Kerkinformatie nr. 149, juni 2007 - Kerk in Actie

Kerkinformatie
Juni 2007
len missen. Het beeld rijst op, dat mensen
God op dit moment weliswaar niet nodig
denken te hebben, maar dat het altijd handig
is om iets achter de hand te hebben, bijvoorbeeld
op de ‘scharniermomenten’ van
het leven (geboorte, huwelijk, dood).
De randkerkelijken zijn vaak mensen die een
dubbele boodschap afgeven. Enerzijds die
van het ‘niet meer’. Ze geven aan niet of niet
meer geïnteresseerd te zijn in de kerk en
wensen er ook niet in te investeren. Het zijn
in dat stadium de mensen van ‘nog niet’ of
‘nu even niet’.
Daarnaast zijn het soms ook mensen die
aangeven dat ze een losse band met de kerk
wel degelijk op prijs stellen. Er zijn ook al
ideeën geopperd voor een virtuele kerk, een
groep van ‘liefhebbers’ of ‘vrienden van’.
Dat laatste kun je op allerlei manieren invullen.
Virtueel, zoals bijvoorbeeld de gemeenschap
binnen de webgemeenschap van Hyves.
Maar ook reëel, door mensen de
mogelijkheid te bieden op een zekere afstand
van het kerkelijk leven en incidenteel
mee te doen. Dan worden randkerkelijken
niet gezien als een last, maar als een nieuwe
kans, een nieuwe gemeenschap, een potentie.
Misschien zouden we hen zo kunnen zien
vanuit de door Victor Turner en anderen
ontwikkelde idee van de ‘liminality’. Je bent
‘liminal’ – je staat ergens tussen, als het
ware op de drempel tussen de ene en de andere
realiteit. Die positie kan je benaderen
als een plaats aan de rand, waarbij je nergens
thuishoort. Je zou dit echter ook kunnen
zien als een unieke en bijzondere positie:
met je ene been sta je in de ene
werkelijkheid, en met je andere in een andere.
De positie van liminality zorgt ervoor
dat je niet aan één perspectief gebonden
bent. Je kunt dan de zaken vanuit verschillende
perspectieven bezien en redelijk onafhankelijk
keuzes maken. Je hebt immers
geen exclusieve binding aan een van beide
posities.
Zo kan je randkerkelijken – in hun positie
van liefhebbers of vrienden – ook zien als
mensen in de positie van liminality. Dan erkennen
we hen als ‘vrienden van’, als mensen
die op de één of andere manier toch ook
verbonden zijn met het christelijk geloof of
de kerk. Dan kan je hen ook zien als mensen
die vanuit hun bijzondere positie een signaalfunctie
vervullen en ons door hun ogen
laten kijken naar de kerk en het christelijk
geloof.
Niet vrijblijvend
Ik meen dat het van uitermate groot belang
is, dat we de randkerkelijken gaan zien als
een nieuwe kans, een mogelijkheid om op
een andere manier te kijken naar betrokkenheid
bij kerk en geloof. Wie tegenwerpt dat
op deze manier de betrokkenheid op God,
op Christus en op de Geest zo wel heel makkelijk
tot een vrijblijvende zaak wordt gemaakt,
heeft voor een deel gelijk.
Zo zou ik deze optie echter niet willen zien.
We kunnen hierover ook denken in het kader
van de vraag wat Gods toewending tot
de mensen betekent en hoe we daarbij theologisch
een plek kunnen geven aan Gods
liefde en ontferming, aan zijn geduld en de
diversiteit van zijn omgang met ons. Wat
houdt het in dat Jezus bewogen was met de
schare en dat Hij daarmee in feite teruggreep
op de waarde van het behoren tot de
brede gemeenschap van Israël vanuit verbond
en de trouw van God? Dergelijke theologische
noties hebben we hard nodig als
we op een nieuwe wijze gaan denken over
de buitenkerkelijken en in het bijzonder over
de rand.
Onze tijd is een geheel andere dan de decennia
aan het einde van de 20e eeuw. Het
verlangen dat bij veel mensen leeft naar zin,
maar ook naar God en het goddelijke moeten
we leren duiden. Door een vorm van
kerk-zijn, waarin ruimte gegeven wordt aan
‘liminality’ kunnen zij een eigen plek krijgen.
Hoe we dit moeten omschrijven, of nog ingewikkelder
in de kerkorde vorm moeten
geven, zal ons in de komende tijd gaan bezighouden.
Wel is het voor mij zelf duidelijk dat we de
kerkordeartikelen op de helling moeten zetten,
waarin mogelijk gemaakt wordt dat we
ook zonder het formele verzoek van in de
kerk geregistreerden, hen kunnen uitschrij-
ven omdat ze bijvoorbeeld al jaren geen
vrijwillige bijdrage meer betalen of geen
noemenswaardige activiteiten laten zien. In
de evaluatie van de kerkorde waarmee we
op dit moment een begin maken, zullen we
dit aan de orde stellen. Wat aan het einde
van de 20e eeuw nodig leek, behoeft nu niet
de beste vorm te zijn. Wat mij betreft verdwijnt
dit kerkordeartikel waarin een kerkenraad
zelf aangeeft dat een bepaald persoon
uitgeschreven moet worden, in de prullenmand.
Hoe dit alles vertaald moet worden naar
geldwerving, is weer een andere zaak.
Naar mijn besef moeten we af van de praktijk
dat mensen alleen nog maar door de
kerk benaderd worden om geld te geven
voor algemene kerkelijke doeleinden. Het
op een of andere manier betrokken zijn bij
de kerk, moet vanuit de sympathie voor
sommige kerkelijke activiteiten benaderd
worden.
Betrokkenheid opwekken
Het blijkt dat 75% van alle Nederlanders er
voor is, dat de overheid zorg draagt voor
kerkgebouwen. Naar hun mening zijn deze
namelijk als het ware een soort materieel
gebinte van een stedelijke of dorpsgemeenschap.
Dat betekent dat 75% van de Nederlanders
ervan overtuigd is, dat het gemeenschapsgeld
mag kosten. Kerken zijn immers
belangrijk op velerlei gebied.
Als je daarom nadenkt over de vraag aan
randkerkelijken om bij te dragen, moet je
kunnen aangeven dat dit geld besteed
wordt voor iets dat hen zelf ook raakt. Dat
vereist een zorgvuldige en ook zeer specifieke
vraagstelling. Maar ik denk dat ook
hier de velden nog wit zijn om te oogsten.
Het blijft een spannende vraag hoe we rond
de drempel tot een goed gesprek kunnen
komen en een bij hen passend commitment
weten op te wekken.
Bas Plaisier is scriba van de generale synode.
Zie voor alle informatie over kerkelijke geldwerving
en de actie kerkbalans: www.kerkbalans.nl
21