l9clshg

5.3 Conclusie
Het belangrijkste doel van dit onderzoek was het vóórkomen van criminogene risicofactoren bij de
Top 600 in kaart te brengen. Het onderzoek was dan ook hoofdzakelijk beschrijvend van aard. Over
oorzakelijke verbanden tussen specifieke risicofactoren en (gewelddadig) crimineel gedrag kunnen
op basis van deze gegevens derhalve geen uitspraken worden gedaan. Desalniettemin laten de
resultaten, en met name de resultaten die voortvloeien uit de vergelijking met de Boefjes, een
duidelijke relatie zien tussen enerzijds de hoeveelheid en ernst van aanwezige risicofactoren en
anderzijds het externaliserende probleemgedrag dat zich reeds op vroege leeftijd openbaarde en
inmiddels is uitgemond in het actuele criminele en gewelddadige gedrag van de Top 600
Onmiskenbaar wordt in dit rapport duidelijk dat de Top 600 als groep, vanaf jonge leeftijd, aan zeer
problematische (opvoed)omstandigheden is blootgesteld. Het aantal dossiers waarin ouders als
pedagogisch vaardig werden benoemd was letterlijk op één hand te tellen. Veel vaker was er sprake
van (ernstige) pedagogische onmacht en affectieve verwaarlozing, en meer specifiek mishandeling,
(getuige zijn) van ernstig huiselijk geweld en criminaliteit onder gezinsleden. Ook verslaving,
psychiatrische problemen en lichamelijke problematiek van de ouders waren veelvoorkomend.
Qua delinquent gedrag waren de Top 600 tijdens hun jeugd een relatief homogene dadergroep,
met als belangrijke kenmerken dat zij een lage drempel hadden om geweld te gebruiken, ondanks
het risico een ander daarmee te verwonden, en dat zij hun delicten veelal in groepsverband
pleegden.
Ook kan geconcludeerd worden dat de meerderheid van de Top 600 uit grote en onstabiele
gezinnen komt. De dominante woonsituatie werd vaak omschreven als ‘sterk wisselend’, ouders
waren vaak gescheiden (58%) en cliënten groeiden op (samen met gemiddeld vier broertjes en/of
zusjes) in een eenoudergezin. De instabiele thuissituatie wordt daarnaast gekenmerkt doordat
veelvuldig werd verhuisd (46%); een indicatie voor een instabiele thuissituatie. Het onderzoek
bevestigt dat kinderen die op jonge leeftijd aan risicofactoren worden blootgesteld, met ouders die
in pedagogisch opzicht meestal onmachtig zijn, een grotere kans hebben om ook eerder crimineel
gedrag te gaan ontwikkelen (Van de Rakt et al., 2006).
Aanwezige risicofactoren waren in veel gevallen ook verspreid over meerdere domeinen
(‘accumulatie’), waarbij opvalt dat achterstanden in de ontwikkeling op sociaal en cognitief gebied
gedurende het ouder worden steeds hardnekkiger en prominenter werden. De ‘verharding’ van de
jongeren bijvoorbeeld, werd steeds zichtbaarder door onder andere de toenemende ernst van
delicten en het stelselmatige ontkennen en/of bagatelliseren van deze door de jongeren gepleegde
delicten. Ook het gebrek aan probleembesef en inzicht dat zeer waarschijnlijk ten grondslag ligt aan
de problematische relatie met de hulpverlening (hulp werd over het algemeen als bemoeienis
ervaren) werd steeds opvallender. Tel hierbij op het gegeven dat bij ruim 80% van de jongeren de
schoolgang al op relatief jonge leeftijd ernstig werd verstoord, bijna 85% problemen had met
impulscontrole en agressieregulatie en bijna 90% als beïnvloedbaar werd bevonden en het beeld
van de Toppers zoals dat nu heerst is al bijna compleet.
De meeste cliënten in het onderzoek hadden op hun 18 e geen opleiding afgerond waarmee de
arbeidsmarkt betreden kon worden. Slechts 8% had rond het 18 e levensjaar (vaak het einde van een
67