkel voor publicaties in SSCI
2 althans niet voor de BOF-sleutel
3 gewogen totaal
De cijfers in tabel 6a geven de aantallen publicaties per faculteit van de Groep Humane
Wetenschappen volgens een selectie van verschillende publicatietypes voor het jaar 2011
(bron: Lirias, d.d. 29 maart 2013). Tabel 6b geeft voor deze publicaties de aantallen door het VABB
erkend weer. In tabel 6c en 6d worden de SCIE, SSCI & A&HI-publicaties die in 2011 in ISI werden
opgenomen vermeld voor de departementen van de Groep Wetenschap & Technologie en
Biomedische Wetenschappen (bron: ECOOM databank en Lirias). In tegenstelling tot vorig jaar wordt
een publicatie niet enkel toegekend aan het departement van het betrokken ZAP-lid maar op basis
van de affiliatie van alle KU Leuven auteurs (ongeacht hun personeelsstatuut).
5.2 Doctoraten
Naast de publicatie-output wordt het aantal behaalde doctoraten beschouwd als een belangrijke
outputindicator aangezien de doorstroming van jong talent duidt op de wetenschappelijke dynamiek.
In tabel 5 wordt een overzicht gegeven van de 681 doctoraten die voor het academiejaar 2011-2012
aan DHO werden gerapporteerd. De 681 gerapporteerde doctoraten betekenen een toename van
8,96% vergeleken met 2010-2011, toen werden er 625 doctoraten gerapporteerd.
Onderzoek 56

6 Besluit
De totale onderzoeksuitgaven van de KU Leuven in 2012 bedroegen 384 miljoen euro en stijgen met
5,5 % in vergelijking met 2011 (inclusief uitgaven via KU Leuven R&D, mandaten FWO en IWT,
wetenschappelijke dienstverlening en VIB, exclusief het klinisch onderzoek in de UZ en het
onderzoeksaandeel van de primaire universitaire werkingsmiddelen - eerste geldstroom). De
KU Leuven houdt dus behoorlijk stand in een moeilijke conjunctuur. Belangrijke elementen die hieraan
bijdragen zijn de aandacht van de Vlaamse overheid voor investeringen in onderzoek en innovatie, het
succes van de KU Leuven in competitieve kanalen, de inspanningen van LRD in het kader van de
derde en vierde geldstroom en de inspanningen van DOC voor het stimuleren en ondersteunen van
financieringsaanvragen van KU Leuven-onderzoekers.
De KU Leuven profileert zich als een onderzoeksintensieve universiteit die tot de Europese top
behoort. Wat het onderzoek betreft, ligt de klemtoon op kwaliteit, vernieuwing en duurzaamheid. Het
onderzoeksbeleid wil een optimaal klimaat creëren om deze doelstellingen te bereiken.
De vijfjaarlijkse onderzoeksvisitaties van de groepen, met in 2012 de assessment van de faculteiten
van de Groep Humane Wetenschappen spelen hierbij een belangrijke rol. Als nieuw instrument om de
onderzoeksstrategie van groepen, faculteiten en departementen te ondersteunen werd in 2012 het
project 'Onderzoeksstatistieken' ontwikkeld. Beleidspersonen op elk niveau krijgen zo via KU Loket
toegang tot relevante onderzoeksindicatoren voor de onderzoekseenheden waarvoor ze
verantwoordelijkheid dragen.
Internationalisering en de ondersteuning van jonge onderzoekers vormen een tweede element in dit
streven. Het YouReCa initiatief, waar in 2012 de grootste aandacht ging naar de opleiding in de
doctoral schools en de internationale mobiliteit, vormt de kern van dit beleid. Deze klemtoon wordt
consequent doorgetrokken binnen de BOF-toekenningen. Zo zijn er bij Onderzoekstoelagen en
Geconcerteerde acties bonussen voor samenwerking en ook voor de deelname van jonge
onderzoekers. Deze bonussen bedragen ongeveer 11% van de toegekende budgetten. Daarnaast
wordt er geïnvesteerd in CREA projecten, gereserveerd voor jonge onderzoekers, en START
projecten voor nieuwe BOFZAP-aanwervingen.
In lijn met deze ambitie scoort de KU Leuven (inclusief LRD) goed wat internationale financiering
betreft met een opvallende groei van 22,06%. Onder meer de onderzoeksuitgaven op EU projecten
van het Kaderprogramma, waarbij ook ERC projecten een substantiële rol spelen, stegen in 2012 met
20,69% vergeleken met 2011. Deze EU successen vormen een reëel referentiepunt en plaatsen de
KU Leuven in de top-10 van de Europese universiteiten. In dit kader zijn de inspanningen van de EUcellen
van DOC en LRD, en de actieve deelname van de KU Leuven aan de LERU activiteiten erg
belangrijk.
Binnen Vlaanderen behoudt de KU Leuven zijn marktaandeel in onderzoeksoutput. De BOF-sleutel
voor 2012 bedraagt 43,20% (2011: 43,09%; 2010: 43,18%; 2009: 43,03%; 2008: 42,61%). Vanaf 2013
hanteert de Vlaamse overheid een nieuwe berekeningswijze voor de BOF-sleutel. Hierbij werd een
gegarandeerd groeipad voorzien voor de kleine en middelgrote universiteiten. Het behoud van het
KU Leuven-aandeel vergt een resoluut inzetten op de kwaliteit van de output (impact, citaties) en
doctoraten. Wat dit laatste betreft was er in 2011-2012 een toename met 56 eenheden of 9%. Ook
hier zal de KU Leuven verder resoluut moeten inzetten op kwaliteit.
De deelname van de KU Leuven aan de Vlaamse competitieve kanalen vormt een volgend belangrijk
aandachtspunt. Hier wordt de basis gelegd voor volgende internationale resultaten. Wat de mandaten
betreft houdt de KU Leuven goed stand, wat het FWO projectgeld betreft is er in 2012 een
substantiële groei (8,1%).
De KU Leuven wenst als moderne, onderzoeksgerichte universiteit een belangrijke rol te spelen in de
toekomstige kennismaatschappij. Meer bepaald wil de KU Leuven een kenniscentrum zijn en de
verworven kennis ook ten dienste stellen van maatschappij en industrie. Het projectonderzoek via
KU Leuven R&D stijgt met 7,58% t.o.v. 2011 waarbij vooral de toename van 21% in uitgaven op
internationale projecten opvalt. De IOF-uitgaven nemen toe met 2,8%: er wordt verder geïnvesteerd in
innovatie en valorisatie maar de groei in de uitgaven stagneert (in 2011 was de stijging van de IOFuitgaven
nog 5,9% en in 2010 9,3%). Dit betekent dat het IOF-fonds na de opstartperiode, bij
Onderzoek 57

ongeveer constante input, op kruissnelheid is en dat deze middelen dus maximaal worden ingezet
voor innovatie en valorisatie.
Globaal genomen is de evolutie van het onderzoek aan de KU Leuven kwalitatief zeer positief en is de
onderzoekspositie van de KU Leuven duidelijk versterkt in de laatste tien jaar. Belangrijk hierbij zijn de
resultaten op Europese niveau en de hiermee samenhangende erkenning van de KU Leuven als een
Europese topuniversiteit. Het consolideren van deze positie zal een consequente aandacht vergen
voor de kwaliteit van het onderzoek door het creëren van een goede onderzoeksomgeving en
onderzoeksinfrastructuur, de opleiding van jonge onderzoekers en de ondersteuning van excellentie.
Succes in de Vlaamse competitieve kanalen moet de voedingsbodem vormen voor deze ambitie.
Samen met de geschetste kwaliteitsbasis bezorgt dit ons een goede positie om actief en competitief
bij te dragen aan de realisatie van de ambitieuze plannen van de KU Leuven en de Vlaamse overheid
om Vlaanderen een belangrijke rol te laten spelen in de realisatie van de Europese
kennismaatschappij en economie.
Onderzoek 58

Tabel 1a: Allocatie van de middelen van het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF) 2012
INKOMSTEN EN VOORWAARDEN 2012
Overheidstoelage (initieel)
KU Leuven wettelijke bijdrage
Subsidie aan het BOF (tenure track, extra BOFZAP)
Totaal bruto BOF
KU Leuven vrijwillige bijdrage en gerecupereerde vrij beschikbare middelen
Totaal beschikbare BOF
Minimum te besteden aan GOA + OT + IDO: 50% van het totaal bruto BOF (zonder tenure track)
Minimum te besteden aan BWS: 3,5% van de totale overheidstoelage
Maximum te besteden aan ZAP en tenure track: 29,5% van het totaal bruto BOF
(1)
(1)
(2)
(3)
EUR
50.162.500
5.540.568
6.382.400
62.085.468
0
62.085.468
27.851.534
1.755.688
18.315.213
TOEKENNINGEN 2012
Mandaten
BOF-KU Leuven doctoraatsbeurzen
Doctorale beleidsmandaten
Centraal- en Oost-Europese initiatieven, Speciale Bilaterale Akkoorden en doctoraatspremie
voor IRO-bursalen
Doctorandusbeurzen voor internationale samenwerking
Totaal doctorale mandaten
Fellowships
Postdoctorale mandaten
Lange postdoctorale mandaten
Totaal postdoctorale mandaten
Projecten
Onderzoekstoelagen (type OT & START, m.a.w. 2 tot 4-jarige projecten)
Interdisciplinaire Onderzoeksprogramma’s (2 tot 4-jarige projecten)
Bilaterale Wetenschappelijke Samenwerking
Verkennende Europese Samenwerking
Totaal
9.513.982
468.100
151.888
749.855
10.883.825
1.262.625
4.100.355
42.530
5.405.510
12.564.309
1.700.000
417.976
250.000
14.932.285
Geconcerteerde onderzoeksacties (start 01/10/11 of 12 of 01/01/12 of 13)
(4)
15.930.000
Prijzen en andere ondersteuningen
Prijs Onderzoeksraad
Diverse onderzoeksacties
Totaal
15.000
656.763
671.763
ZAP (ex FWO)
4.609.378
BOF-ZAP
8.949.936
Vast FWO
148.039
Tenure Track
(3)
3.963.700
Totaal
17.671.053
SUBTOTAAL 1 65.494.436
Werking Dienst Onderzoekscoördinatie
Bijdrage aan de universiteit 3(5)
525.812
1.051.624
SUBTOTAAL 2 1.577.436
ALGEMEEN TOTAAL
INKOMSTEN 2012 - TOEKENNINGEN 2012
INKOMSTEN 2011 - TOEKENNINGEN 2011
INKOMSTEN 2010 - TOEKENNINGEN 2010
INKOMSTEN 2009 - TOEKENNINGEN 2009
INKOMSTEN 2008 - TOEKENNINGEN 2008
INKOMSTEN 2007 - TOEKENNINGEN 2007
(6)
67.071.872
-4.986.404
-4.983.753
-7.438.589
-4.015.911
-7.035.816
- 6.409.352
(1) Email van departement EWI d.d. 22 augustus 2012 en 22 januari 2013.
(2) BWS staat voor Bilaterale Wetenschappelijke Samenwerking en bestaat uit de financieringscategorieën 'Bilaterale Wetenschappelijke Samenwerking', 'COEi en
SBA-doctoraatsbeurzen' en 'doctorandusbeurzen voor internationale samenwerking'.
(3) Het maximaal te transfereren bedrag naar afdeling werking wordt overschreden met 259.425 euro (excl. vast FWO). In 2011 en 2012 is de Tenure Track toelage
gestegen, waardoor ook het te transfereren bedrag steeg, maar het maximaal percentage werd echter, zoals voorzien in BOF-besluit, niet aangepast.
(4) Vanaf 2001 kunnen GOA’s aanvatten per 1 oktober. Het budget van 10 toegekende GOA’s voor 2013 wordt daarom bij het budget van 2012 gevoegd (prof. J.
Dhaene, J. Poblome, K. Binnemans, L. De Raedt, H. Van Winckel, G. Opdenakker, W. Vandenberghe, G. Van Riel, J. Thevelein, J.P. Locquet) en 1 toegekende
GOA TBA (prof. A. Ceulemans).
(5) Bijdrage aan de universiteit ter dekking van algemene uitgaven, zoals voorzien in art. 6§3 van het BOF-besluit.
(6) Het negatieve jaarsaldo is het gevolg van de aanhoudende stagnering van de BOF-middelen en opnieuw een vergelijkbaar aantal kwalitatief goede aanvragen ter
financiering zowel bij de Onderzoeksprogramma’s en -projecten als bij de mandaten. Het tekort wordt opgevangen met een interne lening.
Onderzoek 59

Tabel 1b: Allocatie van de middelen van het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF) 2012
INKOMSTEN EN VOORWAARDEN 2012
Totale overheidstoelage 2012
(1)
EUR
8.844.700
Minimum 30% te besteden aan mandaten
2.653.410
TOEKENNINGEN
Mandaten*
Nieuwe IOF-Mandaten
Verlengingen IOF-Mandaten
Totaal
250.000
1.828.960
2.078.960
Projecten
Hefboomprojecten
Kennisplatformen
Totaal
1.186.948
3.996.388
5.183.336
Andere ondersteuning
Diverse acties
Totaal
230.000
230.000
Beheerskosten
Werking Dienst Onderzoekscoördinatie
265.341
ALGEMEEN TOTAAL 7.757.637
INKOMSTEN 2012 - TOEKENNINGEN 2012 1.087.063
(1) Ministrieel Besluit van 12 juli 2012 en 24 augustus 2012 (incl. correcties 2012 en 2011) betreffende de ondersteuning van de Industriële Onderzoeksfondsen van de
universiteiten of associaties tijdens het werkingsjaar 2012.
* investering in 2 nieuwe mandaten en 17 verlengingen
Onderzoek 60

Tabel 2a:
Uitgaven KU Leuven voor onderzoek in 2012* (x1.000 euro)
Financieringsgroep Personeel 1) Uitrusting Werking Totaal Aandeel (%) Groei tov
2011**
A/ Projectonderzoek en mandaten KU Leuven (excl. KU Leuven R&D)
1. Interne fondsen 47.931,79 3.249,25 35.896,01 87.077,05 22,65% 5,83%
a) BOF 2) 36.840,72 2.097,96 32.002,76 70.941,45 18,45% 5,82%
b) IOF 5.595,90 556,76 1.378,24 7.530,90 1,96% 2,78%
c) Excellentiefinanciering 3) 5.495,16 594,52 2.515,01 8.604,70 2,24% 8,73%
2. FWO-projecten 22.960,31 2.997,87 18.632,30 44.590,48 11,60% 8,14%
3. IUAP 1.295,07 -7,48 175,52 1.463,11 0,38% -80,45% 11)
4. Overheden 4) 12.683,20 3.521,25 7.016,44 23.220,89 6,04% -6,99%
a) Federaal 2.289,89 108,51 654,98 3.053,39 0,79% -34,35%
b) Regionaal (Vlaams) 9.423,44 3.252,71 4.343,59 17.019,74 4,43% -2,18%
waarvan Hercules (gedeeltelijk) 674,34 2.977,29 290,69 3.942,32 1,03% 3,65%
c) Andere 969,87 160,02 2.017,87 3.147,77 0,82% 7,92%
5. Andere Vl.Intermediaire org. 488,94 3,19 150,38 642,51 0,17%
6. Internationaal (gedeeltelijk) 5) 5.465,46 267,38 1.650,82 7.383,66 1,92% 25,48%
waarvan EU Kaderprogramma’s 3.039,43 181,04 1.052,63 4.273,09 1,11% 37,70%
7. Privé en Mecenaat 6.991,37 504,33 4.431,53 11.927,23 3,10% 44,28%
8. Saldi onderzoeksprojecten 6) 757,55 124,07 684,38 1.565,99 0,41% 8,48%
9. Wetenschappelijke dienstverl. 380,22 243,74 799,26 1.423,21 0,37% 0,75%
Totaal 98.953,90 10.903,60 69.436,63 179.294,13 46,63% 3,15%
B/ Projectonderzoek KU Leuven R&D
1. Internationaal (gedeeltelijk) 5) 14.778,05 1.393,51 6.582,33 22.753,89 5,92% 20,99%
waarvan EU Kaderprogramma’s 13.168,31 1.287,06 5.762,80 20.218,16 5,26% 17,61%
2. Vlaamse agentschappen 15.403,19 1.346,18 4.591,38 21.340,75 5,55% -15,99%
a) IWT 7) 11.110,64 448,30 3.614,96 15.173,91 3,95% -14,33%
b) Hercules (gedeeltelijk) 66,11 685,24 -35,97 715,38 0,19%
c) Andere Vl.Intermediaire org. 4.226,43 212,63 1.012,39 5.451,45 1,42% 16,84%
3. Industrie 26.610,90 2.651,74 36.278,85 65.541,49 17,05% 10,79%
a) Bilaterale contracten 18.737,36 2.079,82 33.138,52 53.955,69 14,03% 10,91%
b) Contr. industriële IWT-financ. 12) 7.873,54 571,92 3.140,33 11.585,80 3,01% 10,22%
4. Investeringen in apparatuur
5. Wetenschappelijke dienstverl. 19.725,78 16,52 1.515,74 21.258,04 5,53% 16,27%
Totaal 76.517,92 5.407,95 48.968,30 130.894,17 34,04% 7,58%
C/ Mandaten FWO en IWT 8)
1. FWO 38.740,61 10,08% 8,38%
a) ASP 13.401,50 3,49% 7,76%
b) PDO 25.339,11 6,59% 8,71%
2. IWT SB 12.747,10 3,32% 1,53%
Totaal 51.487,71 13,39% 6,60%
D/ VIB 9)
1. VIB departementen 18.839,84 4,90% 4,61%
2. VIB projecten 3.961,11 1,03% 43,96%
Totaal 22.800,95 5,93% 9,83%
Algemeen totaal 10) 384.476,96 100,00% 5,46%
* Exclusief 1 e geldstroom, ** De procentuele groei wordt enkel berekend voor financieringsgroepen waarbij de onderzoeksuitgaven meer dan 1 miljoen euro bedroegen.
1) De besparing ten gevolge van de inhouding van bedrijfsvoorheffing in het kader van de defiscalisering is niet in mindering gebracht van de hier weergegeven personeelskosten.
2) Voor een verder detail van uitgaven: zie tabel 2b.
3) Acties die gebruik maken van de defiscaliseringsmiddelen die werden gegenereerd door de verlaging van de fiscale bijdrage aan de federale overheid. Het betreft hier doorstorting van
defiscaliseringsmiddelen voor het creëren van een beleidsruimte binnen de 3 wetenschapsgroepen, de uitgaven in het kader van de de impulsfinanciering HW, CREA, stimuleringsplan
onderzoekscampus Kortrijk en excellentie/programmafinanciering exclusief de infrastructuur voor onderzoek.
4) De groep van overheden werd als volgt ingedeeld:
a) federale overheden: onderzoeksacties die rechtstreeks door de federale overheid gefinancierd worden;
b) regionale overheden: onderzoeksacties die rechtstreeks door de regionale overheid (Vlaamse gemeenschap of gewest) gefinancierd worden, met inbegrip van het IWT, VITO,
Hercules e.a.;
c) andere: onderzoeksacties die niet rechtstreeks gefinancierd worden door de federale of regionale overheid, maar via een daartoe geëigend orgaan (VLIR, steden en gemeenten,
...).
5) Omvat onderzoek in opdracht van de Europese Unie (o.a. zoals KP7 projecten), internationale instellingen en andere buitenlandse overheden.
6) Op 3 okt. 2002 werd samen met het Rekenhof beslist dat saldi op onderzoekscontracten uit Andere Onderzoeksfondsen na definitieve afsluiting van de contracten zullen worden
overgeboekt op kredieten met een specifieke financieringsbron. Deze overboeking wordt niet gerapporteerd bij de uitgaven onder de financieringsgroepen A/2, 4, 5 en 6. De uitgaven
uit saldi op onderzoekscontracten worden gerapporteerd onder de financieringsgroep A/8 in het jaar dat ze zich voordoen.
7) Rechtstreekse financiering door IWT.
8) De mandaathouders FWO en IWT zijn rechtstreeks verbonden aan deze fondsen, zodanig dat de financiële tegenwaarde van deze mandaten moet worden toegevoegd aan de
boekhoudkundige uitgaven uit financieringsgroep A/ Projectonderzoek en mandaten KU Leuven. De mandaten op FWO- en IWT-projecten en deze gefinancierd door het BOF (zie ook
tabel 2b) werden daarentegen wel in financieringsgroep A/ meegerekend.
9) Het cijfer voor VIB geeft de totale uitgaven (op basis van dotatiemiddelen en extern verworven middelen) van 1. de drie KU Leuven-departementen (promotoren P. Carmeliet, J.
Thevelein en B. De Strooper) en 2. de laboratoria van onafhankelijke PI’s (principal investigators), aangesteld door het VIB en actief aan de KU Leuven (J.-C. Marine, P. Callaerts, K.
Verstrepen, A. Liston, A. Sablina en SWITCH).
10) Het verschil van 192.632 euro tussen de uitgaven voor onderzoek gerapporteerd in dit verslag en de totale kosten voor begrotingsafdeling 4.1 en 4.2 zoals opgenomen in de
jaarrekening van de KU Leuven heeft hoofdzakelijk betrekking op de eliminatie van de interne doorrekeningen binnen afdeling 4.1. en afdeling 4.2. in de jaarrekening.
11) De sterke daling in onderzoeksuitgaven is te wijten aan de onderbreking die er was in de opvolging van de aflopende IUAP VI onderzoeksgroepen en nieuw opgestarte IUAP VII
onderzoeksgroepen.
12) Incl. uitgaven Baekeland mandaten indien de doctorandus gefinancierd wordt via de universiteit, excl. uitgaven Baekeland indien betaald door de industriële partner.
Onderzoek 61

Tabel 2b:
Uitgaven Bijzonder Onderzoeksfonds* KU Leuven in 2012 (x1.000 euro)
Bijzonder Onderzoeksfonds Personeel 1) Uitrusting Werking Totaal
a) Projecten 22.343,19 2.048,08 11.199,86 35.591,13
Methusalem 4.973,91 425,49 2.760,38 8.159,79
GOA 7.474,10 1.023,28 4.279,80 12.777,17
CREA 2) 111,06 24,60 208,85 344,51
OT/START 7.922,77 483,08 2.631,27 11.037,12
IDO 1.514,56 39,38 583,48 2.137,41
Impuls zware app. KU Leuven 40,61 0,71 81,10 122,42
Andere 306,17 51,55 654,99 1.012,71
b) Mandaten 13.716,79 19,82 19.584,71 33.321,33
BOFZAP en BOF tenure track 3) 17.755,16 17.755,16
Postdoctorale mandaten 4.634,33 12,04 242,27 4.888,64
Doctorale mandaten 9.082,47 7,79 1.587,28 10.677,53
c) Algemene onderzoeksinitiatieven 4) 780,74 30,06 1.218,19 2.028,99
Totaal 36.840,72 2.097,96 32.002,76 70.941,45
* Verder detail van de financieringsgroep BOF uit tabel 2a.
1) De besparing ten gevolge van de inhouding van bedrijfsvoorheffing in het kader van de defiscalisering is niet in mindering gebracht van de hier weergegeven
personeelskosten.
2) Het betreft hier enkel de CREA uitgaven gefinancierd met middelen van het BOF, doch niet de uitgaven met defiscaliseringsmiddelen.
3) Transfers loon ingeZAPte FWO-ers, BOF-ZAP-mandaten en BOF tenure track mandaten.
4) Prijs Onderzoeksraad, Derde Cyclusprogramma’s, Diverse onderzoeksacties.
Tabel 3a:
Totale onderzoeksuitgaven KU Leuven (incl. KU Leuven R&D) en VIB* in 2012 per
discipline (x1.000 euro)
Discipline Personeel 1) Uitrusting Werking Totaal Aandeel (%)
Aardwetenschappen en aardrijkskunde 2.390,39 87,61 526,86 3.004,87 0,90%
Architectuur, ruimtelijke ordening en stedenbouw 1.408,21 16,41 755,86 2.180,48 0,65%
Biologie 2) 5.349,50 372,59 2.654,73 8.376,82 2,52%
Biomedische wetenschappen 2) 38.962,46 4.098,87 35.664,91 78.726,24 23,64%
Bouwkunde 1.435,46 59,48 755,59 2.250,54 0,68%
Economie en toegepaste econ. wetenschappen 7.483,71 150,67 2.387,52 10.021,90 3,01%
Elektronica en elektrotechniek 11.543,68 772,22 4.605,67 16.921,57 5,08%
Farmacie 3.592,80 531,53 3.050,54 7.174,87 2,15%
Geneeskunde en tandheelkunde 28.679,69 2.278,88 19.164,24 50.122,81 15,05%
Historische wetenschappen 2.661,64 116,72 1.291,70 4.070,06 1,22%
Informatica 5.429,53 187,73 1.470,16 7.087,43 2,13%
Letteren 4.417,35 132,22 1.213,27 5.762,83 1,73%
Beweging- en revalidatiewetenschappen 2.197,79 351,73 879,67 3.429,19 1,03%
Materiaaltechnologie 4.707,98 651,86 2.107,91 7.467,76 2,24%
Natuurkunde 7.594,08 1.710,93 4.449,49 13.754,49 4,13%
Pedagogische wetenschappen en didactiek 3.756,86 74,63 872,46 4.703,95 1,41%
Politieke en sociale wetenschappen 4.636,24 83,48 1.196,93 5.916,65 1,78%
Psychologie 5.358,92 350,73 1.169,44 6.879,09 2,07%
Rechtswetenschappen 4.269,49 72,02 711,01 5.052,51 1,52%
Scheikunde 5.382,27 2.188,00 3.518,60 11.088,86 3,33%
Sociale gezondheidswetenschappen 3.358,27 87,56 1.298,05 4.743,88 1,42%
Technische en toegepaste scheikunde 2.046,84 451,01 862,55 3.360,39 1,01%
Theologie, bijbel en godsdienstwetenschap 1.440,52 28,96 311,02 1.780,51 0,53%
Toegepaste biologische wetenschappen 12.726,11 1.225,10 7.192,16 21.143,37 6,35%
Werktuigkunde 5.825,53 971,45 2.379,96 9.176,94 2,76%
Wijsbegeerte 996,72 16,44 165,14 1.178,29 0,35%
Wiskunde 946,74 32,05 320,08 1.298,87 0,39%
Overige 3) 9.771,40 409,69 26.132,99 36.314,08 10,91%
Totaal 2) 188.370,19 17.510,56 127.108,49 332.989,25 100,00%
* Exclusief mandaten FWO en IWT en exclusief 1 e geldstroom.
1) De besparing t.g.v. de inhouding van bedrijfsvoorheffing in het kader van de defiscalisering is niet in mindering gebracht van de hier weergegeven personeelskosten.
2) Inclusief VIB-uitgaven, procentueel uitgesplitst over P, U en W.
3) Omvat interdisciplinair, administratie, centraal beheer, kosten van ingeZAPte FWOers, BOF-ZAPmandaten en vast FWO.
Onderzoek 62

Tabel 3b: Totale onderzoeksuitgaven KU Leuven (incl. KU Leuven R&D) en VIB* in 2012
opgedeeld per geldstroom (x1.000 euro)
Discipline Eerste 1) Tweede 2) Derde 3) Vierde 4) Eigen 5)
Aardwetenschappen en aardrijkskunde 572,65 1.287,97 854,76 812,94 49,20
Architectuur, ruimtel. ordening en stedenbouw 632,51 426,71 1.456,02 275,45 22,29
Biologie ° 986,37 4.040,73 3.627,09 531,75 177,25
Biomedische wetenschappen ° 4.006,88 20.248,95 29.042,78 28.629,27 805,24
Bouwkunde 627,24 615,53 843,66 771,12 20,22
Economie en toegep. econ. wetenschappen 2.697,08 5.069,81 3.583,33 1.118,89 249,88
Elektronica en elektrotechniek 1.658,63 5.077,70 9.893,75 1.707,31 242,81
Farmacie 1.285,07 2.168,58 1.423,57 3.455,74 126,97
Geneeskunde en tandheelkunde 5.672,01 12.834,14 8.989,22 27.823,64 475,81
Historische wetenschappen 993,89 2.630,15 373,46 922,15 144,30
Informatica 1.083,92 2.430,39 4.146,77 349,87 160,39
Letteren 3.385,94 3.136,73 1.266,09 1.089,43 270,58
Bewegings- en revalidatiewetenschappen 1.637,77 1.851,18 1.028,24 432,63 117,13
Materiaaltechnologie 731,21 989,15 5.116,83 1.305,99 55,79
Natuurkunde 1.596,66 8.371,70 4.344,81 680,37 357,61
Pedagogische wetenschappen en didactiek 862,61 1.742,38 1.982,32 854,45 124,79
Politieke en sociale wetenschappen 1.902,27 1.345,18 3.104,87 1.410,04 56,56
Psychologie 1.860,69 5.313,59 794,71 472,31 298,48
Rechtswetenschappen 3.246,44 2.451,83 2.266,35 182,67 151,66
Scheikunde 1.481,54 4.875,66 4.705,73 1.202,64 304,83
Sociale gezondheidswetenschappen 798,99 396,76 2.203,27 2.118,93 24,92
Technische en toegepaste scheikunde 514,57 1.244,47 1.574,31 453,88 87,74
Theologie, bijbel en godsdienstwetenschappen 949,70 1.276,48 20,23 391,65 92,14
Toegepaste biologische wetenschappen 2.480,96 5.360,80 9.894,83 5.534,32 353,42
Werktuigkunde 1.075,04 2.105,07 6.142,50 789,77 139,59
Wijsbegeerte 1.041,45 1.045,90 36,86 7,51 88,03
Wiskunde 698,78 1.043,35 121,22 52,63 81,66
Overige 6) 30.535,36 18.726,39 8.421,74 6.752,80 2.413,15
Totaal ° 75.016,23 118.107,27 117.259,35 90.130,16 7.492,46
Aandeel 2012 18,39% 28,95% 28,74% 22,09% 1,84%
Aandeel 2011 18,63% 29,99% 29,46% 20,09% 1,83%
Aandeel 2010 18,52% 31,46% 29,58% 18,62% 1,86%
Aandeel 2009
Aandeel 2008
* Exclusief mandaten FWO en IWT.
° Inclusief VIB uitgaven, procentueel uitgesplitst over P, U en W.
19,09%
20,44%
31,70%
32,99%
28,57%
27,61%
18,61%
17,02%
1) De bijdrage voor de eerste geldstroom in wetenschappelijk onderzoek wordt geschat op 25% van de werkingsmiddelen (werkingsuitkeringen, werkgeversbijdragen,
uitkering BTC) en verdeeld over de verschillende disciplines in verhouding tot hun respectieve uitgaven op de werkingsmiddelen.
2) De tweede geldstroom omvat overheidsbijdragen voor fundamenteel basisonderzoek (BOF, defiscalisatie, FWO uitgezonderd specialisatiebeurzen, IUAP).
3) De derde geldstroom omvat overheidsbijdragen voor niet gericht wetenschappelijk onderzoek (IOF, Federale overheid uitgezonderd IUAP, Vlaamse gemeenschap:
ministerie, IWT uitgezonderd specialisatiebeurzen, andere Vlaamse Interm. Org., Steden en Gemeenten, Provincies, Europese Unie, Internationale instellingen,
andere buitenlandse overheden), alsook VIB-uitgaven onder de disciplines Biologie en Biomedische wetenschappen.
4) De vierde geldstroom omvat contractonderzoek en wetenschappelijke dienstverlening (bijdragen vanwege de privésector, wetenschappelijke dienstverlening, etc).
5) Wettelijk verplichte eigen bijdrage in het BOF (12%).
6) Omvat interdisciplinair, administratie, centraal beheer, kosten van ingeZAPte FWOers, BOF-ZAPmandaten en vast FWO.
2,02%
1,94%
Onderzoek 63

Tabel 4:
Inzet van personele middelen in 2012, uitgedrukt in voltijdse equivalenten* per
wetenschapsdiscipline (KU Leuven incl. KU Leuven R&D**)
Discipline ZAP AAP ATP
Overige
wet.personeel
Totaal
Aandeel
Aardwetenschappen en Aardrijkskunde 16,50 6,00 0,50 44,00 67,00 0,88%
Arch., Ruimt. Ordening en stedenbouw 15,20 4,40 8,80 35,60 64,00 0,84%
Biologie 21,10 2,00 43,85 86,25 153,20 2,01%
Biomedische wet. (incl. Biochemie) 100,45 11,50 260,40 303,10 675,45 8,86%
Bouwkunde 14,05 0,00 14,10 42,65 70,80 0,93%
Econ. en toeg. econ. wet. 66,45 19,25 25,30 166,15 277,15 3,64%
Elektronica en Elektrotechniek 34,75 1,00 50,30 301,40 387,45 5,08%
Farmacie 24,90 8,65 34,90 75,55 144,00 1,89%
Geneeskunde en Tandheelkunde 92,60 95,55 211,30 293,15 692,60 9,09%
Historische wetenschappen en kunstgeschiedenis 33,75 10,30 41,80 51,35 137,20 1,80%
Informatica (incl. toegepaste informatica) 30,60 5,00 17,05 123,35 176,00 2,31%
Letteren 76,80 61,35 24,45 114,25 276,85 3,63%
Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie 36,95 26,35 5,00 65,45 133,75 1,76%
Materiaaltechnologie 14,70 0,00 32,80 93,85 141,35 1,85%
Natuurkunde (incl. sterrenkunde) 37,65 2,80 43,30 179,16 262,91 3,45%
Pedagogische wetenschappen en didactiek 22,70 17,50 19,50 79,35 139,05 1,82%
Politieke en Sociale wet. 43,70 36,45 15,10 89,85 185,10 2,43%
Psychologie 42,70 36,10 20,85 105,20 204,85 2,69%
Rechtswet. (incl. criminologie en notariaat) 50,10 80,35 29,00 91,50 250,95 3,29%
Scheikunde (incl. biochemie) 32,85 1,00 47,40 152,70 233,95 3,07%
Sociale Gezondheidswet. 20,20 7,85 20,40 54,10 102,55 1,35%
Technische en Toeg. Scheikunde 12,00 0,00 8,30 42,90 63,20 0,83%
Theol., Bijbel- en Godsdienstwet. 27,20 1,60 17,25 41,30 87,35 1,15%
Toeg. Biologische wetenschappen 48,85 6,80 100,60 266,65 422,90 5,55%
Werktuigkunde 19,30 8,00 26,80 122,85 176,95 2,32%
Wijsbegeerte (incl. moraalwetenschappen) 28,00 9,50 3,80 30,60 71,90 0,94%
Wiskunde 17,95 8,70 8,50 26,80 61,95 0,81%
Overige 1) 14,40 13,85 1.823,63 108,50 1.960,38 25,72%
Totaal 996,40 481,85 2.954,98 3.187,57 7.620,80 100,00%
* In contractuele VTE, peildatum februari 2012. Tot en met boekjaar 2011 werden de HR gegevens gerapporteerd in betaalde VTE, gemiddelde over het hele jaar.
** FWO en IWT bursalen zijn niet opgenomen in deze tabel.
ZAP: zelfstandig academisch personeel (incl. BOF-ZAP en ingeZAPte FWOers).
AAP: assisterend academisch personeel inclusief wetenschappelijk pedagogische medewerkers en plaatsvervangers.
ATP: administratief en technisch personeel.
Overige wetenschappelijk personeel: vast benoemd wetenschappelijk personeel, gastprofessoren, bijzonder academisch personeel gefinancierd o.b.v.
onderzoeksprojecten, inclusief doctoraatsbursalen via International Office.
1) Omvat interdisciplinair, administratie, centraal beheer.
Onderzoek 64

Tabel 5: Aantal doctoraten uitgereikt aan de KU Leuven tijdens het academiejaar 2011-2012*
Faculteit Belgen Niet-Belgen Totaal
Groei tov
2010-2011
Theologie en Religiewetenschappen 5 17 22 -10
Hoger Instit. voor Wijsbegeerte 6 9 15 0
Kerkelijk Recht 0 1 1 -2
Rechtsgeleerdheid 20 1 21 0
Economie en Bedrijfswetenschappen 23 7 30 -1
Sociale Wetenschappen 22 7 29 6
Letteren 28 6 34 0
Psychol. en Pedag. Wetenschappen 30 9 39 16
Totaal Humane wetenschappen 134 57 191 9
Wetenschappen 56 51 107 15
Ingenieurswetenschappen 79 69 148 -1
Bio-ingenieurswetenschappen 46 22 68 7
Totaal Wetenschap & Technologie 181 142 323 21
Geneeskunde 99 36 135 19
Farmaceutische Wetenschappen 9 6 15 0
Bewegings- en Revalidatiewet. 15 2 17 7
Totaal Biomedische wetenschappen 123 44 167 26
Totaal 438 243 681 56
* Het betreft hier de afgelegde doctoraten opgenomen in de DHO databank voor academiejaar 2011-2012.
Onderzoek 65

Tabel 6a:
Aantal publicaties in 2011 per faculteit van de Groep Humane Wetenschappen (inclusief
KULAK) 1),2) tijdschrift boek auteur boek editor boek hoofdstuk congres paper
IT AT IBa ABa IBe ABe IHb AHb IC AC
Faculteit Theologie en Religiewetenschappen 101 39 12 7 11 6 83 46 4 0
Hoger Instituut voor Wijsbegeerte 72 40 6 9 9 5 77 21 3 0
Bijzondere Faculteit Kerkelijk Recht 0 1 0 0 0 0 4 0 0 0
Faculteit Rechtsgeleerdheid 240 92 38 18 55 12 321 62 21 4
Faculteit Economie en Bedrijfswetensch. 183 42 8 3 4 6 46 30 54 1
Faculteit Sociale Wetenschappen 159 70 8 25 15 9 122 48 20 8
Faculteit Letteren 238 65 29 28 60 12 267 52 89 12
Faculteit Psychologie en Pedagogische Wet. 390 29 6 7 8 6 61 68 30 2
1) Bron: Lirias 29 maart 2013
2) Voor elke publicatiesoort wordt telkens het aantal internationale (I) of eerder lokale (A) publicaties weergegeven. Enkel de effectief verschenen publicaties werden in dit
overzicht opgenomen.
Tabel 6b:
Aantal publicaties in 2011 erkend door het VABB-SHW per faculteit van de Groep
1), 2), 3)
Humane Wetenschappen (inclusief KULAK)
VABB-1 VABB-2 VABB-3 VABB-4 VABB-5
Faculteit Theologie en Religiewetenschappen 60 7 10 52 2
Hoger Instituut voor Wijsbegeerte 25 5 5 41 0
Bijzondere Faculteit Kerkelijk Recht 0 0 0 1 0
Faculteit Rechtsgeleerdheid 154 4 8 34 2
Faculteit Economie en Bedrijfswetensch. 18 1 0 15 2
Faculteit Sociale Wetenschappen 66 2 4 33 0
Faculteit Letteren 61 10 26 99 13
Faculteit Psychologie en Pedagogische Wet. 54 1 1 20 0
1) Bron: Lirias 29 maart 2013
2) Enkel de effectief verschenen publicaties werden in dit overzicht opgenomen.
3) gebruikte codes:
VABB-1 = artikelen in tijdschriften
VABB-2 =boeken als auteur
VABB-3 = boeken als editor
VABB-4 =artikelen of gedeelten in boeken
VABB-5 = artikelen in proceedings die geen themanummers van tijdschriften of geredigeerde boeken zijn
Onderzoek 66

Tabel 6c:
Aantal SCIE en SSCI/A&H publicaties per departement van de Groep Wetenschap &
Technologie (incl. KULAK) 1) 2011
Departement Aard- en omgevingswetenschappen 179
Departement Architectuur, stedenbouw en ruimtelijke ordening (ASRO) 14
Departement Biologie 204
Departement Biosystemen (BIOSYST) 132
Departement Burgerlijke bouwkunde 44
Departement Chemie 255
Departement Chemische ingenieurstechnieken 100
Departement Computerwetenschappen 91
Departement Elektrotechniek (ESAT) 343
Departement Metaalkunde en toegepaste materiaalkunde (MTM) 187
Departement Microbiële en moleculaire systemen (M²S) 251
Departement Natuurkunde en sterrenkunde 401
Departement Werktuigkunde 120
Departement Wiskunde 144
1) Bron: ECOOM-databank (ISI jaar 2011) en Lirias
Tabel 6d:
Aantal SCIE en SSCI/A&H publicaties per departement van de Groep Biomedische
Wetenschappen (incl. KULAK) 1)
2011
Departement Beeldvorming & Pathologie
Departement Bewegingswetenschappen
Departement Cardiovasculaire Wetenschappen
Departement Cellulaire en Moleculaire Geneeskunde
Departement Farmaceutische en Farmacologische Wetenschappen
Departement Klinische en Experimentele Geneeskunde
Departement Maatschappelijke Gezondheidszorg en Eerstelijnszorg
Departement Menselijke Erfelijkheid
Departement Microbiologie en Immunologie
Departement Mondgezondheidswetenschappen
Departement Neurowetenschappen
Departement Oncologie
Departement Ontwikkeling en Regeneratie
Departement Revalidatiewetenschappen
242
90
222
124
216
361
226
219
384
67
284
266
424
102
1) Bron: ECOOM-databank (ISI jaar 2011) en Lirias
Onderzoek 67

Onderzoek 68

PERSONEEL
1 Implementatie van het HR-masterplan
Reeds in 2011 was vanuit de Personeelsdienst de aanzet gegeven voor een nieuw omvattend HRmasterplan
voor de universiteit voor de periode 2011-2015. Uitgaande van een analyse van de
uitdagingen die zich stellen, werden acht actiegebieden aangegeven die in het personeelsbeleid van
de komende jaren centraal zullen staan. Het betreft:
1) internationalisering;
2) leiderschap;
3) rekrutering;
4) talentmanagement;
5) herdenken van de intermediaire structuren;
6) ontwikkelen van een performantiecultuur;
7) valorisatie van sociaal kapitaal;
8) integratie van de hogeschoolopleidingen.
Dit HR-masterplan werd goedgekeurd door de Academische Raad van 29 maart 2011.
Het Gemeenschappelijk Bureau nam een aantal elementen uit de actiegebieden van het HRmasterplan
op in zijn beleidsprioriteiten, met name: leiderschap, rekrutering, talentmanagement,
internationalisering en integratie.
Op het vlak van elk van deze beleidsdomeinen werden in 2012 reeds concrete initiatieven genomen.
Deze zullen in de desbetreffende onderdelen van dit verslag worden toegelicht.
In het kader van de door de minister van Onderwijs toegestane vereenvoudiging van het jaarverslag
worden geen personeelsstatistieken meer opgenomen in het jaarverslag, omdat deze gebundeld
worden aangeleverd en gepubliceerd door de VLIR. Voor de statistieken over 2011 en 2012,
zie: www.vlir.be, en vervolgens: documenten/rapporten en publicaties/personeelsstatistieken. De
statistieken van de vorige jaren kunnen worden opgevraagd bij de Personeelsdienst van de
KU Leuven.
2 Personeelsbeleid voor academisch personeel
2.1 Beleidsdoelen
2.1.1 Versterking internationale ZAP-rekrutering
In 2012 werden een aantal voorstellen uitgewerkt om de internationale rekrutering van ZAP te
stimuleren. Bedoeling is buitenlandse topkandidaten te bereiken, ze te bewegen voor de KU Leuven te
kiezen, hen vervolgens daar te houden en hen een optimale loopbaanontwikkeling te bieden. De
voorstellen werden goedgekeurd door de Academische Raad van 24 april 2012.
Ze betreffen onder meer de gerichte verspreiding van vacatures, communicatie naar de kandidaten na
het opmaken van de shortlist voor elke vacature, opstellen van termsheets, uitbouwen van een
'onthaalpakket' voor internationale nieuwkomers, inspanningen voor verhuis- en huisvestingsfaciliteiten,
opzetten van een internationale school en hulp bij de tewerkstelling van partners.
2.1.2 Emeritibeleid
De Programmawet van 28 december 2011 en het Onderwijsdecreet XXII hebben de wettelijke
regelingen in verband met emeritaat ingrijpend gewijzigd. De KU Leuven heeft beslist geen gebruik te
maken van de nieuwe wettelijk voorziene mogelijkheid tot verschuiven van de emeritaatsdatum naar
een latere datum dan 1 oktober na de 65 ste verjaardag, behalve voor een rector in functie voor zover
deze daardoor in aanmerking komt voor een tweede mandaatsperiode. De mogelijkheid van
bezoldiging van emeriti, na emeritaat op 65 jaar, wordt wel voorzien. Enerzijds voor onderwijstaken
(tot 70 jaar en ten laste van rekeneenheden), anderzijds voor verantwoordelijkheden in het kader van
extern gefinancierd onderzoek (geen vooropgestelde leeftijdsgrens, bezoldiging ten laste van de
betrokken onderzoeksmiddelen van tweede, derde en vierde geldstroom).
Personeel 69

2.2 Bevorderingspolitiek en selectiebeleid
De kwalitatieve criteria voor selectie en bevordering in het ZAP zijn in uitvoering van het
universiteitsdecreet van 1991 vastgelegd in het reglement van het academisch personeel. Het blijft
nuttig deze formele basistekst hier opnieuw in herinnering te brengen.
Om tot de onderscheiden graden van het zelfstandig academisch personeel te kunnen worden
benoemd of aangesteld, moet de betrokkene ten minste:
- voor docent: op grond van de voordien geleverde prestaties beantwoorden aan de redelijke
verwachting dat hij of zij degelijk wetenschappelijk onderzoek en onderwijs zal verrichten en
verstrekken;
- voor hoofddocent: bewezen hebben dat hij of zij degelijk wetenschappelijk onderzoek en onderwijs
verricht en verstrekt;
- voor hoogleraar: zich hebben ontwikkeld tot een meer dan gemiddeld creatief en productief
onderzoeker en tot een lesgever met didactische kwaliteiten en met een brede onderwijservaring;
- voor gewoon hoogleraar en buitengewoon hoogleraar: zich hebben ontwikkeld tot een uitstekend
onderzoeker die ruime erkenning geniet in het vakgebied en tot een lesgever met didactische
kwaliteiten en met een brede onderwijservaring, alsmede over leidinggevende kwaliteiten
beschikken.
Deze criteria moeten worden benaderd in samenhang met de minimale anciënniteitsvoorwaarden voor
zulke benoemingen of bevorderingen. Bevorderingen worden slechts toegekend ten vroegste drie jaar
na de aanstelling of benoeming in een bepaalde graad aan de KU Leuven of na een vorige
bevordering binnen de KU Leuven. Een bevordering kan niet gelijktijdig gebeuren met een benoeming
na een aanstelling van ten hoogste drie jaar met uitzicht op een vaste benoeming. Deze reglementaire
anciënniteitsvoorwaarden zijn enkel minimumtermijnen. Iedere graad in het voltijds en deeltijds
zelfstandig academisch personeel kan in principe een eindgraad zijn.
Aan de KU Leuven heerst de overtuiging dat bij een eerste benoeming in het ZAP de kwaliteit van het
gepresteerde onderzoekswerk centraal moet staan. Daarnaast spelen uiteraard ook didactische
aanleg, leidinggevende capaciteiten, aanleg tot samenwerking en persoonlijkheidskenmerken een rol.
Bij benoeming van ZAP-leden wordt gestreefd naar een evenwicht tussen enerzijds extern en
internationaal rekruteren en anderzijds het opnemen van getalenteerde jongeren uit eigen midden in
het ZAP-kader. Deze laatsten worden sterk gestimuleerd om bij het begin van hun loopbaan
bijkomende buitenlandse ervaring op te doen. Mede daartoe wordt er ook naar gestreefd om de
onderwijsbelasting van jonge ZAP-leden binnen de perken te houden.
Bij bevorderingen wordt uitgegaan van de kwaliteit van de aanvragen op het vlak van onderzoek,
onderwijs, dienstverlening en leiderschap. Afhankelijk van het wetenschapsgebied worden voor de
evaluatie van de onderzoeksactiviteiten de geëigende bibliometrische of andere instrumenten
gebruikt. Met betrekking tot onderwijs wordt uitdrukkelijke aandacht besteed aan de omvang van de
onderwijsopdracht en aan de aangetoonde kwaliteit van de uitvoering ervan. De gegevens van de
onderwijsevaluaties worden hierbij betrokken. Onder het luik 'dienstverlening' wordt aandacht besteed
aan zowel wetenschappelijke, maatschappelijke als interne dienstverlening. In 2012 werd een
omvattend schema van alle activiteiten die onder maatschappelijke en interne dienstverlening vallen
uitgewerkt en ter beschikking gesteld van de kandidaten voor bevordering. Ten slotte wordt bijzondere
aandacht besteed aan de leidinggevende capaciteiten die van de professoren verwacht worden.
2.3 Prestatiebeloning
In 2012 werd aan 41 personeelsleden een persoonlijke vergoeding voor prestaties van
wetenschappelijke dienstverlening toegekend. Dat gebeurde ook dit jaar grotendeels ten laste van de
saldi van projecten die gefinancierd worden door het bedrijfsleven. De beslissingen hieromtrent
worden genomen in het kader van KU Leuven Research & Development. Daarnaast werd aan 63
personen een vergoeding uitbetaald voor activiteiten van postacademische vorming.
In uitvoering van het Onderwijsdecreet VIII werden daarnaast vergoedingen toegekend aan 30 emeriti
jonger dan 65 jaar die nog taken van onderwijs en/of wetenschappelijk onderzoek verderzetten.
Personeel 70

2.4 Coryfeeëntoeslag
De KU Leuven heeft in 2012, zoals in het verleden, geen initiatieven genomen voor toekenning van de
zogenaamde coryfeeëntoeslag (artikel 100, 2e lid universiteitsdecreet) aan leden van het academisch
personeel.
2.5 Evaluatie van het academisch personeel
Voor toelichting over de reeds vroeger bestaande initiatieven inzake evaluatie van zowel onderwijs als
onderzoek wordt verwezen naar de betrokken gedeelten van het jaarverslag en naar punt 2.2
hierboven inzake de bevorderingspolitiek.
Intussen legt het Onderwijsdecreet X een periodieke evaluatie van alle AP-leden op, drie jaar na
aanstelling of benoeming of na elke bevordering en vervolgens ten minste om de vijf jaar. Het decreet
voorziet naast positieve evaluaties in twee mogelijke negatieve beoordelingen: ondermaats en
onvoldoende. Aan de KU Leuven worden binnen de positieve evaluaties geen verdere differentiaties
voorzien.
Voor assistenten, doctor-assistenten, praktijkassistenten, wetenschappelijk medewerkers en
doctoraatsbursalen werd door de KU Leuven geen nieuwe evaluatieprocedure opgezet, omdat het
reeds bestaande onderzoek voor de hernieuwing van hun aanstelling als evaluatie kan gelden.
In het academiejaar 2011-2012 moesten 443 ZAP-leden geëvalueerd worden. Het betrof:
- de leden van het ZAP die drie jaar voordien, dus per 1 oktober 2008, benoemd, aangesteld of
bevorderd werden. Het betrof hier 198 ZAP-leden;
- de ZAP-leden die geëvalueerd werden in 2006-2007 en die sindsdien niet meer geëvalueerd
werden. Ze moesten dit jaar in het kader van de gewone vijfjaarlijkse evaluatie opnieuw
geëvalueerd worden. Het ging om 229 ZAP-leden;
- de leden van het ZAP, die in 2011-2012 vervroegd geëvalueerd werden, hetzij omdat de algemene
evaluatiecommissies van de vorige jaren hun volgende evaluatie reeds voor dit jaar hadden
vastgelegd, hetzij omdat hun dossier door de betrokken vicerector werd toegevoegd aan de
evaluatieronde 2011-2012. Het ging hier om 16 vervroegde evaluaties.
Er werden in 2011-2012 bij 22 positieve evaluaties specifieke bemerkingen geformuleerd en tevens
werd bij een aantal van deze dossiers beslist tot een vervroegde nieuwe evaluatie.
2.6 Vorming van het academisch personeel
Hier moet enerzijds worden gewezen op de doctoraatsopleiding voor de assistenten, wetenschappelijk
medewerkers en doctoraatsbursalen en de docententraining voor ZAP-leden. Voor verdere toelichting
over deze punten wordt verwezen naar de betrokken gedeelten van het jaarverslag.
Anderzijds zijn de vormingsactiviteiten die georganiseerd worden vanuit de Personeelsdienst
eveneens gericht op leden van het academisch personeel. Zie in dit verband verder onder punt 4.
2.7 Samenwerkingsovereenkomsten met andere universiteiten en hogescholen
In 2012 waren er 69 uitwisselingsovereenkomsten van kracht met andere universiteiten of
hogescholen waarvan 19 met andere universiteiten en 50 met hogescholen.
Bij de overeenkomsten met andere universiteiten waren er 17 waarbij een personeelslid van de
KU Leuven elders een opdracht vervulde, en 2 waarbij vanuit de KU Leuven een beroep gedaan werd
op een personeelslid van een andere universiteit.
Van de 50 overeenkomsten met hogescholen waren er 26 waarbij een personeelslid van een
hogeschool een opdracht aan de KU Leuven opnam, en 24 in de andere richting.
2.8 Gemiddelde leeftijd bij promoties
De gemiddelde leeftijd bij promoties in de loop van 2012 wordt hieronder per graad weergegeven. Ter
Personeel 71

vergelijking wordt tussen haakjes de gemiddelde leeftijd bij promotie voor de vijf vorige jaren
weergegeven, respectievelijk 2011, 2010, 2009, 2008, 2007.
gewoon hoogleraar 48 (48, 48, 48, 47, 44)
buitengewoon hoogleraar 51 (53, 49, 48, 47, 48)
hoogleraar 42 (45, 42, 41, 42, 43)
deeltijds hoogleraar 47 (43, 46, 45, 48, 47)
hoofddocent 40 (38, 38, 37, 39, 38)
deeltijds hoofddocent 42 (45, 47, 42, 43, 40)
Over de jaren heen vertonen de cijfers echter geen uitgesproken tendensen, enkel beperkte
fluctuaties.
2.9 Personeelsverloop
In de tabel hieronder wordt het personeelsverloop weergegeven.
AAP-BAP-ZAP Pensioen Overlijden Einde
mandaat
Ontslag
wn (1)
Ontslag
wg (2)
Opzeg
onderling
overleg
Totaal
ZAP 44 31 7 82
AAP 1 124 34 159
BAP 5 3 1.191 3 1 183 1.386
Totaalresultaat 50 3 1.346 3 1 224 1.627
(1) ontslag door de werknemer
(2) ontslag door de werkgever
Het einde van een mandaat blijft zoals de vorige jaren de meest voorkomende reden van verloop. Dit
is vooral het geval bij het bijzonder academisch personeel waar de afloop van onderzoekscontracten
dikwijls leidt tot het einde van een mandaat.
2.10 Aantal personeelsleden met uitsluitend formele onderwijstaken
In 2012-2013 werden 19 nieuwe ZAP-leden aangesteld met uitsluitend een onderwijsopdracht,
waarvan de opdracht procentueel uitgedrukt is. Dit aantal is sterk verminderd, omdat ernaar gestreefd
wordt de ZAP-leden zoveel mogelijk te benoemen met een gecombineerde opdracht van onderwijs en
onderzoek, plus eventueel wetenschappelijke dienstverlening.
Op te merken valt dat vrijwel al deze aanstellingen met uitsluitend een formele onderwijsopdracht
gebeuren in de Faculteit Geneeskunde, doorgaans in combinatie met een voltijdse klinische opdracht
in de Universitaire Ziekenhuizen.
2.11 Aantal AP-leden per afstudeerinstelling
90% van de in 2012 tewerkgestelde AP-leden zijn afgestudeerd aan de eigen instelling, 9% aan een
andere Belgische universiteit en 1% aan een buitenlandse universiteit. Meer gedetailleerde informatie
is opgenomen in de hierna volgende tabel.
Totaal AAP BAP ZAP
KU Leuven 8.602 858 92,06% 6.608 92,33% 1.136 76,60%
België 888 71 7,62% 514 7,18% 303 20,43%
Buitenland 82 3 0,32% 35 0,49% 44 2,97%
Totaal 9.572 932 100,00% 7.157 100,00% 1.483 100,00%
Personeel 72

2.12 Overzicht van het aantal medewerkers met ervaring buiten de eigen instelling
Ruim 25% van de medewerkers tewerkgesteld in 2012 hebben werkervaring in een organisatie buiten
de KU Leuven. Voor het zelfstandig academisch personeel is dat 50%, voor het assisterend
academisch personeel 15% en voor het bijzonder academisch personeel eveneens 15%. Deze
percentages vertonen een stijgende tendens.
3 Personeelsbeleid voor ATP
3.1 Organisatieontwikkeling
Binnen de KU Leuven worden projecten uitgewerkt die tot doel hebben de missie en strategische
prioriteiten van verschillende eenheden en diensten in kaart te brengen en op basis hiervan de
organisatiestructuur uit te tekenen. De bijhorende functies worden eveneens beschreven en gewogen
volgens de Hay-methodiek. Dit schept duidelijkheid over de verantwoordelijkheden,
resultaatsgebieden en mogelijke verloning binnen elke functie en de relatie tot de
organisatiedoelstellingen. Daarnaast worden de diverse loopbaanmogelijkheden in de gehele
organisatie in kaart gebracht. De medewerkers worden via functiegesprekken,
functioneringsgesprekken en opleidingen in hun ontwikkeling en loopbaan begeleid.
3.2 Loopbaanontwikkeling en -begeleiding
De KU Leuven besteedt aandacht aan loopbaanontwikkeling en -begeleiding.
Sommige medewerkers nemen één bepaalde functie op binnen hun loopbaan en kunnen doorgroeien
naar een senior-niveau binnen deze functie. Andere medewerkers nemen gedurende hun loopbaan bij
de KU Leuven verschillende functies op. Soms gaat het om een horizontale overstap, waarbij de
nieuwe functie zich op hetzelfde niveau bevindt van de vorige functie; soms gaat het om een verticale
overstap, die gepaard gaat met een promotie.
Het opnemen van nieuwe verantwoordelijkheden en het verwerven van nieuwe vaardigheden
bevordert de ontwikkeling van de werknemer en de dynamiek van de organisatie. Verder komt dit ook
ten goede aan de 'employability' of tewerkstelbaarheid van de werknemers binnen de KU Leuven en
op de arbeidsmarkt.
Het doorstromen naar andere functies is afhankelijk van de beschikbare vacatures enerzijds en van
het profiel en de competenties van de medewerker anderzijds. Vacatures worden bekend gemaakt via
de jobsite, waar zowel interne als externe kandidaten op kunnen reageren.
3.3 Concrete implementatie van het project organisatie- en functiedesign
Het in 2002 uitgewerkte functieclassificatiesysteem voor het ATP wordt verder systematisch gebruikt
bij de aanwerving van nieuwe ATP-medewerkers en bij de behandeling van de
bevorderingsaanvragen binnen de jaarlijkse formatie.
In 2012 werd het project organisatie- en functiedesign (OFD) in verschillende eenheden binnen de
organisatie uitgerold of verder gefinaliseerd: Faculteit Sociale Wetenschappen, International Office,
Kadoc, Leuvens Universiteitsfonds (LUF), Dienst AVL, Departement Natuur- en Sterrenkunde, ILT,
Faculteit Geneeskunde, Personeelsdienst.
Volgende projecten werden in 2012 opgestart en zullen nog verder doorlopen in 2013:
Kinderdagverblijven en Corelab.
Een aantal projecten werden opnieuw bekeken en geüpdatet: Facilitaire Diensten, Stafdiensten
Algemeen Beheer, Dienst Communicatie, Middenkader LRD, Dienst Onderzoekscoördinatie (DOC).
De organisatiestructuur werd herbekeken en de functies werden ingepast in het bestaande raamwerk
van functiefamilies. Dit raamwerk wordt indien nodig verder uitgebreid en verfijnd. In 2012 werd de
relevantie en wenselijkheid van het creëren van een meer onderwijsgerichte ondersteunende
functiefamilie (bv. voor monitoren met een ATP-contract onbepaalde duur) verder onderzocht. Dit
Personeel 73

heeft geresulteerd in de opmaak van een nieuwe functiefamilie 'Onderwijsverzorgend'. Validering van
deze functiefamilie is voorzien in 2013.
3.4 Rekrutering, selectie, aanwerving en onthaal
De coördinatie van en de ondersteuning en adviesformulering bij het rekruteren, de selectie en de
aanwerving en het onthaal van nieuwe medewerkers blijft een belangrijke opdracht van de
Personeelsdienst.
De laatste jaren werd veel aandacht besteed aan het uitwerken van een rekruteringsbeleid. Ook in
2012 vertaalde zich dit in heel wat initiatieven om enerzijds de specifieke vacatures bekend te maken
via verschillende print- en onlinemedia en anderzijds om KU Leuven op de kaart te zetten als een
aantrekkelijke werkgever (Employer Branding). In 2012 behaalden we voor de tweede keer het label
Top Employer.
In 2012 merken we opnieuw een toename van het aantal vacatures ATP ten aanzien van 2011. We
tellen namelijk 398 vacatures in 2012, in 2011 telden we 362 ATP-vacatures. De vacatures situeren
zich voornamelijk binnen de functiedomeinen IT, techniek & engineering en administratie. De respons
is in 2012 opnieuw gestegen ten opzichte van 2011: deze vacatures leverden 9.863 sollicitaties op,
wat gemiddeld 25 reacties per vacature betekent.
Binnen het ATP werden 353 nieuwe medewerkers aangeworven. Het onthaal van een nieuwe
medewerker omvat nog steeds een kort individueel onthaalmoment op de Personeelsdienst, een
onthaalsessie en het onthaal op de dienst/afdeling zelf. In 2012 werden 1.256 nieuwe medewerkers
(ATP en AAP/BAP) ontvangen voor een individueel onthaalmoment, inclusief doctoraatsbursalen. De
maandelijkse informatieve onthaalsessie werd bijgewoond door 171 nieuwe ATP’ers.
4 Opleidingsaanbod en -beleid
In 2012 werd het opleidingsbeleid van de voorgaande jaren verder gezet. Zo werden in het open
aanbod aan opleidingen in leidinggevende, communicatieve en samenwerkingsvaardigheden 87
workshops en cursussen georganiseerd, met in totaal 1.092 deelnemers (ATP, A/BAP, ZAP).
Het accent in 2012 lag nog sterker dan in 2011 op het ontwikkelen van leiderschaps- en
peoplemanagementvaardigheden.
Het vierdaagse opleidingstraject voor leidinggevenden werd dit jaar 6 keer georganiseerd, zodat een
60-tal diensthoofden en teamleiders een basisopleiding in peoplemanagementvaardigheden kregen.
Ook in het aanbod aan leiderschapsopleidingen voor ZAP werden in 2012 verschillende initiatieven
georganiseerd.
Een driedaagse 'summer course' en 'winter course' 'coachend leidinggeven voor ZAP', specifiek
gericht op het ontwikkelen van peoplemanagementvaardigheden in een academische context, trok 18
deelnemers.
De nieuwe opleiding 'Bedrijfsvoering aan de KU Leuven' voor nieuwe decanen en
departementsvoorzitters werd ook in 2012 georganiseerd. Tijdens twee modules van twee dagen
komen alle beleidsdomeinen van de universiteit aan bod. In 2012 waren er 12 deelnemers voor deze
opleiding.
Een nieuw initiatief in het kader van leiderschapsontwikkeling is een opleiding voor academici en nietacademici
in een hogere beleidsfunctie over het samenwerken in een multi-stakeholderomgeving. De
eerste editie hiervan trok 8 deelnemers.
Voor de financiering van personeelsopleidingen blijft de subsidie van de Vlaamse regering in het kader
van het sectoraal vormingsfonds hoger onderwijs een substantiële steun. Verschillende van de
hierboven vermelde vormingsinitiatieven werden, in overleg met de Ondernemingsraad, financieel
mogelijk gemaakt door deze subsidie.
Personeel 74

Daarnaast maakte een nieuwe subsidie van de Vlaamse overheid in het kader van de omkadering van
jonge onderzoekers het mogelijk om het aanbod aan workshops in transferable skills voor doctorandi
en post-docs uit te breiden en te verbreden. In 2012 bereikten we 843 deelnemers in 62 workshops en
trainingen.
5 Integratie
In 2010 werd de principiële beslissing genomen om de academische opleidingen georganiseerd
binnen de hogescholen te integreren in de universiteiten.
Op 13 juli 2012 werd het decreet betreffende de integratie van de academische hogeschoolopleidingen
in de universiteiten goedgekeurd in het Vlaams parlement.
Tijdens de vergaderingen van de Commissie Personeel, samengesteld uit de
personeelsverantwoordelijken van de verschillende hogescholen van de Associatie KU Leuven,
werden in de loop van 2012 afspraken gemaakt rond de werkwijze voor het verzamelen van de
gegevens van de personeelsleden die verbonden zijn aan de academische opleidingen en dus op
1 oktober 2013 personeelslid zullen worden van de KU Leuven.
Nadat de krachtlijnen van het integratieproces duidelijk waren, werd onderzocht welke concrete
gevolgen dit had voor de individuele personeelsleden. Gezien op 1 februari 2013 het integratiekader
wordt vastgelegd, werd in kaart gebracht welke personeelsbeslissingen nodig zijn vóór de definitieve
vaststelling ervan.
Het Integratiedecreet laat toe dat de betaling van de salarissen van het personeel dat op 1 oktober
2013 overkomt naar de universiteit, nog verder door het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
zal gebeuren. In juni 2012 werd beslist deze uitbetalingen via de KU-Leuven-loonmotor te
organiseren.
Ten slotte werden de verschillende protocollen van de hogescholen in kaart gebracht, gebeurden
voorlopige kostprijssimulaties en werd een visie ontwikkeld rond de organisatie van de
ondersteunende diensten in de Kulloc’s (KU Leuven op locatie).
Personeel 75

Personeel 76

SOCIALE VOORZIENINGEN VOOR STUDENTEN
1 Voorwoord en financiële middelen
In 2013 treedt het nieuwe decreet op de Studentenvoorzieningen in werking. In dit decreet staat ingeschreven
dat er vanaf 2014 een extra middeleninput komt voor de universiteiten. Een groot deel van
deze extra middelen zal naar de KU Leuven gaan. In 2012 heeft de Raad voor Studentenvoorzieningen
zich beraden over welke nieuwe beleidsdomeinen met deze middelen zouden kunnen gefinancierd
worden en besloten om reeds in 2013 een aantal hiervan op te starten. De middelen hiervoor
zullen komen uit de bestemde fondsen Studentenvoorzieningen en zijn ingeschreven in de begroting
Studentenvoorzieningen 2013.
2012 was vooral een belangrijk jaar in voorbereiding op de integratie van de academiserende opleidingen
in de universiteit vanaf het academiejaar 2013-2014. De werkgroepen per werkveld die opgestart
werden in de loop van 2011 hebben naarstig verder gewerkt, zodanig dat er een duidelijk zicht
kwam op de dingen die nog geüniformiseerd dienen te worden voor de start van de integratie. Binnen
Studentenvoorzieningen wordt er voor geopteerd om de voorzieningen te laten organiseren door de
bestaande hogescholen en door overleg de essentiële voorzieningen op een voor alle KU Leuvenstudenten
gelijkwaardige wijze te organiseren.
Binnen de diensten van onderwijs en studenten werden een aantal reorganisaties doorgevoerd. Eén
van de bedoelingen hiervan is om de samenwerking tussen deze diensten beter te verankeren.
Binnen het strategisch plan én de aanpak rond de integratie van de academiserende opleidingen
wordt in de sociale sector extra aandacht besteed aan de verdere democratisering van het hoger onderwijs
en aan een betere participatie van verschillende kansengroepen. Hierbij hebben we zowel oog
voor de instroom als voor de doorstroom. Een deel van de nieuwe middelen zullen dan ook hiervoor
ingezet worden en tevens kunnen we ook blijven rekenen op middelen uit het Aanmoedigingsfonds.
De Raad voor Studentenvoorzieningen, samengesteld uit studenten, personeelsleden en academici,
wordt voorgezeten door de vicerector Studentenbeleid en waakt over de realisering van deze doelstellingen.
Vanaf september werd de raad, conform aan het nieuwe decreet, bilateraal samengesteld, nl.
de helft studenten en de helft aangesteld door de instelling. De raad neemt initiatieven op de werkterreinen
voeding, huisvesting, mobiliteitsadvies, psycho-medisch-sociale begeleiding en studentenleven.
Zij beschikte daarvoor in 2012 over een budget van 18.877.044 euro, waarvan 8.555.893 euro
toelagen (rechtstreeks van de overheid en vanuit de inschrijvingsgelden) en 10.321.111 euro andere
inkomsten.
De exploitatie 2012 van Studentenvoorzieningen werd afgesloten met een positief resultaat van
339.208 euro. De totale kosten stegen ten opzichte van 2011 met 11,99% naar 18.537.797 euro. De
kosten van het administratieve personeel stegen ten opzichte van 2011 met 8,72% tot 6.031.178 euro.
De opbrengsten stegen met 10,98% naar 18.877.004 euro.
De inspanningen die de sector levert voor de democratisering van het hoger onderwijs en het invullen
van de nodige randvoorwaarden hiertoe zijn in principe en voor de meeste werkterreinen ook letterlijk
gelijkaardig voor hogeschool- en universiteitsstudenten uit de Leuvense regio. Voor de werkvelden
voeding, privé-huisvesting, psycho-medische en sociaal-juridische diensten geldt een raamovereenkomst
afgesloten met de v.z.w.’s voor sociale voorzieningen van de Katholieke Hogeschool Leuven,
de Groep T Hogeschool en het LUCA Campus Lemmensinstituut en Vlerick. In ruil betalen de hogescholen
hiervoor een gedeelte van hun sociale toelagen (in totaal 714.206 euro).
2 Dienst Studentenhuisvesting
De Dienst Studentenhuisvesting omvat de exploitatie van een aantal eigen studentenresidenties,
dienstverlening aan studenten en private kotbazen, de exploitatie van het interculturele
ontmoetingscentrum Pangaea en een aantal specifieke acties naar studenten betreffende
duurzaamheid.
De universele doelstelling is het streven naar een kwalitatief goede huisvesting voor iedereen tegen
een aanvaardbare prijs. De selectieve doelstelling bestaat in het leveren van inspanningen naar
Sociale voorzieningen voor studenten 77

specifieke doelgroepen (bv. minvermogenden, studenten met een functiebeperking, buitenlandse
studenten, …).
2.1 Studentenresidenties
2.1.1 Capaciteit
In december 2012 had Studentenvoorzieningen 28 residenties in eigen beheer, met 3.652 'bedden' 1 .
Deze bedden zijn verdeeld over 3.216 kamers, 33 dubbele kamers, 141 studio’s, 109 appartementen,
3 gezinswoningen en 101 logeerkamers.
Het grootste deel van de bedden in de kamers en dubbele kamers, met uitzondering van die in de
logeerkamers, zijn betoelaagd via subsidies van de Vlaamse overheid, KU Leuven en
Studentenservice KHLeuven. Residentiebeheer verhuurt deze tegen verminderde prijzen aan
specifieke doelgroepen. De andere bedden verhuren we aan niet-gesubsidieerde prijs.
In het verleden beheerde Studentenvoorzieningen zowel gesubsidieerde, als niet-gesubsidieerde
residenties. Bij de start van academiejaar 2011-2012 zijn we gestart met de afbouw van dit
onderscheid. Ondertussen kunnen we in alle residenties van Studentenvoorzieningen gesubsidieerde
huisvesting aanbieden. Nieuwe toelatings- en toekenningsvoorwaarden bepalen of een kandidaatbewoner
toegang krijgt tot huisvesting binnen een residentie van Studentenvoorzieningen en of deze
daar dan recht heeft op een gesubsidieerde huurprijs. Het overgrote gedeelte van de kamers verhuren
we aan een gesubsidieerde prijs.
2.1.2 Huurprijzen
In 2011-2012 rekende Residentiebeheer voor bedden in de gesubsidieerde kamers een gemiddelde
huurprijs van 165 euro aan; in 2012-2013 bedraagt die gemiddelde huurprijs 170 euro. In 2011-2012
varieerde de gesubsidieerde huurprijs tussen 100 en 238 euro, in 2012-2013 varieert de
gesubsidieerde huurprijs tussen 102 en 260 euro – telkens voor een huurperiode van 10 maanden.
Die gesubsidieerde huurprijs is niet afhankelijk van de kamer, maar wordt berekend op basis van het
gezinsinkomen en het aantal personen ten laste van het gezinshoofd.
Voor de niet-gesubsidieerde kamers hanteren we gestandaardiseerde huurprijzen: 275 voor een
gewone kamer, 325 voor een kamer in een nieuwe of gerenoveerde residentie met meer comfort.
2.1.3 Bezettingsgraad
Een bezettingsgraad van 100% is niet haalbaar, zeker omdat we permanent een zestigtal kamers als
logeerkamers inzetten voor verhuring voor korte termijnen. We streven daarom naar een jaarlijkse
gemiddelde bezettingsgraad van 97%.
Het wordt echter almaar moeilijker om zelfs die 97% te realiseren. Steeds meer Belgische studenten
verlaten hun kamer voor een tijdje in de loop van het jaar, meestal omdat ze op Erasmus of op stage
gaan. De vervanging van die Belgische studenten door buitenlandse studenten die naar Leuven
komen, resulteert in hiaten in de bezetting van heel wat kamers. Daarnaast voorzien we ook steeds
meer huisvestingsmogelijkheden voor buitenlandse studenten die voor een beperkte periode naar
Leuven komen (twee tot vier maanden), wat natuurlijk in een lagere bezettingsgraad resulteert.
De gemiddelde bezettingsgraad voor 2012 bedroeg toch nog 95,4%. Die lage bezettingsgraad is
mede veroorzaakt door de specifieke ontwikkelingen in het kamerbestand van Residentiebeheer. Zo
bleek dat residentie Guido Gezelle onverwacht nog eens een extra academiejaar open zou kunnen
blijven. We hebben ervoor geopteerd om de vrijgekomen kamers in te zetten voor de huisvesting van
kortverblijvende buitenlandse studenten.
1 Onder 'een bed' verstaan we de mogelijkheid om een student of onderzoeker te huisvesten. Een dubbele kamer beschouwen
we als twee bedden omdat we daar in principe twee studenten of onderzoekers huisvesten. Een tweeslaapkamerappartement
beschouwen we daarentegen als één bed, omdat het zeer waarschijnlijk is dat we daar één student of onderzoeker met zijn of
haar gezin huisvesten.
Sociale voorzieningen voor studenten 78

Meer algemeen stellen we vast dat de vraag naar betoelaagde kamers ook in 2012 is blijven stijgen
en dat het aandeel aanvragen vanuit gezinnen met lagere inkomens blijft toenemen.
2.1.4 Omkadering
In 2012 waren er 195 studenten actief in omkadering. Omkadering is georganiseerd in 10 van de 28
gesubsidieerde residenties van Studentenvoorzieningen en voorziet aangepaste huisvesting aan
studenten met een motorische, visuele of auditieve functiebeperking of met een chronische ziekte.
Daarnaast biedt omkadering deze studenten een systeem van dagelijkse assistentie en permanentie
door een groep medestudenten die samen met hen op kot zitten.
2.1.5 Aandachtspunten voor het beleid
De voorbije jaren is er heel wat aandacht uitgegaan naar een uitbreiding van het kamerbestand. In
2012 opende residentie Wisteria haar deuren (met 99 kamers, 80 studio’s en 18 appartementen).
De vraag naar huisvesting zal waarschijnlijk blijven groeien door de toename van het aantal Belgische
en vooral buitenlandse studenten. Daarnaast zal ook de vraag naar meer flexibiliteit in de huisvesting
toenemen, met vooral vragen naar huisvesting voor kortere, onregelmatige periodes. De nieuwe
toelatings- en toekenningsvoorwaarden zullen ons hiervoor meer bewegingsvrijheid geven.
Verder blijven we zien dat een groeiende groep studenten het moeilijk heeft om huisvesting te vinden
op de private kamermarkt. Gezien de krappe kamermarkt zullen de prijzen hoog blijven of zelfs
stijgen, waardoor heel wat studenten met minder financiële middelen het moeilijk hebben. Het betreft
zeker niet enkel beursstudenten; ook heel wat net-niet-beursstudenten hebben het moeilijk en
bovendien 'missen' zij een studiebeurs. Het gaat o.a. om studenten uit gezinnen met een laag
inkomen of in scheidingsperikelen, om buitenlandse gasten uit ontwikkelingslanden en studenten die
een goede woonstructuur en -cultuur nodig hebben om behoorlijk te kunnen functioneren.
2.2 De Huisvestingsdienst
2.2.1 Registratiegegevens consultaties
2010 2011 2012
Aantal consultaties 12.986 14.650 15.488
Studenten 9.280 71% 10.108 69% 11.191 72%
Verhuurders 3.401 26% 4.258 29% 4.297 28%
Anderen 305 2% 293 2%
- 780 consultaties/mails van KHLeuvenstudenten (= 7% van het aantal studenten, een stijging van
73 consultaties t.o.v. 2011);
- 224 consultaties/mails van Groep T-studenten (= 2% van het aantal studenten, een stijging van 9
consultaties t.o.v. 2011);
- 84 consultaties/mails van Campus Lemmensinstituut (= 0,75% van het aantal studenten, een stijging
van 4 consultaties t.o.v. 2011).
2.2.2 Registratiegegevens Kotwijs
2010 2011 2012
Aantal zoekopdrachten 317.006 342.850
Aantal gebruikers 36.191 36.134 109.212
Zoekopdrachten/gebruiker 8,76 9,49
In 2012 werd Kotwijs volledig vernieuwd waardoor de telling van het aantal bezoekers anders verloopt.
De vorige jaren werden het aantal unieke gebruikers geteld aan de hand van hun registratie;
vanaf 2012 wordt het aantal bezoeken aan de website geteld. Dit betekent uiteraard dat eenzelfde
bezoeker op verschillende tijdstippen Kotwijs kan bezoeken. In 2012 werden 109.212 bezoeken geregistreerd
met een piek in juni van 24.658 bezoeken. Gemiddeld duurt één Kotwijs-bezoek 10 minuten.
Sociale voorzieningen voor studenten 79

Uit het profiel van de bezoekers halen we dat 59% van hen uit België afkomstig is en 41% uit het buitenland
(waarvan de koplopers Nederland met 10% en V.S. met 9% zijn).
2.2.3 Bezoekdagen voor studentenresidenties 21/4, 28/4 en 05/5 2012
Er kwamen 3.946 bezoekers langs in de auditoria Jean Monnet en Max Weber voor de infosessies over
de huisvestingsmogelijkheden in residenties in Leuven. Dat waren 333 bezoekers meer dan het jaar
voordien.
Wonen in een residentie blijft dus populair. Steeds meer studenten die graag in een residentie op kot
gaan, moeten teleurgesteld worden, omdat het aanbod veel te klein is om aan de vraag te voldoen.
Naast KU Leuven-studenten kunnen ook KHLeuven-studenten een gesubsidieerde kamer aanvragen in
6 gesubsidieerde residenties van de KU Leuven.
Een aanvraag voor een kamer in een niet-gesubsidieerde residentie van de KU Leuven waar men geen
engagement van de bewoners verwacht, moet online gedaan worden. Die kamers worden via loting toegekend.
In de residenties met engagement worden de kamers toegekend o.b.v. een motivatiebrief en/of
een persoonlijk gesprek. De private residenties werken met wachtlijsten.
In private en niet-gesubsidieerde residenties kunnen zowel hogeschoolstudenten van KHLeuven,
Groep T en Campus Lemmensinstituut, als KU Leuven-studenten terecht.
2.2.4 Kamermarkt
2012 was opnieuw een moeilijk jaar om vooral internationale studenten aan goede en betaalbare
huisvesting te helpen. Zowel bij de start van het tweede semester (januari/februari 2012) als in de
zomer (augustus) heeft de Huisvestingsdienst voor hen een wachtlijst moeten aanleggen omdat het
aanbod op die momenten zeer beperkt en erg duur was. De kamers die vrijkwamen in de universitaire
residenties werden door de Huisvestingsdienst toegewezen i.f.v. het beschikbare budget, de nationaliteit
van de student en de gevraagde huurperiode. Voor de anderen werd een oplossing gezocht in de
privé.
In januari 2012 noteerde de dienst 178 internationale studenten op de wachtlijst voor het tweede semester
waarvan er 109 op een universitaire residentie een kamer kregen.
Op 13 augustus 2012 werd een wachtlijst aangelegd voor 168 internationale studenten die op zoek
waren naar huisvesting voor het eerste semester of voor een kortere periode. 124 studenten konden
een kamer in een residentie krijgen; 44 huurden in de privé.
Op 10 september startte de Huisvestingsdienst een wachtlijst met 25 internationale studenten die voor
een gans academiejaar onderdak zochten. 17 van hen kregen een kamer in een residentie terwijl de
rest alsnog in de privé terecht kon.
Het probleem van guesthousing stelde zich in september 2012 minder dan de voorbije jaren, omdat er
in de residentie Guido Gezelle tijdelijk (midden augustus-midden oktober) 40 gastenkamers werden
verhuurd. Deze kamers waren gedurende deze ganse periode steeds volzet. De extra guesthousing
bleek niet alleen nodig, maar zorgde ook voor een betere opvang van de internationale studenten.
2.2.5 Contractstudie
2010 2011 2012
10-maandencontracten
Gebruik 43% 36% 33%
Gemiddelde huurprijs/jaar kamer basiscomfort 2.730 euro 2.810 euro 3.010 euro
Gemiddelde huurprijs/jaar kamer extra comfort 3.250 euro 3.210 euro 3.350 euro
12-maandencontracten
Gebruik 45% 55% 58%
Gemiddelde huurprijs/jaar kamer basiscomfort 3.756 euro 3.770 euro 4.188 euro
Gemiddelde huurprijs/jaar kamer extra comfort 4.500 euro 4.410 euro 4.908 euro
Sociale voorzieningen voor studenten 80

Gebruik van modelcontracten bij private verhuur 42% 35% 34%
We zien opnieuw een stijging van het aandeel 12-maandencontracten alsook van de huurprijs binnen
deze contracten wat duidt op een gevoelige stijging van de kamerprijs de afgelopen jaren.
Het gebruik van het modelcontract dat door de Huisvestingsdienst ter beschikking wordt gesteld,
stagneert.
2.3 Duurzaamheid
De adviseurs voor wooncultuur, milieu en mobiliteit ontsluiten informatie over hun thema’s aan alle
Leuvense studenten in het Nederlands en het Engels. Relevante informatie bezorgen de adviseurs
ook aan betrokken collega’s. We vermelden de nieuwe en belangrijkste acties:
2.3.1 Wooncultuur
De werking van de kotcoach is verder op gang gekomen. In het kader hiervan werden
4 kookworkshops gegeven, preventieve coachings en interventies in zowel private koten als in
residenties en een infosessie aan kotbazen. In 2013 zullen studenten op het aanbod van de kotcoach
beroep kunnen doen via LOKO International. Ter ondersteuning werd in het kader van de kotcoach
een reeks sensibiliserende cartoons ontworpen en aangeboden aan kotbazen. Hiervan werden 5.000
exemplaren aangevraagd en uitgedeeld, zowel in de eigen residenties als op de privémarkt.
In februari en september speechen de adviseurs voor de nieuwe buitenlandse studenten over Living in
Leuven op de Orientation Days. Op de aansluitende infofairs wordt geïnformeerd over wooncultuur,
afval, energie en mobiliteit.
2.3.2 Mobiliteit
De adviseurs maken deel uit van de werkgroep fiets, dewelke input moet leveren voor de nieuwe beleidsnota
van de stad Leuven en participeren in de Associatiewerkgroep Mobiliteit in het kader van de
Integratie.
De Leuvense fietsschool werd in 2012 opgericht. De adviseurs ondersteunden mee de opstart, volgden
een train-de-trainer-cursus en begeleidden vervolgens mee enkele groepen in de eerste Module.
De voorbereidingen van het Mobiliteitsonderzoek werden in 2012 opgestart. De bevraging wordt in het
voorjaar van 2013 afgenomen.
2.3.3 Milieu
De adviseurs organiseren een jaarlijkse bijeenkomst met de Reinigingsdienst over studentenafval en
sluikstort. Voordien vond deze enkel ad-hoc plaats.
Ook de 'groentetas' loopt dit jaar weer vlot op 7 plaatsen in Leuven: Natuur en Sterrenkunde, Alma 2,
Alma 3, Lemmensinstituut, Gasthuisberg, ECHO en Letteren. Om de groentetas te promoten
verdeelden we opnieuw affiches en plaatsten we een 8-tal advertenties in Veto. De facebookpagina
van de groentetas kent een sterk stijgend bereik en wordt zowel in het Nederlands als Engels
aangeboden.
De adviseurs zetelen in de werkgroep 'duurzame KU Leuven', maken deel uit van de Metaforumstuurgroep
en werkgroepen KU Leuven Klimaatneutraal en nemen deel aan de thematische cellen
van Leuven Klimaatneutraal.
2.4 Pangaea
Pangaea is een dynamische ontmoetingsplaats voor internationale en Belgische studenten, waar
'intercultureel' geen hol adjectief is. Naast een bar, die in de namiddag door vrijwilligers en ‘s avonds
door jobstudenten wordt bemand, heeft Pangaea heel wat activiteiten en events te bieden. Zowel
Sociale voorzieningen voor studenten 81

uitstappen, conversatiegroepen in 5 verschillende talen, buitenlandse films, culturele presentaties,
debatavonden, lezingen als landspecifieke thema-avonden. Iedereen is welkom om in de lounge te
genieten van de warme en informele sfeer die Pangaea typeert. De studenten kunnen in Pangaea
buitenlandse kranten lezen, één van de gezelschapsspelen gebruiken of een partijtje pingpong
spelen. Pangaea beschikt ook over een rustige ruimte waar men in groepsverband of individueel kan
studeren. In het kantoor heerst een lage-drempel-filosofie, men kan er terecht voor alle soorten
vragen, initiatieven, plannen, voorstellen, problemen en noden maar ook voor bemiddeling bij
(interculturele) conflicten en gewoon voor een soms levensnoodzakelijke babbel.
In 2012 telde Pangaea 1.833 leden verdeeld over 107 nationaliteiten.
3 Voedingssector: universiteitsrestaurants Alma
Kerncijfers:
- totale omzet: 16.346.507 euro (inclusief subsidies);
- maaltijden: 1.837.196 maaltijden;
- aantal zitplaatsen in de studentenrestaurants: 4.051, in cafetaria’s: 580;
- gemiddelde prijs van een warme maaltijd in Leuven: 3,71 euro.
3.1 Berekeningswijze van de prijs van een warme maaltijd
De prijscategorieën en gemiddelde maaltijdprijs worden door de Raad van Beheer op advies van de
stuurgroep Alma vastgelegd. De aangeboden maaltijden worden over deze prijscategorieën gespreid
zodat in 2012 een gemiddelde maaltijdprijs bereikt werd van 3,32 euro inclusief de broodmaaltijden en
van 3,71 euro voor enkel de warme maaltijden. Alma garandeert dat er in elk restaurant op elk moment
een volwaardige warme schotel wordt aangeboden aan de laagste prijs (2,90 euro). In de grote
restaurants wordt er tijdens de lesweken steeds één vegetarische schotel aangeboden. Op donderdag
is er ook een tweede vegetarische schotel in Alma 2. Alma voerde zoals elk jaar in september 2012
een indexatie door (zie tabel).
Tabel: prijs per prijscategorie + procentueel verkocht aantal maaltijden in de categorie (in Leuven).
Laagste categorie = broodmaaltijden.
Prijs-categ euro %
2010
Links: t.e.m. 21.09.10
Rechts: vanaf 22.09.10
Prijs-categ euro %
2011
Links: t.e.m. 21.09.11
Rechts: vanaf 22.09.11
Prijs-categ euro %
2012
Links: t.e.m. 21.09.12
Rechts: vanaf 22.09.12
2,10 2,20 29,7 2,20 2,30 30,3 2,30 2,50 31,8
2,60 2,60 21,1 2,60 2,70 21,7 2,70 2,90 22,6
3,10 3,10 5,1 3,10 3,20 5,2 3,20 3,40 5,1
3,40 3,50 12,5 3,50 3,60 12,2 3,60 3,80 11,9
4,10 4,10 6,6 4,10 4,20 7,2 4,20 4,40 6,9
4,60 4,60 13,9 4,60 4,70 13,1 4,70 4,90 12,9
4,90 5,00 11,2 5,00 5,10 10,3 5,10 5,30 8,8
Sociale voorzieningen voor studenten 82

De gemiddelde verkoopprijs van alle verkochte maaltijden in 2012 (inclusief broodmaaltijden) (zie
tabel hieronder) steeg met 0,1 euro. Deze stijging is het gevolg van de indexatie van september 2012.
Gemiddelde prijs 2010 met broodmaaltijden 3,19 euro
zonder broodmaaltijden
3,56 euro
Gemiddelde prijs 2011 met broodmaaltijden 3,24 euro
zonder broodmaaltijden
3,61 euro
Gemiddelde prijs 2012 met broodmaaltijden 3,32 euro
zonder broodmaaltijden
3,71 euro
Aantal verbruikte maaltijden per maand (alle verkooppunten van Alma) (2012)
Januari 134.555
Februari 165.028
Maart 241.602
April 143.445
Mei 169.241
Juni 117.285
Juli 48.264
Augustus 61.571
September 145.228
Oktober 256.314
November 207.756
December 146.907
3.2 Beleid
Alma voerde in september 2012 een prijsstijging van meer dan 5% door. Alma had geen andere keuze
gezien de door de overheid aan Alma uitgekeerde subsidies de kostprijsstijgingen niet volgen en
gezien de inkomsten uit nevenactiviteiten (zoals event-catering) sterk onder druk staan.
In september 2012 startte Alma de uitbating van de 5 restaurants van de KH Limburg. Na Thomas
More Mechelen is de KH Limburg de tweede hogeschool van de Associatie KU Leuven die gebruik
maakt van de diensten van Alma.
4 Studentenadviesdiensten
4.1 Sociale Dienst
4.1.1 Algemene dienstverlening
De Sociale Dienst is een eerstelijnsdienst voor studenten van de KU Leuven en de hogescholen
waarmee raamakkoorden zijn afgesloten betreffende de sociale voorzieningen.
In het academiejaar 2011-2012 waren er 8.920 consultaties van Belgische en internationale studenten
van de KU Leuven en van de Leuvense hogescholen. Tijdens de consultaties werden er 12.976
vragen gesteld.
De meeste vragen hadden te maken met de financiering van de studies. In 3.792 gevallen werd er info
gevraagd over de voorwaarden om recht te hebben op een studietoelage van de Vlaamse
Sociale voorzieningen voor studenten 83

Gemeenschap of werd de Sociale Dienst gevraagd om de studietoelage te berekenen. De Sociale
Dienst bemiddelde in 196 dossiers met de Afdeling Studietoelagen naar aanleiding van een onjuiste
berekening van de studietoelage. Over het studiegeld werden 2.143 vragen gesteld, voornamelijk over
het al dan niet gerechtigd zijn op het beurstarief en over de mogelijkheid om een tussenkomst te
krijgen voor de betaling van het studiegeld. Er waren ook 2.490 vragen over de studiefinanciering
(voorschotten, toelagen, leningen) van de Sociale Dienst zelf (studenten KU Leuven) of van de
v.z.w. Studentenservice KHLeuven (studenten KHLeuven) en 220 vragen over financiële
tussenkomsten vanwege andere instanties (bv. studiefinanciering uit Nederland, Dillemansbeurs,
provinciale beurzen).
De Sociale Dienst kreeg opnieuw veel vragen over de mogelijkheden om een kamer te huren aan een
betaalbare prijs. Deze vragen worden het hele jaar door gesteld, maar voornamelijk tijdens de
bezoekdagen van de residenties, georganiseerd voor toekomstige studenten. In 1.017 gevallen werd
de Sociale Dienst geconsulteerd over de toelatingsvoorwaarden voor de residenties of voor het
berekenen van de huurprijs in een gesubsidieerde residentie.
Ook voor vragen over hun sociaal-juridisch statuut kloppen studenten vaak aan bij de Sociale Dienst.
Zo waren er 514 vragen over kinderbijslag, 296 vragen over fiscaliteit (ten laste blijven van de ouders,
gevolgen studentenarbeid, …), 191 vragen over het sociaal statuut in het algemeen, 134 vragen over
de rechten in de ziekteverzekering, 133 vragen over de gevolgen voor het sociaal statuut in geval van
heroriënteren of stopzetten van de studies, 110 vragen over het recht op leefloon, 86 over de
verzekering burgerlijke aansprakelijkheid, 82 over het statuut van de schoolverlater, 68 over
samenwonen, huwelijk en domicilie, 60 over studeren tijdens de beroepsinschakelingstijd of als
uitkeringsgerechtigde werkloze, 50 over de onderhoudsplicht van de ouders en 43 over
consumentenproblemen.
Er waren ook 222 consultaties voor psycho-sociale problemen en 82 consultaties voor conflicten thuis.
4.1.2 Studiefinanciering aan studenten van de KU Leuven
De Sociale Dienst gaf 793 financiële tussenkomsten aan Belgische studenten en aan studenten die
met Belgen worden gelijkgesteld:
- 325 toelagen voor een totaal bedrag van 182.551 euro;
- 48 toelagen voor psycho-medische kosten voor een totaal bedrag van 5.506 euro;
- 78 leningen lange termijn voor een totaal bedrag van 94.272 euro;
- 21 leningen korte termijn voor een totaal bedrag van 13.621 euro;
- 321 voorschotten op de studietoelage van de Vlaamse Gemeenschap voor een totaal bedrag van
284.486 euro.
47 studenten kregen een verminderde therapieprijs op het Psychotherapeutisch Centrum. Zij volgden
in totaal 553 individuele therapiegesprekken bij een psycholoog aan een verminderd tarief. De Sociale
Dienst betaalde voor deze studenten 4.977 euro aan het Psychotherapeutisch Centrum.
19 studenten kregen jobprioriteit, van wie 14 Belgische studenten en 5 studenten die met Belgen
worden gelijkgesteld.
Het Comité Studiefinanciering heeft 38 financiële tussenkomsten verleend aan internationale
studenten van de KU Leuven:
- 5 toelagen voor een totaal bedrag van 1.589 euro;
- 15 toelagen voor psycho-medische kosten voor een totaal bedrag van 1.479 euro;
- 18 leningen korte termijn voor een totaal bedrag van 9.288 euro.
8 studenten kregen jobprioriteit.
4.2 Juridische Dienst Studenten
De juridisch adviseur studenten geeft juridisch advies aan studenten van de KU Leuven en van de
hogescholen waarmee raamakkoorden zijn afgesloten betreffende de sociale voorzieningen.
De adviseur kan worden geconsulteerd na afspraak, via mail of na doorverwijzing door een andere
dienst binnen Studentenvoorzieningen. Er wordt gespecialiseerd advies verstrekt, voornamelijk over
het sociaal-juridisch statuut van de student, stages en gerechtsprocedures. Dit jaar waren er
1.150 consulten.
Sociale voorzieningen voor studenten 84

4.3 Jobdienst
De Jobdienst is een expertisecentrum op het gebied van studentenarbeid en biedt dienstverlening aan
voor jobstudenten en werkgevers. Binnen de KU Leuven fungeert de dienst als centraal aanspreekpunt
voor alles wat studentenarbeid, gepresteerd binnen de eigen instelling, aanbelangt.
4.3.1. Advies en kosteloze arbeidsbemiddeling met betrekking tot studentenarbeid
De Jobdienst biedt een professionele service betreffende arbeidsbemiddeling voor studentenarbeid,
zowel voor de universiteit als voor de hogescholen waarmee raamakkoorden werden afgesloten. Bijkomend
krijgen bijzondere doelgroepen zorg op maat. Elke student kan rekenen op een actieve jobbemiddeling,
voor studenten met bijzondere noden is een intensievere jobbegeleiding voorzien. Via de
volledig tweetalig (NL/E) opgebouwde Databank Studentenjobs biedt de dienst een ruim, gevarieerd
en gecontroleerd aanbod van jobs aan die enkel toegankelijk zijn voor de Leuvense hogeronderwijsstudent.
Jobbemiddeling vormt de eerste pijler in de dienstverlening.
7.754 studenten schreven zich in op de Jobdienst op zoek naar een studentenjob en consulteerden
samen de Databank Studentenjobs 66.900 keer. 2.117 studenten vervolledigden hun individuele fiche
in deze databank. De hierin opgegeven jobinteresse, beschikbaarheid en ervaring wordt gebruikt bij
gerichte selecties door de Jobdienst of rechtstreeks door de werkgevers.
Er registreerden zich 282 nieuwe werkgevers, hiermee zijn er nu in totaal 5.242 werkgevers opgenomen
in de Databank Studentenjobs: 2.487 bedrijven, 625 KU Leuven-opdrachtgevers en
2.174 particulieren. Van de totale groep boden dit jaar 691 werkgevers samen 1.206 jobs aan, waarvoor
3.623 studenten werden gezocht.
De tweede pijler in de dienstverlening van de Jobdienst wordt gevormd door de adviesverlening over
het sociaal-juridisch kader van de jobstudent en studentenarbeid. Hiertoe wordt de website van de
Jobdienst permanent geactualiseerd en uitgebreid. Veel aandacht ging dit jaar naar de informatie met
betrekking tot de nieuwe wetgeving op studentenarbeid. Deze website telde dit jaar 47.421 unieke
bezoeken. 6.274 hiervan vonden hun weg naar het Engelstalig equivalent van de website die ook dit
jaar werd uitgebreid.
Door deze informatie vrij aan te bieden via een website kunnen ook toekomstige studenten al beroep
doen op de dienstverlening van de Jobdienst. Het Engelstalige aanbod speelt in op de groeiende internationalisering
van het onderwijs. Veel studenten en werkgevers met bijkomende specifieke vragen
winnen nadien nog persoonlijk advies in. Er werden in totaal 2.214 1-tot-1-contacten genoteerd (via
mail, telefoon of persoonlijk contact tijdens het spreekuur of na afspraak): 1.307 bij studenten, 907 bij
werkgevers. Aanvullend werd de Jobdienst 196 keer geconsulteerd door een 'dienst', vaak met een
meer complexe problematiek en niet onmiddellijk te linken aan één student of één werkgever.
4.3.2. Studententewerkstelling binnen de KU Leuven
De Jobdienst staat in voor het totale dossierbeheer, inclusief de loonberekening, van alle studentenarbeid
gepresteerd aan de KU Leuven. De Cel Jobadministratie heeft als kerntaak te zorgen voor de
volledige en tijdige dossierverwerking van alle overeenkomsten voor de tewerkstelling van jobstudenten.
Men verwerkt er secuur de gegevens die dienen als basis voor Dimona- en DMFA-aangifte, de
maandelijkse loonberekening en voor alle andere werkgeversverplichtingen die uit deze tewerkstelling
volgen. Vanuit deze cel wordt tevens de expertise geleverd voor onder meer de ontwikkelingen in SAP
gerelateerd aan studentenarbeid. Dit academiejaar is hiervoor ten minste 0,5 VTE ingezet om samen
met de Personeelsdienst en de IT-medewerkers de nieuwe wetgeving op studentenarbeid te implementeren
in SAP zonder de bestaande mogelijkheden aan de KU Leuven m.b.t. flexibele arbeid voor
jobstudenten te verliezen. Deze samenwerking resulteerde tevens in een vernieuwde procedure voor
het inschakelen van jobstudenten aan de KU Leuven.
Binnen de KU Leuven werden 189.915 werkuren gepresteerd door 1.200 verschillende jobstudenten,
voor een kostprijs van 2.185.729 euro. Dit arbeidsvolume is vergelijkbaar met het werk van 110 VTE.
In totaal werden 2.532 contracten opgesteld voor deze arbeid en 5.095 maandstaten verwerkt.
Sociale voorzieningen voor studenten 85

4.3.3. Dienstverlening aan specifieke doelgroepen
De Jobdienst besteedt extra aandacht aan specifieke doelgroepen:
- de internationale student: er waren dit jaar 948 internationale studenten ingeschreven, waarvan
56 hogeschoolstudenten. De restrictieve wetgeving en onvoldoende kennis van het Nederlands
zorgen ervoor dat slechts 18% van het jobaanbod toegankelijk was voor deze studenten. Binnen
de KU Leuven werden 180 internationale studenten tewerkgesteld als jobstudent uit 40 verschillende
landen.
- de sociale prioriteitsstudent: in het kader van de structurele samenwerking met de Sociale Dienst
krijgen sommige studenten na onderzoek van hun dossier door het Comité Studiefinanciering jobprioriteit
toegekend. De dienstverlening van de Jobdienst naar deze studenten overstijgt de zuivere
jobbemiddeling en wordt gerichte jobbegeleiding. 28 studenten kregen prioriteit toegekend. 18 registreerden
zich voor persoonlijke begeleiding. 8 ervan werden onder meer aan de KU Leuven tewerkgesteld.
4.4 Contactpunt Allochtone Studenten
4.4.1 Bereik en ondersteuning van allochtone studenten
Ter bekendmaking van het Contactpunt kunnen studenten in de inschrijfprocedure vrijblijvend aangeven
of ze informatie wensen te ontvangen van het Contactpunt. Voor het academiejaar 2011-2012
hebben 289 studenten het aanvinkvakje aangekruist (101 nieuw aan de instelling en 188 niet nieuw).
Voor de periode september 2011 tot maart 2012 heeft het Contactpunt 15 informatieve vragen gekregen
van toekomstige studenten, 5 van internationale studenten en 4 van thesisstudenten. Daarnaast
heeft het Contactpunt 63 KU Leuven-studenten begeleid (gemiddeld 2 contactopnames per student).
Alle bovengenoemde studenten hebben twee keer een nieuwsbrief ontvangen met relevante informatie,
o.a. studietrainingen, sociaal-culturele activiteiten, …
Daarnaast tracht het Contactpunt ook LOKO en de kringen te sensibiliseren rond het thema interculturaliteit.
Naar aanleiding hiervan heeft het Contactpunt deelgenomen aan het kringsymposium van
LOKO 'De sociale dimensie in kringen en verenigingen' en een vorming uitgewerkt om kringen aan te
moedigen om hun activiteiten te 'interculturaliseren'.
4.4.2 Sociaal-culturele activiteiten
Het Contactpunt krijgt al jaren de vraag van allochtone studenten om in een vaste ontmoetingsruimte
te voorzien. Omdat Pangaea een intercultureel ontmoetingscentrum is, door Studentenvoorzieningen
beheerd, kregen we er sinds academiejaar 2011-2012 een vast lokaaltje.
Dit academiejaar werden verschillende sociaal-culturele activiteiten georganiseerd (met een totaal
bereik van 107 studenten), die in eerste instantie tot doel hadden om een sociaal netwerk aan allochtone
studenten aan te reiken. Een bijkomende doelstelling was om autochtone studenten te informeren
over migratiethema’s. Dit laatste hebben we gerealiseerd door een lezing 'In de sporen van de
gastarbeider: van Marokkaanse en Turkse gastarbeiderskinderen tot beleidsmakers' te organiseren en
door de tentoonstelling 'Ons verleden, onze toekomst' in de Centrale Bibliotheek voor een breed publiek
open te stellen.
Voor al onze activiteiten werd er elke keer nauw samengewerkt met de twee allochtone studentenverenigingen
(TSL en Dyma), met LOKO en met de dienst Diversiteitsbeleid van de KU Leuven.
4.4.3 Beleidsmatig werk
Voor het academiejaar 2011-2012 werden o.a. volgende dossiers opgevolgd:
- Werkgroep stages voor allochtone studenten: deze werkgroep had tot doel het bundelen van knelpunten
en uitdagingen m.b.t. het zoeken en houden van een stageplaats voor allochtone studenten.
Voor de KU Leuven werden alle faculteiten bevraagd via de verschillende diversiteitsteams.
Sociale voorzieningen voor studenten 86

- Indiening en verdediging OOF-project 'nieuwe generatie, klaar voor de start!'
Dit project had als doelstelling het uitwerken van een summercourse-programma voor nieuwe generatiestudenten.
Dit zijn studenten waarvan beide ouders en/of broer/zus geen opleiding hebben
genoten in het hoger onderwijs en die dus als eerste in hun gezin hogere studies aanvatten. Deze
summercourse is geen vakinhoudelijke voorbereidende cursus, maar wel een poging om te werken
aan de voorwaarden die het voor de student mogelijk maken om een juiste studieattitude te verwerven.
Helaas werd dit project niet goedgekeurd door de OOF-commissie. Andere subsidiekanalen
worden nu verkend om een summercourse uit te werken.
4.5 Contactpunt Religie en Levensbeschouwing
Het Contactpunt Allochtone Studenten heeft een actieve rol gespeeld in het uitschrijven van de nota
'Levensbeschouwelijke diversiteit aan de KU Leuven: Leren en leven bij studenten'. Naar aanleiding
van deze nota heeft het Contactpunt een bijkomende verantwoordelijkheid gekregen, namelijk die van
Contactpunt Religie en Levensbeschouwing. Het Contactpunt Religie en Levensbeschouwing is er
voor alle studenten en niet alleen voor allochtone studenten. Tijdens dit academiejaar werden de eerste
stappen gezet om deze nieuwe werking uit te bouwen.
5 Medische en Psychologische Dienstverlening voor Studenten in het Medisch en Psychotherapeutisch
Centrum voor Studenten (MPTC)
Het Medisch en Psychotherapeutisch Centrum voor studenten (MPTC) staat binnen de Dienst Studentenvoorzieningen
in voor preventieve en curatieve, fysieke en mentale gezondheidsbevordering van
studenten. Concreet zijn huisartsgeneeskunde, preventieve geneeskunde, preventieve gezondheidspsychologie,
psychotherapeutische en psychiatrische zorg onderdeel van het zorgaanbod. Specifieke
problemen en hulpvragen met impact op studeren en leven als student, krijgen prioritair aandacht. Het
MPTC werkt zowel preventief als curatief en doorverwijzend. In de dienstverlening van het MPTC is
een rijke expertise opgebouwd op het vlak van curatie en therapie.
Het MPTC bestaat uit twee teams, ondersteund door een gemeenschappelijk onthaal en secretariaat:
het Medisch Centrum voor studenten (MC) waar studenten terecht kunnen voor huisartsgeneeskunde
en preventief eerstejaarsonderzoek (EJO) en het Psychotherapeutisch Centrum voor Studenten (PTC)
waar studenten terecht kunnen voor behandeling van psychische klachten en stoornissen.
Het MPTC is toegankelijk voor studenten van KU Leuven, Groep T, Lemmens en Vlerick en werkt in
het kader van de integratie mee aan kennisdeling en synergie ten bate van dienstverlening aan studenten.
Naast rechtstreekse dienstverlening aan studenten, heeft MPTC een adviesfunctie naar andere diensten
toe betreffende fysieke en mentale gezondheidsthema’s en neemt naar het beleid toe een signaalfunctie
op betreffende deze thema’s in de studentenpopulatie. MPTC is een erkend opleidingscentrum
voor huisartsen, psychotherapeuten en psychiaters in opleiding. Stafleden van MPTC vormen,
samen met externe experten, de medische adviesgroep in het kader van vragen van studenten
voor redelijke aanpassingen of uitzonderingen gebaseerd op medische redenen.
De cijfergegevens die we onderstaand geven, hebben betrekking op het academiejaar 2011-2012 (en
niet op het kalenderjaar 2012).
Onthaal en secretariaat
MPTC werkt met een eigen onthaal voor studenten die de dienst consulteren, gescheiden van het
centrale onthaal voor de Dienst Studentenvoorzieningen. De secretariaatsmedewerkers voorzien in
het onthaal en de administratieve ondersteuning van beide teams. De ruime openingsuren en de
klantvriendelijke werking dragen mee bij tot een toegankelijke dienstverlening. Studenten die consulteren
kunnen rekenen op maximale discretie van het onthaal.
Medisch Centrum (MC)
Het Medisch Centrum voor studenten is een laagdrempelige eerstelijnsgezondheidsdienst voor studenten
van KU Leuven, Groep T, Vlerick en LUCA Campus Lemmensinstituut.
Sociale voorzieningen voor studenten 87

De eerste kerntaak van het MC is curatieve eerstelijnsgezondheidszorg, waargemaakt door huisartsen
die ruime ervaring hebben met de specifieke gezondheidsproblemen van jongvolwassenen en deze
kunnen kaderen in hun onderwijssituatie. Deze huisartsen kunnen laagdrempelig werken binnen de
context van de onderwijsinstelling en Studentenvoorzieningen. Zij kunnen makkelijk worden opgezocht
in een context waar een tekort aan consultatiecapaciteit heerst bij de privé-gevestigde huisartsen
in het Leuvense.
Specifieke gezondheidsproblemen in de doelgroep studerende jongvolwassenen blijken vooral contraceptievragen,
SOA en gynaecologie en na virale infecties en orthopedie en trauma, ook psychische
klachten (5%). Het percentage van 5% consultaties met betrekking tot psychische klachten, komt in de
buurt van prevalentiecijfers van bepaalde psychische stoornissen. De MC-huisartsen kunnen eerste
lijnsopvang en opvang op acute momenten bieden en degelijk verwijzen bij ernstige klachten of stoornissen.
De synergie tussen MC en PTC speelt hierin een belangrijke rol. Er is mogelijkheid tot overleg,
snelle verwijzing en, op indicatie, inzage in het elektronisch dossier. Zo kan gezamenlijk een goede
continuïteit van hulpverlening geboden worden.
Voor crisissituaties bij studenten met persoonlijke problemen, kan bij het MC binnen de dag een consultatie
geboden worden, bij het PTC binnen de week. Voor situaties die nog dringender of acuter
dienen aangepakt te worden, wordt verwezen naar de spoeddiensten in de regio.
Er is ruime expertise uitgebouwd in de dienstverlening aan internationale studenten, die ongeveer een
derde van de consultaties op MC plegen. Voor hen en hun gezinsleden zijn onze huisartsen de coördinator
voor gezondheidszorg hier in België, soms ook een vertrouwenspersoon. Buitenlandse studenten
zijn voor de universiteit en voor het MC een specifieke doelgroep waar extra aandacht naar uitgaat.
De tweede kerntaak van het Medisch Centrum betreft de preventieve gezondheidszorg, vooral voor
eerstejaarsstudenten in het EersteJaarsOnderzoek (EJO). Hierbij worden eerstejaars generatiestudenten,
studenten die zich voor het eerst inschrijven voor hoger onderwijs in de leeftijdscategorie 17-
18 jaar, uitgenodigd voor een bio-psychosociale screening. Op deze manier wordt een vinger aan de
pols gehouden op het vlak van gezondheid in de populatie nieuw startende studenten aan onze instelling.
Daarnaast verlenen de artsen gezondheidsvoorlichting op maat van studenten en worden individuele
verwijzingen geregeld naar interne en externe diensten van diverse aard (niet enkel medisch).
Het MC is coördinator van en permanent bereikbaar voor eerste opvang voor studenten bij schokkende
gebeurtenissen op de campus. Het betreft hier studenten die aan de KU Leuven slachtoffer of getuige
zijn van ongewone en ingrijpende gebeurtenissen zoals bv. brand, ontploffing, bedreigende situaties,
overlijden van (mede)student of andere. Het MC coördineert, vanuit hun goede kennis van onderwijs
en hulpverleningscontext, het gekend zijn binnen KU Leuven en vlotte (24/7) bereikbaarheid,
in eerste instantie de eerste praktische opvang. Het doel van het bieden van eerste opvang en nazorg
na een schokkende gebeurtenis, is preventief: voorkomen dat acute stress uitmondt in (psychische)
klachten.
Het MC biedt opleidingsplaatsen aan Huisartsen in Opleiding (HAIO’s) voor de Faculteit Geneeskunde.
MC in cijfers academiejaar 2011-2012
Het MC telt 3,2 VTE artsen (2,4 voor MC en 0,8 voor EJO), 2 voltijds huisartsen in opleiding (HAIO’s)
en 0,5 VTE jobarts voor EJO gedurende 6 maanden.
Voor de curatieve eerstelijnsgezondheidszorg werden 13.447 diagnoses gesteld tijdens 11.766 raadplegingen
en huisbezoeken bij 4.818 studenten, waarvan 45% nieuw geopende dossiers. Dit betekent
opnieuw een lichte stijging in het aantal raadplegingen (11.214 in het academiejaar 2010-2011) van
bijna 5%. Op te merken valt dat deze stijging gerealiseerd werd bij minder studenten (5.482 vorig academiejaar)
en er zich een lichte daling voordeed van het aantal nieuwe studenten (50% in academiejaar
2010-2011).
Sociale voorzieningen voor studenten 88

De groep internationale studenten maakt meer dan een derde van het MC-cliënteel uit (35.6%). Op
4.818 studenten was 2,6% een relatie van een internationale student.
Vooral studenten van KU Leuven (90%) komen op raadpleging in het MC, voor 50% afkomstig uit de
Groep Humane Wetenschappen, voor 27,5% uit Wetenschap & Technologie en voor 22,5% uit Biomedische
Wetenschappen. De andere studenten komen uit Groep T (3,2%), het LUCA Campus
Lemmensinstituut (0,8%) en de Vlerick Management school (0,5%). Er werden 41% bachelors, 39%
masterstudenten en 15,5% doctoraatsstudenten op consultatie gezien. Meisjes consulteren vaker dan
jongens (59% versus 41%). De belangrijkste redenen voor een consultatie zijn: urogenitale klachten
(21%), luchtwegenaandoeningen (13,5%), 11,6% orthopedie en traumatologie, 8% huidaandoeningen,
7% maagdarmklachten, 5,5% preventieve raadplegingen en 5% psychische aandoeningen.
In het kader van de opdracht tot preventieve gezondheidszorg werden 2.454 onderzoeken uitgevoerd
in het kader van het eerstejaarsonderzoek (EJO), hetgeen 49,1% uitmaakt van de uitgenodigde generatiestudenten.
Het nakijken van vaccinatiegegevens maakt deel uit van het EJO; ontbrekende vaccins
worden toegediend en bij twijfel wordt vaccinnet geraadpleegd en zo nodig contact opgenomen
met het CLB.
Lichamelijke klachten worden door 26% van de studenten op het EJO vermeld. Allergie (23,6%) en
rugklachten (10%) zijn vaak vermelde problemen in deze groep van 26% studenten die lichamelijke
klachten rapporteert. Bij het peilen naar de aanwezigheid van psychische klachten momenteel en/of in
het verleden vermelden 30,9% van de studenten psychische klachten. Slaapstoornissen (42,5%),
familiale of relationele problemen (26,1%) en faalangst (14,7%) worden het vaakst vermeld in deze
groep van 30% studenten die psychische klachten benoemt. 2,1% van de totale groep onderzochte
studenten geeft aan een depressie door te maken of doorgemaakt te hebben en bij 2,7% waren er wel
eens zelfmoordgedachten. Reeds 8,2% van de onderzochte studenten of (slechts) 26,5% van de
groep die psychische klachten vermeldt, consulteerde al ooit een psycholoog of psychiater.
Gezien deze leeftijdsfase gevoelig is voor de ontwikkeling van het eetpatroon en een eventuele eetstoornis,
gaan wij het gewicht van de studenten op het EJO na. Van de meisjesstudenten heeft 29,3%
ondergewicht (Body Mass Index of BMI < 20). 9,6% van de meisjes heeft overgewicht (BMI > 25). Van
de jongens heeft 27,3% ondergewicht (BMI < 20), 11,5% van de jongens heeft overgewicht
(BMI > 25). Het rookgedrag bij de jongens en meisjes is licht gedaald en voor beide groepen is het
rookgedrag laag in vergelijking met leeftijdsgenoten op populatieniveau. 9,4% van de jongens rookt
(4,7% gelegenheidsrokers, 4,7% echte rokers) in vergelijking met 12% in academiejaar 2010-2011.
5,5% van de meisjes rookt (2,5% gelegenheidsrooksters, 3,0% echte rooksters), een daling ten opzichte
van de 7,3% rokers bij de meisjes voorgaand academiejaar. Het aantal jongens dat aangaf ooit
met cannabis te experimenteren daalde met de helft, 8% ten opzichte van 16% in academiejaar 2010-
2011. Van de jongens gebruikt 1,9% regelmatig cannabis. Bij de meisjes experimenteerde 6% ooit en
gebruikt 0,5% regelmatig cannabis.
Psychotherapeutisch Centrum (PTC)
KU Leuven voorziet, net als de grote meerderheid (nationaal en internationaal) van de onderwijsinstellingen,
een aanbod om studenten ook psychologisch en psychotherapeutisch bij te staan indien psychische
klachten en stoornissen het studeren mee belemmeren. In het Psychotherapeutisch Centrum
(PTC) voor studenten wordt tweedelijns en (ten dele) derdelijns geestelijke gezondheidszorg geboden
aan studenten van KU Leuven, Groep T, Lemmens en Vlerick. De hulpverlening wordt laagdrempelig,
aan een voor studenten haalbaar tarief geboden en is gericht op noden van studenten en van deze
cruciale transitiefase in het leven.
De ruime expertise op het vlak van curatie en therapie concretiseert zich in een ruim aanbod gaande
van gespecialiseerde psycho-educatie, over leergroepen (Sociale Vaardigheidstraining, Faalangst
Training, Uitstelgroep, Groep Mindful Eten, ACT groep Verder met angst, Mindfulness Training, Oriëntatiegroep)
tot individuele en groepstherapie en medisch-psychiatrische behandeling. Dit aanbod
wordt binnen PTC verzorgd door psychologen-psychotherapeuten en psychiaters-psychotherapeuten
en vergt een specifieke opleiding in een van de bestaande therapierichtingen waarvan de effectiviteit
is onderzocht en aangetoond, wetenschappelijk ondersteund is en deontologisch opgevolgd: de (cognitieve)
gedragstherapie, de cliëntgerichte therapie, de psychodynamische therapie en de familie- en
systeemtherapie.
Sociale voorzieningen voor studenten 89

Op PTC kan ook farmacotherapie geboden worden voor de behandeling van psychische klachten en
stoornissen. Introductie en/of verderzetting van behandeling met psychofarmaca bij jongvolwassenen
is een taak die gebaat is bij specialisatie. Er is daarnaast ruimte voor en nood aan counseling of psychologische/psychosociale
begeleiding: het opvangen van studenten met psychologische/psychiatrische
problemen via ondersteunende en verkennende gesprekken, adviezen rond
levensstijl en psycho-educatie. Dit is een rol die binnen Studentenvoorzieningen ook door huisartsen,
begeleiders en adviseurs mee opgenomen wordt.
Naast de directe hulpverlening aan studenten wordt in adviesverlening naar andere betrokkenen geïnvesteerd.
Het PTC biedt opleidingsplaatsen voor psychotherapeuten en psychiaters in opleiding in
samenwerking met de universitaire opleidingscentra dienaangaande.
PTC in cijfers academiejaar 2011-2012
Er werden 941 dossiers nieuw (of opnieuw) geopend en 476 behandelingen liepen door. Hierbij gaat
het om begeleidingen die vorig academiejaar werden opgestart en dit academiejaar verderliepen omwille
van de ernst van de problematiek of de latere opstart in de loop van het jaar. In totaal werden
1.417 dossiers behandeld. Dit is een grote stijging in vergelijking met voorgaande jaren, het hoogste
aantal ooit. Mede dankzij een geleidelijke en beperkte stafuitbreiding gedurende het jaar 2012, liep de
wachtlijst voor individuele psychotherapie niet verder op dan in het voorgaande jaar en werd deze
gedeeltelijk teruggedrongen vanaf april 2012.
Er vonden 6.472 individuele face to face-contacten plaats, waaronder 1.414 intakegesprekken en
4.231 psychotherapeutische gesprekken. Ook hier tekenen we een stijging op die vooral voor wat de
intakegesprekken betreft stevig is; 1.414 ten opzichte van 1.221 in academiejaar 2010-2011, een stijging
met bijna 16%. Dankzij de introductie van het elektronisch patiëntendossier, zijn we in staat preciezer
te registreren. Bovenstaande cijfers betreffen dan ook enkel de sessies waarbij de cliëntstudent
aanwezig was. Deze optimalisatie stelt in staat een beeld te geven van ‘no show’, het percentage
sessies en afspraken waarop een student niet komt opdagen. In 2010-2011 bedroeg dit 505 'no
shows' voor de face to face-contacten. In 2011-2012 waren dit er nog 423. In januari 2012 startten we
op PTC een actieve 'no show'-aanpak op. Dit kan een gedeeltelijke verklaring zijn voor de zichtbare
daling in het aantal 'no shows'.
We registreerden 1.707 groepstherapeutische contacten. Er vonden 25 groepen plaats met 264 sessies
voor 242 studenten. Er werden 6 groepen begeleid voor studenten met ernstige faalangst,
3 groepen voor studenten met ernstige procrastinatieproblematiek en 2 combigroepen waarbij de
combinatie van faalangst en extreem uitstellen aangepakt wordt. De expertgroep voor studenten die
één van deze groepen volgden en verder begeleid wensen te worden omtrent deze problematiek gedurende
dat academiejaar, werd aangeboden. Er gingen 5 groepstherapeutische groepen aan de
slag. Daarnaast werden een groep Mindful eten, 2 Sociale Vaardigheidstrainingen, 1 Training Mindfulness,
2 trainingen in Stressbeheersing en 2 ACT groepen rond angst ingericht. In dit uitgebreide aanbod
is de ACT (Acceptance and Commitment Therapie) groep 'Verder met Angst' nieuw. Gezien
angstklachten de derde meest gerapporteerde aanmeldingsklacht is bij studenten die consulteren op
PTC, hebben wij deze groep uitgewerkt specifiek voor studenten met diverse angstklachten en
-stoornissen.
Er vonden 1.376 intakebesprekingen plaats waar het expertteam een inschatting maakt van de hulpvraag
en problematiek van de student en een mogelijk behandelaanbod wordt voorgesteld.
Van de consulterende studenten is 93% student aan de KU Leuven, 4% van ons cliënteel zijn studenten
van Groep T, 1% komt van het LUCA Campus Lemmensinstituut. Vrouwen (64%) consulteren
meer dan mannen (36%). 83% van de studenten die in PTC consulteerden hebben de Belgische nationaliteit.
Er is sprake van een opvallende stijging in het aantal internationale studenten dat consulteerde:
17% ten opzichte van 11% verleden academiejaar.
De belangrijkste aanmeldingsklachten waren ook dit jaar studiegerelateerde problemen (faalangst,
uitstelgedrag, concentratieproblemen), depressieve stemming, angstklachten, problemen met het
omgaan met stress en relationele problemen met ouders of partner.
Sociale voorzieningen voor studenten 90

24% van de studenten die op intake kwamen heeft ouders met psychiatrische of ernstige psychische
problemen (de zogenaamde KOPP-kinderen) en 12% heeft een broer of zus met psychiatrische problemen.
Deze cijfers zijn wellicht nog een onderschatting van de feitelijkheid. Deze problematiek komt
immers niet steeds even duidelijk van bij het eerste gesprek aan de oppervlakte.
Net als voorgaande jaren zien we dat studenten die eerder al psychische problemen vertoonden sterk
vertegenwoordigd zijn in onze populatie. Iets meer dan één derde van onze cliënten deed voordien al
beroep op ambulante hulpverlening voor psychische problemen en 6% van onze cliënten werd omwille
van psychische problemen al gehospitaliseerd.
Sociale voorzieningen voor studenten 91

Sociale voorzieningen voor studenten 92

DE RESULTATENREKENING VAN DE KU LEUVEN
1 Inleiding
Conform het universitair boekhoudbesluit van 21 december 2007 zijn de universiteiten gehouden om
een financiële administratie te voeren die een volwaardige bedrijfseconomische view geeft op de
financiële data, op basis van opbrengsten en kosten. Tevens moet de jaarrekening, aanvullend op de
controles door het Rekenhof, de regeringscommissaris en de inspecteur van Financiën, geattesteerd
worden door een bedrijfsrevisor. De jaarrekening 2012 die door de Raad van Bestuur van de
universiteit werd goedgekeurd op 28 mei 2013 en waarvan de belangrijkste staten hierna kort worden
besproken, werd opgesteld overeenkomstig dit regelgevend kader en kreeg van de bedrijfsrevisor een
goedkeurende verklaring zonder voorbehoud.
2 Bespreking van de resultaten 2012
2.1 Bedrijfsopbrengsten
In 2012 heeft de KU Leuven bedrijfsopbrengsten gerealiseerd voor €771,1 miljoen. Van dit
totaalbedrag hebben €731,5 miljoen of 94,9% betrekking op onderwijs, onderzoek en dienstverlening,
-€22,4 miljoen (opbrengst met negatief teken) of -2,9% op waardewijzigingen op projecten in
uitvoering, €9,5 miljoen of 1,2% op giften, schenkingen en legaten en €52,5 miljoen of 6,8% op andere
bedrijfsopbrengsten (o.a. recuperaties kosten van derden en huuropbrengsten niet-sociale sector).
Binnen de opbrengsten verbonden aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening kan een verder
onderscheid worden gemaakt naar de verschillende geldstromen.
De 1 ste geldstroom betreft voor €277,7 miljoen de werkingsuitkeringen die hoofdzakelijk worden
geregeld door het decreet betreffende de financiering van de werking van de hogescholen en de
universiteiten in Vlaanderen d.d. 14 maart 2008, zoals gewijzigd, de investeringstoelage voor
€11,5 miljoen en de sociale toelage voor €5,3 miljoen. Aanvullend ontvangt de universiteit jaarlijks een
uitkering van DGD (Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp) om de
opleidingskosten te financieren van studenten uit landen in ontwikkeling, in 2012 €1,9 miljoen.
De 2 de geldstroom heeft betrekking op de overheidsbijdragen voor fundamenteel basisonderzoek. De
belangrijkste componenten hierin zijn de BOF-middelen (€65,1 miljoen), projectfinanciering van het
FWO (€47,1 miljoen), de middelen voor de Interuniversitaire attractiepolen (IUAP voor €10,0 miljoen)
en bench fees in het kader van specialisatiebeurzen van IWT (€1,2 miljoen).
De overheidsbijdragen ontvangen binnen het toegepast wetenschappelijk onderzoek (zowel van
nationale als internationale overheden) worden onder de 3 de geldstroom gecatalogeerd en bedragen
€117,9 miljoen.
De 4 de geldstroom betreft contractonderzoek met de privé-sector en wetenschappelijke
dienstverlening voor €124,0 miljoen.
De andere opbrengsten verbonden aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening bedragen
€69,8 miljoen en betreffen hoofdzakelijk reguliere en andere inschrijvingsgelden (€23,6 miljoen),
huuropbrengsten van de sociale sector (€8,4 miljoen), ingehouden bedrijfsvoorheffingen op
bezoldigingen van wetenschappelijke medewerkers ter stimulering door de Belgische overheid van het
wetenschappelijk onderzoek (€16,7 miljoen vervat in code 7045), onderwijstoelagen (€9,1 miljoen
vervat in code 7045), de opbrengsten in het kader van de Economische herstelwet d.d. 27 maart 2009
(B.S. 07.04.2009 / €3,7 miljoen vervat in code 7045), sponsoring in kader van onderwijs en onderzoek
(€2,5 miljoen onder code 7045) en de verkoop van proefdieren (€2,0 miljoen onder code 7045).
Resultatenrekening 93

2.2 Bedrijfskosten
De bedrijfskosten bedragen in 2012 €744,6 miljoen en nemen toe met €66,7 miljoen of 9,8% in
vergelijking met 2011. Als het effect van de wijziging van de waarderingsregels voor groot onderhoud
en herstellingen buiten beschouwing wordt gelaten (+€12,0 miljoen onder Diensten en diverse
goederen en +€20,9 miljoen onder Voorzieningen voor risico’s en kosten - zie verder), dan bedraagt
de stijging van de bedrijfskosten 5,0%, d.i. 2% lager dan de stijging van de bedrijfsopbrengsten die 7%
bedraagt.
Gedetailleerd naar kostensoorten zien de bedrijfskosten er als volgt uit:
Miljoenen € %
- aankoop goederen 15,4 2,1%
- diensten en diverse goederen 196,9 26,5%
- bezoldigingen, sociale lasten
en pensioenen 463,6 62,3%
- afschrijvingen 41,2 5,5%
- waardeverminderingen op
voorraden en handelsvorderingen 0,1 0,0%
- voorzieningen voor risico’s en kosten 14,4 1,9%
- andere bedrijfskosten 13,0 1,7%
totaal 744,6 100,0%
De €66,7 miljoen toename versus 2011 wordt verklaard door volgende stijgingen.
De aankopen van goederen nemen in 2012 toe met €1,0 miljoen of 7,1% t.o.v. 2011 vooral als gevolg
van hogere niet-geactiveerde investeringsuitgaven.
De diensten en diverse goederen nemen in 2012 toe met €20,6 miljoen of 11,7% t.o.v. 2011.
Belangrijkste stijgingen:
- de toename van de uitgaven van groot onderhoud en herstellingen met €12,0 miljoen ingevolge
gewijzigde waarderingsregels; tot boekjaar 2011 werden werken van groot onderhoud en
herstellingen geboekt onder de code 60 Aankopen van goederen en via afdeling VIII
Bedrijfseconomische afdeling geactiveerd onder de materiële vaste activa, waarna ze werden
afgeschreven. Vanaf 2012 worden deze werken in de betreffende cashafdeling in kosten geboekt
onder code 61 Diensten en diverse goederen en wordt, anticiperend op de kosten voor de
komende jaren, onder code 634/9 een voorziening aangelegd binnen de bedrijfseconomische
afdeling VIII;
- hogere personeelsgerelateerde kosten zoals o.a. boeken/tijdschriften en opleidingen/
seminaries/conferenties (+€4,0 miljoen);
- ter beschikking gesteld personeel aan de KU Leuven (+€1,7 miljoen);
- hogere aankopen van onderzoeksmateriaal en -producten (+€1,1 miljoen), …
De bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen stijgen in 2012 met €18,0 miljoen of 4,0%.
- €10,3 miljoen of 2,3% van de toename is het gevolg van:
• het doorwerken van de indexsprong van juni 2011;
• de nieuwe indexering van maart 2012;
- €5,6 miljoen of 1,3% wordt verklaard door een VTE-toename met 138,26 eenheden, van 6.927,14
in 2011 tot 7.065,40 in 2012 1 ;
- €3,4 miljoen of 0,8% is het gevolg van hogere kosten voor uitvindersaandelen en bijwedden;
- €2,7 miljoen of 0,6% betreft wijzigingen in de mix van het personeelsbestand, als gevolg van de inen
uitstroom van medewerkers, tredeverhogingen en promoties;
- €1,2 miljoen of 0,3% betreft een meerkost op RSZ door een herziening;
- €0,5 miljoen of 0,1% is het gevolg van de toename van de kost van de groepsverzekering voor het
ATP en het BAP (onderzoekskader);
- deze stijgingen worden voor €5,7 miljoen of 1,3% gecompenseerd door het wegvallen van de
eenmalige kost in 2011 van de overgang van staats- naar privévakantiegeld voor bepaalde
1 Noteer dat deze VTE-cijfers uitsluitend betrekking hebben op verbruiks-VTE voor bezoldigde personeelsleden.
Resultatenrekening 94

statuten (-€5,6 miljoen) en een daling van overige niet-VTE gerelateerde personeelskosten (-€0,1
miljoen).
De stijging van het aantal VTE (+138,26 eenheden) situeert zich voornamelijk binnen de bursalen
onderworpen aan RSZ (+94,29 VTE), het ATP (+63,21 VTE), het contractueel ATP (+5,34 VTE) en de
gastprofessoren (+3,87). Ze wordt gecompenseerd door een daling binnen het AAP/BAP (-25,02 VTE)
en kleine dalingen binnen de andere statuten (-3,43 VTE).
De afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste
activa bedragen in 2012 €41,2 miljoen en worden geboekt conform de waarderingsregels. Ze nemen
toe met €5,4 miljoen t.o.v. 2011 o.a. ingevolge de aanzienlijke investeringen binnen FOI en FOI-P van
de voorbije jaren en de versnelde afschrijvingstermijn voor installaties, machines en uitrusting van
5 jaar naar 3 jaar.
De waardeverminderingen op voorraden en handelsvorderingen nemen in 2012 toe met €0,2 miljoen.
De voorzieningen voor risico’s en kosten nemen toe met €17,7 miljoen t.o.v. 2011 en bedragen in
2012 €14,4 miljoen.
De voorzieningen voor pensioenen en soortgelijke verplichtingen nemen af met €7,3 miljoen t.o.v.
2011. Dit wordt vooral verklaard door de voorziening aangelegd voor polis 53003065, de
groepsverzekering met te bereiken doel voor ATP-medewerkers. Deze neemt in 2012 op
balansniveau af van €44,1 miljoen eind 2011 tot €36,9 miljoen eind 2012 (impact op de kosten 2012:
-€7,2 miljoen).
De voorzieningen voor grote herstellings- en onderhoudswerken die in 2012 voor de eerste maal
worden aangelegd, bedragen €20,9 miljoen en bestaan uit:
- een voorziening voor grote herstellings- en onderhoudswerken aan gebouwen van de KU Leuven
in strikte zin, d.i. de KU Leuven vóór integratie (impact op de kosten 2012: +€15,5 miljoen).
Conform de bijgestelde waarderingsregels kan worden verwacht dat in de horizon 2013-2016
jaarlijks een toevoeging van circa hetzelfde bedrag zal worden geboekt, tot wanneer op het passief
van de balans een totale voorziening voor grote herstellings- en onderhoudswerken staat
ingeschreven van circa €77,5 miljoen;
- een voorziening voor enkele panden op campus Luca-Gent; een eerste becijfering van de kosten
voor een globale opwaardering (groot onderhoud) levert volgend resultaat: €16,1 miljoen te
spreiden over drie jaren (2012 tot 2014) of +€5,4 miljoen te registreren in 2012.
De voorzieningen voor veiligheid- en milieuverplichtingen nemen €3,3 miljoen toe t.o.v. 2012:
- de VGM-voorziening neemt in 2012 op balansniveau toe van €1,0 miljoen naar €2,8 miljoen
(impact op de kosten 2012: +€1,8 miljoen);
- de voorziening asbest- en bodemsanering neemt in 2012 op balansniveau toe van €0,3 miljoen
naar €1,8 miljoen (impact op de kosten 2012: +€1,5 miljoen).
De voorzieningen voor overige risico’s en kosten nemen €2,5 miljoen af t.o.v. 2011 ingevolge
volgende tegengestelde bewegingen:
- de voorziening voor uit te keren uitvindersaandelen binnen KU Leuven Research & Development
bedraagt op 31 december 2012 €8,5 miljoen tegenover €10,7 miljoen einde 2011(impact op de
kosten 2012: -€2,2 miljoen);
- de voorziening aangelegd m.b.t verwachte projectuitgaven in het kader van de integratie neemt op
balansniveau af van €10,1 miljoen in 2011 tot €9,6 miljoen in 2012 (impact op de kosten 2012:
-€0,5 miljoen);
- de voorzieningen aangelegd m.b.t het nog te volstorten kapitaal in spin-off bedrijven nemen in
2012 af van €0,5 miljoen in 2011 tot €0,2 miljoen in 2012 (impact op de kosten 2012: -€0,3
miljoen);
- het risico gerelateerd aan correcties m.b.t. EU-FP6 audits neemt in 2012 af van €0,5 miljoen in
2011 naar €0,2 miljoen in 2012 (impact op de kosten 2012: -€0,3 miljoen);
- de voorziening voor overige personeelskosten daalt in 2012 op balansniveau van €0,8 miljoen naar
€0,5 miljoen (impact op de kosten 2012: -€0,3 miljoen);
- de voorziening voor bijwedden neemt in 2012 op balansniveau toe van €7,6 miljoen naar €8,0
miljoen (impact op de kosten 2012: +€0,4 miljoen);
Resultatenrekening 95

- de voorziening in het kader van de hogere RSZ-last ingevolge de niet-benoeming van alle Tenure
Track mandaten bedraagt eind 2012 €1,7 miljoen ten opzichte van €1,3 miljoen eind 2011 (impact
op de kosten 2012: +€0,4 miljoen);
- de voorziening ter dekking van de potentiële claim op de ingehouden bedrijfsvoorheffing van
wetenschappelijke medewerkers ingezet in het kader van Interreg en EFRO-dossiers bedraagt
eind 2012 €0,2 miljoen ten opzicht van €0,1 miljoen eind 2011 (impact op de kosten 2012: +€0,1
miljoen);
- de overige wijzigingen compenseren elkaar grotendeels (+€0,2 miljoen).
De andere bedrijfskosten bedragen €13,0 miljoen en nemen toe met €3,7 miljoen vooral door hogere
roerende voorheffing op royalties ingevolge de gestegen opbrengsten.
2.3 Financiële opbrengsten en kosten
De financiële opbrengsten 2012 bedragen €36,4 miljoen en betreffen hoofdzakelijk:
- interesten op obligaties, schatkistcertificaten en termijnrekeningen voor €18,3 miljoen;
- gerealiseerde meerwaarden op de verkoop van geldbeleggingen voor €13,4 miljoen;
- gerealiseerde positieve wisselkoersresultaten voor €2,2 miljoen, vooral door de hogere USD-koers;
- inbrengen in natura in spin-offs voor €1,4 miljoen;
- interesten op liquide middelen en hoogrentende zicht- en spaarrekeningen voor €1,0 miljoen.
De financiële kosten bedragen -€5,4 miljoen (kost met negatief teken) en betreffen hoofdzakelijk:
- terugname van niet gerealiseerde waardeverminderingen op geldbeleggingen voor -€6,8 miljoen
(kost met negatief teken);
- gerealiseerde minderwaarden op de verkoop van geldbeleggingen voor €0,7 miljoen;
- gerealiseerde negatieve wisselkoersresultaten voor €0,3 miljoen;
- bank- en beheerskosten voor €0,3 miljoen.
2.4 Uitzonderlijke opbrengsten en kosten
De uitzonderlijke opbrengsten bedragen in 2012 €4,2 miljoen en betreffen:
- het negatief uitzonderlijk resultaat op de verkoop van aandelen in spin offs (code 763 voor -€0,4
miljoen) dat meer dan gecompenseerd wordt door de terugname van de waardeverminderingen op
financiële vaste activa (code 761 voor €0,6 miljoen);
- ontvangen FFEU-middelen (middelen uit het Financierings-Fonds Eenmalige Uitgaven van de
Vlaamse Overheid) in het kader van de vernieuwing/uitbreiding van de ringweg rond de Health
Science Campus - Gasthuisberg (€4,0 miljoen - zie code 764/9); er is eenzelfde bedrag aan
uitzonderlijke kosten geboekt (zie hieronder).
Er werden in 2012 €6,5 miljoen uitzonderlijke kosten geboekt voor:
- de uitzonderlijke afschrijvingen ingevolge afbraakwerken aan het gebouw Tropische Plantkunde
(€0,5 miljoen - code 660);
- de afwaardering van participaties in financiële vaste activa (€2,0 miljoen - code 661);
- uitzonderlijke kosten in het kader van de vernieuwing/uitbreiding van de ringweg (€4,0 miljoen -
code 664/8 - zie ook uitzonderlijke opbrengsten hierboven).
2.5 Inkomende en uitgaande verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen
Inkomende en uitgaande verrekeningen en overschrijvingen betreffen interne KU Leuven-transacties
die elkaar op instellingsniveau compenseren.
2.6 Overschot (tekort) van het boekjaar
Zoals blijkt uit de tabel 'Resultatenrekening 2012 versus 2011 - totaalbeeld KU Leuven verbijzonderd
naar de afdelingen' boekt de KU Leuven in 2012 in de bedrijfseconomische view een overschot van
het boekjaar van €66,1 miljoen versus €63,6 miljoen in 2011.
Het totaalresultaat in de cash view neemt met €48,3 miljoen toe tegenover 2011 terwijl het resultaat in
de Bedrijfseconomische afdeling VIII daalt met €45,8 miljoen.
Resultatenrekening 96

De dalers in de cashview zijn:
- afdeling I Werking (-€0,3 miljoen) ingevolge een kostenpeil dat sterker is gestegen dan de
opbrengsten;
- afdeling III Sociale voorzieningen voor studenten (-€0,1 miljoen).
Tegenover deze dalers staan:
- een toename van het resultaat in afdeling II Investeringen (+€5,6 miljoen) ingevolge lagere
investeringsuitgaven overeenkomstig het Vijfjarenplan onroerende investeringen; deze afdeling
toont wel een negatief resultaat van €2,4 miljoen;
- een lichte toename binnen afdeling IV.1 Bijzonder onderzoeksfonds (+€0,4 miljoen), ofschoon ook
in deze afdeling een negatief resultaat wordt geboekt van €0,9 miljoen;
- een toename van het resultaat in afdeling IV.2 Andere onderzoeksfondsen (+€12,8 miljoen) door
gestegen onderzoeksinkomsten;
- een beter resultaat in afdeling V Patrimonium (+€20,3 miljoen) o.a. door een hoger financieel
resultaat en hogere bedrijfs- en uitzonderlijke opbrengsten;
- een hoger overschot op afdeling VI Voor orde (+€9,6 miljoen) door toegenomen ontvangsten van
onderzoeksmiddelen die alsnog moeten worden doorgestort aan derden.
De afname van het resultaat binnen afdeling VIII (-€45,8 miljoen) wordt verklaard door:
- lagere kosten met een negatief teken m.b.t. aankopen van goederen (-€61,5 miljoen in 2012
versus -€80,8 miljoen in 2011); deze evolutie is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de gewijzigde
waarderingsregels waarbij de kosten voor groot onderhoud en herstellingen van het lopende
boekjaar niet meer worden geactiveerd en aan hogere niet-geactiveerde aankopen van goederen
(gezamenlijk effect: -€19,3 miljoen);
- de toevoegingen/terugnemingen aan de voorzieningen (zowel nieuwe als bestaande) in de loop
van het boekjaar; in 2011 werden netto €3,3 miljoen voorzieningen teruggenomen, in 2012
bedroegen de toevoegingen netto €14,4 miljoen; zodoende stegen de betreffende kosten met
€17,7 miljoen (effect: -€17,7 miljoen);
- hogere matching van onderzoeksprojecten ingevolge toegenomen ontvangen voorschotten (effect:
-€12,3 miljoen);
- hogere ontvangen doorstortingen aan partners die als diverse schulden op de balans worden
geplaatst (effect: -€7,9 miljoen);
- lagere overgedragen opbrengsten; tijdens 2011 werden voor de eerste maal, conform het
boekhoudkundig overeenstemmingsprincipe, de ingehouden bedrijfsvoorheffingen op de
bezoldigingen van wetenschappelijke medewerkers ter stimulering van het wetenschappelijk
onderzoek en die nog niet waren uitgegeven op de programmafinanciering, via de overlopende
rekeningen van het passief, overgedragen naar het volgende boekjaar (effect: +€15,9 miljoen);
- overige mutaties (effect: -€4,5 miljoen).
Het globaal overschot van het boekjaar 2012 in de bedrijfseconomische view (€66,1 miljoen) draagt bij
tot een aangroei van het eigen vermogen van €1.068 miljoen op 31 december 2011 tot €1.134 miljoen
einde 2012 (zie Deel 2 Balans) 2 . Bij de interpretatie van dit resultaat en van de evolutie van het eigen
vermogen moet uitermate grote voorzichtigheid worden aan de dag gelegd. De overschotten van het
boekjaar en het eigen vermogen vertegenwoordigen immers geen vrije beleidsruimte voor het
universiteitsbestuur. Via eerder genomen punctuele beslissingen en de engagementen aangegaan
tegenover een veelheid aan opdrachtgevers en projectfinanciers zijn deze middelen reeds bestemd.
2 Noteer dat het eigen vermogen in 2011 en 2012 kapitaalsubsidies bevat ter waarde van €1,3 miljoen m.b.t. het pand De
Kabouterberg en de nieuwbouw Babyhome.
Resultatenrekening 97

Resultatenrekening 2012 - bedrijfseconomische view - totaalbeeld KU Leuven (1/2)
(in euro)
codes
Boekjaar
2012
Boekjaar
2011
I. Bedrijfsopbrengsten (+) 70/74 771.130.392 720.631.780
A. Opbrengsten verbonden aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening 70 731.509.237 672.914.059
A.1. Overheidstoelagen en subsidies - basisfinanciering (1ste geldstroom) 700 296.388.347 286.845.080
A.1.1. Werkingsuitkeringen 7000 277.737.761 268.684.796
A.1.2. Uitkeringen DGD 7001 1.855.103 1.668.440
A.1.3. Investeringsuitkeringen 7002 11.493.000 11.215.000
A.1.4. Sociale toelagen 7003 5.302.484 5.276.845
A.1.5. Andere overheidstoelagen en subsidies 7004 0 0
A.2. Overheidsbijdrage fundamenteel basisonderzoek (2de geldstroom) 701 123.438.979 112.623.473
A.2.1. BOF 7010 65.127.800 60.467.727
A.2.2. IUAP 7011 9.962.483 5.828.981
A.2.3. FWO 7012 47.121.619 45.322.575
A.2.4. IWT: bench fee (specialisatiebeurzen) 7013 1.227.077 1.004.190
A.3. Overheidsbijdragen toegepast wetenschappelijk onderzoek (3de geldstroom) 702 117.911.881 108.913.024
A.3.1. Federale overheid excl. IUAP 7020 6.685.710 9.166.940
A.3.2. Vlaamse gemeenschap 7021 64.823.531 63.293.600
A.3.2.1. Ministerie Vlaamse Gemeenschap 70210 15.143.458 13.019.194
A.3.2.2. IWT 70211 21.246.771 27.535.915
A.3.2.3. IOF 70212 8.844.700 7.844.500
A.3.2.4. Andere Vlaamse intermediaire organisaties 70213 10.179.357 8.148.239
A.3.2.5. Andere bijdragen Vlaamse gemeenschap 70214 9.409.245 6.745.752
A.3.3. Steden en provincies 7022 346.230 325.875
A.3.4. Internationale organen 7023 46.056.410 36.126.609
A.3.4.1. Europese Unie 70230 42.910.707 31.843.263
A.3.4.2. Internationale instellingen 70231 2.726.127 3.739.034
A.3.4.3. Andere buitenlandse overheden 70232 419.575 544.312
A.3.5. Andere overheidsbijdragen toegepast wetenschappelijk onderzoek 7024 0 0
A.4. Contractonderzoek met de privé - sector en wetenschappelijke dienstverlening (4de geldstroom) 703 123.951.031 114.813.856
A.4.1. Contractonderzoek met de privé - sector 7030 40.869.133 41.400.734
A.4.1.1 Contractonderzoek - non profit organisaties 70300 18.969.571 20.752.734
A.4.1.2 Contractonderzoek - vennootschappen 70301 21.899.562 20.648.000
A.4.1.2.1. Contractonderzoek vennootschappen 703010 19.572.103 18.482.831
A.4.1.2.2. Contractonderzoek vennootschappen - klinische trials - pre klinisch 703011 0 0
A.4.1.2.3. Contractonderzoek vennootschappen - klinische trials - fase I & II 703012 2.254.476 2.097.603
A.4.1.2.4. Contractonderzoek vennootschappen - klinische trials - fase III en IV 703013 72.983 67.566
A.4.2. Contractonderzoek met de privé - sector met overheidssteun 7031 8.444.689 9.880.797
A.4.3. Wetenschappelijke dienstverlening (zonder contract) 7032 3.716.951 3.490.638
A.4.4. Valorisatie onderzoeksresultaten 7033 70.920.258 60.041.688
A.5. Andere opbrengsten verbonden aan onderwijs, onderzoek en dienstverlening 704 69.818.999 49.718.625
A.5.1. Reguliere inschrijvingsgelden 7040 17.373.424 16.598.941
A.5.2. Andere inschrijvingsgelden 7041 6.217.643 6.048.052
A.5.3. Huuropbrengsten sociale sector 7042 8.385.541 7.039.896
A.5.4. Opbrengsten studentenrestaurants 7043 0 0
A.5.5. Opbrengsten boeken en cursussen 7044 263.855 189.387
A.5.6. Andere 7045 37.578.535 19.842.350
B. Waardewijziging projecten in uitvoering 71 -22.383.976 -10.048.495
C. Geproduceerde vaste activa 72 0 0
D. Giften, schenkingen en legaten 73 9.490.553 9.230.502
E. Andere bedrijfsopbrengsten 74 52.514.578 48.535.714
II. Bedrijfskosten (-) 60/64 744.561.085 677.897.267
A. Aankoop goederen 60 15.378.789 14.354.715
B. Diensten en diverse goederen 61 196.868.089 176.241.783
C. Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen (toelichting XI, A2) 62 463.618.491 445.644.702
C.1. ZAP 620 121.812.289 116.032.015
C.2. AAP/BAP 621 112.173.738 112.274.981
C.3. ATP 622 165.093.944 155.332.452
C.4. Gastprofessoren 623 2.091.999 1.821.499
C.5. Contractueel AP 624 492.960 641.611
C.6. Contractueel ATP 625 2.378.000 2.640.928
C.7. Bursalen onderworpen aan RSZ 626 59.575.561 56.901.215
D. Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa
630 41.183.454 35.744.999
E. Waardeverminderingen op voorraden en handelsvorderingen (toevoegingen +, terugnemingen -)
631/3 162.122 -30.356
(toelichting XI, B)
F. Voorzieningen voor risico's en kosten (toevoegingen +, bestedingen en terugnemingen -)
634/9 14.375.406 -3.313.938
(toelichting XI, A3 en C)
G. Andere bedrijfskosten 640/9 12.974.734 9.255.362
III. Bedrijfsoverschot (bedrijfstekort) 70/64 26.569.307 42.734.513
Resultatenrekening 98

Resultatenrekening 2012 - bedrijfseconomische view - totaalbeeld KU Leuven (2/2)
(in euro)
codes
Boekjaar
2012
Boekjaar
2011
IV. Financiële opbrengsten (+) 75 36.420.228 28.995.948
A. Opbrengsten uit financiële vaste activa 750 13.099 30.979
B. Opbrengsten uit vlottende activa 751 18.327.028 17.967.446
C. Andere financiële opbrengsten (toelichting XII, A) 752/9 18.080.102 10.997.523
V. Financiële kosten (-) 65 -5.397.505 7.613.638
A. Kosten van schulden (toelichting XII, B en C) 650 54.658 53.846
B. Waardeverminderingen op vlottende activa andere dan bedoeld onder II.E. (toevoegingen +, terugnemingen -) (toelichting 651 -6.755.965 5.136.331
XII, D)
C. Andere financiële kosten (toelichting XII, E) 652/9 1.303.802 2.423.461
VI. Overschot (tekort) uit de gewone activiteiten 70/65 68.387.040 64.116.823
VII. Uitzonderlijke opbrengsten (+) 76 4.204.046 1.650.684
A. Terugneming van afschrijvingen en van waardeverminderingen op immateriële en materiële vaste activa
760 0 0
B. Terugneming van waardeverminderingen op financiële vaste activa 761 592.040 676.050
C. Terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke risico's en kosten 762 0 0
D. Meerwaarden bij de realisatie van vaste activa 763 -368.098 2.369
E. Andere uitzonderlijke opbrengsten (toelichting XIII, A) 764/9 3.980.104 972.265
VIII. Uitzonderlijke kosten (-) 66 6.486.019 2.148.437
A. Uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa 660 559.432 39.120
B. Waardeverminderingen op financiële vaste activa 661 1.946.483 2.109.317
C. Voorzieningen voor uitzonderlijke risico's en kosten 662 0 0
D. Minderwaarden bij de realisatie van vaste activa 663 0 0
E. Andere uitzonderlijke kosten (toelichting XIII, B) 664/8 3.980.104 0
F. Uitzonderlijke kosten als herstructureringskosten opgenomen onder de activa (-) 669 0 0
IX. Inkomende verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen (+) 9 86.204.009 83.834.403
A. Verrekeningen 93 42.407.837 41.557.063
B. Overschrijvingen 94 43.796.172 42.277.339
X. Uitgaande verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen (-) 8 86.204.009 83.834.403
A. Verrekeningen 83 42.407.837 41.557.063
B. Overschrijvingen 84 43.796.172 42.277.339
XI. Overschot (tekort) van het boekjaar 70/66 66.105.067 63.619.070
Resultatenverwerking
codes
Boekjaar
2012
Boekjaar
2011
A. Te bestemmen overschot (te verwerken tekort)
1. Te bestemmen overschot van het boekjaar 70/66 66.105.067 63.619.070
2. Te verwerken tekort van het boekjaar 66/70 0 0
3. Overgedragen overschot van het vorige boekjaar 790 0
4. Overgedragen tekort van het vorig boekjaar 690
B. Onttrekking aan de eigen middelen (+)
1. aan het gevormd vermogen 791
2. aan de bestemde fondsen 792 14.100.045 2.272.379
- onroerende investeringen 14.100.045 0
- wetenschappelijk onderzoek 0 0
- andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen / depart. / faculteiten / diensten / prof. 0 2.272.379
- studentenvoorzieningen 0 0
C. Toevoeging aan de eigen middelen (-)
1. aan het gevormd vermogen 691
2. aan de bestemde fondsen 692 80.205.112 65.891.449
- onroerende investeringen 0 14.494.286
- wetenschappelijk onderzoek 60.826.399 50.008.059
- andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen / depart. / faculteiten / diensten / prof. 18.127.532 0
- studentenvoorzieningen 1.251.181 1.389.104
D. Over te dragen overschot (tekort) 693/793 0 0
Resultatenrekening 99

Resultatenrekening 2012 versus 2011 - totaalbeeld KU Leuven verbijzonderd naar de afdelingen
BOEKJAAR 2012
(in euro)
Afdeling I Werking
Afdeling II
Investeringen
Afdeling III Soc.
Voorz. voor
Studenten
Afdeling IV.1
Bijzonder
Onderzoeksfonds
Afdeling IV.2 Andere
Onderzoeks-fondsen
Afdeling V
Patrimonium
Afdeling VI Voor
Orde
Totaal Cashview
Afdeling VIII
Bedrijfsecon.
afdeling
Totaal Bedrijfsecon.
View
Bestemde fondsen - einde boekjaar 2011 41.648.089 17.668.715 10.565.704 70.338.579 324.697.484 274.122.935 13.804.302 752.845.808 313.507.271 1.066.353.079
Bedrijfsopbrengsten 279.427.120 12.752.235 15.420.830 65.137.664 306.945.620 110.692.761 7.854.351 798.230.581 -27.100.189 771.130.392
Bedrijfskosten 278.097.825 23.797.838 14.360.272 49.278.173 222.162.400 157.449.928 0 745.146.436 -585.351 744.561.085
Bedrijfsoverschot (bedrijfstekort) 1.329.296 -11.045.603 1.060.557 15.859.491 84.783.220 -46.757.167 7.854.351 53.084.145 -26.514.838 26.569.307
Financiële opbrengsten 0 976.211 469.318 0 72.919 34.529.302 -882 36.046.868 373.361 36.420.228
Financiële kosten 49.267 20.626 354.159 0 230.337 5.070.289 0 5.724.677 -11.122.182 -5.397.505
Overschot (tekort) uit de gewone activiteiten 1.280.029 -10.090.017 1.175.716 15.859.491 84.625.802 -17.298.154 7.853.469 83.406.335 -15.019.295 68.387.040
Uitzonderlijke opbrengsten 0 3.980.104 0 0 907 4.959.275 0 8.940.286 -4.736.241 4.204.046
Uitzonderlijke kosten 0 3.980.104 0 0 0 0 0 3.980.104 2.505.915 6.486.019
Inkomende verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 19.452.593 7.974.797 3.757.361 4.760.304 -7.187.280 57.446.234 0 86.204.009 0 86.204.009
Uitgaande verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 21.383.173 316.438 3.681.896 21.515.903 16.258.445 23.048.153 0 86.204.009 0 86.204.009
Overschot (tekort) van het boekjaar -650.551 -2.431.658 1.251.181 -896.108 61.180.984 22.059.202 7.853.469 88.366.518 -22.261.451 66.105.067
Bestemde fondsen - einde boekjaar 2012 40.997.538 15.237.057 11.816.885 69.442.470 385.878.468 296.182.137 21.657.770 841.212.326 291.245.820 1.132.458.146
Onroerende investeringen 15.237.057 42.611.094 57.848.150 372.592.899 430.441.050
Wetenschappelijk onderzoek 69.442.470 385.878.468 118.511.876 21.657.770 595.490.585 -82.806.032 512.684.555
Andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen /
departementen / faculteiten / diensten / professoren
40.997.538 135.059.168 176.056.706 1.458.953 177.515.656
Studentenvoorzieningen 11.816.885 11.816.885 11.816.885
BOEKJAAR 2011
(in euro)
Afdeling I Werking
Afdeling II
Investeringen
Afdeling III Soc.
Voorz. voor
Studenten
Afdeling IV.1
Bijzonder
Onderzoeksfonds
Afdeling IV.2 Andere
Onderzoeks-fondsen
Afdeling V
Patrimonium
Afdeling VI Voor
Orde
Totaal Cashview
Afdeling VIII
Bedrijfsecon.
afdeling
Totaal Bedrijfsecon.
View
Bestemde fondsen - einde boekjaar 2010 41.960.661 25.661.641 9.176.600 71.663.958 276.360.204 272.363.036 15.583.245 712.769.345 289.964.664 1.002.734.009
Bedrijfsopbrengsten 270.186.357 12.288.376 14.019.542 60.485.453 282.509.079 105.548.053 -1.777.179 743.259.682 -22.627.902 720.631.780
Bedrijfskosten 266.998.059 26.660.089 13.004.185 46.816.553 213.274.696 157.295.872 0 724.049.454 -46.152.187 677.897.267
Bedrijfsoverschot (bedrijfstekort) 3.188.298 -14.371.713 1.015.357 13.668.900 69.234.383 -51.747.818 -1.777.179 19.210.228 23.524.285 42.734.513
Financiële opbrengsten 0 235.190 126.239 0 45.894 25.595.303 -1.765 26.000.862 2.995.087 28.995.948
Financiële kosten 21.050 20.475 406.295 0 457.572 5.526.060 0 6.431.452 1.182.187 7.613.639
Overschot (tekort) uit de gewone activiteiten 3.167.248 -14.156.998 735.301 13.668.900 68.822.706 -31.678.575 -1.778.944 38.779.638 25.337.185 64.116.823
Uitzonderlijke opbrengsten 0 0 0 0 276.821 1.020.005 0 1.296.826 353.858 1.650.684
Uitzonderlijke kosten 0 0 0 0 0 0 0 0 2.148.437 2.148.437
Inkomende verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 18.689.335 6.502.055 3.551.544 5.407.231 -6.024.844 55.709.081 0 83.834.403 0 83.834.403
Uitgaande verrekeningen en overschrijvingen tussen afdelingen 22.169.155 337.983 2.897.741 20.401.510 14.737.402 23.290.611 0 83.834.403 0 83.834.403
Overschot (tekort) van het boekjaar -312.572 -7.992.926 1.389.104 -1.325.379 48.337.281 1.759.900 -1.778.944 40.076.464 23.542.606 63.619.070
Bestemde fondsen - einde boekjaar 2011 41.648.089 17.668.715 10.565.704 70.338.579 324.697.484 274.122.935 13.804.302 752.845.808 313.507.271 1.066.353.079
Onroerende investeringen 17.668.715 47.705.073 65.373.788 379.167.307 444.541.094
Wetenschappelijk onderzoek 70.338.579 324.697.484 88.297.990 13.804.302 497.138.355 -45.280.199 451.858.152
Andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen /
departementen / faculteiten / diensten / professoren
41.648.089 138.119.873 179.767.962 -20.379.838 159.388.129
Studentenvoorzieningen 10.565.704 10.565.704 10.565.704
Resultatenrekening 100

DE BALANS VAN DE KU LEUVEN
1 Activa
De totale balanswaarde van de KU Leuven bedraagt eind 2012 €1,442 miljard versus €1,322 miljard
einde 2011, d.i. een stijging met €120,2 miljoen of 9,1%.
1.1 Vaste activa
De vaste activa bedragen eind 2012 €494,0 miljoen en nemen toe met €17,3 miljoen of 3,6%
tegenover 2011. De stijging doet zich vooral voor bij de materiële vaste activa (+€16,0 miljoen) als
gevolg van belangrijke nieuwe investeringen.
De toename van de materiële vaste activa is vooral terug te vinden onder de rubriek terreinen en
gebouwen die stijgt van €364,2 miljoen op 31 december 2011 naar €375,6 miljoen einde 2012 (+€11,4
miljoen of +3,1%); deze toename wordt gedeeltelijk gecompenseerd door de rubriek vaste activa in
aanbouw die daalt van €17,1 miljoen eind 2011 naar €16,4 miljoen op jaareinde 2012 ingevolge de
(beperkte) netto-inhuizing van nieuwbouwprojecten (-€0,7 miljoen of -4,0%). De rubriek andere
materiële vaste activa stijgt van €8,5 miljoen op 31 december 2011 naar €14,8 miljoen op jaareinde
2012 (+€6,3 miljoen), vooral door het verwerven in naakte eigendom van twee panden te Brussel. De
rubriek installaties, machines en uitrusting daalt met €1,2 miljoen tot €60,0 miljoen einde 2012.
De financiële vaste activa bedragen op jaareinde 2012 €8,7 miljoen en stijgen met €1,5 miljoen. Ze
staan op de balans ingeschreven onder drie rubrieken: Verbonden entiteiten (€3,6 miljoen), Andere
rechtspersonen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat (€3,6 miljoen) en Andere financiële
vaste activa (€1,5 miljoen) en bestaan uit participaties (deelnemingen en aandelen voor €8,0 miljoen),
vorderingen (€0,4 miljoen) en borgtochten (€0,3 miljoen).
1.2 Vlottende activa
De vlottende activa stijgen in 2012 met €102,8 miljoen of 12,2% tot €948,5 miljoen, als resultante van
verschillende ontwikkelingen.
De overige vorderingen op meer dan één jaar bestaan hoofdzakelijk uit studieleningen en uit leningen
toegekend aan v.z.w.’s en andere gerelateerde partijen. Deze vorderingen bedragen eind 2012
€0,9 miljoen. Ze dalen met €0,1 miljoen t.a.v. 2011 ingevolge de normale jaarlijkse herclassificatie van
de vorderingen van lange naar korte termijn; de studieleningen blijven in lijn met vorig jaar.
De voorraden en projecten in uitvoering tonen in 2012 een afname met €0,1 miljoen tot €1,4 miljoen.
Eind 2012 bedraagt de voorraadrotatie 50 dagen, wat betekent dat over alle magazijnen heen, de
voorraaditems gemiddeld 50 dagen op stock liggen. Dit resultaat ligt in lijn met 2011 (52 dagen).
De handelsvorderingen op ten hoogste één jaar nemen toe met €11,0 miljoen of 19,5% van
€56,8 miljoen in 2011 tot €67,8 miljoen op jaareinde 2012. Deze toename moet gezien worden in het
licht van de stijgende activiteitsgraad en de toegenomen te innen opbrengsten op jaareinde. Dit
verklaart de lichte toename van het aantal dagen klantenkrediet in 2012 (78 dagen) tegenover 2011
(71 dagen). Aanvullend kan worden opgemerkt dat van het totaal van de €67,8 miljoen
handelsvorderingen op ten hoogste één jaar, circa 40% betrekking heeft op publieke overheden en
non-profit organisaties waarvan het betalingsgedrag slechts moeilijk kan worden beïnvloed.
De overige vorderingen op ten hoogste één jaar nemen eind 2012 in vergelijking met 2011 toe met
€2,8 miljoen of 5,5% tot €54,1 miljoen. Belangrijkste ontwikkelingen:
- toename met €1,7 miljoen van de vordering ten aanzien van DGD (Directie-Generaal
Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp) m.b.t. de financiering van de opleidingskosten
van studenten uit landen in ontwikkeling;
- toename met €1,3 miljoen van de vordering ten aanzien van de Vlaamse overheid m.b.t.
vakantiegeld, ingevolge de gestegen personeelskosten; deze vordering wordt opgezet als
compensatie voor het in kost boeken van het vakantiegeld dat zal uitbetaald worden in 2013 op de
prestaties van 2012; ze betreft het dubbel vakantiegeld voor personeelsleden ten laste van de
werkingstoelagen die recht hebben op staatsvakantiegeld en het enkel en dubbel vakantiegeld en
Balans 101

de RSZ op enkel vakantiegeld voor personeelsleden die recht hebben op privévakantiegeld ten
laste van de formatie op afdeling I Werking en afdeling III Sociale voorzieningen voor studenten;
- toename met €0,8 miljoen van de vordering ten aanzien van de Vlaamse Gemeenschap -
AHOVOS (Agentschap Hoger Onderwijs, Volwassenonderwijs en Studietoelage) m.b.t. de
werkingsuitkeringen;
- afname met €1,0 miljoen van de vordering ten aanzien van de Vlaamse gemeenschap -
departement Economie, Wetenschap en Innovatie m.b.t. het Industrieel Onderzoeksfonds.
De overige bewegingen compenseren elkaar volledig.
De geldbeleggingen stijgen met €93,1 miljoen of 12,9% van €719,8 miljoen naar €812,9 miljoen op 31
december 2012. De geldbeleggingen worden voorzichtig beheerd conform het strategisch kader voor
het beheer van de financiële middelen van de KU Leuven, van KU Leuven Research & Development
en van de UZ Leuven zoals goedgekeurd op de Raad van Bestuur van 19 juli 2005 en geactualiseerd
op de Raad van Bestuur van 21 december 2010. Dit beheer gebeurt onder toezicht van het
Beleggings- en Thesauriecomité KU Leuven, KU Leuven Research & Development en UZ Leuven dat
is ingesteld door de Raad van Bestuur van de universiteit op 22 februari 2005.
De liquide middelen bedragen eind 2012 €1,4 miljoen en nemen af met €3,0 miljoen. Ook dit kan
gezien worden als een verklarende factor voor de toename van de geldbeleggingen. Door een actieve
thesauriepolitiek worden de kasmiddelen en laagrentende tegoeden op zicht bij kredietinstellingen tot
een minimum beperkt en zoveel mogelijk tegen gunstiger voorwaarden belegd.
De overlopende rekeningen van het actief bedragen €10,0 miljoen op 31 december 2012 en nemen af
met €0,9 miljoen t.o.v. 2011 door lagere verworven nog niet ontvangen interesten op de
beleggingsportefeuille als gevolg van belangrijke verkopen van obligaties tijdens 2012 en de
gewijzigde beleggingsmix.
2 Passiva
2.1 Eigen vermogen
Het eigen vermogen van de KU Leuven bedraagt einde 2012 €1,134 miljard, d.i. een toename met
€66,1 miljoen of 6,2%. De mutatie 2012 wordt voor €66,1 miljoen verklaard door het opnemen in het
eigen vermogen van het (volledig bestemde) overschot van het boekjaar.
Bij de interpretatie van de jaarresultaten en van de evolutie van het eigen vermogen dient uitermate
grote voorzichtigheid aan de dag te worden gelegd. De overschotten van het boekjaar en het eigen
vermogen vertegenwoordigen immers geen vrije beleidsruimte voor het universiteitsbestuur. Via
eerder genomen punctuele beslissingen en de engagementen aangegaan tegenover een veelheid
aan opdrachtgevers en projectfinanciers zijn deze middelen reeds bestemd. De analyse van de
bestemmingen op 31 december 2012 geeft het volgende beeld:
Bestemde fondsen
31/12/2012
In K€
- onroerende investeringen 430.441;
- wetenschappelijk onderzoek 512.684;
- andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van
groepen/departementen/faculteiten/diensten/professoren 177.515;
- studentenvoorzieningen 11.816.
De Raad van Bestuur heeft deze bestemmingen bevestigd bij de goedkeuring van de jaarrekening
2012.
Er staan op 31 december 2012 €1,3 miljoen kapitaalsubsidies geregistreerd voor het gebouw De
Kabouterberg en de nieuwbouw Babyhome. De kapitaalsubsidies nemen af met €0,1 miljoen
ingevolge de afbouw pro rata de afschrijvingen op de betreffende activa.
Balans 102

2.2 Voorzieningen voor risico’s en kosten
De voorzieningen zijn opnieuw geïnventariseerd en gewaardeerd na een grondige, universiteitsbrede
consultatieronde die erop gericht is om de volledigheid zo goed mogelijk te waarborgen en die er moet
voor zorgen dat de boekhoudkundige gegevens een getrouwe weergave zijn van de economische
realiteit. In totaal nemen de voorzieningen per jaareinde 2012 in vergelijking met 2011 toe met €14,4
miljoen tot €96,5 miljoen. Deze stijging werd toegelicht bij de bespreking van de resultatenrekening.
2.3 Schulden
De schulden op meer dan één jaar bedragen €12,2 miljoen op jaareinde 2012. Deze schulden
bestaan hoofdzakelijk uit diverse schulden in het kader van onderzoeksactiviteiten binnen KU Leuven
Research & Development voor €8,1 miljoen, financiële schulden ten aanzien van kredietinstellingen
voor €3,0 miljoen en leasingschulden voor €1,1 miljoen m.b.t. de huurkoop van het Collegium Pro
America Latina (COPAL). De toename met €7,7 miljoen wordt verklaard door:
- nieuwe initiatieven in het kader van onderzoeksactiviteiten binnen KU Leuven Research &
Development en de herclassificatie van bepaalde bestaande contracten van code 48 Overige
schulden naar code 178/9 Overige schulden op lange termijn overeenkomstig de aanbeveling van
de bedrijfsrevisor (+€8,1 miljoen);
- de jaarlijkse herclassificaties van de schulden van lange naar korte termijn (-€0,4 miljoen).
De schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen bedragen €3,9 miljoen. Ze nemen toe
met €3,5 miljoen t.o.v. 2011 en zijn het gevolg van nieuwe initiatieven in het kader van
onderzoeksactiviteiten binnen KU Leuven Research & Development en de herclassificatie van
bepaalde bestaande contracten van code 48 Overige schulden naar code 42 Schulden op meer dan
één jaar die binnen het jaar vervallen.
De handelsschulden nemen toe met €2,7 miljoen, van €28,1 miljoen in 2011 tot €30,8 miljoen in 2012.
Deze toename wordt hoofdzakelijk verklaard door:
- hogere nog te ontvangen facturen op balansdatum (+€2,2 miljoen);
- hogere leveranciersschulden ingevolge het gestegen activiteitenpeil (+€0,3 miljoen).
Het aantal dagen leverancierskrediet bedraagt 53 dagen.
Het globale overschot aan opbrengsten ten opzichte van kosten betreffende onderzoeks- en
dienstverleningscontracten van bepaalde duur waarbij geen jaarlijkse facturatie plaatsvindt per einde
boekjaar, wordt conform artikel 62 van het boekhoudbesluit van 21 december 2007 opgenomen onder
ontvangen vooruitbetalingen op projecten. Dit saldo bedraagt op jaareinde 2012 €44,5 miljoen, wat
een stijging betekent met €22,4 miljoen in vergelijking met 2011.
De schulden m.b.t. belastingen betreffen te betalen BTW, roerende en onroerende voorheffing,
rechtspersonenbelasting en bedrijfsvoorheffing. Deze schulden stijgen van €16,7 miljoen einde 2011
naar €25,0 miljoen op jaareinde 2012. De toename met €8,3 miljoen wordt vooral verklaard door
hogere te betalen bedrijfsvoorheffing door een herziening van de BV-aangifte op balansdatum (+€4,2
miljoen), hogere roerende voorheffing ingehouden op ontvangen royalties en geldbeleggingen (+€3,5
miljoen), hogere Belgische belastingen (+€0,5 miljoen), hogere te betalen BTW (+€0,3 miljoen) en
overige kleine bewegingen die elkaar grotendeels compenseren (-€0,2 miljoen).
De schulden m.b.t. bezoldigingen en sociale lasten bedragen €51,8 miljoen eind 2012.
De afname met €1,5 miljoen of 2,8% t.o.v. 2011 wordt vooral verklaard door:
- de lagere RSZ-schuld ingevolge een herziening van de RSZ-aangifte op balansdatum (-€3,7
miljoen);
- de hogere provisie voor vakantiegeld (+€1,8 miljoen) ingevolge:
• de indexering van de lonen (+€1,0 miljoen);
• de evolutie en de gewijzigde mix van het personeelsbestand (+€0,8 miljoen);
- de toename van de schuld m.b.t te betalen bijwedden (+€0,3 miljoen);
- overige kleinere wijzigingen (+€0,1 miljoen).
Balans 103

De overige schulden bedragen €23,7 miljoen; de afname met €1,2 miljoen t.o.v. 2011 wordt vooral
verklaard door volgende tegengestelde bewegingen:
- de lagere schulden in het kader van onderzoeksactiviteiten binnen KU Leuven Research &
Development door de doorgevoerde herclassificaties naar schulden op meer dan één jaar en op
meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen en door de jaarlijkse aflossingen (-€9,4 miljoen);
- de hogere nog door te storten bedragen aan partners in het kader van contractuele onderwijs- en
onderzoeksactiviteiten (+€7,9 miljoen);
- overige kleinere bewegingen (+€0,3 miljoen).
De overlopende rekeningen van het passief bedragen €20,3 miljoen per einde boekjaar en bestaan
hoofdzakelijk uit over te dragen opbrengsten. De afname met €2,3 miljoen t.o.v. 2011 wordt vooral
verklaard door lagere positieve wisselkoersverschillen (-€1,6 miljoen), lagere over te dragen
opbrengsten (-€0,9 miljoen) en overige kleine bewegingen die elkaar grotendeels compenseren (+€0,2
miljoen).
Balans 104

Balans KU Leuven op 31 december 2012 (1/2)
ACTIVA (in euro) codes
Eindbalans
2012
Eindbalans
2011
VASTE ACTIVA 20/28 494.003.676 476.663.838
I. Oprichtingskosten (toelichting I) 20 0 0
II. Immateriële vaste activa (toelichting II) 21 716.802 849.260
III. Materiële vaste activa (toelichting III) 22/27 484.581.265 468.567.994
A. Terreinen en gebouwen 22 375.609.869 364.203.227
B. Installaties, machines en uitrusting 23 60.020.797 61.255.105
C. Meubilair en rollend materieel 24 16.329.414 16.033.176
D. Vaste activa in leasing of op grond van een soortgelijk recht 25 1.426.001 1.465.456
E. Andere materiële vaste activa 26 14.765.643 8.499.873
F. Vaste activa in aanbouw en vooruitbetalingen 27 16.429.542 17.111.157
IV. Financiële vaste activa (toelichting IV) 28 8.705.609 7.246.584
A. Verbonden entiteiten 280/1 3.634.107 3.734.107
1. deelnemingen 280 3.300.000 3.300.000
2. vorderingen 281 334.107 434.107
B. Andere rechtspersonen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 282/3 3.574.115 2.194.187
1. deelnemingen 282 3.491.520 2.111.592
2. vorderingen 283 82.595 82.595
C. Andere financiële vaste activa 284/8 1.497.386 1.318.290
1. aandelen 284 1.207.663 982.663
2. vorderingen en borgtochten in contanten 285/8 289.723 335.627
VLOTTENDE ACTIVA 29/58 948.477.325 845.678.699
V. Vorderingen op meer dan een jaar 29 885.650 1.029.731
A. Handelsvorderingen 290 0 0
B. Overige vorderingen 291 885.650 1.029.731
VI. Voorraden en projecten in uitvoering (toelichting V) 30/37 1.370.757 1.532.655
A. Voorraden 30 1.370.757 1.532.655
B. Projecten in uitvoering 37 0 0
VII. Vorderingen op ten hoogste één jaar 40/41 121.872.837 108.011.901
A. Handelsvorderingen 40 67.780.260 56.745.637
B. Overige vorderingen 41 54.092.577 51.266.265
VIII. Geldbeleggingen (toelichting VI) 51/53 812.915.645 719.796.208
IX. Liquide middelen 54/58 1.422.712 4.381.324
X. Overlopende rekeningen (toelichting VII) 490/491 10.009.724 10.926.880
TOTAAL DER ACTIVA 1.442.481.001 1.322.342.538
Balans 105

Balans KU Leuven op 31 december 2012 (2/2)
PASSIVA (in euro) codes
Eindbalans
2012
Eindbalans
2011
EIGEN VERMOGEN 10/15 1.133.717.123 1.067.664.242
I. Gevormd vermogen 10 0 0
III. Herwaarderingsmeerwaarden 12 0 0
IV. Bestemde fondsen 13 1.132.458.146 1.066.353.079
Onroerende investeringen 430.441.050 444.541.094
Wetenschappelijk onderzoek 512.684.555 451.858.153
Andere goedgekeurde middelen voor verworven projecten van groepen /
departementen / faculteiten / diensten / professoren
177.515.656 159.388.129
Studentenvoorzieningen 11.816.885 10.565.704
V. Overgedragen overschot (overgedragen tekort) 14 0 0
VI. Kapitaalsubsidies 15 1.258.977 1.311.163
VOORZIENINGEN 16 96.545.845 82.170.439
VII. Voorzieningen voor risico's en kosten 160/5 96.545.845 82.170.439
A. pensioenen en soortgelijke verplichtingen 160 38.486.443 45.789.677
B. belastingen 161 0 0
C. grote herstellings- en onderhoudswerken 162 20.874.266 0
D. sociaal passief 163 0 0
E. veiligheid en milieu verplichtingen 164 4.578.830 1.329.566
F. overige risico's en kosten (toelichting VIII) 165 32.606.305 35.051.196
SCHULDEN 17/49 212.218.033 172.507.857
VIII. Schulden op meer dan een jaar (toelichting IX) 17 12.198.377 4.477.188
A. Financiële schulden 170/4 4.125.427 4.465.688
1. achtergestelde leningen 170 0 0
2. niet achtergestelde obligatieleningen 171 0 0
3. leasingschulden en soortgelijke schulden 172 1.116.000 1.178.000
4. kredietinstellingen 173 3.009.427 3.287.688
5. overige leningen 174 0 0
B. Handelsschulden 175 0 0
C. Overige schulden 178/9 8.072.949 11.500
IX. Schulden op ten hoogste één jaar (toelichting IX) 42/48 179.727.976 145.442.335
A. Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen 42 3.872.293 340.260
B. Financiële schulden 43 0 0
1. kredietinstellingen 430/8 0 0
2. overige leningen 439 0 0
C. Handelsschulden 44 30.788.783 28.048.305
D. Ontvangen vooruitbetalingen op projecten 46 44.543.407 22.148.705
E. Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten 45 76.808.255 69.975.604
1. belastingen 450/3 25.041.326 16.720.466
2. bezoldigingen en sociale lasten. 454/9 51.766.929 53.255.138
F. Overige schulden 48 23.715.239 24.929.461
X. Overlopende rekeningen (toelichting X) 492/3 20.291.681 22.588.334
TOTAAL DER PASSIVA 1.442.481.001 1.322.342.538
Balans 106

WETENSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING
De wetenschappelijke dienstverlening behoort, naast onderwijs en onderzoek, tot de kerntaken van de
universiteit. Zij omvat de ruime waaier van activiteiten die de universiteit levert ten bate van de
maatschappij. Ze omvat de kennis- en technologieoverdracht naar de gemeenschap en de
bedrijfswereld.
De technologie transfer office, KU Leuven Research & Development (LRD), beheert de exploitatie van
het economisch potentieel van de onderzoeksresultaten. LRD beschikt over een multidisciplinair team
van 79 medewerkers dat aan alle onderzoekers binnen de universiteit ondersteuning biedt op vlak van
de verschillende aspecten van wetenschappelijke dienstverlening en economische valorisatie van
wetenschappelijke onderzoeksresultaten.
Op het volume aan contractonderzoek wordt in het hoofdstuk Onderzoeksverslag van dit rapport
verder ingegaan.
Het financieel volume m.b.t. contractonderzoek en wetenschappelijke dienstverlening, uitgedrukt in
bedrijfsopbrengsten, bedraagt in 2012 €123,9 miljoen. Hiervan heeft €40,9 miljoen betrekking op
contractonderzoek met de privésector, €8,4 miljoen op contractonderzoek met de privésector met
overheidssteun, €3,7 miljoen op wetenschappelijke dienstverlening zonder contract en betreft €70,9
miljoen de valorisatie van onderzoeksresultaten.
Wetenschappelijk Dienstverlening 107

Wetenschappelijk Dienstverlening 108

Het jaarverslag 2012 wordt gepubliceerd ter
uitvoering van artikel 162 van het Decreet
betreffende de universiteiten in de
Vlaamse Gemeenschap van 12 juni 1991.
Eindredactie en coördinatie:
F. Jochmans, A. Boeckmans, T. Boon, K. Lammertyn, C. Michiels
Redactieadres:
KU Leuven
Rectoraat
Naamsestraat 22 bus 5000
3000 Leuven
Verantwoordelijke uitgever:
P. Knapen
Oude Markt 13 bus 5005
3000 Leuven