l9clshg

Gezien de intensieve bemoeienis in het verleden met personen uit de Top 600 lijkt het vinden van
de juiste aanpak een probleem. De resultaten van deze studie bieden, in het licht van het behoefteen
responsiviteitsbeginsel van de ‘What Works’ benadering handvatten om de effectiviteit van
potentiële interventies te verhogen (zie de ‘What Works’ principes, waarin wordt gesteld dat de
doelen van de aangeboden behandeling bijvoorbeeld geschikt moet zijn voor (en aan moet sluiten
bij) de individuele patiënt). Aan een belangrijke voorwaarde voor potentiële gedragsverandering lijkt
bij de Top 600 niet te zijn voldaan, doordat zowel probleembesef als –inzicht onverminderd te kort
schieten. Ook het ontbreken van ‘lijdensdruk’ (en mogelijk een gebrek aan empathie en geweten) en
een wantrouwende en ‘negatieve grondhouding’ spelen daarbij een rol.
Het motiveren van klanten – een taak van jeugdzorg / jeugdreclassering – blijft dus een enorm
belangrijk aandachtspunt. Om te compenseren voor een eventueel gebrek aan motivatie voor het
accepteren en doorlopen van hulpverleningstrajecten, lijkt een stok achter de deur nodig. In het
geval bij een voorwaardelijke straf de voorwaarden worden overtreden lijkt direct ingrijpen
noodzakelijk. Hierbij moet tevens meer oog zijn voor en rekening worden gehouden met de rol die
de ouder(s) spelen in het ontstaan en het in stand houden van achterliggende problematiek.
De vriendenkring
Veel Top 600 cliënten begonnen gedragsproblematiek te vertonen toen zij nog op de basisschool
zaten (problematiek in de thuissituatie zal hier in veel gevallen een rol bij hebben gespeeld). Vaak
had het tot gevolg dat al op jonge leeftijd een achterstand werd opgebouwd qua schoolprestaties
en aansluiting met (positieve) leeftijdsgenoten, door onder andere zitten blijven en het veroorzaken
van (onderlinge) conflicten. Ook ging het probleemgedrag ten koste van sportlidmaatschap en
ander verenigingsleven. Bij het merendeel van de Top 600 cliënten was duidelijk dat op latere
leeftijd (richting het 18 e levensjaar) eigenlijk niet meer kon worden geput uit een pro-sociaal
netwerk. De helft van de jongeren werd gerekend tot lid van een overlastgevende / criminele
jeugdgroep, was beïnvloedbaar, en ruim 80% pleegde zijn delicten voornamelijk in groepsverband
(of in elk geval in aanwezigheid van één of meerdere (mede)verdachten). Van 95% van de jongeren
werd geconstateerd dat zij zich (in meer of mindere mate) aangetrokken voelden tot antisociale en
criminele jongeren. De antisociale peergroep speelde een enorm belangrijke rol en had tegelijkertijd
een erg negatieve invloed (gehad) op de toen nog minderjarige Top 600 cliënten.
Ook voor de jongens die nu, of in de toekomst, dreigen af te glijden richting (gewelddadige)
jeugdcriminaliteit geldt daarom dat hulp en ondersteuning geboden zijn om te voorkomen dat ook
zij aansluiting verliezen met een positief en steunend (secundair) sociaal netwerk en steeds verder
geïsoleerd komen te staan van een ‘normaal gesocialiseerd leven zonder criminaliteit’. Als jongeren
alternatieven hebben voor crimineel gedrag, is de kans groter dat ze uit de cirkel waar ze in zitten
stappen (Brons et al., 2008). Hierbij is ook de rest van het systeem (vrienden, familie, broers/zussen)
belangrijk, weten we uit onderzoek (Brons et al., 2008).
Met name jongeren met een zwak primair netwerk (pedagogisch (en affectief) onmachtige ouders)
lijken hierbij gebaat. Van het betrekken en ondersteunen van de ouders hierin zou een positieve
invloed kunnen uitgaan. Verschillende studies wijzen erop dat verandering in ouderlijk functioneren,
met name op het gebied van discipline en toezicht houden op de jongeren, een belangrijk
verklarend mechanisme is achter het succes van gezinsgerichte interventies ter vermindering van
71