download: 604 kb pdf-file - OP&P Product Research

Nieuwsbrief
Een uitgave van OP&P Product Research nummer 18 juni 2006
B
ij de ‘Precies Goed’ methodiek grootste bezwaar van deze methodiek is dat
worden twee vragen gesteld: hoe het antwoord relatief is. Maak kennis met een
sterk is de smaak en wat zou de
ideale sterkte zijn. Op basis van deze twee
vragen wordt het antwoord geformuleerd,
het is precies goed, te zwak of te sterk. Het
alternatieve benadering om de consument
expliciet te vragen naar zijn of haar smaakbeleving.
Wat is de gewaarwording en wat
zou de ideale sterkte zijn.
➔
3 Stagiaires op onderzoek uit 5 Let’s innovate 5 Salon van de smaak

Precies goed, of kan het toch nog beter?
Zoektocht naar het optimale product
Succesvolle voedingsmiddelen voldoen qua smaak optimaal
aan de wensen van de consument. De zoektocht
naar het optimale product gaat uit van de veronderstelling
dat er een ideaal product bestaat. Dit ideaal hoeft
niet identiek te zijn voor alle consumenten, er kunnen
verschillende segmenten zijn met ieder een eigen ideaal.
De grootste uitdaging voor productontwikkeling is nu
om het product zo goed mogelijk te laten aansluiten bij
dit ideaal. Er zijn diverse methoden om de wensen van
de consument te vertalen in concrete handvatten voor
productontwikkeling. Marktonderzoekers maken voor
dit doel regelmatig gebruik van ‘Precies-Goed’ schalen.
Hiermee kunnen ze per aspect bepalen in hoeverre het te
zwak, precies goed of te sterk is.
De sensoricus biedt echter een methode die aanzienlijk
efficiënter is.
Precies Goed schaal
Marktonderzoekers maken vaak gebruik van een simpelere
en snellere methodiek, zij vragen de consument om
aan te geven of het product op relevante sterkte aspecten
ideaal is (precies goed) of afwijkt van hun ideaal. Dezelfde
consumenten geven een waarderings-oordeel over de
producten en op basis van deze informatie worden aanbevelingen
gedaan voor optimalisatie. Bij de ‘Precies Goed’
methodiek worden eigenlijk impliciet twee vragen gesteld:
hoe sterk is de smaak en wat zou de ideale sterkte zijn. Op
basis van deze twee vragen wordt het antwoord geformuleerd
(het is precies goed, te zwak of te sterk). Het grootste
bezwaar van deze methodiek is dat het antwoord relatief
is. We weten niet wat de actuele sterkte is, noch wat de
ideale sterkte zou moeten zijn, er is alleen een oordeel
over de afwijking van het ideaal.
Het alternatief
Een alternatieve benadering is om de consument expliciet
te vragen naar de sterkte van zijn of haar gewaarwording
èn naar de ideale sterkte, met andere woorden: hoe
zuur smaakt deze yoghurt en wat zou de ideale zuurheid
zijn. Op basis hiervan kan worden vastgesteld in hoeverre
het eigen product afwijkt van het ideaal. Deze procedure
resulteert in twee profielen per product: de waargenomen
Figuur 1 Beoordeeld en ideaal profiel voor twee soorten yoghurt
sterkte en de ideale sterkte. In figuur 1 zijn de profielen
voor twee yoghurts en het ideaal profiel weergegeven.
De twee yoghurts verschillen duidelijk van elkaar en
van de ideale yoghurt. Het totaaloordeel verschilt eveneens:
het eigen product scoort 6,1 en de concurrent 7,1.
De vraag is nu welke aspecten wel en welke niet bijdragen
aan de waardering (wat zijn de ‘drivers of liking’)
en wat het effect is op het totaaloordeel wanneer deze
aspecten ideaal zouden scoren. Dit is weergegeven in de
figuren 2 en 3.
Hierin staat voor de attributen die een effect hebben
op het totaaloordeel hoeveel ze afwijken van het ideaal
(rechter as) en wat het effect is op het totaaloordeel als
dat attribuut ideaal zou scoren (linker as). Figuur 2 toont
dit voor het eigen product: een toename van de yoghurtsmaak
en de natuurlijke smaak en een afname van de
bijsmaak en de wrange smaak heeft het grootste effect
op het totaaloordeel. Het product van de concurrent
(figuur 3) wijkt veel minder af van het ideaal maar zou
nog beter kunnen worden als de wrange smaak afnam
en de yoghurtsmaak en natuurlijke smaak toenamen.
Figuur 2 Effect op totaaloordeel voor eigen product wanneer betreffende aspect ideaal zou zijn
2

Figuur 3 Effect op totaaloordeel voor product concurrent wanneer betreffende aspect ideaal zou zijn
Aansturen R&D
In vergelijking met de ‘Precies Goed’ methodiek geeft
bovenstaande methodiek meer gedetailleerde, kwantitatieve
informatie. Productontwikkelaars kunnen aan de
hand van de sensorische en ideaal profielen precies zien
hoe verschillende aspecten worden ervaren, welke bijdragen
aan de uiteindelijke waardering en in hoeverre ze
zouden moeten veranderen om een hoger totaaloordeel
te krijgen.
Voor meer informatie over deze methodiek kunt u
contact opnemen met Pieter Punter (pieter@opp.nl) of
Corine Kolb (corine@opp.nl).
In 2005 heeft Femke Mickartz een stage onderzoek uitgevoerd waarin
de klassieke methodiek, de ‘Precies Goed’ methodiek en de OP&P methodiek
zijn vergeleken, een powerpoint presentatie van haar onderzoek
is te vinden op onze website.
O P M E R K E L I J K E R E S U LTAT E N
Stagiaires op onderzoek uit
Regelmatig heeft OP&P stagiaires die een afstudeerproject
uitvoeren op het gebied van sensorisch- of consumentenonderzoek.
Zo heeft Maartje van Son, student Levensmiddelentechnologie
in Wageningen, pastasauzen onderzocht
en met haar onderzoek opvallende resultaten geboekt.
Maartje heeft onderzocht wat het beeld en de smaakverwachting
is van de consument van verschillende merken
pastasauzen en in hoeverre dit beeld overeenkomt met de
feitelijke smaak van deze sauzen?
Maartje: “Ik wilde meer te weten komen over consumentenonderzoek
en kon bij OP&P terecht om pastasauzen te
onderzoeken. We hebben eerst gekeken naar het imago
van drie verschillende merken pastasauzen (Bertolli, Heinz
en Grand’Italia). We zijn het onderzoek begonnen met
enkele groepsdiscussies waarin de deelnemers hebben
aangegeven welk beeld ze van de verschillende sauzen
hebben. Men had thuis al een collage gemaakt over de
beelden en emoties die men heeft met betrekking tot de
verschillende merken. Uit de groepsdiscussies bleek dat
men een duidelijk beeld had over de drie merken en de
eigenschappen van de pastasaus.
Heinz bleek een opvallend slecht imago te hebben, men
associeert Heinz met ketchup en niet met pastasaus. De
tweede vraag ging over de smaak-verwachting die de consument
heeft van de verschillende sauzen (naast de drie A-
merken was nu ook het huismerk van AH meegenomen).
Hiervoor is een vragenlijst via Internet verstuurd. Het bleek
dat de smaakverwachting van de respondenten heel sterk
overeenkomt met de beelden en emoties die de verschillende
merken uitstralen. De derde stap in het onderzoek
was het ‘blind’ proeven van de vier sauzen. De uitkomsten
uit deze blinde smaaktest waren opmerkelijk. De saus
met de laagste smaakverwachting (het huismerk) kwam
in de blinde test als beste uit de bus. Tot slot zijn de vier
varianten branded geproefd. Hieruit bleek dat merk met
name een sterk effect heeft op Bertolli en Grand’Italia, de
beoordeling van Heinz verandert niet onder invloed van het
merk. Uit dit onderzoek blijkt dat de smaakbeleving van
pastasauzen sterk wordt gestuurd door het beeld dat bij
een saus hoort.” De resultaten van dit onderzoek staan op
de website van OP&P. “Ik heb tijdens mijn stage een goed
beeld van consumentenonderzoek gekregen en er veel over
geleerd,” sluit Maartje haar verhaal af. “In de toekomst wil
ik er graag iets mee blijven doen. Ik ben op zoek naar een
baan waarin ik marketing en productontwikkeling kan
combineren en ik hoop die snel te vinden.”
Wie meer wil weten over bovenstaand onderzoek vindt op
www.opp.nl de resultaten.
3

Eten
Eten is een haast vanzelfsprekende bezigheid. Vaak doen
we dit met een groot automatisme zonder er lang over
na te denken, het is haast net zoiets als ademhalen. In de
afgelopen maanden ben ik echter door een drietal zaken
bijzonder geraakt. Alle drie hebben ze te maken met eten,
maar op een totaal verschillende manier. Netwerk had
enkele weken geleden een schokkende rapportage over
kinderen met een traumatische angst voor eten. Mijn beeld
van kinderen en eten was altijd heel idealistisch, pasgeborenen
hebben een instinctieve eetreflex en het eerste wat
ze doen is de moederborst opzoeken en drinken, net als de
meeste andere pasgeboren levende wezens. Dat kinderen
op wat latere leeftijd wel eens lastige eters kunnen zijn
was me bekend, maar ik wist niet dat er pasgeboren kinderen
zijn die weigeren ook maar iets te eten. Dit gaat zelfs
zover dat ze alleen dankzij sonde-voeding in leven kunnen
blijven. Dergelijke chronische voedselweigering doet
zich vooral voor bij pasgeboren kinderen met een fysieke
en/of verstandelijke beperking, bij premature kinderen en
kinderen met een te laag geboortegewicht. In de Netwerk
documentaire zagen we hoe artsen en verplegend personeel
in ‘de Winkelsteegh’ deze kinderen door middel van
intensieve therapie van hun trauma probeert af te helpen,
wat helaas niet in alle gevallen lukt.
Daarnaast heb ik een ontzettend leuk boek ontdekt
In the spotlights
over eten: The hungry planet: What the World eats. Dit is
geen boek over honger op deze planeet maar een inventarisatie
van wat mensen in één week eten. De schrijvers,
Peter Menzel en Faith d’Alluisio, hebben in 24 landen bij 30
gezinnen gefotografeerd wat men in één week eet en hoe
de inhoud van hun boodschappenwagentje eruit ziet. Het
boek geeft enerzijds een fascinerend beeld van de variatie
in ons voedingspatroon qua producten en laat anderzijds
zien dat de wereld steeds kleiner wordt en de variatie in
ons dieet steeds beperkter. Het boek is verluchtigd met
foto’s van de gezinnen aan tafel en met een overzicht van
wat men in die week heeft gegeten. De boodschappenwagentjes
van de dertig gezinnen laten duidelijk zien dat
stijgende welvaart een effect heeft op het dieet, het begint
met meer vis en vlees gevolgd door pizza’s en hamburgers
(het effect is niet alleen te zien aan het dieet maar ook aan
de omvang van de mensen zelf). De foto’s laten ook zien
dat het er primair om gaat dat men eet en niet wat men
eet. De familie Natoma uit Mali met een wekelijkse uitgave
van € 26 kijkt even trots en gelukkig naar de uitgestalde
boodschappen als de familie Baiton uit Engeland met een
wekelijkse uitgave van€ 260. De vele schitterende foto’s
vormen de basis van het boek en maken het tot een zeer
bijzondere culinaire atlas.
Pieter Punter
Tip
Culinaire Almanak – Hulpgids voor iedereen die lekker wil kopen ISBN 90-274-2402-0
In mei komt Uitgeverij het Spectrum met de Culinaire Almanak waarin een
honderdtal culinaire producten uit de verschillende supermarkten onder de
loep zijn genomen door culinair specialist Will Jansen. De prijzenoorlog in de
supermarkten heeft het assortiment smakelijke producten ernstig ingeperkt.
Will Jansen proefde honderden producten uit tien productgroepen en kwam tot
de conclusie dat er maar weinig in aanmerking komen voor een ‘opgestoken
duimpje’ (aanvaarbare kwaliteit, redelijk van smaak). Wie kwalitatief betere
producten zoekt, zal verschillende winkels moeten bezoeken, niet op de prijs
afgaan en vooral goed opletten om niet zwaar bedrogen uit te komen.
Will Jansen schreef deze hulpgids voor mensen die niet willen betalen voor
gemalen korst als ze geraspte kaas kopen, of voor een dressing met bindmiddelen
in plaats van olie. Hij waarschuwt voor stukjes ingewanden, graat en
chemische toevoegingen in de visconserven. Daarbij neemt hij geen blad voor
de mond en producten worden regelrecht naar de vuilnisbak verwezen met
krachttermen als hondenvoer of metaalsmaak. Toch geeft de Culinaire Almanak
een aantal producten met recht een ‘opsteker’. Overzichtelijk wordt steeds
een kort lijstje met de betere producten in een kader weergegeven. Zo kan men
eenvoudig terugvinden waar men naar toe moet voor bijvoorbeeld mosterd,
dressing, olijfolie of kaas. In de proefnotities wordt de nieuwe term ‘afsmaak’ geïntroduceerd, die de beleving achterop
de tong weergeeft, net als de afdronk bij wijnen. Naast de opsomming van informatieve proefnotities vinden we over
de productgroepen een aantal wetenswaardigheden en tips die voor iedere supermarktbezoeker van pas kunnen
komen. En vooral hoe men een eerlijk product heel eenvoudig zelf kan maken. Voor proefadviezen ging Will Jansen te
rade bij Pieter Punter.
4

Let’s innovate
Binnen food is innovatie een hot item. Het is niet eenvoudig
om innovatief te zijn, vaak zijn nieuwe producten
meer van hetzelfde. OP&P laat u kennismaken met een
specialist op het gebied van innovatie: Innova Market
Insights. Aan het woord is Albert-Jan Starink van Innova
Market Insights.
“We zijn ruim tien jaar geleden begonnen met het vaktijdschrift
‘The world of food ingredients’. In dit blad
presenteren we de laatste ontwikkelingen binnen de
voedingsmiddelenindustrie. Van elk product geven we een
samenvatting. Uit het bedrijfsleven kregen we steeds vaker
de vraag naar gegevens over nieuwe producten. Zo zijn
we op het idee gekomen om de database Innova Food te
ontwikkelen. In deze database staan de belangrijkste producten
die wereldwijd gelanceerd zijn. We zijn vertegenwoordigd
in meer dan vijftig landen over de hele wereld
en onze mensen houden daar de lokale markt in het oog.
Nieuwe producten worden zo snel mogelijk in de database
opgenomen. In 2006 worden er weer ruim 100.000 nieuwe
artikelen aan het systeem toegevoegd. Per product wordt
ook een analyse gegeven over onder andere verpakking,
marketing, samenstelling en ingrediënten.
De database is een schat aan informatie voor iedereen
die met food bezig is en wil weten wat er wereldwijd aan
nieuwe producten op de markt komt. Bedrijven die een
abonnement op de database hebben krijgen gegevens op
maat. Zo kunnen ze zelf aan de slag met innoveren. Het is
ook mogelijk dat wij voor de klant een advies schrijven.”
Nieuwe producten
Om bedrijven te laten zien wat je kunt doen met informatie
uit de database ontwikkelt Innova Market Insights af
en toe ook nieuwe producten. Albert-Jan: “Voor de beurs
IFT in New Orleans hebben we Taste the Trend ontwikkeld.
Op basis van gegevens uit de database hebben we
negen innovatieve drankjes samengesteld en laten maken.
Deze drankjes zijn op de beurs gepresenteerd en bezoekers
konden ze proeven. We wilden laten zien dat je in
de toekomst kunt kijken en nieuwe drankjes kunt maken
die aansluiten op de behoefte van de consument. Het was
niet de bedoeling, maar inmiddels zijn vier van de negen
vernieuwende drankjes in productie genomen door andere
bedrijven. Onlangs hebben we ook een nieuwe koffie
bedacht die een echte opkikker is. Op de Food Ingredients
Europe in Parijs presenteerden we onlangs Ingredients in
Action. Bezoekers van de beurs kregen presentaties van de
laatste trends te zien waardoor zij inzicht kregen in hoe
innovatie in de praktijk werkt.”
Innova biedt bedrijven ook ondersteuning als ze een
nieuwe markt willen aanboren. Stel iemand wil in China
kauwgom op de markt brengen. Met behulp van de database
krijgt het bedrijf snel een beeld van de meest belangrijke
productlanceringen en een perfect inzicht in hoe de
productontwikkeling en de marketing in elkaar zit.
Surf voor meer informatie over Innova Market Insights
naar www.innova-food.com
Salon van de smaak in teken van ‘Smaak naar eer en geweten’
De derde editie van Salon van de Smaak staat in het teken van ‘Smaak naar eer & geweten’. Tijdens het culinair festival komen culinaire
tradities en de beste smaken en producten bij elkaar. Op de Smaakmarkt worden allerlei regionale producten gepresenteerd.
Ook Europese regio’s worden niet vergeten. Het Gilde van Nederlandse Meesterkoks ondersteunt
Salon van de Smaak ook dit jaar weer. Topkoks als Pascal Jalhaij, Edwin Kats,
Erik van Loo en Albert Kooij, allen aangesloten bij het Gilde, presenteren de Nieuwe
Nederlandse Keuken tijdens demonstraties in het Smaaktheater. Zij verwerken traditionele
producten tot hedendaagse gerechten. Na afloop van de demonstraties wordt
informatie over de gebruikte producten uitgereikt.
Op de Smaakacademie worden smaaklessen gegeven en kan worden kennisgemaakt
met de producenten achter de streekproducten. Salon van de Smaak 2006 vindt plaats
op Landgoed Wolfslaar te Breda op zaterdag 24 en zondag 25 juni van 12.00 uur tot
20.00 uur.
5

Achterpagina
Personalia
Lotje Kruithof
Nieuwkomer Lotje Kruithof is sinds 1
januari 2006 projectmanager data-analyse
bij OP&P. In 2005 liep ze al stage bij
OP&P, dus een echte nieuwkomer is zij
niet.
S U R F I N G - 4 - U
www.feedmebetter.com
De site met informatie over de campagne die Jamie Oliver
voert tegen junkfood op Britse scholen. Lees onder andere
meer over hoe het allemaal begonnen is en over het starterspakket
voor scholen.
www.bouillonmagazine.nl
Bouillon! is een cultureel, gastronomisch magazine. Op de
site alle uitgaven in beeld, achtergrond informatie, handige
links, recepten, boeken en tips.
De testmanagers van OP&P hebben met goed gevolg het examen
voor de opleiding Sensorisch Onderzoeker van de Marktonderzoek
Associatie afgelegd. Mirjam van Mourik is geslaagd voor
‘Sensorisch Onderzoeker B’ en Jolanda Platenkamp voor A.
Projectmanager Nienke Vreugdenhil werkt sinds 1 mei niet
meer bij OP&P. Zij is als kwalitatief onderzoeker bij Blauw aan
de slag gegaan. De vacature voor projectmanager staat nog
open.
www.adopteereenappelboom.nl
Zoals de naam al aangeeft kun je op deze site een appelboom
adopteren. Er zijn al 12032 appelbomen geadopteerd.
www.realswedishchef.co.uk
Maak kennis met de real Swedish chef van Ikea, Lars Backman.
Op zijn site staan allerlei recepten, handige producten
voor in keuken en je kunt meedoen aan een wedstrijd.
Recept
Ingrediënten
200 gram sardientjes uit blik (uitgelekt)
ongezouten boter
heel fijn gesneden schil van 1/2 citroen
sap van 1⁄2 citroen
zeezout (voor de smaak)
vers gemalen zwarte peper
3-4 mooie, kleine witlof struikjes
Sardine boter met
witlof
(bij een glas witte wijn of als
voorgerecht)
Cultureel
Expositie Eten en drinken door de jaren heen
Het Nederlands Openluchtmuseum
in Arnhem besteedt
dit jaar speciaal aandacht
aan de traditie van eten en
drinken in Nederland. Het
museum laat zien hoeveel
werk eten koken in vroeger
eeuwen met zich meebracht.
Maar er is ook plaats voor de
pizzakoerier en de snackbar.
In de museumtuinen
groeien historische gewassen
en kruiden. Kinderen mogen meehelpen met boter karnen
en snoep maken. In juni tonen bioboeren hun producten. Het
Openluchtmuseum gaat op 1 april open. De tentoonstelling
duurt tot en met 31 oktober.
Bereiding
• weeg de uitgelekte sardientjes en stop ze in een blender of food processor
• voeg hetzelfde gewicht boter toe met de fijngesneden citroenschil
• draai tot het een gladde massa is geworden
• voeg nu al draaiend druppelsgewijs het citroensap toe (naar eigen smaak)
• voeg zout en peper toe (eveneens naar eigen smaak)
• schep de massa in een kommetje
• haal voorzichtig de bladen van de witlof los en schik deze op een schaal
met de kom sardine boter (boter op kamertemperatuur)
• schep een lepeltje sardine boter op ieder blad
Colofon
Redactie: Pieter Punter en Aimée Oliemans
Teksten: Coo & Coo Communicatie, Driebergen
Ontwerp: Studio Hans Lemmens, Amsterdam
Druk: drukkerij Mart.Spruijt, Amsterdam
OP&P Product Research BV
Postbus 14167 3508 SG Utrecht
Tel (030) 251 67 72 Fax (030) 254 02 54
E-mail info@opp.nl
Internet www.opp.nl
6