l9clshg

Binnen de onderzochte groep Top 600 cliënten werd veel problematiek op dit domein
geconstateerd. In totaal wordt bij 89% van de cliënten een gebrek aan empathische vermogens
gescoord waarbij dit in een kwart (27%) van de gevallen als ernstig werd aangeduid. In de dossiers
zijn meldingen gevonden die duiden op egocentrisme en ‘hardheid’. De gewetensfuncties werden in
de PO’s vaak omschreven als lacunair. Het besef van wetten en regels was bij 63% van de cliënten
nog wel aanwezig, maar desondanks werd een zekere mate van bereidwilligheid geconstateerd om
deze (al dan niet onder invloed van groepsdruk) te overtreden.
Bij iets meer dan een derde (36%) werd de gewetensfunctie als ernstig verstoord aangeduid. Deze
jongeren zijn berekenend en manipulatief en wijzen (stelselmatig) verantwoordelijkheid over de door
hun gepleegde delicten af. Ook impulscontrole, waarmee wordt bedoeld het onder controle hebben
van (agressieve) impulsen, werd vaak als risicofactor gescoord. Bij iets minder dan de helft als matig
(40%, af en toe een uiting van (veelal) verbale agressie), en bij bijna de helft (46%) als ernstig. Een
ernstige kwalificatie werd toegekend indien in de dossiers meerdere agressieve impulsdoorbraken
staan vermeld die leidden tot fysieke agressie.
Zoals reeds eerder beschreven, blijkt uit de delictgeschiedenis dat iets meer dan driekwart van de
cliënten zijn delicten hoofdzakelijk in groepsverband pleegde. Dit wordt ondersteund door het
gegeven dat een onvoldoende ontwikkelde ‘ik-sterkte’ (het hebben van een eigen identiteit en wil,
de mate van beïnvloedbaarheid van de jongere) bij 34% als ernstige risicofactor werd aangeduid.
Het gaat hierbij om jongeren die niet bestand zijn tegen groepsdruk.
Een gebrekkig functionerend geweten en een gebrek aan probleembesef / probleeminzicht kunnen
een (gedeeltelijke) verklaring zijn voor recidive. Uit de dossiers blijkt dan ook dat vrijwel alle Top 600
cliënten onvoldoende probleembesef of probleeminzicht hebben. Voor bijna de helft (48%) van hen
werd dit als ernstig bevonden omdat het hen ontbeerde zowel aan het besef van het hebben van
een probleem als het inzicht in achterliggende oorzaken hiervan.
Tweederde (n = 141) van de dossiers vermeldde de uitslag van een (of meerdere) intelligentietest. In
het geval er meerdere testuitslagen vermeld waren is er altijd voor gekozen de hoogste IQ-score te
rapporteren (tenzij aannemelijk was dat deze minder betrouwbaar was). De scores liepen uiteen van
51 tot 112 punten en het gemiddelde totaal IQ was 80 punten. Ter vergelijking: vanaf een IQ-score
van ongeveer 90 wordt in het algemeen gesproken van een gemiddelde intelligentie. Bij de
interpretatie van de vermelde IQ-scores van de Top 600 cliënten moet voorzichtigheid worden
betracht. Regelmatig stond bij de uitslag van de IQ-test vermeld dat deze uitslag niet betrouwbaar
was en waarschijnlijk een onderschatting van het werkelijke IQ. Een veel genoemde verklaring
hiervoor was de (zeer) gebrekkige motivatie van de cliënten om de IQ-test goed te maken. Uit
onderzoek (Resing & Hessels, 2001) blijkt hiernaast, dat migranten en mensen uit niet-westerse
culturen gemiddeld vaak lager scoren op een standaard IQ-test dan autochtonen. Kennis en de
beheersing van het Nederlands en een lager opleidingsniveau blijken factoren die dit helpen
verklaren. In de handleiding van een van de bekendste - en sterk verbaal gerichte - toetsen in het
veld (de Wechsler intelligentie test) wordt daarom opgemerkt dat een lagere score voor allochtone
cliënten niet noodzakelijkerwijs betekent dat het intellectuele niveau laag is.
36