Fietstocht Rome-Mekka slaat brug tussen ... - Rotary Nederland

Jan Tamerus: vakman
er is ook in het economisch verkeer sprake van een ‘win-win’-
situatie tussen pensioenfonds als verschaffer van risicodragend
vermogen en maatschappij die zonder dat risicodragend kapitaal
niet kan functioneren.
De rotarian-actuaris stelt zich genuanceerd op. ‘Is het waar?’ Dat
hangt af van de ambitie, het risico en de prijs. Het is dus alleen
waar als het risico van het beleggen in aandelen opweegt tegen
een rendement. Het is dus alleen waar als de huidige aandelendip
te veel pijn doet in het pensioenfonds, afhankelijk van de buffer
en de omvang en verdeling van de pijn. ‘Is het fair voor alle betrokkenen?’
Een eerlijk antwoord daarop is ‘nee’. Want jongeren hebben hersteltijd
(de kans is groot dat de schade is ingelopen voordat het
pensioen ingaat) en hebben met hun opleidingen en ontwikkeling
voldoende human capital en kunnen dus best een risico
nemen. Maar gepensioneerden kunnen dat veel minder. Bovendien
is het de vraag welke risico’s de werkgever wil en kan
nemen. Lastig. Dan maar naar de vraag ‘Bevordert het onderling vertrouwen
en vriendschap?’ Naar eer en geweten: ‘Niet bepaald’, als je
elke keer schrikt van de negatieve ontwikkeling en weer een herstelplan
moet maken. Dat is niet goed voor het vertrouwen en
dan zeg je gauw: weg met die aandelen. Dat geldt voor alle
betrokkenen, ook de economie en maatschappij zijn bij deze
‘vertrouwensschokken’ niet gebaat. Het antwoord op de vierde
vraag ‘Komt het allen betrokkenen ten goede?’ is ook al niet opwekkend.
‘Nee’. Want jongeren gaan meer betalen voor hetzelfde pensioen.
Verder moeten de loonkosten omhoog of de pensioenuitkeringen
omlaag als er niet meer van het rendement van het beleggingsrisico
kan worden geprofiteerd. Dat schaadt de zelfstandigheid
van de gepensioneerden; ze zijn kwetsbaarder als er weer sprake
is van inflatie. Ook de maatschappij zal een beperking van risicodragend
kapitaal voor economische ontwikkelingen niet
accepteren.
Vakman en rotarian: kom ik er wel uit?
De indringende nabeschouwing bij deze zelfreflectie leverde Jan
enkele pikante observaties op: ‘Als actuaris-vakman maakt hij foto’s
en analyses van de feiten. Daarover adviseert hij gewetensvol, met
een duidelijk gemarkeerde eigen mening c.q. voorkeur. Opvattingen
die hij overigens steeds vaker heeft leren bijstellen, zeker
als hij beter wil kijken naar de consequenties en de uiteenlopende
belangen. Zonder risico kan het naar zijn vakoordeel niet.
We verwachten teveel zekerheid van het pensioencontract. Er zijn
vakbroeders die er anders over denken, die puur de wet - die is
gericht op zekerheid - volgen en de (prijs-) consequentie neerleggen
bij het pensioenfonds. Die kijken hem meewarig aan en
zeggen dat hij teveel risico adviseert.
Als rotarian concludeert hij dat de Four-Way Test het niet gemakkelijker
maakt. Het lastige zit vooral in ‘alle’. Het is bijna
onmogelijk om het voor alle betrokkenen goed te doen. Los je
dat op door toch een ‘grootste gemene deler’ te vinden of los je
het op door in de te nemen maatregelen te gaan differentiëren?
Bijvoorbeeld door niet meer beleggen in aandelen voor gepensioneerden,
omdat zij geen human capital meer hebben om het
risico op te vangen. Maar juist wel blijven beleggen in aandelen
voor werkenden om het pensioen betaalbaar te houden en omdat
werkenden hun human capital zonodig iets langer kunnen inzetten
als een tegenvaller niet tijdig kan worden goed gemaakt.
Concluderend levert het praktisch hanteren van de – ongemakkelijke
- Four-Way Test op dat jan zijn foto’s en analyses nog
zorgvuldiger maakt en dat hij genuanceerder is dan de klinische
vakman. Maar onduidelijk is hoever de invloed van die test gaat:
‘Zoek ik als rotarian meer naar uitzonderingen en overgangsmaatregelen?
Kben ik in die rol voorzichtiger of pak ik juist
sneller door dan als vakman? Lastig, maar misschien is het
bewust ervaren van die puzzel juist de waarde van het zijn van
rotarian”
Diederick van den Wall Bake,
RC Leusden c.a.
februari 2010
de rotarian
11