Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen Jaarverslag 2010

In 2010 werd de collectie van het KMSKA twee werken van de Antwerpse schilder Jan
Vanriet (°1948) rijker. Sinds 1978 was het KMSKA al in het bezit van drie aquarellen van de
meester (Dorpsperikelen, 1977, Zicht op zee, 1977 en Que reste-t-il d’un slow, 1977).
Naar aanleiding van de spraakmakende tentoonstelling Closing Time, waarin Vanriet een
keuze uit de museumstukken met zijn eigen werk confronteerde, deed de kunstenaar een
bijzonder grootmoedige geste. Uit de werken die nog in zijn persoonlijke bezit waren, mocht
het museum een schilderij kiezen. Het is het derde werk uit de reeks Vrouwen in het woud
geworden. Voor deze serie baseerde Vanriet zich op een foto van Poolse vrouwen die zich op
bevel van Duitse soldaten uitkleden en vervolgens de dood worden ingejaagd. Dit barbaarse
beeld uit de Tweede Wereldoorlog kwam hem terug voor ogen naar aanleiding van de recente
gebeurtenissen in de Balkan. Ontspoorde ideologieën, oorlog en vervolging zijn thema’s die
sinds de jaren 1990 sterk aanwezig zijn in het oeuvre van Vanriet. Vrouwen in het woud 3
baadt echter ook in een discrete, haast mysterieuze sfeer: de gedaanten zijn bijna onzichtbaar
tussen de bomen. De licht verhakkelde, onstuimige schilderwijze, de fotografische invloeden
en het intrigerende kleurgebruik zijn karakteristiek voor Vanriets stijl.
Door de aankoop van het werk Tatlin, tentoongesteld tijdens Closing Time, vult het museum
zijn collectie representatieve werken van Jan Vanriet verder aan. Deze grote tekening (potlood
en aquarel op papier) is één van de verschillende versies van het portret van de Russische
kunstenaar Vladimir Tatlin (Charkov 1885 - Moskou 1953) die de schilder in 1980 maakte.
De Russische avant-garde, in het bijzonder de futuristische dichter Vladimir Majakovski
(1892-1930), boeit Vanriet sinds lange tijd. Net zoals bij Vrouwen in het woud # 3 lag
wellicht een fotografisch document aan de oorsprong van dit werk. De verfijnde tekenstijl
illustreert de bewondering die Vanriet koestert voor de Franse neoklassieke kunstenaar
Dominique Ingres. Tegelijkertijd brengt het werk Pablo Picasso’s portretten van rond 1920 in
herinnering. De breed opgezette en asymmetrische compositie, de theatrale enscenering, de
mysterieuze leegheid van Tatlins lichaam en de omgeving waarin hij zit, het contrast van de
monochromie en de felheid van de groene hoed, de jongensachtige en weemoedige
gelaatsuitdrukking, al deze elementen maken van Tatlin een bijzonder boeiend werk.
BRIEVEN VAN HENRI LEYS, JAN STOBBAERTS EN WALTER VAES
Op 31 maart 2010 kocht het KMSKA vijf brieven van Henri Leys (1815-1869), Jan
Stobbaerts (1838-1914) en Walter Vaes (1882-1958). Deze brieven vormen een mooie
aanvulling op de collectie, want het museum bezit niet minder dan zeventig schilderijen van
deze drie kunstenaars samen. Verschillende van deze werken zijn door de kunstkring Kunst
van Heden aan het museum geschonken. Deze vereniging ijverde voor de erkenning van
kunstenaars die zich in de tweede helft van de negentiende eeuw afzetten tegen het
academisme, waaronder de drie vermelde kunstenaars.
8
Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen - Jaarverslag 2010