Achttiende-eeuws kolonialisme in brieven - Koninklijk Nederlands ...

L. BRUMMEL
Het werd een dochter, die echter blijkbaar ook weer spoedig gestorven is. Op
17 mei 1785 schrijft de oude Van Reede tenminste:
Gij bent zwaar ziek geweest, u vrouw heeft gekraamt en gij hebt u dogter verloren.
Dit alles heb ik van anderen vernomen. Gij begrijpt ligt, dat mij zulks niet aangenaam
kan zijn, als anderen kunnen schrijven is er geen excuse voor u. Het verlies van u kind
doed mij leed en uwe herstellinge deed mij plaisier te zien.
Toen de vader dit schreef, was echter in Indië al weer een andere slag gevallen. Op
17 november 1784 had Johan Frederik na een zesjarig huwelijksleven zijn vrouw
verloren. Andermaal horen wij daaromtrent alleen iets uit een brief van de vader,
die de 26e september 1785 op de hem kenmerkende wijze op deze gebeurtenis
reageert. 'Voor drie dagen', zo luidt het daar,
heb ik u brief geaccompagneerd van de rouwbrieven van't overlijden van u vrouw
ontfangen. Dit was de eerste directe tijdinge, u voorige daar gij van schrijft is niet overgekomen.
- En verder op: - Gij zijt nu weduwnaar, (misschien ook niet, want mij is
reeds berigt, dat u oog gevallen was op juffr. van de Wal, een moey meisje, dog niet
bemiddeld, die met haar moeder woonde). So u sort is om daar niet weer te trouwen zoud
gij nu moeten en kunnen maken u schaapjes op 't droog te krijgen en zoeken dan hier
een vrouw. Ik hoop dat de voorsigtigheyd u doen zal bestieren om niet weder aan een
steen te stooten, welkers hardigheyd eene langblijvende wonde kan veroorsaken.
Van Reede zelf was, toen hij dit schreef, ook al enige jaren weduwnaar. De 29e juni
1780 berichtte hij uitvoerig aan zijn zoon over het overlijden van zijn moeder op
de 7e van die maand en het is nog wel een verrassende trek, dat hij deze brief insluit
bij een schrijven aan de Directeur-generaal Alting om die aan hem te
behandigen en hem alvorens so veel mogelijk tot 't ontfangen van die tijdinge te willen
prepareeren. Wij kennende desselfs ongemeene verkleefdheyd aan wijlen zijne moeder,
hebben geschroomt niet alleen van die direct aan hem te adresseeren, maar selfs om die
in de brief aan den Hr. Vos in te sluyten, apprehendeerende dat die somtijd in zijne presentie
besteld mogt worden.
Overigens moet gezegd worden, dat die 'ouderlijke teerhertigheyd', waarvoor hij
zich bij Alting excuseert, zich toch ook wel uit in de regelmaat waarmede hij zijn
nonchalante zoon schrijft en in de treffende volledigheid waarmede hij hem inlicht
over zijn familie, de omwonende bekenden en de locale gebeurtenissen. Het zijn
juist deze mededelingen, die de brieven van de Heer van de Parkelaar aantrekkelijk
maken door het typische beeld, dat zij geven van de landjonker in die dagen. Van
Reede's belangstelling bepaalt zich dikwijls op een ietwat hinderlijke wijze tot de
materiële zaken, doch in zijn berichtgeving geschiedt dat met een zó ontwapenende
openhartigheid, dat wij er nauwelijks meer aanstoot aan kunnen nemen. Een
184