Zorgstandaard Dementie - Alzheimer Nederland

2.3.1 Ziektediagnostiek
De zorgstandaard omvat de diagnose van alle vormen van dementie. De variatie in ziekteduur is groot en
door nieuwe diagnostische mogelijkheden met beeldvormende technieken en biomarkers –bij afwezigheid
van een klinisch beeld van dementie– zal deze variatie nog toenemen.
De eerste tekenen van mogelijke dementie worden vaker door de naasten dan door de persoon zelf
opgemerkt. Ook andere systemen en hulpverleners om hen heen geven signalen door of de verwijzer
neemt zelf beperkingen in het dagelijks functioneren waar. Op basis van deze signalen gaan professionals
(thuis) het gesprek aan met potentiële patiënten.
Algehele achteruitgang, stemmingswisselingen en gedragsveranderingen kunnen het begin zijn van
dementie. Andere concrete signalen zijn: geheugenproblemen, woordvindingsproblemen, vermagering,
verwaarlozing en overbelasting van naasten.
Ziektediagnostiek wordt gestart bij:
mensen met een hulpvraag over geheugenproblemen, gedragsproblemen, communicatieproblemen of
gerelateerde cognitieve problemen;
mensen met aan dementie gerelateerde risicofactoren en comorbiditeit;
mensen met een niet aan dementie gerelateerde klacht, bij wie de zorgverlener aanleiding ziet de
symptomen bespreekbaar te maken en de persoon naar diagnostiek te leiden;
mensen die komen voor een routineonderzoek, waarbij de hulpverlener ingaat op signalen die
mogelijk verband houden met dementie (casefinding, zie hoofdstuk 1.3.2);
signalen vanuit de omgeving die duiden op mogelijke dementie;
signalen die duiden op ontspoorde zorg (mantelzorg die door overbelasting, onkunde en onmacht
omslaat in verkeerde behandeling, verwaarlozing of mishandeling).
Het regionale traject en vangnet van signalering en toeleiding naar diagnostiek en behandeling is helder
beschreven. Er zijn duidelijke afspraken over de taken en verantwoordelijkheden van de verschillende
zorgverleners in de (toeleiding naar de) multidisciplinaire diagnostiek van dementie in de eerste en
tweede lijn en per regio in ieder geval met één Universitair Medisch Centrum.
Onderdeel van dit brede, multidisciplinaire en outreachende aanbod van ziektediagnostisch onderzoek in
de eerste en tweede lijn zijn in ieder geval:
thuisdiagnostiek voor mensen met een vermoeden van dementie, die hieraan de voorkeur geven of
voor wie het lastig is het huis te verlaten;
een basis geheugenpolikliniek voor mensen met een vermoeden van dementie; met specifieke
mogelijkheden bij psychiatrische comorbiditeit, complexe gedragsstoornissen, ernstige
systeemproblematiek en zorgweigering;
een specialistische geheugenpolikliniek voor mensen met een vermoeden van dementie en bij wie
complexe factoren specialistische kennis of apparatuur vereisen.
Indien nodig is tijdelijke opname ten behoeve van diagnostiek mogelijk.
Volgens het principe van ‘stepped care’ worden alleen die ziektediagnostische activiteiten uitgevoerd, die
voor het medisch handelen van betekenis zijn. Onder- en overdiagnostiek worden vermeden.
Bij onderdiagnostiek worden de standaarden van geaccepteerde kwaliteitsinstituten en gezamenlijke
beroepsverenigingen in de praktijk niet (goed) gevolgd of komen mensen met een vermoeden van
dementie –door een gebrekkige vroegsignalering– niet door de filters in de zorg heen.
Bij overdiagnostiek kan worden voorzien dat de ingezette middelen en methoden niet tot een werkelijk
betere behandeling of zorg leiden.
Diagnostiek wordt afgesloten met een uitslaggesprek. Direct volgt een gesprek met de casemanager (of
persoon met deze functie, zie hoofdstuk 3) en deze start de zorgdiagnostiek.
Na elke diagnose volgt een uitslaggesprek en is voor iedereen het aanbod van de verschillende vormen van
voorlichting, psycho-educatie, behandeling, begeleiding en steun bekend en toegankelijk.
20
Definitieve versie: 18 juli 2013