diakonia | AprIl 2013 - Kerk in Actie

jaargang 26, nummer 2 • april 2013
Protestantse klacht
tegen de staat
Armoedeonderzoek
onder diaconieën

van de redactie
“Er is echt wel
iets aan de hand”
Het zijn vaak kleine dingen waarin diakenen
het verschil kunnen maken in mensenlevens.
In dit nummer liggen de voorbeelden voor
het oprapen. Zoals een laagdrempelige
ontmoetingsplek in Assen, koffie en soep
in de Bredase Bus of kanskaarten voor
mogelijke rechten in Joure.
Soms zijn ook grotere ‘dingen’ nodig om
verschil te kunnen maken. Dan slaan we de
handen ineen, diaconieën en Kerk in Actie. Zo
maken diaconieën van (zo goed als) alle kerken
in Nederland zichtbaar hoe het gesteld is met
armoede in Nederland, anno 2012-2013.
“Er is echt wel iets aan de hand”, voorspelt
Carla van der Vlist van Kerk in Actie. Zie meer
op pagina 8.
Klacht tegen de staat
De protestantse klacht tegen de Nederlandse
staat kun je met evenveel gemak als groot
betitelen. Kerk in Actie vraagt hiermee om
het recht op minimaal ‘bed bad brood’ voor
uitgeprocedeerde asielzoekers. De dagelijkse
hulpvragen bij Kerk in Actie én bij vele diaconieën
zetten aan tot deze historische stap in
de geschiedenis van onze Protestantse Kerk.
Zie pagina 10 en 11.
Klein en groot. Ze hebben elkaar nodig en
versterken elkaar. Zo hopen wij met dit
nummer u te sterken in uw diakenwerk.
Blijft u ons vertellen wat u meemaakt?
Henny Nagelhout,
eindredacteur
Inhoud
4 De Verbinding
Diaconie Adventskerk bundelt krachten
met Resto VanHarte Assen
7 Kleurrijk
Diaconale vakanties in beeld
8 Antenne
“Er is echt wel iets aan de hand”
Onderzoek naar armoede gestart
10 Actueel
Klacht Protestantse Kerk tegen Nederlandse staat
11 Column
Bidden en werken
12 Op de stoep bij
Salomon Salomons uit Aduard
14 Uit de praktijk
Diaconie Breda-Oost heeft een ‘dikke portefeuille’
met diaconaal werk
16 1 vraag, 3 diakenen
Wat doet uw diaconie aan armoede in eigen land?
17 Achtergrond
Vakantiegevoel
18 Minicursus
Het spel ‘Diaconaat op de kaart’ in Rhenen
20 Ingezonden opinieartikel
Diaconaat… begint bij jezelf!
21 Collecte
Nieuwe start voor jonge prostituees in Nicaragua
Collecte 2 juni Werelddiaconaat
22 Berichten
24 Geef mij de geest van moed
Bij de voorplaat
De Protestantse Kerk dient een klacht in tegen de Nederlandse staat voor het op straat zetten van
uitgeprocedeerde asielzoekers. Meer op pagina 10 en 11.
Foto: Piet den Blanken/Hollandse Hoogte

Onderzoek naar
armoede gestart
8
7
Klacht tegen
Nederlandse staat
2 juni: collecte
Werelddiaconaat
810
16
21
Diaconie
Breda-Oost
heeft handen vol
14
colofon
Diakonia, vakblad voor diakenen, 26e jaargang, nr. 2, april 2013
Tijdschrift voor hen die plaatselijk actief zijn op diaconaal gebied.
Uitgever
Diakonia verschijnt zesmaal per jaar en is een uitgave van de
dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland voor
het diaconale programma van Kerk in Actie.
Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en
buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland.
Delen van dit werk worden uitgevoerd mede namens tien
oecumenisch georiënteerde kerken en organisaties in Nederland.
Redactieraad
Sjon Donkers, Cor van Groningen, Teus Hubert, Henk van IJken,
Martin Joosse (voorzitter), Ellen van der Kemp, Jeanet Aartsen
(bureauredactie), Ingeborg Kriegsmann, Henny Nagelhout
(eindredacteur), Irene Stok, Carla van der Vlist (hoofdredacteur),
Beppie van der Waal.
Opmaak en druk
Ontwerp: Ladenius Communicatie B.V., Houten
Opmaak: Ladenius Communicatie B.V., Houten
Druk: De Groot Drukkerij, Goudriaan
Administratieadres
Adressen- en periodiekenadministratie,
Postbus 8504, 3503 RM Utrecht,
telefoon: (030) 880 17 25,
fax: (030) 880 15 84,
e-mail: abonnementen@pkn.nl
Redactieadres
Postbus 456, 3500 AL Utrecht,
tel. (030) 880 17 90,
fax (030) 880 14 57,
e-mail: diakonia@kerkinactie.nl
Abonnementen
De abonnementsprijs bedraagt bij
- de eerste vier abonnementen à e 13,00;
- vijf t/m negen abonnementen à e 9,85 (25% korting);
- tien abonnementen en meer à e 7,75 (40% korting).
Losse nummers kosten e 2,55 per stuk.
Gesproken Diakonia
Diakonia is ten behoeven van visueel gehandicapten ook
verkrijgbaar in gesproken vorm op daisy-cd’s.
Voor een abonnement of een proef-cd kunt u terecht bij de CBB,
Postbus 131, 3850 AC Ermelo, tel. (0341) 56 54 99.
Daar kunt u ook informatie krijgen over de uitgave in brailleschrift.
Website
www.kerkinactie.nl
Volg Kerk in Actie
Volg onze uitgezonden medewerkers: www.kerkinactie.nl/weblogs.
Volg Kerk in Actie op LinkedIn, Twitter en Facebook.
ISSN 0167 - 1472

DE VERBINDING
Diaconie Adventskerk bundelt krachten met RestoVanHarte Assen
‘Hier kunnen mensen
elkaar weer vinden’
De diaconie van de Adventskerk in Assen-Oost maakte ruim twee jaar
geleden de bewuste keuze om energie te steken in de komst van een
Resto VanHarte in de wijk Peelo. Deze restaurants – waar er inmiddels
30 van zijn in het land – staan open voor iedereen en serveren een
complete maaltijd voor 6 euro. De gedachte achter de formule is
‘dat iedereen erbij hoort en dat er in de wijk een laagdrempelige
ontmoetingsplek moet zijn waar mensen elkaar weer vinden’.
Naam:
Anneke Kok, regelmatig
gast Resto VanHarte
Woonplaats:
Assen
Leeftijd:
69 jaar
Voormalig beroep:
werk in de zorg
Het is dit idee waar diaken Klaas Pieter
Touw en gemeentelid Lourens Touwen zich
uitstekend in kunnen vinden. Min of meer
toevallig, via een filmpje op tv, kwam de
Resto-gedachte bij de diaconie in Assen-
Oost voorbij. “Wat kunnen we hier nou
beter gebruiken dan de formule van Resto”,
zo vertelt Lourens Touwen. “We hebben
een initiatiefgroep gevormd en zijn gaan
onderzoeken of hier in de wijk een Resto
VanHarte kon komen. In die groep zaten
vertegenwoordigers uit alle lagen van de
bevolking. Een buurtwerker, iemand van
het bewonersoverleg, een wijkagent, een
gemeenteraadslid en vertegenwoordigers
van andere eetinitiatieven.”
“Dit is een
mooie kans
om vanuit de
diaconale
gedachte de
samenleving
leefbaar te
houden.”
Over eigen muren heen
Wat diaken Klaas Pieter Touw vooral
aanspreekt is dat de samenwerking met
Resto de kerk de gelegenheid biedt om de
wijk in te gaan en over de eigen muren heen
te kijken. Hij ziet een mogelijkheid om de
ontwikkeling te keren waarbij de kerk meer
en meer in een isolement raakt. “Dit is een
mooie kans om vanuit de diaconale gedachte
de samenleving leefbaar te houden. Wij
willen als kerk mensen graag bij elkaar
brengen.”
De diaconie heeft zich zeer ingespannen om
de komst van Resto in Assen mogelijk te
maken. Naast al het denkwerk, fondsenwerving
en andere voorbereidingen is de
kerk met een bedrag van 15.000 euro over
de brug gekomen. “We willen ook in de
toekomst onze verantwoordelijkheid nemen”,
aldus Klaas Pieter Touw.
Niet zielig
Resto VanHarte is meer dan alleen voordelig
eten. Rondom de maaltijd worden er
thema-avonden en activiteiten georganiseerd
om mensen te informeren en met elkaar in
contact te brengen. Tijdens de maaltijd en
tussen de gangen door kunnen ze bijpraten
met buurtgenoten. Ook zijn er muziekavonden.
Lourens Touwen ziet Resto echt als een
bindmiddel voor de wijk. “Het liefst zouden
we zien dat de hele wijk zich hier mengt.
Mensen uit alle lagen van de samenleving die
elkaar ontmoeten. Wat dat betreft vind ik het
jammer dat leden van bijvoorbeeld de
serviceclubs uit Assen hun gezicht niet laten
zien. Die hebben we heel nadrukkelijk
04 | diakonia | April 2013

Bezoekers Resto VanHarte Assen.
“Het diaconale zit ‘m in de
wederkerigheid, in mensen bij
elkaar brengen.”
uitgenodigd, maar tot op heden hebben we
die alleen gezien op de eerste presentatieavond.
Spijtig. Het blijkt in sommige gevallen
heel lastig om mensen uit hun eigen
kringetje te halen. Maar gelukkig komen veel
anderen wel voor de informatieve presentaties.
De wijkagent bijvoorbeeld heeft hier een
verhaal gehouden. Mensen vinden dat
ontzettend boeiend.”
In Assen willen ze het liever niet hebben over
een project voor ‘zielige, eenzame mensen’.
Het diaconale zit ’m juist in de wederkerigheid.
In mensen bij elkaar brengen, uit hun
isolement halen. Mogelijk maken dat mensen
met een krappe beurs ook kunnen meedoen.
“Natuurlijk zijn er mensen die vereenzamen.
Ook in Assen. We hopen dat zij de weg naar
dit project vinden. De deur staat open voor
iedereen. Jong, oud, allochtonen, autochtonen,
alleenstaand of juist niet. Dit is een
ontmoetingsplek waar mensen weer een
gesprek met elkaar aangaan, elkaar weer
leren kennen.” Om dit idee kracht bij te
zetten hechten ze bij Resto VanHarte aan het
idee dat de gasten aanschuiven op volgorde
van binnenkomst. Op die manier voorkom je
dat steeds dezelfde groepjes ontstaan. “Het
is misschien even wennen wanneer je naast
iemand komt te zitten die je niet kent, maar
je ziet altijd dat er leuke gesprekken
ontstaan.”
Stamgast
Vaste ‘stamgast’ Anneke Kok (69) kan dit
beamen. Zij komt al ruim een half jaar
wekelijks in Resto VanHarte en het is een
onderdeel van haar leven dat ze niet graag
meer wil missen. Anneke woont inmiddels
24 jaar alleen. Voor die tijd had ze wel een
relatie, maar daarna is er nooit meer iemand
op haar pad gekomen. In de tijd dat ze nog
werk had in de zorg, hield dat haar niet zo
bezig. Maar sinds haar pensioen ligt dat wel
een beetje anders. “Ik kom hier heel graag.
Per toeval kwam ik erachter dat je hier in het
wijkgebouw twee keer in de week kunt eten
en andere mensen kunt ontmoeten. Iedere
keer weer ga ik er graag naartoe. Ik ben per
week nog wel een paar keer oppasoma, maar
verder ben ik alleen en in de straat heb ik ook
niet zoveel contact.”
»
Naam:
Lourens Touwen,
kerklid en actief
binnen de diaconie
Assen-Oost
Woonplaats:
Assen
Leeftijd:
80 jaar
Voormalig beroep:
marketingmanager
ingenieursbureau
APRIL 2013 | diakonia | 05

DE VERBINDING
Naam:
Klaas Pieter Touw,
diaken Adventskerk
Assen-Oost
Woonplaats:
Assen
Leeftijd:
62 jaar
Beroep:
verpleegkundige
Naam:
Liesbeth de Vries
Woonplaats:
Rolde
Leeftijd:
34 jaar
Beroep:
manager Resto
VanHarte Assen
Steun uit samenleving
Twee keer per week gaat het wijkgebouw
open voor Restogasten. Op dinsdag- en
donderdagavond. Gemiddeld schuiven er zo’n
35 mensen aan. De meesten zijn vijftigplussers.
Voor een driegangenmenu betalen ze
6 euro en de minder draagkrachtigen slechts
3 euro. “Wanneer het initiatief kostendekkend
zou werken, zou een maaltijd 15 euro moeten
kosten”, zo vertelt Restomanager Liesbeth de
Vries. Daarom zal er altijd geld uit de samenleving
moeten komen om de voortgang van
het project veilig te stellen. Over twee jaar
moet duidelijk zijn of het restaurant structureel
voldoende steun uit de samenleving krijgt
om te kunnen blijven bestaan. De bedoeling is
dat er in de toekomst twee keer per week zo’n
vijftig mensen aanschuiven. “Ook de diaconie
zal hier haar verantwoordelijkheid in nemen”,
aldus Klaas Pieter Touw. “We willen ons als
diaconie blijven inzetten voor Resto VanHarte.
Ook door er bekendheid aan te geven.”
Dat de formule van Resto VanHarte werkt is
wel duidelijk, volgens alle betrokkenen. “Hier
ontstaan veel echte vriendschappen. Mensen
die elkaar aanvankelijk helemaal niet kennen,
spreken al na een paar keer dingen af buiten
het Resto om. En als een vaste gast er eens
niet is, krijgen we daar meteen vragen over.
Mensen gaan elkaar ook ondersteunen met
allerlei praktische dingetjes. En wat je ziet, is
dat na afloop van het eten hier groepjes met
elkaar optrekken. Met Kerstmis hadden we
nog een stel gasten dat na afloop met elkaar
gezellig naar de kerstmarkt ging. Mooi toch!”
Tekst en foto’s: Gerrit Groeneveld
06 | diakonia | april 2013

KLEURRIJK
Diaconale
vakanties
in beeld
Zo’n tweeënhalfduizend mensen konden vorig jaar genieten van een
diaconale vakantieweek. 2500 mensen! Ieder in zijn eigen kwetsbaarheid
en kracht. Zo’n 1400 vrijwilligers maakten dit mogelijk, met hulp van talloze
diakenen uit het hele land.
Dit jaar zijn er opnieuw 70 diaconale vakantieweken
voor mensen, die om welke reden dan
ook, niet zelf op vakantie kunnen gaan en
zorg nodig hebben.
En ook nu weer steunt Kerk in Actie dit
diaconale vakantiewerk financieel. Dat kan
Kerk in Actie dankzij de bijdragen van
diaconieën.
Meer weten? Lees meer op pagina 17.
En kijk eens op www.hetvakantiebureau.nl.
Foto’s: hetVakantiebureau.nl
april 2013 | diakonia | 07

Antenne
“Er is echt wel
iets aan de hand”
Onderzoek naar armoede gestart
Diaconieën die zich eerder afvroegen hoe zij armoede in hun omgeving
op het spoor konden komen, stellen nu een andere vraag aan Kerk in
Actie: hoe ga je met vragen om financiële hulp om? Dat duidt erop dat
kerken in toenemende mate worden geconfronteerd met armoede.
Gesprek met Carla van der Vlist, teamleider Binnenlands Diaconaat van
Kerk in Actie, over nut en noodzaak van het Armoedeonderzoek 2013.
“Ze hebben
vaak geen
brood op de
plank, geen
geld voor zorgpremies
en
woonlasten.
Diaconieën
zien deze
armen in
de ogen.”
“Wat zijn de trends in de diaconale hulpverlening?
Als we die beter in beeld krijgen,
kunnen we bij de Tweede Kamer, ministeries
en gemeentebesturen met meer onderbouwing
schrijnende situaties aankaarten. Bovendien
kan een overzicht van wat diaconieën zoal
ondernemen tegen armoede andere diakenen
op ideeën brengen’’, zegt Carla van der Vlist.
Het oecumenisch Armoedeonderzoek 2013
– het zesde sinds 2002 – gaat na hoeveel
hulpvragen, veroorzaakt door armoede,
diaconieën ontvangen.
Hulpvragen verdubbeld
Is dat meer, minder of net zoveel als in
voorgaande jaren? Zijn er veranderingen in
de wijze waarop diaconieën helpen en welke
doelgroepen ze bereiken?
Aan het onderzoek doet een groot aantal
kerkgenootschappen mee. Protestantse
diaconieën en hun collega’s van de andere
plaatselijke kerken ontvingen inmiddels de
vragenlijst. Tot 1 mei kunnen de ingevulde
vragenlijsten worden opgestuurd.
Carla van der Vlist: “Bij het laatste onderzoek
in 2010 bleek dat de kerken in Nederland
zorgen voor een groot vangnet, met een
bedrag van bijna 30 miljoen euro. Wat ook
bleek: juist bij de protestantse diaconieën
was het aantal hulpvragen tussen 2008 en
2010 verdubbeld! Ter vergelijking: bij de
rooms-katholieken was de stijging 20%.
Protestantse diaconieën zijn trouw bij het
invullen van dit onderzoek. We hopen
opnieuw op een grote respons, ook om de
gegevens goed te kunnen vergelijken.’’
Alarmerend
Kerk in Actie verwacht dat het onderzoek een
intensivering van de hulpvragen laat zien.
Carla van der Vlist: “Een tussentijdse peiling
onder zeven diaconale organisaties en
noodfondsen kwam eind vorig jaar uit op een
stijging van het aantal hulpvragen in één jaar
van 10 tot 50%.
Ik vind het alarmerend, omdat eruit blijkt dat
een groeiend aantal mensen de primaire
levensbehoeften niet meer kan betalen. Ze
hebben vaak geen brood op de plank, geen
geld voor zorgpremies en woonlasten.
Diaconieën zien deze armen in de ogen, want
ze komen geregeld achter hun voordeuren
om ervoor te zorgen dat het gezinsleven door
kan gaan, dat er eten is, dat er beroep
gedaan kan worden op goede zorg en dat
kinderen naar school kunnen gaan. Daarnaast
kunnen diaconieën proberen het
sociale netwerk van mensen te vergroten.’’
Twee, drie baantjes
“Er is echt wel iets aan de hand”, zegt Carla
van der Vlist. “Diakenen vroegen eerder
soms: hoe komen we armoede op het spoor?
Diezelfde diakenen melden zich nu: hoe pakken
Protocol voor hulp
Er is een voorbeeldprotocol opgesteld
door Kerk in Actie, hoe diaconieën kunnen
omgaan met vragen om financiële hulp.
Ze staan op www.kerkinactie.nl/armoede
> links en downloads. Hier is ook het
uitgewerkte protocol van de diaconie in
Zuidland te vinden.
08 | diakonia | april 2013

Antenne
we hulpvragen aan? Deels zijn het de effecten
van de economische crisis. Die raakt ook
werkenden. In de beeldvorming zijn armen
mensen die al langdurig financiële problemen
hebben, die thuis op de bank hangen en
geactiveerd moeten worden. In de praktijk
komen diakenen veel mensen tegen die twee,
drie baantjes hebben, terwijl de opstelsom is
dat ze daarmee nog steeds onder het bestaansminimum
uitkomen. Dat werkt door in het
persoonlijk bestaan en het gezinsleven.’’
Nut en noodzaak
Kerk in Actie en plaatselijke diaconieën
hebben baat bij het armoedeonderzoek,
aldus Carla van der Vlist. “Diakenen zien wat
andere diaconieën doen. Mogelijk kunnen ze
er in hun dorp of stad wat mee. Zo bracht
een eerder onderzoek aan het licht dat het
voor een diaconie zin heeft om in het kerkblad
en in plaatselijke kranten te publiceren
over armoede. Het doorbreekt het taboe
waarmee armoede nog steeds omgeven is
en het maakt de diaconie zichtbaarder, toegankelijker.
Hulpvragers weten de diakenen
daardoor beter te vinden. Bovendien krijgt Kerk
in Actie er een totaalbeeld van de diaconale
praktijk mee. Dat gebruiken we in onze
cursussen en andere vormen van toerusting.”
Het onderzoek levert meer op: aanbevelingen
voor overheidsbeleid, plaatselijk en landelijk.
Maar ook feiten over schrijnende situaties,
bruikbaar voor gesprekken met verantwoordelijke
beleidsmakers.
“Zo maakte het vorige onderzoek inzichtelijk
dat mensen met schulden erg in de knel
zaten. Kerkelijke lobby bij de Tweede Kamer
heeft er o.a. aan bijgedragen dat in de
nieuwe wet ‘preventie’ een kernonderdeel is
geworden voor schuldhulpverlening.”
Voor het eerst wordt ook gevraagd naar de
diaconale inzet in uren. Carla van der Vlist:
“We willen er concreet mee maken dat de
kerken niet alleen veel geld steken in diaconale
hulpverlening, maar dat ze ook daadwerkelijk
bijdragen aan een rechtvaardige en leefbare
samenleving. Kerken leven niet teruggetrokken
op een eiland, ze kennen de haarvaten van de
samenleving. Ze bieden niet alleen hulp aan
gemeenteleden, maar ook aan veel mensen
die niet bij de kerk betrokken zijn. Ze weten
dus waar ze over praten als ze bij een
wethouder of een ministerie aankloppen
met hun signalen van zorg.”
Doe mee aan het
armoedeonderzoek 2013
Hoe meer diaconieën meedoen, des te beter
het beeld van de totale diaconale inzet rond
armoede.
Digitaal invullen is het snelst en het
goedkoopst, via
www.kerkinactie.nl/armoedeonderzoek.
Het wachtwoord is Armoede2013.
Lukt dit niet, dan kunt u het ontvangen
formulier met de hand invullen en aan Kerk
in Actie sturen tot uiterlijk 1 mei.
Tekst: Jan Kas, freelance journalist
april 2013 | diakonia | 09

actueel
Klacht Protestantse Kerk
tegen Nederlandse staat
Vanaf 2000 heeft Kerk in Actie van de Protestantse Kerk zich talloze malen
bij ministers, staatsecretarissen en politieke partijen hard gemaakt voor
bescherming van asielzoekers (uitgeprocedeerd of niet) met tenminste
onderdak, voedsel, kleding en medische zorg (‘bed, bad, brood’).
Veel uitgeprocedeerde mensen, maar ook mensen die nog in procedure
zitten, worden sinds 2001 op straat gezet. De nood is zo hoog dat we nu
een klacht indienen bij de staat.
Ondertussen
betrachten wij
barmhartigheid
en hopen dat er
gerechtigheid
volgt.
Op straat leven
Op straat leven is gevaarlijk voor mensen.
Voor hun leven, maar ook om in handen te
vallen van criminelen, of te belanden in de
prostitutie of als drugsrunner.
Kinderen die ‘op straat’ geboren worden,
worden vaak niet aangegeven bij de burgerlijke
stand. Vanaf hun geboorte zijn ze
verstoken van burger- en mensenrechten.
Twee klachten
Een paar jaar geleden diende Defence for
Children een klacht in bij de staat op grond
van het Europees Sociaal Verdrag. Doel was
gezinnen met kinderen te voorzien van
onderdak. De klacht bleek ontvankelijk en
gegrond, hoewel de toenmalige minister dit
wilde negeren. Uiteindelijk sommeerde de
Hoge Raad de minister de voorzieningen te
verlenen.
Na twaalf jaren
… niet gehonoreerde verzoeken om uitgeprocedeerde
asielzoekers te voorzien van minimaal
bad bed en brood…
… dagelijkse hulpvragen bij Kerk in Actie én
bij vele diaconieën, in dorpen en steden…
zoekt Kerk in Actie nu recht via een andere route.
Op basis van het Europees Sociaal Verdrag
diende de Protestantse Kerk een klacht in
tegen de Nederlandse staat, via de Raad van
Europa. Hulde aan de advocaat die het
eerdergenoemde proces voor gezinnen won,
en die nu onze klacht heeft geformuleerd en
het juridische gedeelte uitvoert, onbezoldigd!
Afwachten?
Nu is het afwachten of de klacht ontvankelijk
en daarna gegrond wordt verklaard. Eindigt
dat positief, dan is het afwachten wat de
overheid doet. Misschien moet er verder
geprocedeerd worden. Diakenen wachten
niet af. Want ondertussen betrachten wij
10
| diakonia | april 2013

Column
allemaal barmhartigheid en hopen we dat
gerechtigheid volgt. Want dát is diaconaat.
Wilt u ook opkomen voor uitgeprocedeerden?
U kunt Kerk in Actie helpen voldoende geld
bijeen te brengen voor bijvoorbeeld Inlia,
Pauluskerk en het Wereldhuis. In totaal is
voor 2013 ruim € 125.000 nodig.
Zie www.kerkinactie.nl/projecten. Kies
Diaconaat, dan ‘vluchtelingen’.
Een greep uit de vragen die bij mij
binnenkomen
“Ik ben hulpverlener binnen de GGZ. Wij
vragen uw hulp bij het opvangen van een man
die nu nog vreemdeling is, psychiatrisch
patiënt, maar door de overheid nu als illegaal
wordt betiteld. Hij moet binnen enkele dagen
onze Penitentiaire Instelling verlaten. Hij heeft
geen netwerk, geen woning, geen uitkering en
spreekt alleen Frans. Hij is gevlucht uit Afrika,
nu ruim een jaar geleden en alle aanvragen die
hij hier heeft gedaan zijn afgewezen. Hij kan
vanuit ons Nazorgtraject slechts gebruik
maken van de nachtopvang van het Leger des
Heils. Wij vinden dat absoluut niet wenselijk en
ontoereikend. Kunt u de helpende hand bieden
aan deze cliënt van ons?”
“Graag breng ik het volgende onder uw
aandacht. Dhr. X is opgenomen voor behandeling
op afdeling Phoenix van GGZ Pro
Persona te Wolfheze, sinds juli 2012. Hij is
inmiddels uitbehandeld en is op zoek naar
opvang. Dhr. X heeft momenteel geen recht
op opvang, aangezien hij uitgeprocedeerd is.
Er loopt op juridisch gebied een bezwaar in
de artikel 64-procedure. Graag verneem ik
van u of er via Kerk in Actie mogelijkheden
voor opvang zijn.”
Van een advocatenkantoor:
“Graag doe ik een verzoek voor een bijdrage
van Kerk in Actie. Het gaat om een cliënt die
HIV-positief is, geen verblijfsvergunning heeft
en momenteel op straat zwerft. Hij heeft twee
kinderen die in een pleeggezin wonen en
waarmee hij een bezoekregeling heeft. Voor
cliënt lopen meerdere procedures zowel bij
ons als bij een vreemdelingenrecht advocaat.
Op dit moment heeft hij helemaal niets. We
maken ons zorgen omdat hij de moed lijkt te
verliezen en recent is gestopt met zijn
medicijnen.”
Tekst: Geesje Werkman
fotocredits: Friso Spoelstra
Ondertussen bij Kerk in Actie
Bidden
en werken
Vereerd voel ik me met het bezoek van de tien
Somaliërs. Ze komen eten en praten. Ze vertellen me
hoe ze uit Somalië vluchtten, en wat hen daarbij
allemaal overkwam. Ze hebben aangeboden om hun
verhalen te delen en zijn er drie kwartier eerder dan
afgesproken.
We zitten rond de tafel, en ik vraag hoe ze in Somalië
bijeenkomen. Ze lopen, vertellen ze, en bij erg
belangrijke zaken zitten ze onder de boom.
Een van hen vertelt hoe hij steeds weer door de
volgende smokkelaar werd vastgehouden, en dat er
eerst weer geld van familieleden moest komen.
Afpersing, daar ging het om. Niet een of twee keer,
maar steeds weer. Ondertussen werden ze vastgezet,
geslagen, werden jonge vrouwen en meisjes voor hun
ogen verkracht. Er verdwenen makkers, er stierven
mensen onderweg. Na maanden kwamen ze aan in
Nederland. Jonge mensen. Geteisterd. Een jongen
met een verblijfsstatus had op deze wijze 30.000
dollar betaald.
Afschuwelijke verhalen, maar lichter gemaakt met
humor. We genoten van de halal maaltijd in het
restaurant van ons dienstencentrum. We hebben later
Skype (bellen met beeldscherm) contact met Somalië
en horen dat honderden jongeren dezelfde route
willen gaan, zonder dat hun ouders dit weten. Die
horen het op het moment dat er afpersers zijn die
geld willen zien.
Ook ’s avonds laat voel ik me nog vereerd dat ze hun
verhalen met me willen delen. Het was bijzonder.
Tegelijk begrijp ik niet dat de wereld zo maar doorgaat,
ondanks zoveel verschrikkelijks wat mensen
elkaar aandoen.
Ik leg het voor aan God, maar de volgende dagen leg
ik het ook voor aan de mensen die gaan over mensenhandel
op het ministerie. Want het gaat om bidden en
werken in het diaconale
werk. Zonder
kunnen we het niet.
Bidden en werken,
steeds weer.
Geesje Werkman behartigt
het vluchtelingenwerk namens
Kerk in Actie.
april 2013 | diakonia | 11

op de stoep bij
Salomon Salomons
uit Aduard
“Diaken werd ik omdat er een vacature was, meestal gaat dat zo.
Diakenen zijn bezige baasjes en ze werken wereldwijd. Ik heb gevaren
als kapitein en dan moest je snel beslissingen nemen. Dat lag me wel.
Op zee heb je geen tijd om drie dagen te vergaderen voor je de knoop
doorhakt. Op zijn tijd heb ik ook geduld.”
“Gun alle
mensen wat je
zelf zou willen
hebben. Dus
buit ze niet uit
en geef ze een
eerlijke prijs.”
Bovenstaande typeert Salomon Salomons,
diaken uit Aduard. Sinds de jaren ’70 van de
vorige eeuw is Salomon betrokken bij de
diaconie in de Hervormde Gemeente, de
Abdijkerk, in Aduard-Den Ham-Fransum. “Ik
vind in mijn hiërogliefen terug dat ik dus al
meer dan 35 jaar betrokken ben bij het werk
van de kerkenraad en de diaconie. Doorgaans
als administrerend diaken. Naast de
diaconie hadden we ook een ZWO-commissie,
maar inmiddels zijn we zo klein dat we
dit werk weer bij de diaconie hebben
ondergebracht. Ik ben dus diaken met een
wereldtaak. Financieel is dat ook een stuk
eenvoudiger, we hebben de aparte rekeningen
afgeschaft.”
Grondstoffen
“In de provinciale ZWO-commissie waar ik
lang in zat, kwam ik in de jaren ’80 stukken
tegen over olieconcessies en las ik dat
oliemaatschappijen land wilden dat ‘free of
indians’ was. Het speelde in Zuid-Amerika en
ging dan om zogenaamde gentlemen’s
agreements. Het stond dus niet zwart op wit.
Als provinciale ZWO-commissie vroegen we
daar aandacht voor door een gebed te maken
voor alle gemeenten. Het feit dat mensen
vermoord werden voor olie, vond ik vreselijk.
Eigenlijk houdt dat me nog steeds bezig. In
Trouw lees ik geregeld stukken over grondstoffen.
In Afrika zijn er nog steeds conflicten
en oorlogen om grondstoffen die worden
gewonnen. Volkeren die daar wonen zijn de
klos. Als slotzin voor dit interview had ik dus
al bedacht: ‘Onze luxe gaat vaak ten koste
van arme volkeren. Geef hen een rechtmatig
deel en zorg voor verantwoorde winning.’
Er zijn trouwens bedrijven die het wel netjes
doen…”
Nieuwsgierigheid
“Voor mijn werk ging ik naar internationale
conferenties. Daar sprak ik dan ook wel over
deze zaken. Ik ontmoette daar trouwens
genoeg mensen die ook op een goede
manier wilden werken. In Bombay kwam ik
mensen tegen die daar woonden. Ik kon het
niet laten om te vragen: ‘Zeg… vertel me nu
eens, hoe zit dat bij jullie?’ Privé was ik
betrokken bij een stichting die daar werkte,
dus wist ik wat er speelde. Dan wilde ik
uitvissen wat ze wisten van hun eigen land
en stad. Rijkeren weten dat vaak niet.
Nieuwsgierigheid, dat werkt beter dan
betutteling! Je stimuleert elkaar dan om
aandacht voor deze dingen te vragen. Met
een aantal mensen die ik toen ontmoette,
heb ik nog altijd contact.”
Geworteld in
het noorden
– blik op de
wereld
In gesprek
De gemeente van Salomon is klein. Inmiddels
is er een federatie met de gereformeerde
zusterkerk in het dorp. En de samenwerking
groeit. De gemeente van de Abdijkerk is al
jaren betrokken bij CERDET, een project in
Bolivia. Salomon’s belangstelling en zijn
enthousiasme om het over te brengen op de
gemeenteleden, komt daar samen. “Soms
12
| diakonia | april 2013

loop ik wel voor de troepen uit, maar ik ga
ook altijd weer terug. Ik blijf in gesprek. Ik wil
ook weten hoe mijn collega-diakenen erover
denken. We moeten het tenslotte samen
voor elkaar krijgen. Dat deed ik in mijn werk
ook. Nadat ik aan de wal kwam gaf ik leiding
in een bedrijf met scheepsbenodigdheden. Ik
liep altijd een keer per jaar stage binnen het
bedrijf; ook bij de jongste medewerkers.”
Beter beeld
“In de gemeente maak ik van het materiaal
dat we van Kerk in Actie krijgen altijd zelf
weer iets. Voor diensten, maar vooral voor
onze gemeente-avond. Naast zakelijke
informatie over het reilen en zeilen van de
gemeente, maak ik een presentatie over het
werk ver weg. Die kleed ik nog wat aan, dan
krijgen mensen een beter beeld van het land.
Als ze dat gezien hebben, onthouden ze het
beter.
Inheemse volkeren spreken me aan. Laatst
las ik een artikel over bedoeïenen in de
Negevwoestijn. Ze moesten zíj weer aantonen
dat ze eigenaar van de grond zijn, en dat
lukte niet. Ze hebben geen kadaster… Nu
moeten ze maar verdwijnen, want er komen
Israëlische legerposten in de woestijn. De
oorspronkelijke bewoners gaan in steden
wonen. Daar raken ze hun oriëntatie kwijt,
hun wortels. Ze kunnen hun kennis niet
doorgeven en die gaat voor altijd verloren.”
Salomon vat de kern van zijn werk als volgt
samen: “We moeten de aarde goed beheren,
dat is een bijbelse opdracht. Gun alle mensen
wat je zelf zou willen hebben. Dus buit ze
niet uit en geef ze een eerlijke prijs. Gevechten
om grondstoffen zijn dan overbodig. Die
weg is wel lang, maar de moeite waard.”
Tekst: Door-Elske Cazemier,
gemeenteadviseur Kerk in Actie Interactief
foto’s: Marcel de Jong
De gemeente Aduard is Interactief met CERDET. Interactief betekent dat
de gemeente via Kerk in Actie inhoudelijk betrokken en persoonlijk
verbonden is met dit project. Meer over CERDET: zie www.kerkinactie.nl
(projectnummer W 009188).
april 2013 | diakonia | 13

uit de praktijk
Diaconie van de Markuskerk heeft een ‘dikke portefeuille’ met diaconaal werk
Breda-Oost heeft de
handen meer dan vol
Diaconaal werk in een grote stad valt niet altijd mee. Aan de ene kant
zijn de problemen van de stad vaak omvangrijk en complex en belanden
meer mensen tussen wal en schip. Aan de andere kant is het aantal
mensen dat bereid is diaconaal werk te doen binnen de hectiek van de
stad niet heel groot. Maar Hannie Bouman (75) uit Breda houdt vol.
Naam:
Hannie Bouman-Drent,
diaken Markuskerk te
Breda
Woonplaats:
Breda
Leeftijd:
75 jaar
Voormalig beroep:
leerkracht basisschool
Al elf jaar diaconaal werk heeft de van
oorsprong Friese Hannie erop zitten. Wel met
een tussenpauze. Na twee periodes van vier
jaar leek het erop dat ze het stokje definitief
aan anderen zou doorgeven, maar het was
moeilijk voldoende diaconale menskracht te
mobiliseren in de Bredase wijk Heusdenhout.
Waarop Hannie de rug rechtte en besloot er
nog maar eens vier jaar aan vast te plakken.
“Och, misschien nog wel langer. Geraniums
kan ik altijd nog gaan kopen. Waarom zou ik
dit werk niet doen zolang ik het kan.”
Samen met vijf andere diakenen binnen de
Markuskerk is Hannie betrokken bij een grote
hoeveelheid diaconaal werk. Vooral in de
eigen stad, maar ook bij diaconaal werk in
Afrika, Roemenië en Suriname. Te veel om
op te noemen. Als ware jongleurs houden ze
alle bordjes in hun omgeving draaiende in de
wetenschap dat ze daarmee een aanzienlijke
bijdrage leveren aan medemensen in de knel.
De Bus
Het is vooral de bestrijding van armoede in
eigen land waar de diaconie van de Markuskerk
veel energie in stopt. Want wat zich heel
duidelijk aftekent is dat meer en meer
mensen in Nederland onder de armoedegrens
belanden. Steeds vaker zijn mensen
aangewezen op hulp van voedselbank of
andere projecten, ook in Breda. Hannie: “Zo
hebben we hier een initiatief van de gezamenlijke
kerken, herberg De Bus. Dat is een
bus die drie keer per week in de buurt van
het station staat als een soort opvangplek
voor daklozen. Ze kunnen er koffie, soep en
een broodje krijgen. En als ze willen ook een
gesprek van mens tot mens. Iedereen is er
welkom zolang ze zich maar aan de regels
houden. Er komen natuurlijk ook verslaafden,
maar dealen bijvoorbeeld is absoluut
verboden.”
De Bus voorziet ook in andere behoeften,
zoals kleding. Zeker in dit jaargetijde is er een
voorraad van gebruikte maar nog goede
truien en broeken. Daar is veel vraag naar.
“Niet alleen in de winter hoor. Ook in de
zomer kunnen veel mensen een T-shirt goed
gebruiken.”
Kerstherberg
Een beetje in het verlengde van De Bus kent
Breda het initiatief van de Kerstherberg. Een
jaarlijks terugkerend fenomeen waar mensen
van kerstavond tot en met tweede kerstdag
terecht kunnen. De dag voor Kerst verzamelen
vrijwilligers van de kerken voedsel bij
winkeliers in de stad dat anders weggegooid
zou worden. “En dat is enorm veel”, vertelt
Hannie. “We maken er zo’n honderd kerstpakketten
van en we kunnen er al die dagen
ook nog eens van koken.”
De Kerstherberg is voor de diakenen van de
Markuskerk van grote betekenis. “Wat alleen
erg lastig is, is dat we met de Kerstherberg
steeds weer naar een andere plek op zoek
moeten. We hebben een aantal jaren in een
militair gebouw gezeten, maar daar moesten
we uit. Nu gebruiken we een buurthuis, maar
daar komt ook weer een eind aan. Misschien
kunnen we terecht in de Lutherse kerk maar
dat is nog lang niet zeker. Maar we gaan hoe
dan ook door. Als we niks kunnen vinden
improviseren we een ruimte in de
Markuskerk.”
De voedselbank in de wijk, een zelfstandige
organisatie maar voor een groot deel weer
‘gevoed’ door de gezamenlijke kerken, kent
ook drukke tijden. Een keer in de week is de
14 | diakonia | april 2013

De Markuskerk in de wijk Heusdenhout in Breda.
voedselbank geopend, op vrijdag. De rijen
zijn daar dan lang. “Honderden mensen
komen hier wekelijks hun voedselpakket
halen. Ook hier zie je dat de behoefte
toeneemt. Het eind is volgens mij nog niet in
zicht. In de Markuskerk hebben we een
voedselkar staan. We vragen kerkgangers
daar spullen op te leggen die binnen de
voedselbank bruikbaar zijn. Dat werkt goed.
Elke maand is de kar vol en brengen we de
opbrengst naar de voedselbank. Zo kan elk
lid van de kerk op zijn of haar manier wat
bijdragen.”
45 km-autootje
Een apart succesverhaal binnen de activiteiten
van de Bredase diaconie is dat van de
60-jarige minder-valide mevrouw die met
haar 45 km-autootje in de problemen
belandde. Die mevrouw kocht zo’n handig
ding bij een zaak, maar al snel bleek er het
een en ander loos te zijn met het autootje.
“Alleen de verkopende handelaar gaf niet
thuis. Deze mevrouw kwam weleens in het
diaconaal centrum het Annahuis en deed
daar haar verhaal. We zijn met de kwestie
naar de Rijdende Rechter gegaan. We
konden meteen terecht. Vandaag gebeld en
de volgende dag stonden we al in de studio.
We kregen in alle opzichten gelijk. Maar ja,
geregeld is het nog niet. De Rijdende Rechter
heeft een advocaat ingeschakeld en de zaak
moet nog worden afgerond. Intussen hebben
we met de diaconie wel gezorgd dat de
mevrouw weer kan rijden met haar wagentje.
Dat vinden we dan weer een mooi tastbaar
resultaat. Ik was afgelopen zomer op
vakantie in Spanje en keek daar naar die
aflevering van de Rijdende Rechter. Op een
bepaalde manier is dat ook weer grappig.”
Hannie Bouman:
“Zat werk te doen.
Geraniums kopen
kan ik altijd nog.”
Tekst en foto's: Gerrit Groeneveld,
freelance fotograaf en journalist.
april 2013 | diakonia | 15

1 vraag, 3 diakenen
Wat doet uw diaconie aan armoede in eigen land?
Ruud
Jan
Sweers
de Haan
uit Lelystad
uit Heemskerk
De diaconieën van Heemskerk
hebben gezamenlijk een noodfonds.
Binnen 24 uur kunnen we zo mensen
helpen die in financiële nood verkeren.
Iedereen in Heemskerk kan van deze
regeling gebruikmaken. De uitkering
(maximaal € 300) is een gift of een
lening. Het noodfonds wordt gevoed
door onze diaconie en andere kerken
en instanties. De gemeente Heemskerk
verdubbelt dit bedrag, tot
maximaal € 7.500, maar de grenzen
van het fonds zijn in zicht.
Nadeel van deze werkwijze is dat
er niet echt met andere instanties
naar permanente oplossingen
wordt gezocht, die de betrokkenen
helpen om uit de schulden te blijven.
Alleen dan kun je zoeken naar een
duurzame oplossing en kan het
noodfonds als noodfonds fungeren.
De diaconie brengt ook nog geld
bijeen voor de Voedselbank, via
collectes (bid- en dankdag en
kerstnachtdienst). We verdubbelen
dit bedrag. Armoede bestrijden we
verder nog met voedselpakketten
(Kerst), bijdragen voor boodschappen
(als de Voedselbank tekort komt)
en noodhulp aan asielzoekers voor
vestigingskosten. Onze diaconie
droeg vorig jaar € 9.105,35 bij aan
de totale plaatselijke hulpverlening.
Joke van der Bos-te Raa
uit Joure
De koelkast is leeg, de bankrekening
leeg en de mensen ook. Het aantal
hulpvragen stijgt, ook hier op het
ruime Friese platteland. We gaan
er samen tegenaan, kerken en
gemeente. Alle diaconieën zijn
verenigd in de Stichting Solidair
Skarsterlân, die o.a. de Voedselbank
organiseert, een kledingbank
onder haar hoede heeft en noodhulp
verleent in acute situaties.
Mensen kloppen niet zomaar bij de
diaconie aan om hulp, daar is moed
voor nodig. Persoonlijk vind ik het
heel moeilijk als het schuldhulpverleningstraject
de enige manier blijkt
om uit de problemen te raken.
Armoede voorkomen is beter dan
genezen. Zo ga ik de komende
weken met een groep diaconale
vrijwilligers de deuren langs in een
doorsnee wijk waar zogenoemde
kanskaarten zijn uitgedeeld. Daarop
staan voorzieningen opgesomd waar
mogelijk aanspraak op gemaakt kan
worden. We proberen zo mensen
op te sporen die dat tot nu toe
onterecht niet gedaan hebben.
Zij worden vervolgens benaderd
door een plaatselijk steunpunt voor
uitkeringsgerechtigden. Er wordt een
afspraak gemaakt, geluisterd (!) en
eventueel praktische ondersteuning
geboden door geschoolde vrijwilligers.
Het werkt gezien de resultaten
in andere wijken in vorige jaren.
Siepko Bekkering
uit Burgh-Haamstede
In de regio en bij onze kerk hebben
de meeste mensen het goed. Er
leven relatief veel ouderen die hier
naar toe verhuizen om te genieten
van hun oude dag. In mijn tijd als
diaken zijn er geen steunaanvragen
geweest bij de diaconie. Dit was
wel het geval toen hier nog een
asielzoekerscentrum was. Toch is
er wel stille armoede op ons eiland,
waarvan de Voedselbank een direct
bewijs is. Zeker nu er in Zeeland
enkele grote werkgevers gestopt
zijn, zal de armoede toenemen.
Als diaconie collecteren we voor
locale initiatieven. Om ook een
persoonlijke bijdrage te leveren
ben ik coördinator van het project
SchuldHulpMaatje geworden. Eén
gemeentelid is maatje geworden.
Het project loopt hier sinds eind
2011 en er zijn nu 4 maatjes gekoppeld
aan 4 hulpvragers. Het project
SchuldHulpMaatje wordt uiteraard
ook financieel gesteund door de
diaconieën van het eiland.
Als coördinator heb ik contacten
met o.a. de burgerlijke gemeente,
de schuldhulpverlening en de
Voedselbank. Bij de intake van een
hulpvrager heb ik de kans om te
zien hoe de mensen zich proberen
te redden en de schaamte die een
rol speelt. Na elke intake ben ik extra
dankbaar voor het ‘gewone’ leven
dat ik mag leiden.
16 | diakonia | april 2013

achtergrond
Vakantiegevoel
Het vakantiegevoel kriebelt flink. Als diaken voelt dat soms
een beetje dubbel. Er zijn zóveel mensen die niet op vakantie
kunnen. Wat kun je hier eigenlijk als diaconie aan doen?
Een belangrijke mogelijkheid is het ondersteunen
van de diaconale vakantieweken van het Vakantiebureau.
Namens Kerk in Actie organiseert het
bureau zo’n 70 weken in tal van vakantieoorden.
Wat een diaconie dan nog kan doen?
Genoeg. Wat te denken van:
• Gasten (die niet zelf op vakantie kunnen)
helpen aanmelden.
• Vrijwilligers zoeken voor het nodige
vrijwilligerswerk.
• Gasten een financieel steuntje in de rug geven.
• Zelf meegaan als vrijwilliger.
• Gasten uit uw woonplaats heen en weer
vervoeren.
• Een bijdrage geven aan Kerk in Actie voor de
steun aan het diaconale vakantiewerk (we
hebben daar per jaar bijna € 250.000 voor nodig).
De vakantieweek van mantelzorger Jaap Verburg
Het is lunchtijd in de Heerenhof in Mechelen.
Het voormalige klooster ademt rust uit. Op
de grote binnenplaats zitten verschillende
groepen mensen gezellig te praten. Anderen
verkiezen een wandeling of een uitje buiten
de deur. Er is een programma, maar niets is
verplicht. Iedereen kan zijn vakantie invullen
zoals hij dat graag wil.
De gasten druppelen binnen en doen zich te
goed aan de uitgebreide broodtafel. Jaap
Verburg (1928) is een van de gasten. Samen
met zijn zorgbehoevende vrouw geniet hij
van een weekje waarin twee vrijwilligers hem
de zorg voor zijn vrouw uit handen nemen.
Hij is er beduusd van. Dat er zoveel lieve
mensen zijn die vrijwillig zorgen voor anderen!
“Thuis ben ik fulltime mantelzorger voor mijn
vrouw die niets meer zelf kan. Hier kan ik de
zorg goed overgeven en kom ik ook een
beetje tot rust.”
Dat hij mantelzorger is, is geen vrije keus.
Het is hem domweg overkomen toen zijn
vrouw zorgbehoevend werd. “En toen heb ik
onvermoede krachten ontwikkeld. Ik verzorg
mijn vrouw helemaal zelf, 24 uur per dag.
Twee keer per week word ik even een paar
uur ontlast, maar dat zijn maar kruimeltjes.
Gelukkig ben ik stressbestendig, anders zou
ik het niet op kunnen brengen.”
De diaconie bracht hem op het idee om er
eens een weekje tussenuit te gaan met het
Vakantiebureau. Inmiddels hebben ze er
samen al twee vakanties opzitten en is zijn
echtgenote ook een keer alleen geweest.
“Dat was ook wel eens goed. Hier kan ik de
zorg goed loslaten, maar helemaal vrij van
zorg ben je niet. Als ze alleen een weekje
weg is, heb ik even helemaal rust en dat is
hard nodig om weer een beetje op krachten
te komen.”
Voor Jaap Verburg is De Heerenhof een
ontdekking. “Het is net alsof je hier in het
buitenland bent, dat geeft een echt vakantiegevoel.”
Hij komt zeker terug, heeft hij zich
voorgenomen. “Zo lang als het voor haar nog
kan, boeken we ieder jaar weer opnieuw.
Hier is ze in goede handen.”
“Hier kan ik
de zorg goed
overgeven”
05 17
april 2013 | diakonia | 05

MINICURSUS
Het spel ‘Diaconaat
op de kaart’ in Rhenen
”Een prachtig middel om met elkaar in gesprek te raken”
Er komt veel terecht op het bordje van de diaconie: het collecterooster,
de ouderen, de voedselbank, het werelddiaconaat. En dan wordt er ook
nog avondenlang vergaderd… Hoe houd je dan je focus? Hoe maak je als
diaconie een keuze in wat je wel en niet doet? Om een goed overzicht
te krijgen in wat uw diaconie doet en waar er hiaten zijn, is het spel
‘Diaconaat op de kaart’ ontwikkeld. Diaken Dick Kool uit Rhenen is er
enthousiast over.
Naam:
Dick Kool
voorzitter diaconie
Protestantse
gemeente Rhenen
(drie wijkdiaconieën,
18 diakenen)
Beroep:
Business Analyst
motorrijder
De diakenen van de Protestantse Gemeente
te Rhenen speelden dit spel met gemeenteadviseur
Lydia Roosendaal. Dick Kool,
voorzitter van de diaconie in Rhenen, vertelt
hier meer over in het kantoor van zijn
werkgever in Arnhem. Hij werkt hier als
Business Analyst en legt zijn woon-werkafstand
iedere dag af met de motor. In zijn
dagelijks leven is hij veelal bezig met het
zoeken van oplossingen voor allerhande
vraagstukken, maar als diaken wordt hij
vooral gemotiveerd door iets anders. “In
Gouda was ik ooit kerkrentmeester, maar dat
beheren vond ik weinig inspirerend. Na mijn
verhuizing naar Rhenen had ik direct het
beeld dat de diaconie hier een leuke club
mensen is, die zich inzet voor hen die het
echt nodig hebben. Ik vind het heel belangrijk
om dingen concreet te maken, en daar
wil ik graag m’n steentje aan bijdragen.”
Herziening beleid
In Rhenen zijn drie wijkdiaconieën actief:
‘Bethel’, ‘Rond de Cunerakerk’ en de
‘Ontmoetingskerk’. De drie wijkdiaconieën
vormen gezamenlijk het College van Diakenen,
maar bepalen afzonderlijk de diaconale
activiteiten binnen de eigen wijkgemeente.
Iedere wijk legt hierin eigen accenten en
maakt eigen keuzes: van de begeleiding van
(schuld)hulpvragen tot de wijze van geldinzameling.
Eind 2011 was het beleidsplan toe
aan een herziening. Toen de diakenen hier
met elkaar over in gesprek gingen, bleek
men qua inhoud en werkwijze zeer verschillende
ideeën en inzichten te hebben. Binnen
het begeleidingstraject door een gemeenteadviseur,
is toen ook een avond besteed aan
het spelen van het spel ‘Diaconaat op de
kaart’.
Inzicht
Dick (enthousiast): “Het spel was een
prachtig middel voor ons om met elkaar in
gesprek te gaan over wat we nu zoal doen
als diaconie. We ontdekten dat we tot dan
toe heel sterk intern gericht waren, en
eigenlijk weinig echte aandacht hadden voor
de noden in de samenleving. Natuurlijk
hebben we zo onze doelen, vaak jarenlang
dezelfde, maar brengen we dat ook echt
concreet naar de gemeente? En zit daar dan
ook een visie achter? Ook realiseerden we
ons tijdens het spel dat we wel heel veel
aandacht hebben voor ouderen, wat tot
uiting komt in de vele koffieochtenden,
diaconale maaltijden en uitstapjes. Ook de
bloemengroet gaat bijna altijd naar een ouder
gemeentelid. Dit was voor ons een belangrijke
eye-opener. Is dit werkelijk wat wij met
elkaar willen? Met elkaar kwamen we tot de
conclusie dat we een andere richting op
willen.”
Bijsturen
Dick vertelt verder: “Zo hebben we met
elkaar besproken dat we meer naar buiten
toe gericht willen zijn. Dit doen we enerzijds
door het werelddiaconaat een gezicht te
geven in de gemeente door, waar mogelijk
natuurlijk, bij collectes iemand te vragen hier
concreet iets over te vertellen. Daarnaast
willen we ons gerichter bezig gaan houden
met armoede in onze eigen omgeving. Ook
18 | diakonia | april 2013

MINICURSUS
Het spel ‘Diaconaat op de Kaart’ is
gemaakt door Kerk in Actie samen met
Kerk in Ontwikkeling. Wilt u het spelen in
uw diaconie? Neem dan contact op met
uw gemeenteadviseur via de Servicedesk,
tel. (030) 880 14 56 of e-mail:
servicedesk@kerkinactie.nl.
willen we ons nadrukkelijk richten op de
jongeren binnen de gemeente, en hen
betrekken bij het werk van de diaconie. Zo
willen we bijvoorbeeld ook een verbinding
leggen tussen onze betrokkenheid bij de
Voedselbank in Rhenen en het diaconale
werk in de Pauluskerk in Rotterdam. Wie
weet kunnen we daar een keer op bezoek
met een groepje jongeren uit de gemeente.
Ook voor andere diaconieën?
Dick Kool vertelt dat hij veel avonden
besteedt aan vergaderen, en dat hij dit niet
altijd inspirerend vindt. “Het is zó belangrijk
om ook concreet bezig te zijn en niet te
vergeten waarvoor we het uiteindelijk doen.
Het spel ‘Diaconaat op de kaart’ heeft ons
geholpen om op een heel nieuwe manier
naar ons diaconale werk te kijken. Tijdens
vergaderingen is de verleiding soms groot
om eigen stokpaardjes te berijden, wat ons
in de praktijk vaak niet bij elkaar brengt. Dit
spel is een heel laagdrempelige manier om
met elkaar in gesprek te gaan, het geeft een
structuur die helpt om dingen te zien die we
eerder nog niet met elkaar zagen. We
kwamen zelfs tijd tekort die avond, omdat er
zóveel op tafel kwam waar we graag verder
over door wilden praten. Ik kan het dus
iedere diaconie aanbevelen om een gemeenteadviseur
uit te nodigen en met behulp van
dit spel een avond met elkaar in gesprek te
gaan!”
Tekst: Meta Floor, projectmanager
Kerk in Actie Binnenlands Diaconaat
Fotocredits: Kerk in Actie
april 2013 | diakonia | 05 19

Ingezonden opinieartikel
Diaconaat…
begint bij jezelf!
Over de relatie ‘helper-geholpene’ in het diaconale werk
De redactie
ontving een
ingezonden
artikel dat we
u niet willen
onthouden.
De tekst is
ingekort.
Sinds armoede in Nederland is toegenomen,
doen mensen steeds vaker een beroep op de
diaconie. Armoede is meer dan een gebrek
aan geld: het dringt door in alle facetten van
het dagelijks leven. Het raakt mensen in hun
gezondheid, woonsituatie en toekomstperspectief.
In sociaal opzicht betekent het een
verlies van maatschappelijke waardering en
respect. Voor nogal wat mensen geldt dat
hun situatie onomkeerbaar is. Ook voor mij:
ik ben chronisch ziek en heb nu 25 jaar een
WAO-uitkering.
Houding
In het diaconale werk is er sprake van een
relatie ‘helper-geholpene’. Mijn ideaal is dat
er in deze relatie sprake is van wederzijds
geven en ontvangen. Van wederkerigheid
dus. Helaas komt het nog steeds voor dat
een ‘helper’ precies weet wat goed is voor
de ‘geholpene’. Dat die ‘helper’ onmiddellijk
klaar staat met allerlei (ongevraagde) adviezen.
Beginnen
met luisteren
Mag ik u in dit verband een aantal vragen
stellen die kunnen helpen om uw houding te
bepalen bij uw diaconale werk? Ik vind dat
belangrijk omdat ik en andere ‘geholpenen’
in een kwetsbare positie verkeren. Niet alleen
financieel, maar ook omdat onze maatschappij
mensen vastpint op hun zwakte: ‘U bent een
chronisch zieke, een WAO-er, een AOW-er.’
Vragen die u zichzelf kunt stellen:
• Wat doet het met mij dat de kloof tussen arm
en rijk in onze maatschappij groter wordt?
• Wat betekent geld voor mij?
• Wat beweegt mij om diaconaal werk te doen?
• Hoe kijk ik aan tegen mensen die op of onder
de armoedegrens leven? Heb ik vooroordelen?
• Hoe benader ik een hulpvrager: als
hulpbehoevende of als een volwassen
mens met mogelijkheden en beperkingen?
Geholpene
Wederkerigheid betekent ook dat beide
partijen verantwoordelijkheid nemen voor
hun houding. Als degene die hulp nodig
heeft, kan ik er alert op zijn dat ik niet in de
slachtofferrol terechtkom. In plaats daarvan
kan ik me zelf afvragen: Wat staat me in deze
situatie te doen? Waar heb ik behoefte aan?
Welke wijsheid breng ik in?
Ik kan bijvoorbeeld in het diaconale contact
aangeven dat ik vooral behoefte heb aan
erkenning. Of anderen erop wijzen dat
overmatig bezit van geld soms een pantser
van angst is voor de toekomst. En als
chronisch zieke die geleerd heeft om te gaan
met beperkte energie kan ik mensen die
maar doorjakkeren een spiegel voorhouden
en laten zien dat het wijs is rust te nemen.
Helper
Wederkerigheid veronderstelt dat je elkaars
naaste bent. Jurjen Beumer, pastor/directeur
van diaconaal centrum Stem in de Stad in
Haarlem, zegt in zijn boek Pleisterplaatsen:
‘Wie is mijn naaste? De naaste is niet degene
over wie ik mij ontferm, maar degene die zich
over mij ontfermt. Pas wie inziet, dat zij zelf
ook in de WAO terecht had kunnen komen,
drugsverslaafd had kunnen zijn of vluchteling,
kan zoiets doen als ‘diaconie’. Zo niet: dan
overheersen paternalisme en superioriteitsgevoelens,
dan wordt de ander gebruikt om het
charitatieve ego op te poetsen.’
In dit verband wordt u als hulpgevende
uitgenodigd om uw eigen ‘armoede’ onder
ogen te zien. Op welke terreinen in uw leven
heeft u hulp nodig? Durft u het aan met lege
handen te staan? En te luisteren zonder
meteen een oplossing te bieden? Wie zich zo
opstelt als hulpgevende en als hulpvrager,
maakt ruimte voor de presentie van de
Eeuwige. God gebeurt, waar mensen elkaar
zo ontmoeten.
Tekst: Cathrien Roolvink
20 | diakonia | april 2013

Collecte
Nieuwe start voor jonge
prostituees in Nicaragua
“Ik heb nu de kracht om nee te zeggen.”
Yarida was nog jong toen ze in de prostitutie belandde. Haar verhaal staat
symbool voor dat van vele andere meisjes die opgroeien in de ruïnes van
Managua, Nicaragua’s hoofdstad. “Toen mijn vader overleed, begon mijn
stiefmoeder mij te mishandelen. Geestelijk en lichamelijk. Omdat ik nog een
kind was, kon ik mij alleen maar opsluiten in mijn pijn. Ik ben uiteindelijk de
straat op gevlucht en in de prostitutie terecht gekomen. Ik deed het niet
voor mijn plezier, maar uit angst. En ik walgde ervan.”
In december 1972 verwoestte een enorme
aardbeving het centrum van Managua. De
heersende dictator Somoza stak de hulpgelden
in zijn eigen zak en deed niets aan wederopbouw.
Rijken bouwden mooie huizen aan de
rand van stad. De ruïnes in het centrum
waren voor de armen. Hun kinderen groeien
hier op te midden van geweld en prostitutie.
In de wijk liggen illegale bordelen, waar de
moeders werken. En langs de ruïnes zijn
tippelzones ingericht, waar jonge meiden aan
de armoede proberen te ontsnappen door
hun lichaam te verkopen.
aan bij de politie. In de lotgenotengroep
verwerkt ze haar ervaringen. Inmiddels woont
ze bij de familie van haar vriend. “Bij hen voel
ik me rustig. Binnenkort ga ik een eigen
bakkerij beginnen. Bij Tesis heb ik daar een
cursus voor gevolgd. Ik krijg altijd steun van
Tesis, zij helpen me om vooruit te komen. Ik
voel niet meer de angst van dat onzekere
meisje, waar iedereen overheen liep. Ik heb nu
de kracht om nee te zeggen.”
Ontsnappen
Mariela is sociaal werker in de armste wijk. Ze
vertelt: “De meeste jongens en meisjes komen
terecht in de prostitutie als gevolg van huiselijk
geweld. Als ze tussen de 13 en 18 jaar zijn,
gaan ze de straat op om aan het geweld te
ontsnappen. Daar ontmoeten ze oplichters en
pooiers, die hen inwijden in de prostitutie.”
Middenin de puinhopen brengt Tesis, partnerorganisatie
van Kerk in Actie, hoop op een
ander leven. Mariela: “In de lotgenotengroep
van Tesis leren meiden om zich tegen het
geweld te wapenen. Ik begeleid gezinnen en
help hen om uit de geweldsspiraal te komen.”
Tesis biedt de meiden ook een opleiding aan en
zorgt ervoor dat kinderen bij Justitie aangifte
doen van mishandeling en seksueel misbruik.
Kracht
De straatwerkers van Tesis helpen Yarida.
Samen met hen geeft ze haar stiefmoeder
Op 2 juni is de collecte bestemd voor het
werelddiaconale werk van Kerk in Actie.
Hiermee steunen we ook Tesis. Met de
opbrengst helpt Tesis jonge meiden in
Managua en havenstad Puerto Cabezas om
een nieuwe start te maken. Het geld is nodig
om hen een opleiding te geven en lotgenotengroepen
voor hen op te zetten. Meer weten?
Kijk dan op www.kerkinactie.nl/collectes.
Tekst: Jacomine Oosterhoff, freelance tekstschrijver
april 2013 | diakonia | 05 21

Berichten
Vrijwilligersplekken
voor jongeren
Jongeren kunnen 6-12 maanden
vrijwilligerswerk doen bij een
partnerorganisatie van Kerk in Actie
of ICCO in het buitenland.
Misschien is het iets voor jongeren
uit uw gemeente, bijvoorbeeld in
een tussenjaar? Als vrijwilliger
draagt de jongere zijn of haar
steentje bij aan een rechtvaardige
wereld. Uitgebreide begeleiding en
training voor, tijdens en na de
uitzending ligt in handen van
Togetthere, het internationaal
jongerenprogramma van ICCO en
Kerk in Actie.
Op dit moment zijn de volgende
plekken beschikbaar: Kirgizië
(duurzame landbouw), Ghana
(onderwijs), Indonesië (kinderen en
jongeren), Bolivia (vrouwen in
geweldssituaties), Cuba (zorg voor
kwetsbare groepen, duurzame
landbouw), Kameroen (onderwijs
voor kinderen met een verstandelijke
beperking), Oeganda (kinderen
en jongeren), Israël (interreligieuze
dialoog), Palestijnse Gebieden
(educatieve activiteiten voor
kinderen, jongeren en vrouwen),
Peru (zorg voor kwetsbare
groepen).
Op www.togetthere.nl staat een
uitgebreide beschrijving van elke
plek. Daar vindt u ook meer
informatie over de voorwaarden,
training & begeleiding en de kosten.
Aangepaste
vakantiechalets
Op buitenplaats ‘Putterheijde’ in Putten
staan 2 aangepaste vakantieaccommodaties,
die door enthousiaste vrijwilligers en
diakenen onderhouden worden. De chalets
zijn volledig rolstoeltoegankelijk en geschikt
voor mensen met cara-aandoeningen.
Kijk voor meer informatie op:
www.chaletproject.nl
Gezichten
van dementie
Fietstocht op
Wereldvluchtelingendag
Portret van mevrouw Geertje Klopstra
Foto: Drents Museum
Kerk in Actie organiseert dit jaar op
Wereldvluchtelingendag, donderdag
20 juni, een fietstocht waarbij
onderweg wordt stilgestaan bij
plaatsen die nu en in het verleden
te maken hebben met migratie en
vluchtelingen. Er zijn langs de route
interculturele hapjes te koop en u
krijgt informatie over de manier
waarop vluchtelingen noodhulpvoorzieningen
krijgen.
De fietstocht start bij het Protestants
Landelijk Dienstencentrum
aan de Joseph Haydnlaan 2a in
Utrecht en eindigt bij het detentiecentrum
in Zeist. Leden van de
Protestantse Kerk en mensen die
betrokken zijn bij het vluchtelingenwerk
zijn van harte uitgenodigd om
aan deze tocht mee te doen.
U kunt zich nu al aanmelden
bij Geesje Werkman,
g.werkman@kerkinactie.nl.
Meer informatie over deze fietstocht:
www.kerkinactie.nl/agenda.
Komt u als diaken (of privé) in aanraking met
mensen met dementie? Dan is de tentoonstelling
met geportretteerde mensen met
dementie een aanrader. Kunstenaar Herman
van Hoogdalem, die de aquarellen schilderde:
“Ik heb een aantal mensen geportretteerd.
In de serie herinner ik mij het veranderingsproces
dat mijn moeder onderging. Ik probeer
de vele gezichten van dit proces te laten zien.”
De tentoonstelling is t/m 19 mei te zien in
het Drents Museum in Assen. Meer
informatie: www.drentsmuseum.nl. De
kunstenaar werkte samen met Gijs Wanders
(schrijver en journalist), die verhalen bij de
portretten schreef. Het boek ‘Gezichten van
dementie’ is uitgegeven bij W Books.
22 | diakonia | april 2013

BERICHTEN
Kerk in Actie
Pinksterfeest
Zaterdag 25 mei 2013 bent u
welkom op het Kerk in Actie
Pinksterfeest in De Glind. Vier de
veelkleurigheid en verbondenheid
van christenen wereldwijd met ons
mee! Kom luisteren naar inspirerende
verhalen van christenen, die
over de hele wereld wonen en
werken. Deel uw geloof met elkaar.
Geniet van muziek, zang en een
heerlijke lunch. Samen vormen we
een wereldwijde en veelkleurige
kerk. Dat is een Pinksterfeest
waard! Kosten: € 15,00 incl. lunch.
Aanmelding vóór 15 mei:
www.kerkinactie.nl/pinksterfeest
of (030) 880 18 52.
Een land vol talent
Kerk in Actie vraagt diaconieën om
foto’s in te sturen waarop de talenten
van asielzoekers, vluchtelingen en
mensen zonder papieren aan bod
komen. Geselecteerde foto’s zullen
op de website van Kerk in Actie
worden geplaatst.
In het recente verleden zijn vluchtelingen
en asielzoekers door de
landelijke politiek weggezet als
gelukzoekers en mensen die niet
willen terugkeren. Aan de andere
kant stond bij de vrijwilligers en
organisaties die hulp aan deze
mensen bieden, het onrecht en de
vraag om hulp centraal. Terwijl het
ook gaat om mensen met talenten.
Mensen die, net als anderen,
Meldpunt
kinderen en armoede
Ongeveer 1 op de 9 kinderen groeit
op in armoede, zo blijkt uit onderzoek.
Wellicht komt u als diaken
ook schrijnende omstandigheden
tegen.
Kinderombudsman Marc Dullaert
wil graag van kinderen en jongeren
zelf weten hoe het is om op te
groeien in armoede. Hoe ervaren zij
hun situatie? Daartoe is er een meldpunt
geopend. Ook volwassenen
bijdragen aan de samenleving.
Daarom wil Kerk in Actie samen met
kerken, diaconieën en diaconale
werkgroepen, de beeldvorming over
deze mensen veranderen. U draagt
daaraan bij door foto’s in te sturen.
Voor vragen: Geesje Werkman
(g.werkman@kerkinactie.nl).
(ouders, professionals, vrijwilligers)
worden opgeroepen om aan te geven
hoe het huidige armoedebeleid
uitwerkt voor kinderen. Welke ideeën
heeft u om ervoor te zorgen dat er
minder kinderen opgroeien in
armoede? Hoe zou hun situatie
verbeterd kunnen worden?
Deel uw ervaringen en ideeën
met de kinderombudsman op
www.dekinderombudsman.nl.
SEPA
Het betalingsverkeer in Nederland
verandert de komende maanden.
Binnen Europa wordt de manier van
betalen gelijkgetrokken. Bovendien
krijgen consumenten extra bescherming.
Deze veranderingen worden
ingevoerd onder de naam SEPA
(Single Euro Payments Area).
Op 1 februari 2014 wordt het
nieuwe systeem verplicht.
Wat betekent SEPA voor de
diaconie? Dat zal per gemeente
verschillen. Vast staat dat iedere
rekeninghouder een internationaal
banknummer (IBAN) krijgt van maar
liefst 18 tekens. Dat vraagt de nodige
aanpassingen in de administratie
(machtigingen, jaarlijkse mailings).
Er komen immers nieuwe rekeningnummers
voor het overmaken van
steunbedragen en landelijke
collecten. Alles moet technisch op
tijd in orde zijn. Daarom houdt de
Protestantse Kerk een eigen
SEPA-deadline aan: 1 juli 2013.
Kijk op www.pkn.nl/sepa voor
actuele informatie. Heeft u vragen,
mail dan naar sepa@pkn.nl of bel:
(030) 880 18 80.
april 2013 | diakonia | 23

Geef mij de geest van moed
God, geef mij de geest van moed,
dat ik kracht mag krijgen om onrecht te bestrijden.
Geef mij de geest van verzet,
dat ik mij niet zomaar neerleg
bij de huidige status quo.
Geef mij de geest van mededogen,
dat ik de wereld mag zien
door de ogen van anderen.
Om de geest van zachtheid vraag ik ook,
dat ik mag luisteren naar de stem van de armen
zonder mijn dromen uit het oog te verliezen
in mijn ongeduld naar actie.
Schenk mij uw Geest, God,
de Geest van waarheid,
de Geest van gerechtigheid en hoop.
En als ik rust of werk,
laat het dan zijn met een toekomstvisie;
een toekomst waarin allen verbonden zijn
door banden van menselijkheid;
een toekomst waarin niemand nog geketend is
aan een onmenselijke schuldenlast.
Amen.
Zie ook www.kerkinactie.nl/bezinning
Linda Jones in: Hoor mijn roepen
Uitgave: Nederlandse Missieraad
Foto: Jaap de Jager/Kerk in Actie