Zorgstandaard Dementie - Alzheimer Nederland

(Gecombineerde) behandelingen en interventies zijn gebaseerd op de beschikbare (evidence-based)
kennis uit vakliteratuur, multidisciplinaire richtlijnen en klinische ervaring.
Psycho-educatie en steun voor iedere mantelzorger, afgestemd op diens situatie.
Lotgenotencontact, zowel voor mensen met dementie als voor hun naasten.
Voor thuiswonende mensen met dementie heeft een systeembenadering met ondersteuningsactiviteiten
voor zowel de persoon met dementie als hun naasten de voorkeur, omdat gecombineerde
ondersteuning in het algemeen effectiever is dan enkelvoudige interventies. De presentatie van de
dementie kan reeds bestaande systeemproblematiek verergeren en laten decompenseren.
Iedere keten beschrijft de behandeling, begeleiding en steun vanuit de drie in hoofdstuk 4.2 genoemde
perspectieven (4.3.1, 4.3.2 en 4.3.3) helder en inzichtelijk voor alle betrokken partijen. Hulpverleners
van verschillende disciplines verstrekken op eenzelfde wijze informatie en nazorg. De persoon met
dementie en diens naasten beslissen zelf of zij van het aanbod gebruik willen maken.
4.3.1 Behandeling van de ziekte en comorbiditeit
De medische behandeling is ‘state of the art’ volgens de geldende normen en richtlijnen van de
beroepsgroepen. Wanneer meerdere chronische ziekten aanleiding geven voor diseasemanagement maar
dementie het bovenliggende ziektebeeld is, ligt de coördinatie bij casemanagement dementie, zodat geen
stapeling optreedt.
De medische hoofdbehandelaar is verantwoordelijk voor het afstemmen van de behandeling en het maken
van de juiste afwegingen. In voorkomende situaties wordt gebruik gemaakt van de consultatiefunctie van
specialistische geriatrische en/of psychiatrische expertise.
In een vroegtijdige zorgplanning (Advance Care Planning) met het oog op de te verwachten achteruitgang
worden de (palliatieve) grenzen van het medisch beleid met de persoon met dementie en diens naasten
besproken. Vragen over het levenseinde worden beantwoord, angsten worden verminderd of weggenomen
en hun wensen worden gerespecteerd. Uit de Advance Care Planning kan een wilsbeschikking voortvloeien
(deel III, hoofdstuk 2.10). Deze wordt opgenomen in het zorgplan.
De verschillende vormen van degeneratieve dementie kunnen niet worden voorkomen of genezen. Wel
kunnen geneesmiddelen de cognitieve en functionele achteruitgang tijdelijk enigszins vertragen. Deze
middelen worden toegepast volgens de standaarden en richtlijnen van de medische beroepsgroep, met
periodieke evaluatie van het effect en monitoring van de bijwerkingen en interacties. Risico’s van
medicatie worden overwogen en besproken. De uitwisseling van gegevens en periodieke
medicatiebeoordeling wordt afgestemd tussen de zorgverleners en vastgelegd. Er is alertheid op mogelijke
onderdiagnostiek van pijn of onwelbevinden.
Veelvoorkomende gedrags- en stemmingsontregelingen (apathie, agitatie, angst en depressie) en
psychotische verschijnselen (hallucinaties en wanen) –soms ook voortkomend uit al langer bestaande
psychiatrische problematiek– bepalen de zorglast in de thuissituatie en veroorzaken transities naar andere
woonvormen. Visuele hallucinaties en wanen komen het meest voor in de gevorderde stadia, mede
getriggerd door visusstoornissen en slechthorendheid.
Bij de behandeling van gedrags- en stemmingsontregelingen worden volgens de richtlijnen altijd eerst
niet-farmacologische strategieën overwogen (psychosociale methoden, psychotherapie). Psychofarmaca,
zoals antipsychotica, worden pas gebruikt nadat psychologische interventies en aanpassingen in de
omgeving onvoldoende effect hebben gesorteerd. Langdurig gebruik van antipsychotica wordt vermeden.
Er is geen wetenschappelijke basis om het hoog aantal prescripties van psychofarmaca –die veel
bijwerkingen geven– bij demente patiënten met gedragsstoornissen te verantwoorden.
Adequate behandeling van bijkomende chronische ziekten voorkomt onnodig functieverlies. Alertheid op
onderrapportage van lichamelijke klachten is bij patiënten met cognitieve stoornissen geboden.
De behandeling van comorbiditeit en intercurrente aandoeningen wordt regelmatig geëvalueerd en
aangepast. Mensen met dementie zijn gevoeliger voor bijwerkingen van psychofarmaca en andere –op het
centraal zenuwstelsel inwerkende– geneesmiddelen, zoals Parkinsonmedicatie. Bij een delier, al dan niet
veroorzaakt door lichamelijke ontregeling (intercurrente aandoening) wordt met lichamelijk en
psychiatrisch onderzoek de oorzaak van de (sub)acute verwardheid opgespoord en behandeld.
30
Definitieve versie: 18 juli 2013