Kerkinformatie nr. 149, juni 2007 - Kerk in Actie

More documents

Recommendations

Info

Kerkinformatie GELDWERVING Bas Plaisier Juni 2007 Synodescriba tijdens seminar Commissie Geldwerving: Een andere kijk op randkerkelijkheid Wat zijn randkerkelijken? En hoe gaan we daar als kerken mee om? Over die boeiende vraag hield de Interkerkelijke Commissie Geldwerving (Kerkbalans) eind april een studiedag in Oudewater. Het is een pastoraal thema, maar ook van belang voor de kerkelijke geldwerving. Synode scriba Bas Plaisier hield er de navolgende voordracht over. Het is wat lastig om te omschrijven wat volgens de Protestantse Kerk in Nederland een randkerkelijke is. Wij hebben in de verenigde kerk – waarin minstens twee tradities en visies op randkerkelijkheid samenkomen – nog nauwelijks een fundamentele visie op randkerkelijkheid ontwikkeld. De hervormde kerk had als voormalige ‘volkskerk’ van oudsher met dit verschijnsel te maken. Denkend vanuit de verantwoordelijkheid voor het gehele volk met een gevoel voor het feit dat in het evangelie ‘de schare’ met ‘ontferming werd gadeslagen, en een sterke theologische verworteling in de notie van het verbond, werd in de hervormde kerkorde van 1951 zelfs een categorie van ‘geboorteleden’ geïntroduceerd. De lutheranen – zeker als ze beïnvloed waren door de Duitse theologie en de situatie van de Lutherse ‘volkskerken’ in Europa, hadden een vergelijkbare waardering van de rand. Geheel anders dachten de gereformeerden hierover. Zij dachten over de kerk meer in categorieën van ‘keuze‘ en ‘bewust geloof’. Daarin paste niet de amorfe en soms moeilijk te definiëren situatie van de randkerkelijken. Je koos voor de kerk, of je koos er niet voor. toen de secularisatie op zijn hoogtepunt leek te zijn, een soort compromis tot stand waarin men getracht heeft de hervormde en gereformeerde modellen enigszins met elkaar te verzoenen. Uitschrijven Het ontstaan van een Protestantse gemeente is voor veel kerkenraden aanleiding geweest om met een schone lei te beginnen voor wat betreft de ledenadministratie. Er werd en wordt namelijk nog al eens bij randkerkelijken op aangedrongen om zich maar te laten uitschrijven. Tot 2004 drukten de randkerkelijken namelijk nog op de begroting en zij ze werden derhalve nogal eens kostenpost. Na 2004 is dit niet meer het geval, maar het lijkt erop dat het merendeel van de kerkenraadsleden dit nog niet weet. Een niet onbelangrijke stimulans voor het nemen van zulke drastische maatregelen speelde ook de ervaringen van de vrijwilligers, die bij de actie Kerkbalans jaar in jaar uit vaak met dezelfde afwijzende reactie te maken krijgen van een zelfde groep mensen. Ook in het kader van een goed vrijwilligersbeleid is het heel goed te begrijpen, dat er een zekere druk werd gevoeld, om ‘het probleem van de randkerkelijken’ (want ze zijn in deze optiek alleen maar een probleem), desnoods met rigoureuze maatregelen op te lossen. Protestantse Nederlanders lijken er als de kippen bij om hun kerkelijke inactiviteit te radicaliseren door zich uit te schrijven: je moet toch kiezen? en veel kerkenraden dringen er zelfs op aan om je uit te laten schrijven! Dat is in de Scandinavische lutherse kerken of de Rooms Katholieke Kerk anders: de randleden in die kerken voelen zich blijvend protestant of katholiek en de kerk koestert dit enigszins. Ik ben van mening dat ook protestantse kerkenraden eens moeten nadenken over hun soms ‘zelotisch’ drijven om mensen te laten bedanken voor het lidmaatschap van de kerk. Randkerkelijkheid als drempel-gebeuren Er is een hele andere kijk mogelijk op randkerkelijkheid. De onderzoeksrapporten over de plaats van kerk en godsdienst in Nederland (WRR en God in Nederland), laten zien, dat – hoewel een grote meerderheid aangeeft niet meer actief bij de kerk betrokken te zijn – de meeste mensen de kerk niet wil- Niet-gedoopte kinderen en ‘blijkgevers’ In de kerkorde van de Protestantse Kerk werd enerzijds gehonoreerd dat in de loop der jaren de geboorteleden voor de hervormden een blok aan het been waren geworden – zeker als je ze gaat registreren – en ook dat ieders persoonlijke keus in onze cultuur een steeds belangrijker rol is gaan spelen. Anderzijds wilde men hen toch ook weer niet geheel verliezen en werd de categorie van ‘blijkgevers’ in gevoerd. Er wordt in artikel III, 4 van de kerkorde dan ook gezegd dat ‘gedachtig aan de trouw van de God van het verbond, de gemeente voorts tot haar gemeenschap rekent de niet-gedoopte kinderen van gemeenteleden als mede degenen die blijk geven van verbondenheid met de gemeente.’ Zij worden in het register van de kerk opgenomen (ord. 2.8) en specifiek wordt vermeld dat het pastoraat ook naar hen uitgaat (ord 8.4). Zo kwam er aan het einde van de 20e eeuw, Bas Plaisier: ‘Randkerkelijken erkennen als ‘vrienden van’... (foto: Nick Stam) 20
Kerkinformatie Juni 2007 len missen. Het beeld rijst op, dat mensen God op dit moment weliswaar niet nodig denken te hebben, maar dat het altijd handig is om iets achter de hand te hebben, bijvoorbeeld op de ‘scharniermomenten’ van het leven (geboorte, huwelijk, dood). De randkerkelijken zijn vaak mensen die een dubbele boodschap afgeven. Enerzijds die van het ‘niet meer’. Ze geven aan niet of niet meer geïnteresseerd te zijn in de kerk en wensen er ook niet in te investeren. Het zijn in dat stadium de mensen van ‘nog niet’ of ‘nu even niet’. Daarnaast zijn het soms ook mensen die aangeven dat ze een losse band met de kerk wel degelijk op prijs stellen. Er zijn ook al ideeën geopperd voor een virtuele kerk, een groep van ‘liefhebbers’ of ‘vrienden van’. Dat laatste kun je op allerlei manieren invullen. Virtueel, zoals bijvoorbeeld de gemeenschap binnen de webgemeenschap van Hyves. Maar ook reëel, door mensen de mogelijkheid te bieden op een zekere afstand van het kerkelijk leven en incidenteel mee te doen. Dan worden randkerkelijken niet gezien als een last, maar als een nieuwe kans, een nieuwe gemeenschap, een potentie. Misschien zouden we hen zo kunnen zien vanuit de door Victor Turner en anderen ontwikkelde idee van de ‘liminality’. Je bent ‘liminal’ – je staat ergens tussen, als het ware op de drempel tussen de ene en de andere realiteit. Die positie kan je benaderen als een plaats aan de rand, waarbij je nergens thuishoort. Je zou dit echter ook kunnen zien als een unieke en bijzondere positie: met je ene been sta je in de ene werkelijkheid, en met je andere in een andere. De positie van liminality zorgt ervoor dat je niet aan één perspectief gebonden bent. Je kunt dan de zaken vanuit verschillende perspectieven bezien en redelijk onafhankelijk keuzes maken. Je hebt immers geen exclusieve binding aan een van beide posities. Zo kan je randkerkelijken – in hun positie van liefhebbers of vrienden – ook zien als mensen in de positie van liminality. Dan erkennen we hen als ‘vrienden van’, als mensen die op de één of andere manier toch ook verbonden zijn met het christelijk geloof of de kerk. Dan kan je hen ook zien als mensen die vanuit hun bijzondere positie een signaalfunctie vervullen en ons door hun ogen laten kijken naar de kerk en het christelijk geloof. Niet vrijblijvend Ik meen dat het van uitermate groot belang is, dat we de randkerkelijken gaan zien als een nieuwe kans, een mogelijkheid om op een andere manier te kijken naar betrokkenheid bij kerk en geloof. Wie tegenwerpt dat op deze manier de betrokkenheid op God, op Christus en op de Geest zo wel heel makkelijk tot een vrijblijvende zaak wordt gemaakt, heeft voor een deel gelijk. Zo zou ik deze optie echter niet willen zien. We kunnen hierover ook denken in het kader van de vraag wat Gods toewending tot de mensen betekent en hoe we daarbij theologisch een plek kunnen geven aan Gods liefde en ontferming, aan zijn geduld en de diversiteit van zijn omgang met ons. Wat houdt het in dat Jezus bewogen was met de schare en dat Hij daarmee in feite teruggreep op de waarde van het behoren tot de brede gemeenschap van Israël vanuit verbond en de trouw van God? Dergelijke theologische noties hebben we hard nodig als we op een nieuwe wijze gaan denken over de buitenkerkelijken en in het bijzonder over de rand. Onze tijd is een geheel andere dan de decennia aan het einde van de 20e eeuw. Het verlangen dat bij veel mensen leeft naar zin, maar ook naar God en het goddelijke moeten we leren duiden. Door een vorm van kerk-zijn, waarin ruimte gegeven wordt aan ‘liminality’ kunnen zij een eigen plek krijgen. Hoe we dit moeten omschrijven, of nog ingewikkelder in de kerkorde vorm moeten geven, zal ons in de komende tijd gaan bezighouden. Wel is het voor mij zelf duidelijk dat we de kerkordeartikelen op de helling moeten zetten, waarin mogelijk gemaakt wordt dat we ook zonder het formele verzoek van in de kerk geregistreerden, hen kunnen uitschrijven omdat ze bijvoorbeeld al jaren geen vrijwillige bijdrage meer betalen of geen noemenswaardige activiteiten laten zien. In de evaluatie van de kerkorde waarmee we op dit moment een begin maken, zullen we dit aan de orde stellen. Wat aan het einde van de 20e eeuw nodig leek, behoeft nu niet de beste vorm te zijn. Wat mij betreft verdwijnt dit kerkordeartikel waarin een kerkenraad zelf aangeeft dat een bepaald persoon uitgeschreven moet worden, in de prullenmand. Hoe dit alles vertaald moet worden naar geldwerving, is weer een andere zaak. Naar mijn besef moeten we af van de praktijk dat mensen alleen nog maar door de kerk benaderd worden om geld te geven voor algemene kerkelijke doeleinden. Het op een of andere manier betrokken zijn bij de kerk, moet vanuit de sympathie voor sommige kerkelijke activiteiten benaderd worden. Betrokkenheid opwekken Het blijkt dat 75% van alle Nederlanders er voor is, dat de overheid zorg draagt voor kerkgebouwen. Naar hun mening zijn deze namelijk als het ware een soort materieel gebinte van een stedelijke of dorpsgemeenschap. Dat betekent dat 75% van de Nederlanders ervan overtuigd is, dat het gemeenschapsgeld mag kosten. Kerken zijn immers belangrijk op velerlei gebied. Als je daarom nadenkt over de vraag aan randkerkelijken om bij te dragen, moet je kunnen aangeven dat dit geld besteed wordt voor iets dat hen zelf ook raakt. Dat vereist een zorgvuldige en ook zeer specifieke vraagstelling. Maar ik denk dat ook hier de velden nog wit zijn om te oogsten. Het blijft een spannende vraag hoe we rond de drempel tot een goed gesprek kunnen komen en een bij hen passend commitment weten op te wekken. Bas Plaisier is scriba van de generale synode. Zie voor alle informatie over kerkelijke geldwerving en de actie kerkbalans: www.kerkbalans.nl 21
Page 1 and 2: Kerkinformatie Nummer 149 132 Decem
Page 3 and 4: Kerkinformatie OPLEIDING Mieke Brak
Page 5 and 6: Kerkinformatie Juni 2007 ‘HET KOM
Page 7 and 8: Kerkinformatie KERKRECHT Juni 2007
Page 9 and 10: Kerkinformatie GENERALE SYNODE Juni
Page 11 and 12: Kerkinformatie GENERALE SYNODE Juni
Page 13 and 14: Kerkinformatie GENERALE SYNODE Rona
Page 15 and 16: Kerkinformatie Juni 2007 Nieuwe uit
Page 17 and 18: Kerkinformatie Juni 2007 Martin Fr
Page 19: Kerkinformatie BERICHTEN Juni 2007
Page 23 and 24: Kerkinformatie COLLECTEN TOEGELICHT
Page 25 and 26: Kerkinformatie Predikantwisselingen
Page 27 and 28: Kerkinformatie ADVERTENTIES RUBRIEK
Page 29 and 30: Kerkinformatie ADVERTENTIES RUBRIEK
Page 31: Kerkinformatie ADVERTENTIES RUBRIEK

Kerkinformatie nr. 149, juni 2007 - Kerk in Actie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?