KNGF in de praktijk

Jaar
beeld
2011

Fysiotherap
zet mensen
in bewegin
De

Jaarbeeld 2011
Inhoud
5 Voorwoord
6 KNGF in de praktijk
8 Het KNGF: van en voor álle fysiotherapeuten
11 Feiten en cijfers 2011
eut
12 Fysiotherapeuten aan het woord
14 Onderzoek en praktijk dichter bij elkaar
16 Partners op de zorgmarkt
18 Kennis delen over grenzen heen
20 Vergroening en verzilvering
24 Netwerken in fysiotherapieland
26 Cliëntgerichte afdelingen fysiotherapie
28 Inzetten op preventie en leefstijl bevordering
30 Kwaliteit
31 Colofon
g.

De
handen
ineen
slaan.
4 Voorwoord

Voorwoord
Met plezier bied ik u het Jaarbeeld 2011 aan. Zoals de naam al zegt: het jaar
2011 in beeld gebracht. Aan de hand van verhalen uit de dagelijkse praktijk
vertellen fysiotherapeuten, collega’s en een bestuurslid van het KNGF wat
er in 2011 binnen de fysiotherapie zoal gebeurde.
2011 was een jaar vol beweging in de zorg en in de fysiotherapie, met
korting op de budgetten in de zorg, fysiotherapie die steeds meer uit de
basisverzekering verdween en het schrappen van chronische aandoeningen
uit het basispakket. Het onderwerp kwaliteit was een terugkomend thema.
Maar ook was het een jaar waarin de handen ineen werden geslagen.
Zo zijn de eerstelijnsaanbieders gezamenlijk begonnen een visie op de
organisatie van zorg op te stellen. En met een interactief programma
is de ondersteuning van afdelingen fysiotherapie in verpleeg- en
verzorgingshuizen vorm gegeven. Ook kijken we met trots terug op een
goed bezocht en zeer geslaagd wereldcongres fysiotherapie in Amsterdam.
In dit jaarbeeld leest u er meer over. Daarnaast is er aandacht voor het
belang van de wetenschap voor het vak en de beroepsuitoefening, voor
preventie en leefstijlbevordering en voor evidence based handelen.
Verder leest u over veranderingen in de zorg, over de marktpositie in de
fysiotherapie en over netwerken en het delen van kennis.
Voor mij persoonlijk is dit Jaarbeeld een mooi kijkje in de keuken van
het KNGF van 2011. Wat is er veel gebeurd, en wat is er nog veel te doen.
De verenigingsstructuur wordt aangepakt, het onderwerp kwaliteit blijft
hoog op de agenda staan en natuurlijk moeten we blijven bewijzen
dat fysiotherapie werkt. Niet alleen voor de patiënt maar ook in de
beheersing van de zorgkosten. Ook de rol van de zorgverzekeraars en het
contracteerbeleid verdienen alle aandacht. Dit is slechts een kleine greep
uit de acties voor 2012. Blijft u ons volgen?
Ik wens u veel leesplezier.
Eke Zijlstra
5

KN
in
de
prakt
6 KNGF Fysiotherapeuten in de praktijkaan
het woord

GF
ijk
7

Het KNGF:
van en
voor álle
fysiotherapeuten.
8 KNGF in de praktijk

In het KNGF hebben ruim 22.000 fysiotherapeuten
een vereniging gevonden
die hun belangen behartigt. Behartiging
van de belangen van de fysiotherapeuten,
maar door goed georganiseerd te zijn en
gezamenlijk aan kwaliteit te werken, dienen
de fysiotherapeuten ook het belang van de
patiënt. Het KNGF biedt ruimte aan algemeen
fysiotherapeuten, zowel in de eerste-, als
de tweede- en derde lijn. Verder opereert
een aantal specialisten verenigingen hand in
hand met het KNGF. Daarmee vormt het KNGF
één organisatie die zich sterk maakt voor alle
leden. Het KNGF ondersteunt zijn leden bij het
inspelen op veranderingen in de markt, het
vertalen van trends naar de bedrijfsvoering
en beroepsuitoefening (intra- en extramuraal)
en bewaakt, samen met de beroepsgroep, de
kwaliteit en inhoud van het vak.
Aanbod
Curatieve fysiotherapie blijft een voornaam
element in het aanbod van fysiotherapeuten
maar diagnostische zorg en preventie zijn
minstens zo belangrijk. Fysiotherapie omvat
een breed pakket aan diensten, afgestemd op
de vraag van patiëntengroepen, bedrijven en
gemeenten. Dichtbij de patiënt, in het bedrijf,
laagdrempelig en met ruime openingstijden.
De fysiotherapeut is bij uitstek de hoogopgeleide
en deskundige zorgaanbieder die
tijd en aandacht voor de patiënt heeft.
Wetenschappelijk fundament
Voor patiënten, zorgverzekeraars en
instellingen blijft de fysiotherapeut een
onmisbare schakel. Dat heeft alles te
maken met het degelijke wetenschappelijke
fundament onder het vak. Het KNGF bevordert
de kwaliteit van die wetenschappelijke onderbouwing
en zorgt ervoor dat fysio therapeuten
deze kennis kunnen gebruiken in hun praktijk.
Dat doet het genootschap onder meer door
het (opleidings)niveau van de fysiotherapeut
te verhogen. Door te innoveren, kunnen
fysiotherapeuten zich onderscheiden in de
zorg en goed opereren in de markt. Het KNGF
ondersteunt het ontwikkelen van nieuwe
producten in de bestaande markt en producten
die gericht zijn op uitbreiding van de markt,
bijvoorbeeld voor diagnostiek, prognose,
risicoscreening, predictie en voor- en nazorg
bij operaties.
Samenwerken
Door goed samen te werken, kunnen fysiotherapeuten
de best mogelijke zorg leveren.
Dat gebeurt in zorgpaden, in transmurale
ketenzorg en multidisciplinaire richtlijnen. Het
KNGF zorgt voor de voorwaarden waaronder
fysiotherapeuten gemakkelijker kunnen
samenwerken. De vereniging stuurt aan op
een sleutelpositie in de transmurale zorgketen
en maakt samen met andere zorgaanbieders
de verbinding tussen de eerste-, tweedeen
derdelijn sterk. Het hart van het KNGF
klopt in de regio’s. Daar voert de vereniging
het kwaliteitsbeleid uit en bouwt ze aan
het Intercollegiaal Overleg Fysiotherapie
(IOF). Ook overlegstructuren komen daar van
de grond, bijvoorbeeld met andere zorgaanbieders,
instellingen, zorgverzekeraars en
patiëntenorganisaties. Vanuit vijf locaties,
vier regiokantoren en het hoofdkantoor,
ondersteunt het KNGF zijn leden.
Gezicht
Het KNGF is het gezicht van de Nederlandse
fysiotherapie. Door intern aan de eenheid
te werken, is het mogelijk gezamenlijk op te
treden en zo de belangen van fysiotherapeuten
te behartigen. Het gaat daarbij om groepsbelangen
op het gebied van vakinhoud,
kwaliteit, bedrijfsvoering, contracten enz. Het
KNGF werkt mee aan het stellen van kaders en
het creëren van (wettelijke) randvoorwaarden.
Ook maakt het KNGF zich sterk voor profilering
van de beroepsgroep bij de consument,
bijvoorbeeld in publiekscampagnes. Deze
publiekscampagnes zijn terug te vinden op de
consumentenwebsite defysiotherapeut.com.
Het KNGF heeft goede banden met andere
9

spelers op de zorgmarkt, met politieke partijen,
met overheden en met belangenorganisaties.
Contacten met deze betrokkenen zijn van groot
belang voor de leden.
Diensten
De snelle ontwikkelingen in de zorg maken
het lastig voor de fysiotherapeut om alles bij
te houden en snel te kunnen inspelen op
veranderingen. Het KNGF blijft op de hoogte en
schept orde voor de fysiotherapeut. Zowel voor
de eigen leden als voor derden is het KNGF
een kenniscentrum. Het KNGF biedt diensten
aan die praktijkvoering van de fysiotherapeut
faciliteren. Er vindt ondersteuning aan de
leden plaats, bijvoorbeeld in de vorm van
Ledenvoorlichting of via FysioNet. Per telefoon
en e-mail kunnen leden hun vragen stellen
aan deskundigen die zelf het antwoord geven
of effectief doorverwijzen naar specialisten die
goed zijn ingevoerd in de materie. Het gaat
hierbij om vragen over sociaaleconomische
onderwerpen, praktijkvoering, contracten of
samenwerking, maar ook over arbeidsrelaties.
Zo is er voor leden ook een website beschikbaar
waarin alles rond personeelszaken aan
de orde komt. Deze FysioToolkit richt zich
zowel op werknemers als werkgevers. Gaan
de vragen verder of dieper, dan kan het KNGF
zelfs ondersteuning/advies in de praktijk of
instelling verzorgen.
Het KNGF juicht ontmoetingen tussen
leden toe. Die ontmoetingen kunnen een
vakinhoudelijke basis hebben of collegiaal
overleg betreffen. Het KNGF stimuleert de
vorming van netwerken in de vereniging.
Online vinden leden elkaar op FysioNetwerken,
bijvoorbeeld in een discussie of binnen een
werkgroep. FysioNetwerken is ontwikkeld
door het KNGF voor professionals binnen
de fysiotherapie. Deelnemers kunnen er
onder andere kennis en documenten met
elkaar delen en met elkaar discussiëren over
vakinhoudelijke zaken.
Voor zijn leden sluit het KNGF mantelovereenkomsten
voor collectieve
verzekeringen, bijvoorbeeld op het gebied
van arbeidsongeschiktheid of rechtsbijstand,
maar ook voor het afhandelen van directe
facturatie aan patiënten of voor een BHVcursus.
Patiënten met klachten kunnen zich
tot de klachtencommissie van het KNGF
richten. In deze onafhankelijke, onpartijdige
en deskundige commissie zijn patiënten en
fysiotherapeuten vertegenwoordigd. Ook
juristen maken deel uit van deze commissie.
Het KNGF faciliteert klanttevredenheidsonderzoeken
en biedt zijn leden rekenmodellen.
Het KNGF geeft twee bladen uit: FysioPraxis en
het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie.
FysioPraxis is het maandelijks tijdschrift van
het KNGF over beroepsinhoudelijke en sociaalmaatschappelijke
ontwikkelingen binnen de
fysiotherapie. Het Nederlands Tijdschrift voor
Fysiotherapie (NTvF) is het wetenschappelijk
tijdschrift van het KNGF. Het verschijnt vier
keer per jaar. Jaarlijks organiseert het KNGF
een congres over actuele onderwerpen op het
gebied van fysiotherapie. Cursussen organiseert
het KNGF als aanvulling op het bestaande
aanbod. De FysioEnieuws is sinds jaar en dag
de digitale nieuwsbrief van het KNGF. Wekelijks
worden alle leden op de hoogte gehouden van
de actuele ontwikkelingen relevant rondom de
zorg in Nederland. Een uniforme uitstraling is
in het belang van de leden. Het laat zien dat
het KNGF als eenheid opereert. Leden kunnen
daaraan bijdragen door het drukwerk in de
huisstijl van de Fysiotherapeut te gebruiken.
Het gaat daarbij onder meer om briefpapier,
visitekaartjes, gevelborden, folders en mappen.
10 KNGF in de praktijk

Feiten
en cijfers
2011.
Het Koninklijk Nederlands Genootschap
voor Fysiotherapie is dé landelijke beroepsorganisatie
van fysiotherapeuten. De
vereniging behartigt sinds 1889 de
vakinhoudelijke en sociaal-maatschappelijke
belangen van de leden: fysiotherapeuten
in (eigen) praktijken, bij ziekenhuizen,
zorginstellingen, etc.
Medio mei 2011 telde het KNGF ruim
22000 leden, van wie 2362 studentleden/
kennismakingsleden.
Het KNGF bestaat uit 12 regionale verenigingen
(RGF). Daarnaast zijn er specialisten
verenigingen actief die zich richten op
een specifiek beroepsterrein binnen de
fysiotherapie:
- Nederlandse Vereniging voor Bedrijfs- en
arbeidsfysiotherapeuten (NVBF);
- Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie bij
Bekkenproblematiek en Pre- en Postpartum
Gezondheidszorg (NVFB);
- Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in
de Geriatrie (NVFG);
- Nederlandse Vereniging voor
Kinderfysiotherapie (NVFK);
- Nederlandse Vereniging voor Manuele
Therapie (NVMT);
- Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie
binnen de Lymfologie (NVFL)
- Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in
de Sportgezondheidszorg (NVFS);
- Nederlandse Vereniging voor Orofaciale
Fysiotherapie (NVOF);
- Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie
volgens de Psychosomatiek (NFP);
- Vereniging voor Hart-, Vaat- en
Longfysiotherapie (VHVL)
- Nederlandse Vereniging voor
Ziekenhuisfysiotherapie (NVZF)
Om de kwaliteit van de fysiotherapie nog
verder te stimuleren is er het Centraal
Kwaliteitsregister Fysiotherapie (CKR). In
het CKR Fysiotherapie zijn fysiotherapeuten
opgenomen die voldoen aan de kwaliteitseisen
voor behandeling, praktijkervaring en (bij)
scholing en werken volgens de KNGFrichtlijnen.
In 2011 gingen ongeveer drie miljoen mensen
naar de fysiotherapeut. De consument
deed ook steeds vaker een beroep op de
fysiotherapeut voor preventieve fysiotherapie.
De consument vindt de fysiotherapeut onder
meer via www.defysiotherapeut.com.
In 2011 hadden de volgende personen zitting in
het KNGF-bestuur:
- Bas Eenhoorn, voorzitter;
- Wilma Huiskamp, portefeuille Markt;
- Hans Krijgsman, secretaris-penningmeester
en portefeuille Verenigingszaken;
- Wietse Groenink, portefeuille Organisatie en
Bedrijfsvoering;
- Henri Kiers, portefeuille Kwaliteit, Onderwijs,
Wetenschap en Beroepsinhoud.
11

12 Fysiotherapeuten aan het woord
the

Fysiorapeuten
aan
het
woord
13

Onderzoek en praktijk
dichter bij elkaar
Wetenschap is belangrijk voor de
ontwikkeling van het vak en de
kwaliteit van de beroepsuitoefening.
Onderzoek en praktijk komen dichter
bij elkaar.
Aly Waninge:
Ook bij
mensen
met
verstandelijke
en visuele
beperking
kun je
fitheid meten
Aly Waninge
Aly Waninge deed in 2011 promotieonderzoek naar het
meten van fysieke fitheid van mensen met (zeer) ernstige
verstandelijke en visuele beperkingen (ZEVMB). Ook
onderzocht ze hoe die fysieke fitheid te verbeteren valt.
Waninge is fysiotherapeute bij Koninklijke Visio De Brink in
Vries. Daarnaast is zij lector Participatie en gezondheid bij
mensen met een verstandelijke en visuele beperking aan de
Hanzehogeschool in Groningen.
‘In mijn werk heb ik te maken met mensen die niet of moeilijk
kunnen zien en ook ernstig verstandelijk beperkt zijn. Het is
moeilijk om dan te meten wat iemands fysieke fitheid is. Met
vragenlijsten kun je al niet werken en als je met deze mensen
een test gaat doen, raken ze snel uit hun evenwicht. Ze
begrijpen ook maar heel moeilijk waarom je een test doet. Op
basis van het onderzoek kan ik concluderen dat mensen met
ZEVMB wel aan testen kunnen wennen, als je maar de juiste
voorwaarden creëert.’
Onderzoek
‘Eerst zijn we in de literatuur op zoek gegaan naar protocollen.
Vervolgens hebben we ze - waar mogelijk - bekeken op
uitvoerbaarheid, betrouwbaarheid en validiteit. We hebben
meetinstrumenten die we vonden aangepast voor de doelgroep.
Om de balans in kaart te brengen van verschillende
doelgroepen kun je de Berg Balanstest gebruiken. Dat
staat in veel richtlijnen. Die test hebben we aangepast om
hem bruikbaar te maken voor mensen met een visuele en
verstandelijke beperking. We hebben enkele onderdelen van
die test vervangen. We laten mensen bijvoorbeeld over de
Zweedse bank lopen, want die kennen ze. En wandelen doen
ze onder leiding van een deskundige bewegingsagoog.’
Basistestset Fitheid
Als resultaat van dit proefschrift gaf Waninge de Basistestset
Fitheid uit. ‘Die instrumenten zijn goed te gebruiken om
mensen jaarlijks te testen en te meten. Op basis van die
jaarlijkse screening kun je dan een beweegplan opstellen.
Je kunt eraan zien of een cliënt stabiel blijft of achteruitgaat.
Dat maakt gerichte interventies mogelijk en die zijn objectief
te evalueren.’
14 Fysiotherapeuten aan het woord

Caroline Speksnijder
Caroline Speksnijder promoveerde in mei 2011 aan de
Universiteit van Utrecht. Zij onderzocht het functioneren van
mensen die behandeld werden voor mondkanker. De titel
van haar proefschrift luidde: ‘Function after oral oncological
intervention, reconstruction and rehabilitation’.
Speksnijder werkt als wetenschapper en orofaciaal fysiotherapeut
binnen de afdeling Mondziekten Kaak- en
Aangezichtschirurgie Universitair Medisch Centrum (UMC)
Utrecht en Nijmegen en is verbonden aan het Julius
Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns
Geneeskunde, UMC Utrecht. Verder is ze programmacoördinator
Fysiotherapiewetenschap aan de Universiteit Utrecht.
Caroline Speksnijder:
Wat
kunnen
wij
mensen
die
behandeld
zijn voor
mondkanker
bieden?
Functioneren
‘In mijn proefschrift heb ik in kaart gebracht hoe mensen met
mondkanker behandeld worden. Hoe uiten hun klachten zich?
Hoe functioneren deze mensen? Bijna 60% van deze mensen
overleeft de kanker, maar hoe dan verder? De gevolgen van
mondkanker zijn ingrijpend. Artsen proberen de gevolgen
te minimaliseren. Een aangetaste tong wordt bijvoorbeeld
gerepareerd met huid van de onderarm, of een onderkaak
wordt bijvoorbeeld gerepareerd met een fibula. Desondanks
zijn patiënten na behandeling soms levenslang aangewezen
op vloeibaar voedsel en hun gezicht kan verminkt zijn.
Een aantal functies, zoals kauwen, tongbeweeglijkheid en
schoudermobiliteit, herstelde gedeeltelijk in het eerste jaar
na de kankerbehandeling. Het functieherstel was echter
minder na intensievere chirurgie. Ik denk dat ontwikkeling
van nieuwe revalidatietechnieken voor de (orofaciale) fysiotherapie
van belang zijn voor een beter functieherstel van
deze patiëntengroep. Wij fysiotherapeuten kijken anders naar
deze mensen dan bijvoorbeeld een kaakchirurg, tandarts,
logopediste of diëtiste. Ik geloof dat de fysiotherapeut een
toegevoegde waarde heeft in het revalidatietraject van deze
mensen.’
Wetenschap en fysiotherapeutische praktijk
‘Naast het publiceren in internationale tijdschriften geef ik
over mijn onderzoek onderwijs en lezingen aan collega’s.
Daarbij maak ik inzichtelijk wat er gebeurt met deze patiënten.
Zodoende ben ik gastdocent binnen de opleiding orofaciale
fysiotherapie van de Hogeschool Arnhem Nijmegen en binnen
de opleiding oncologie fysiotherapie van Avans+. Daar naast
vind ik het van groot belang dat interdisciplinair, op internationaal
niveau bekend wordt wat onze ontwikkelingen van
de (orofaciale) fysiotherapie voor deze patiëntengroep zijn.’
15

Partners op de zorgmarkt
De verhouding tussen zorgverleners
en zorg verzekeraars lijkt niet altijd op
een goed huwelijk. In zekere zin is
het meer een gedwongen huwelijk.
De overheid heeft een groot deel
van de regie over de zorg belegd bij
de zorgverzekeraars. Hoe behouden
zorgverleners de zeggenschap over
de kwaliteit van hun werk? En wat
gebeurt er als de verzekeraars zorg
selectief gaan inkopen?
René Polman:
De patiënt
heeft er
uiteindelijk
baat bij.
René Polman
René Polman is fysiotherapeut/praktijk houder in Enschede:
vijf vestigingen met zestien fysiotherapeuten, twee front- en
backofficemedewerkers en een praktijk ondersteuner. In 2011
haalde zijn praktijk het topzorgpredicaat bij zorgverzekeraar
Menzis.
Polman: ‘Dat ging niet zonder slag of stoot, pas in december
2011 lukte het ons om aan alle eisen te voldoen. En dat
waren er heel wat. Eerder haalden wij het HKZ-certificaat. In
vergelijking met de plusaudit van de zorgverzekeraar was dat
maar een minuscule prestatie. Bij de plusaudit moest echt alles
rond het beheersproces uit de kast. ISO en HKZ betreffen vooral
de organisatie, terwijl de plusaudit veel meer op de inhoud
gericht is. Er kwam iemand die bij de computer plaatsnam en
de agenda opende. Van een willekeurige patiënt wilde zij het
behandeldossier zien. Alles wat er bij die patiënt genoteerd
stond moesten we kunnen verantwoorden en beargumenteren.
Je onderzoek moet voor honderd procent kloppen met je
behandelgegevens. Bij dit proces waren we dus heel sterk
gefocust op die dossiervorming en dat kostte ontzettend veel
tijd. Die tijd kun je dus niet besteden aan het primaire proces.
Uiteraard levert deze zware exercitie ook iets op. We krijgen
hiermee heel goed inzicht in de eigen kwaliteit, onze praktijk
is herkenbaarder, we hebben nu een driejaarscontract met
Menzis en kunnen makkelijker afspraken met zorgverzekeraars
maken. Ook konden we het tarief iets verhogen maar daar
staan nog hogere kosten tegenover.’
Controle
‘Dat de verzekeraars de controle hebben, verbaast me niet.
Ik zie hun invloed echter wel groeien, temeer daar er steeds
meer clustervorming ontstaat: zo’n drie of vier grote spelers
hebben de markt in handen. De controle op kwaliteit en
inzichtelijkheid zou daar eigenlijk niet moeten liggen, wel die
op het beheersmodel. De beroepsorganisatie moet een missie
hebben en een visie op kwaliteit. Daar begint het mee.’
Dossiervorming
‘Echte kwaliteitsverbetering halen we hier niet uit. Die
komt veel meer door de opleidingsgraad van onze collega’s:
ze zijn master of bezig met de studie hiervoor. Door die
plusaudit maken we onze kwaliteit wel beter inzichtelijk. De
toegevoegde waarde ervan ligt dan ook voornamelijk in de
dossiervorming. Als een collega uitvalt, kan een ander de
behandeling naadloos overnemen. De patiënt vormt steeds het
middelpunt, die heeft er uiteindelijk baat bij.’
16 Fysiotherapeuten aan het woord

Mia Carey:
Fysiotherapeuten
en zorgverzekeraars
hebben
hetzelfde
doel.
Mia Carey
Mia Carey is fysiotherapeut in Gees. In haar praktijk richt ze
zich met haar twee collega’s vooral op ouderen. Valpreventie
en coaching nemen er een belangrijke plaats in. Carey volgt
momenteel de Master Specialized Physical Therapy / Geriatrie.
‘Met ouderen werken, vraagt behalve kennis vooral passie.
Ook hebben we onze praktijk speciaal op ouderen ingericht.
We kunnen door onze entree bijvoorbeeld zien hoe mensen
naar ons toekomen. We zien ze uit de taxi stappen en op
welke manier hun partner ze daarbij helpt. Dat geeft weer
aanknopingspunten voor de behandeling. Die laat zich dus
niet precies in de voorgeschreven tijd proppen, het begint
al voor iemand hier binnenstapt. Soms is er meer tijd nodig
en dat is logisch met ouderen. Het kan dus best zijn dat we
doorgaan terwijl de tijd eigenlijk al om is. We werken hier erg
flexibel en dat moet ook wel. Als mensen per taxi komen, lukt
het ze vaak net niet om op het juiste tijdstip te arriveren. We
schakelen onderling dus vaak met de collega’s.’
Naïef
‘Onze manier van werken lijkt zich moeilijk te verhouden tot
economische modellen en cijfers. Ons wordt wel eens een
zekere naïviteit verweten. Voor de cliënt doen we namelijk
twee honderd procent onze best, terwijl we niet meer dan
honderd procent betaald krijgen. Maar op termijn levert dat
juist besparing op. Het totale probleem wordt aan gepakt!
Hierbij speelt multidisciplinair samenwerken een belangrijke rol.
Daarvoor hebben we Zörg op Stee opgezet, een samen werkingproject
met thuiszorg en ergotherapie. Door breder te kijken
dan alleen maar naar een cliënt die bijvoorbeeld gevallen is,
werk je preventief. Een val leidt namelijk vaak tot een volgende
val en opname in ziekenhuis of verpleeghuis. Ik wil weten hoe
het komt dat iemand gevallen is. Hoe loopt iemand? Welke
hulpmiddelen gebruikt hij? Heeft hij voldoende kracht?
Door dat in beeld te brengen, kunnen we herhaling voor komen.
Het is eigenlijk meer dan preventie, het is onder houd van wat er
eigenlijk moet zijn. En dat kost dus veel tijd, meer dan waarvoor
we betaald krijgen. Daarover ga ik binnenkort in gesprek met een
zorgverzekeraar. Ik denk dat het goed is als die zorgverzekeraar
sparringpartner is, als we op basis van gelijkwaardigheid met
elkaar omgaan. We hebben namelijk hetzelfde doel: een goed
antwoord geven op de hulp vraag van de cliënt. Zo kunnen we
een mooie balans bereiken tussen naïviteit en zakelijkheid. Het
KNGF kan daarbij ondersteunen door meer uit te gaan van de
eigen kwaliteit van fysio therapeuten. Vertegenwoordigers van
het KNGF kunnen zorgverzekeraars ook meer ondersteuning
vragen, bijvoorbeeld bij het aanvragen van subsidies. Fysiotherapeuten
en zorgverzekeraars moeten elkaar meer als
partners zien dan als vijanden.’
17

Kennis delen
over grenzen heen
Van 20 t/m 23 juni 2011 vond het
World Physical Therapy (WPT 2011),
het wetenschappelijk wereldcongres
plaats. Dit congres wordt eens in
de vier jaar georganiseerd door de
World Confederation for Physical
Therapy (WCPT) en deze editie met
het KNGF als medeorganisator en
gastheer en Nederland als gastland.
Drie dagen lang stond Amsterdam
in het teken van fysiotherapie.
Voor fysiotherapeuten van over
de hele wereld een unieke kans
om kennis op te doen door
hooggekwalificeerde presentaties en
workshops te volgen en kennis uit
te wisselen door ontmoetingen met
(buitenlandse) collega’s en inleiders.
Dit congres bood fysiotherapeuten
de mogelijkheid om de kwaliteiten
van hun vak aan vele doelgroepen
uit te dragen en te laten zien dat
fysiotherapie door haar onmisbare
plaats in de zorgketen actief bijdraagt
aan de volksgezondheid.
Fiona Ooms:
De
deelnemers
gaven
het congres
een extra
dimensie.
Fiona Ooms
Een belangrijk onderdeel van het wereldcongres was het
beurs programma. In dit programma konden tien fysiotherapeuten
naar het congres komen voor wie deelname
anders onmogelijk was geweest. Het KNGF bekostigde hun reis,
verblijf en congresdeelname.
Fiona Ooms, projectleider van het beursprogramma: ‘Op basis
van vooraf opgestelde eisen konden fysiotherapeuten uit
dertig landen een gemotiveerd verzoek indienen voor een
beurs. Zo moesten de deelnemers wonen in landen die door
de World Bank zijn aangemerkt als lage-inkomenslanden.
Daarnaast moest de beroepsorganisatie fysiotherapie van
dat land ingeschreven staan bij de WCPT. Via de WCPT
communiceerden we met de organisaties in die landen. Dat
leverde tweehonderd kandidaten op. We beoordeelden die
kandidaten op basis van hun brieven. Daarin verwoordden ze
waarom ze wilden deelnemen, wat de toegevoegde waarde
van hun deelname voor de fysiotherapie in hun land zou zijn
en hoe ze de opgedane kennis na thuiskomst wilden gaan
verspreiden. Zo vonden we tien kandidaten die allemaal zeer
gedreven waren, uit landen als Oeganda, Rwanda, Malawi,
Thailand en Bangladesh.’
Extra kleur
‘Bij hun aankomst in Amsterdam mocht ik deze deelnemers
ontvangen. Ze waren overweldigd door wat ze in Nederland
aantroffen, ze vonden alles groots en bedankten het KNGF
voor de geweldige kans die ze hebben gekregen. Ik ben er van
overtuigd dat ze veel hebben kunnen opsteken tijdens het
congres. Die kennis gaan ze verspreiden via onderwijs waarin
een aantal van hen werkzaam is. Ook komt die kennis via
bestuurlijke kanalen of de beroepsorganisatie bij hun collega’s
terecht. Ik vond hun deelname iets toevoegen aan het congres,
ze zorgden voor extra kleur, letterlijk en figuurlijk.’
18 Fysiotherapeuten aan het woord

Priscillah Ondoga:
WPTdeelname
sterkt
mij om
ons vak
te
verbeteren.
Priscillah Ondoga
Priscillah Ondoga is fysiotherapeute in Oeganda. Ze wilde
er graag bij zijn in Amsterdam: ‘Het netwerken met fysiotherapeuten
uit alle delen van de wereld sprak me aan. En
ik wilde ze vertellen over de stand van zaken rond ons vak in
mijn land, over de uitdagingen waar we voor staan. De kennis
over het vak in andere delen van de wereld kan mij helpen om
fysiotherapie in mijn land op een hoger plan te brengen. Ik
doe dat nu bijvoorbeeld door actief te zijn in mailinggroepen.
De mailinggroep voor Oegandese fysiotherapeuten ontstond
na WPT 2011. Voor die tijd hadden we nog nooit op die manier
informatie en ideeën uitgewisseld. We hebben nu ook een
forum voor docenten fysiotherapie dat nauw samenwerkt met
het Ministerie van Gezondheid om de programma’s voor het
instapniveau van studenten te verbeteren. En het netwerken
met WPT-deelnemers gaat nog door. Dankzij de mailinglijsten
beschik ik over de e-mailadressen.’
Diepe indruk
‘De kennis die ik tijdens het congres heb opgedaan heb ik
al gedeeld met collega’s in mijn land en zelfs ook met Oost-
Afrikaanse collega’s tijdens de jaarlijkse ontmoeting. Mijn
deelname aan WPT 2011, mijn eerste internationale congres,
heeft diepe indruk op me gemaakt. Ik ben heel dankbaar dat
ik die kans heb gekregen, mede dankzij het KNGF. Hierdoor
kreeg ik de mogelijkheid om contacten te leggen met bekende
fysiotherapiewetenschappers zoals professor Mosely. Ik lees
zijn werk en verwijs daar geregeld naar.
Ik weet dat we in mijn land nog een lange weg te gaan
hebben maar mijn deelname aan WPT 2011 heeft me sterk
gemotiveerd om op die weg verder te gaan. Het sterkt me om
ons vak en onze nationale organisatie te helpen verbeteren.’
19

Vergroening en
verzilvering
Alles stroomt: aan de ene kant
betreden afgestudeerden het
werkveld met nieuwe inzichten
en frisse ideeën. Aan de andere
kant verlaten doorgewinterde
fysiotherapeuten met een schat aan
ervaring de praktijk. Wat hebben
groen en zilver elkaar te bieden?
Ron van Leeuwen:
Net afgestudeerde
fysiotherapeuten
zijn beter
toegerust.
Ron van Leeuwen
Ron van Leeuwen is eerstelijns fysiotherapeut en manueel
therapeut, cursusleider van het beweegprogramma Diabetes en
docent op de Hogeschool Leiden.
Van Leeuwen: ‘Wie nu afstudeert is beter toegerust dan mijn
generatie. Net afgestudeerden kijken anders naar het oplossen
van gezondheidsproblemen, ze kijken meerdimensionaal. Ze
denken meer volgens bepaalde kaders zoals de International
Classification of Functioning. Ze hebben tools om de patiënt te
motiveren als het gaat om gedragsverandering met betrekking
tot beweeggedrag. Het is een generatie die doordrongen is van
de noodzaak van levenslang leren. Ook stromen er veel meer
fysiotherapeuten door naar masterniveau. Zo komt er steeds
meer expertise in het werkveld, en dat is goed want dat vraagt
de markt. Het is ook goed voor het imago van ons vak, dat is
wat het KNGF tenslotte voortdurend stimuleert. Het KNGF kan
deze studenten wellicht van dienst zijn als ze praktijken willen
overnemen van collega’s die ermee stoppen. Ik denk aan
een toolkit waarmee je vragen kunt beantwoorden rondom
onder andere de reële overnameprijs, verzekeringen die je
nodig hebt, etc. Helaas merk ik dat studenten nog veel te
weinig weten over het KNGF en wat de vereniging voor ze kan
betekenen.
Andersom kan het KNGF daarin misschien een actievere rol
spelen. Ik denk aan een speciale afdeling voor studenten met
activiteiten op maat. Het KNGF kan voor die studentleden
gericht belangen behartigen. Zo betrek je studenten al vroeg
bij de vereniging en kunnen ze later doorstromen naar een
regulier lidmaatschap.
Het KNGF kan nu al inspelen op behoeften die studenten
hebben. In eerste instantie zal een student zich meer richten
op kennisverwerving. Ik stel me voor dat we vragenlijsten aan
richtlijnen kunnen hangen waarmee studenten zich kunnen
toetsen. Als er sprake is van ingewikkelde berekeningen bij
richtlijnen, of bijvoorbeeld bij inspanningstesten, is dat met
spreadsheets eenvoudiger te doen. Het gevolg hiervan is dat
de student meer de site van het KNGF zal bezoeken. Deze
generatie is veel meer dan wij gericht op digitale bronnen. Het
KNGF kan ze daarin tegemoetkomen door dynamische digitale
producten te ontwikkelen. Daarmee werk je dan al vroeg aan
de binding met aspirant-leden.’
20 Fysiotherapeuten aan het woord

Maaike Schrama
Maaike Schrama is tweedejaars student Fysiotherapie aan
Hogeschool Leiden. Zij heeft veel steun aan de richtlijnen.
‘Kwaliteit is belangrijk in ons werk, dat hoor je overal. Om die
kwaliteit te bevorderen is het goed dat er uniforme manieren
zijn die de grootste kans op resultaat geven. De richtlijnen
vormen daarbij een goed houvast. Dat zorgt ervoor dat er op
alle opleidingen hetzelfde verhaal verteld wordt, en dat dat
verhaal ook overeenkomt met wat je in je stage ziet en hoort.
Helaas zijn er nog niet voor alle aandoeningen richtlijnen.
Wat mij betreft, pakt de beroepsgroep de ontwikkeling ervan
voortvarend op. Daar ligt wel een rol voor het KNGF, lijkt me.
Nu ben ik nog niet zo bezig met wat het KNGF voor mij kan
betekenen en andersom. Als ik eenmaal afgestudeerd ben, kan
ik me voorstellen dat ik er aanklop voor informatie. Ik weet
niet hoe de markt er tegen die tijd uitziet, maar ik heb er alle
vertrouwen in dat er voldoende vraag naar fysiotherapie zal
blijven. De vergrijzing speelt daar een grote rol in natuurlijk,
maar ik wil in mijn latere praktijk niet alleen ouderen
behandelen. Mij spreekt de afwisseling wel aan.
Maaike Schrama:
Ga
door
met
Ik wil graag in praktijk brengen wat ik momenteel leer. Ik
zie wel verschillen met fysiotherapeuten die aan het eind
van hun loopbaan zijn. Die werken nog veel meer handson,
met massages en zo. In onze opleiding leren we ons veel
meer te richten op zelfmanagement. Vroeger gingen mensen
bijvoorbeeld een aantal keer per week naar de fysiotherapeut
en werden daar gemasseerd. De therapeut deed het werk en
hun eigen aandeel was erg klein. Tegenwoordig wordt massage
alleen gegeven als ondersteuning van de behandeling. Dit
neemt bijvoorbeeld maar tien van de dertig behandelminuten
in beslag. De rest van de tijd wordt er actief getraind met
de patiënt. Het eigen aandeel van de patiënt is als het
ware belangrijker geworden. Maar zowel oudere als jongere
fysiotherapeuten willen kwaliteit leveren, dat hebben we
natuurlijk gemeen. Alleen de manier waarop we dat doen
verschuift.’
richtlijnontwikkeling.
21

Jeroen Broekhoff
‘We hebben onderzoek gedaan onder alumni van de
Hanzehogeschool. De helft van de ondervraagden gaf aan
begeleiding door een ervaren fysiotherapeut op prijs te stellen.
Dat gaf voor ons de doorslag om het project op te zetten om
ervaren fysiotherapeuten en beginnende collega’s aan elkaar
te koppelen.‘
Jeroen Broekhoff is regiomedewerker van het KNGF voor
RGF Groot-IJsselland. Hij vindt dat zowel de ervaren als de
beginnende collega baat heeft bij deze begeleiding: ‘Het is een
win-winsituatie. De net afgestudeerde fysiotherapeut krijgt
heel veel informatie uit de praktijk. Tips van doorgewinterde
collega’s kunnen heel nuttig zijn. Andersom is het voor de
fysiotherapeut die zijn vak al heel veel jaren uitoefent heel
goed om te horen wat de nieuwste ontwikkelingen zijn op het
vakgebied. En die informatie heeft juist de net afgestudeerde
collega ruimschoots voorhanden. Daartoe hebben we in 2011
een website ingericht. Daarop staan de profielen van ervaren
collega’s die zich aanbieden als mentor. Alumni kunnen op
basis van die profielen een gerichte keus maken. Die ervaren
fysiotherapeuten konden zich hiervoor zelf aanmelden,
enkelen hebben we zelf gevraagd. Iedereen moest een
vragenlijst invullen op basis waarvan hebben we de keus
gemaakt wie we als mentor wilden aanbieden op de website.
De vraag naar mentoren moet nog een beetje op gang komen.
We hebben gastcolleges gegeven aan vierdejaars studenten
op de Hanzehogeschool en we hebben die studenten
aangeschreven.
We zoeken naar wegen om het project nog meer bekendheid
te geven. Belangrijke factor is dat begeleiding gratis is. Die
begeleiding is wel uitsluitend bedoeld voor leden van het RGF
maar die drempel lijkt ons niet hoog.’
Jeroen Broekhoff:
De helft
van
de afgestudeerden
wil begeleid
worden.
22 Fysiotherapeuten aan het woord

Henk van der Hoek:
Sparren
met
een
senior
heeft
meerwaarde.
Henk van der Hoek
‘Toen ik in de jaren ’80 mijn opleiding deed, was er eigenlijk
geen gelegenheid om van gedachten te wisselen met een
mentor. Ik nam na mijn opleiding wel een tijd lang waar
in diverse praktijken en maakte daarmee ook een soort
mentorschap mee. Maar mentorschap zoals we in dit project
gaan doen, dat was er niet. Ik had toen best graag wat tips
van een ervaren collega willen hebben. Dat sparren met een
senior heeft meerwaarde.’
Henk van der Hoek is algemeen (poli)klinisch fysiotherapeut en
manueel therapeut in het Scheper Ziekenhuis in Emmen. Hij
heeft zich als mentor aangemeld voor het mentorschapproject
van RGF Groot-IJsselland. ‘Net als bij ieder vak geldt ook voor
fysiotherapie dat het op autorijden lijkt. Ze vertellen je waar je
het sleuteltje in moet steken en wat de regels zijn. Voor de rest
moet je het vooral na je rijexamen in de praktijk leren. Hoe
prettig is het dan niet voor net afgestudeerde fysiotherapeuten
als ze met ervaren collega’s kunnen praten over uitdagingen,
kansen en valkuilen? Of over hoe je met lastige of moeilijke
patiënten omgaat? Bovendien snijdt het mes aan twee kanten.
Niet alleen de jonge collega heeft er baat bij. Voor mij is het
ook goed, het houdt me scherp.
Maar het belangrijkste is dat ik het leuk vind om op deze
manier iets voor jonge collega’s te kunnen betekenen. Ik kan
die jongere collega’s daarom alleen maar aanraden om van het
aanbod gebruik te maken’
23

Netwerken in
fysiotherapieland
Wie niet netwerkt, raakt steeds
verder van de kudde af. Dat geldt
voor alle beroepsgroepen , dus ook
voor fysiotherapeuten. Die kunnen
inmiddels deelnemen aan tal van
netwerken op hun vakgebied, al
dan niet per verbijzondering of
deelonderwerp.
Hans van Mourik:
Zonder
netwerk
sta
je
echt
Hans van Mourik
Hans van Mourik is algemeen en orofaciaal fysiotherapeut
in Gorkum. ‘Ik ben een solist, maar wel een met een heel
uitgebreid netwerk. Tegenwoordig werk ik een middag per
week in een andere fysiotherapiepraktijk. Daar heb ik te
maken met vijftien collega’s met wie ik informatie deel en
ervaringen uitwissel. Dat deed ik altijd al, maar dan via allerlei
netwerken. Doe je dat niet, dan dringt de verschraling zich op.
Je dut in, krijgt geen prikkels meer. Als eenling mis je de toets
van je collega’s. Reflectie is nodig. Zonder netwerk sta je echt
alleen.
Internet is een zeer rijke bron en een goed transportmiddel.
En ja, dat kost tijd, vooral als je ook op social media actief
bent. Ik zorg dat ik steeds bijblijf, dat ik mailtjes bijvoorbeeld
niet te lang laat liggen. Ik ben ook wel selectief en dat kan via
internet prima. Wat ik niet nodig heb, leg ik naast me neer.
Door in netwerken actief te zijn laat je je zien. Je zaait en
dan komt de oogst vaak vanzelf. Mensen kennen je en vragen
je op basis van de deskundigheid die je in het netwerk hebt
kunnen etaleren. Zo ben ik gevraagd om deel te nemen aan de
werkgroep die prestatie-indicatoren bij revalidatie ontwikkelt.
Netwerken
‘Ik draai in diverse netwerken mee: het muskeloskeletale
netwerk, het ict-netwerk, FysioForum, Mijn Zorgnet.
nl, LinkedIn en de werkgroep Orthesiologie-Protesiologie
van FysioNetwerken. Ook bij de oude nieuwsgroepen van
FysioNetwerken kon ik veel halen en brengen. Verder zit ik in
de adviesgroep van de CG-raad. Ik ben niet zo’n trendwatcher
maar ik denk wel dat er zich een verdichting gaat voordoen
in de netwerkmogelijkheden via internet. Het is namelijk
de kunst om in het grote aanbod de rode draad te blijven
zien. Ik kan me voorstellen dat actuele informatie steeds in
een balk onderaan je scherm meeloopt. Daarin zie je dan
onderwerpen aangekondigd die je kunt aanklikken om op een
dieper niveau informatie te vinden. Het KNGF kan daaraan
misschien een bijdrage leveren. Dan pleit ik er meteen voor om
minder gesloten netwerken te gebruiken. Waarom zou je die
informatie afschermen? De aanbieder filtert zelf wel.’
alleen.
24 Fysiotherapeuten aan het woord

Rudi Steenbruggen
‘Door te netwerken, versterk je de fysiotherapie. Je kunt de
zorg beter op elkaar afstemmen. De patiënt gaat dan door een
continuüm, er zitten dan zo min mogelijk breuklijnen in de
zorg die je verleent’
Rudi Steenbruggen:
Door te
netwerken
kun je
zorg
beter
afstemmen
Rudi Steenbruggen is hoofd van het Zorgteam Fysiotherapie
bij de Isala Klinieken in Zwolle. Hij maakt deel uit van diverse
netwerken, zowel online als offline. ‘Ik opereer zowel in
digitale netwerken als in netwerken waarbij ik anderen
fysiek ontmoet. In die laatste categorie maak ik deel uit van
vakgerelateerde netwerken zoals de Therapiegroep van de
Isala Klinieken waarvan ik voorzitter ben. Ook ben ik lid van
de Commissie Markt Organisatie en Bedrijfsvoering en van de
Auditorenpool, beide van het KNGF. Verder maak ik deel uit
van de Vereniging Leidinggevenden Fysiotherapie en uiteraard
van het RGF in deze regio. Voor mijn werk maak ik tamelijk
actief gebruik van LinkedIn. Ik krijg berichten via dat netwerk
en vind af en toe collega’s die ik speciale (vak)inhoudelijke
vragen wil stellen. De gebeurtenissen op Fysionetwerken volg
ik selectief. Ik lees de berichten die van toepassing zijn op mijn
werk en op mijn lidmaatschap van de andere netwerken. Ik
volg de ontwikkelingen op digitaal gebied met belangstelling,
al ben ik daar nog niet zo actief. Ik heb op verzoek een
keer een blog geschreven en verbaasde mij over het aantal
personen dat dit blog gelezen had. Helaas ontbreekt het mij
aan tijd om regelmatig te bloggen, maar ik zie zeker de kracht
van het middel. En wie weet wat er nog meer mogelijk is of
wordt. Laatst zag ik bij ons RGF een verrassende presentatie
door de Twitterkliniek, onder andere over de digitale contacten
tussen fysiotherapeuten en cliënten. Op termijn zouden we
steeds minder gebruikmaken van websites. Mensen zouden de
informatie over je werk meer en meer op je Facebookpagina
vinden, die je vervolgens weer linkt aan andere sociale
netwerken.
Ik zie dat jongere collega’s veel op digitale netwerken actief
zijn. Dat wijs ik niet af, maar ik vind het wel belangrijk dat we
elkaar af en toe ontmoeten, in de ogen kunnen kijken. Je nonverbale
gedrag moet overeenstemmen met je verbale gedrag.
En die dimensie mis je als je je beperkt tot digitale contacten.
Het KNGF kan hierin een rol spelen, bijvoorbeeld door mensen
per onderwerp in kleine groepen bij elkaar te brengen. Juist in
die kleinschaligheid schuilt de kracht, want dan kun je actueel
blijven in een continu veranderende omgeving. Ik denk dat het
steeds belangrijker wordt om met elkaar in contact te blijven,
als de wereld steeds complexer wordt.’
25

Cliëntgerichte afdelingen
fysiotherapie
In 2011 deden acht teams van
afdelingen Fysiotherapie in
verzorgings- en verpleeghuizen
mee met het programma Versterken
afdelingen Verzorgings- &
Verpleeghuizen, kortweg V&V.
Doel van dat programma was het
versterken van de positie van die
afdelingen. De afdelingen leerden
binnen het programma cliëntgerichter
en meer als onderneming te gaan
werken. Het programma zal de
komende jaren in samenwerking
met de Regionale Genootschappen
Fysiotherapie landelijk worden
geïmplementeerd. De afdelingen
Fysiotherapie ontwikkelen een andere
manier van kijken en denken: van
patiënt naar klant, van afdeling naar
onderneming en van therapie naar
klantervaring.
Camiel Reijnders:
Wij
bekorten de
opnameduur
van
geriatrische
patiënten
met
twee weken.
Camiel Reijnders
Ook het team van AZm Herstelzorg uit Maastricht nam deel aan
het programma. Camiel Reijnders is nu beleidsmedewerker
zorginnovatie. Bij dit programma was hij nog als fysiotherapeut
betrokken.
‘Van oorsprong was het hier een verpleeghuis, nu een herstelkliniek
voor geriatrische revalidatiezorg. We zijn op een andere
manier naar zorg gaan kijken. Van aanbodgericht wilden we
veranderen naar vraaggericht. We wilden meer maatwerk
gaan leveren en daardoor de opnameduur van patiënten met
twee weken bekorten. Uiteraard moest de kwaliteit minimaal
gelijk blijven. Daar hadden we het op de werkvloer al vaker
over gehad maar dat leidde nog niet tot daadwerkelijk
resultaat. Door deel te nemen aan het programma konden
we gestructureerd aan de slag, met deskundige externe
begeleiding en strakke deadlines. Zo ontwikkelden we een
product waar we trots op zijn.’
Casemanager
‘We richten ons op de oudere cliënt die kortdurende geriatrisch
revalidatie nodig heeft. Bij binnenkomst volgt er een uitvoerig
assessment. Op basis daarvan besluiten we of de cliënt kan
deelnemen aan de intensieve therapie. De fysiotherapeut
speelt daarbij een prominente rol, hij is casemanager. Dat
houdt in dat hij met een helikopterview de behandeling in
de gaten houdt. Hij is het aanspreekpunt voor de betrokken
zorgverleners en de familie, en bewaakt de planning. Die rol
lag traditioneel meer bij de zorg, nu dus bij de fysiotherapeut.
Verwachtingsmanagement speelt hierbij een belangrijke rol:
al op de tweede dag prikken we de ontslagdatum. Natuurlijk
kan er altijd iets gebeuren waardoor je van die datum moet
afwijken maar ook dan kun je de verwachtingen managen. Alle
ontwikkelingen houden we bij in een werkboek, waarin alle
betrokkenen inzage hebben. En het werkt dus echt.’
Resultaat
‘We zijn heel positief over het programma V&V, zowel over het
proces als over het product. De begeleiding was uitstekend,
het was goed om een stok achter de deur te hebben. In 2011
hebben we ons goed kunnen voorbereiden zodat we in 2012
met de nieuwe werkwijze aan de slag konden gaan. 2012 is
een experimenteer- en registratiejaar, in 2013 passen we de
nieuwe werkwijze dan definitief toe.’
26 Fysiotherapeuten aan het woord

Wineke Snel:
Bewoners
voelen
zich
uitgedaagd
om te
bewegen.
Wineke Snel
Sinds de deelname aan het programma V&V is Wineke Snel
beweegcoach in verpleeghuis Naarderheem in Naarden. ‘Ik
werk hier vanaf 2008 in het team van fysiotherapeuten.
We zagen deelname aan het programma V&V als een
prachtige kans om een zorgvernieuwing uit te werken onder
professionele begeleiding. We waren altijd al bezig met
innovaties maar merkten dat we veel tijd, energie en aandacht
besteedden aan de revalidatie, en minder aan de mensen op
de longstay-afdeling. Daar wilden we ons dus op richten, maar
wel met een multidisciplinaire focus. We gingen op zoek naar
andere manieren om beweegactiviteiten te organiseren. We
richtten ons hierbij in eerste instantie op de “cocooners” zoals
we die doelgroep noemden: mensen die graag in hun eigen
leefomgeving zijn, niet zo snel op de voorgrond treden.
Beweging op maat
We zochten naar beweging op maat, met medewerking
van de kring rond de bewoner, zoals verpleegkundigen,
voedings assistenten, mantelzorgers, activiteitenbegeleiders
en stagiairs. We zochten uit wat die mensen al deden en
hoe we daarin nog meer structuur konden brengen. De rol
van een beweegcoach bleek daarbij onontbeerlijk. Ik mocht
die rol op me nemen en heb nu voor alle bewoners de regie
over de beweegactiviteiten. Ik ga samen met ze op zoek naar
beweegactiviteiten die ze leuk vinden. Het kan gaan om
wandelen met een familielid dat toch al op bezoek komt, of
het verrichten van algemene dagelijkse levensverrichtingen,
zowel in de eigen kamer als daarbuiten. Een bewoner vond
haar dagen nogal saai en prikkelarm. Nu haalt zij dagelijks
de post op bij de balie en brengt ze die rond bij de andere
bewoners.’
Regie
‘Van tijd tot tijd organiseer ik scholingsbijeenkomsten voor
de collega’s om samen te zoeken naar mogelijkheden om
bewoners de regie over hun bewegen weer terug te geven.
Je kunt bewoners bij het opstaan uit de stoel bijvoorbeeld
uitnodigen om zelf zo ver mogelijk overeind te komen, in
plaats van ze daarbij meteen te helpen. De collega’s zijn
enthousiast, kennelijk hebben we deze manier van werken
altijd al gewild maar gemist. Bewoners voelen zich gehoord
en raken gemotiveerd om op een aantrekkelijke manier te
bewegen. En het was natuurlijk prachtig dat we met onze
bijdrage aan het programma V&V de eerste plaats wisten te
behalen.’
27

Inzetten op preventie
en leefstijlbevordering
De fysiotherapeut heeft een
belangrijke rol bij preventie en
is zo kostenbesparend voor de
samenleving. Vroegtijdige inzet
van relatief goedkope interventie
(fysiotherapie) vroeg in de keten, is
kostenbesparend verder in de keten.
Door goed op de hoogte te zijn van
het lokale beweegaanbod en goede
relaties te onderhouden met de
aanbieders, kan de fysiotherapeut
een belangrijke schakelfunctie
vervullen.
Ben de Berg:
We weten
waar
we naar
verwijzen.
Ben de Berg
Ben de Berg, fysiotherapeut in Rotterdam: ‘Uiteraard heb ik
contacten met de eerstelijns hulpverleners in deze buurt.
Verder met sportinstanties en sportverenigingen. Een mooi
voorbeeld van samenwerking in de wijk is het project “Van
klacht naar kracht”. Het is gericht op mensen met overgewicht,
diabetes of lichte depressiviteit. De diëtist verzorgt de
begeleiding, samen met de fysiotherapeut.‘
Tijd
De Berg: ‘Het leggen en onderhouden van die contacten kost
uiteraard tijd, en die heb je eigenlijk niet. In het begin moet
je veel tijd investeren. Als het netwerk eenmaal draait, gaat
het gemakkelijker, mensen weten je dan wel te vinden. Maar
je bent er niet met alleen met wat surfen op internet, al is
dat wel een goed begin. Daar vind je de basisinformatie over
het beweegaanbod, maar je wilt ook weten hoe het wordt
uitgevoerd. Is het verantwoord wat daar gebeurt? Kun je
mensen er met een gerust hart naar doorverwijzen? Daarvoor
moet je toch echt zelf gaan kijken en eventueel meedoen. Je
moet ook om terugkoppeling vragen. Nemen de mensen die je
verwijst daadwerkelijk deel aan het beweegaanbod en kunnen
ze meekomen?’
Voordelen
De Berg ziet duidelijke voordelen van deze lokale samenwerking:
‘Wij verwijzen mensen door naar het beweegaanbod
nadat we ons er goed op hebben georiënteerd. We weten
dus waar we ze naartoe verwijzen. Andersom krijgen wij
cliënten in onze praktijk die dat advies hebben gekregen in
hun sportclub. Het achtweekse project Samen Sportief Afvallen
werkt ook zo goed. Iedere week zijn mensen zowel bij de
fysiotherapeut op bezoek als bij een sportvereniging. Ze maken
zo kennis met vier verschillende sporten. Ook hebben ze vier
groepsbijeenkomsten met de diëtist. Veel mensen blijven
doorgaan met een van de sporten, en ze kennen de weg naar
de fysiotherapeut.’
28 Fysiotherapeuten aan het woord

Evidence based handelen
in de praktijk
Nic van Paassen
‘Door de richtlijnen te gebruiken, weet ik zeker dat ik
mijn werk state-of-the-art is. Het zou mooi zijn als we de
richtlijnen nog beter actueel zouden houden, maar dat is
lastig. Ik ben lid van de expertgroep-COPD en daarin hebben
we ook de wens om de COPD-richtlijn vaker te verversen. Maar
het is al een heel werk om het eens in de vijf jaar te doen. Bij
verschijnen is een richtlijn eigenlijk al gedateerd. Maar als je
de richt lijn combineert met je eigen expertise, lever je goed
werk.’
Nic van Paassen is algemeen fysiotherapeut in Fysiotherapie
Delft, een praktijk met vijftien fysiotherapeuten verdeeld
over twee vestigingen. In die praktijk speelt kwaliteit een
belangrijke rol.
‘We houden regelmatig een vakinhoudelijke middag met
het hele team. Een expert licht dan een specifiek onderwerp
toe. Verder doen we aan intercollegiale toetsing. In beide
vestigingen is een collega die zich speciaal met de kwaliteit
bezighoudt. Die loopt vaak mee ter ondersteuning. We
proberen ons te specialiseren, waardoor het gemakkelijker is
om de laatste ontwikkelingen in je vakgebied bij te houden.
Ook behandelen we vaak patiënten samen, in verband met
evidence based handelen. We maken deel uit van de zorggroep
Fysiotherapeuten Eerste Lijn. Met andere zorgdisciplines
hebben we protocollen afgesproken waarin de richtlijnen zijn
ingebed. Vanuit de zorggroep visiteren we collega’s om te
bekijken hoe ze met een protocol omgaan.
Het elektronisch patiëntendossier geeft je voldoende
aanknopings punten om volgens de richtlijnen te werken. Maar
je moet zo’n richtlijn toch wel paraat hebben, of snel even
naslaan.
Nic van Paassen:
Richtlijnen
bieden
houvast.
Ik probeer veel te lezen om de laatste ontwikkelingen op
mijn vakgebied bij te houden, bijvoorbeeld in FysioPraxis en
het Tijdschrift voor Fysiotherapie. Verder volg ik cursussen en
hebben we een aantal masters in onze praktijk die veel en snel
lezen. Ook haal ik veel uit de expertgroep-COPD. Je moet je
flink inspannen om bij te blijven. Een digitale knipselkrant zou
wat dat betreft een uitkomst zijn: met regelmaat een bericht in
je mailbox over de belangrijkste nieuwsfeiten op je vakgebied
met de mogelijkheid om door te klikken.’
29

Kwaliteit
Henri Kiers
Henri Kiers is bestuurslid van het KNGF met de portefeuille
Kwaliteit. ‘Fysiotherapie in Nederland loopt voorop met het
inzichtelijk maken van de kwaliteit van ons werk. Essentieel
daarin is de elektronische verslagleggingssoftware. In
samenwerking met softwareontwikkelaars werd er een systeem
gebouwd waarmee de data uit de verslagleggingssoftware
konden worden verzameld. Helaas is dat niet goed gelukt.
Dit kwam onder andere doordat het systeem snel ingevoerd
moest worden. Op zich was het maar een kleine technische
fout in de software, maar dat leidde tot een fors probleem.
Het programma deed niet wat we wilden en wat de omgeving
verwachtte. De output van het Kwalifysysteem werd daarmee
door de zorgverzekeraars als niet voldoende informatief
beschouwd. Dat hield in dat eind 2011 de contacten met
zorgverzekeraars op een laag pitje stonden.
Henri Kiers:
We concentreren
ons op
de ontwikkeling
van
outputindicatoren.
Eigenlijk was het jammer dat die technische fout ons parten
speelde. Het systeem had namelijk al heel wat voordelen.
Ten eerste bleek het al wel goed mogelijk om met dit systeem
data te verzamelen. De meeste kwaliteitsindicatoren bleken
zelfs goed verzameld te zijn. Een ander voordeel was dat
fysiotherapie koploper was op het gebied van elektronische
verslaglegging. We concentreren ons nu vol op de ontwikkeling
van outputindicatoren, die de kwaliteit van de zorg nog veel
beter meten dan de huidige set kwaliteitsindicatoren. Hierbij
maken we gebruik van de goede onderdelen van het huidige
systeem en vermijden we de fouten die zijn gemaakt. Zo zullen
we bijvoorbeeld nieuwe onderdelen eerst testen in pilots en
onze leden niet overvallen met weer een verandering met
bijbehorende administratieve belasting. Daarmee ontstaat een
eerlijker en werkbaarder systeem, komt er een eind aan de
frustratie en nemen we onze koppositie weer in.’
30 Fysiotherapeuten aan het woord

Colofon
Redactie
KNGF Communicatie & Events
Frank van Geffen, Redactief
Vormgeving
Simons en Boom, Arnhem
Fotografie
iStockphoto
Meer informatie
Koninklijk Nederlands Genootschap voor
Fysiotherapie
Postbus 248
3800 AE Amersfoort
www.fysionet.nl
www.defysiotherapeut.com
www.fysionetwerken.nl
KNGF 2012 © alle rechten voorbehouden.
Dank aan allen die een bijdrage hebben
geleverd aan dit jaarbeeld.
31

We
like
to
move
it!