Kerkinformatie nr. 163, oktober 2008 - Kerk in Actie

Kerkinformatie Interculturele dialoog
Oktober 2008
Nelleke de Jong
Ontmoeting in muziek
Op uitnodiging van de Protestantse Kerk toert de Indonesische zanger-dichter Emha Ainun Nadjib met zijn
begeleidingsband Kiai Kanjeng langs acht steden in Nederland. Tussen 8 en 19 oktober vinden allerlei
interactieve optredens plaats. Het Bezinningscentrum en het Hendrik Kraemer Instituut begeleiden dit
bijzondere interculturele en interreligieuze project.
Emha Ainun Nadjib is in Indonesië beroemd
en gerespecteerd, als zanger, als dichter, als
moslimleraar en als maatschappelijk activist.
Zijn optredens trekken veel publiek. Met
muziek, poëzie en openbaar debat brengt hij
mensen met elkaar in gesprek en probeert hij
ze praktische oplossingen voor alledaagse
problemen te laten vinden – in een land waar
de bevolkingsgroepen soms op gespannen
voet met elkaar leven.
Tropennacht
Het idee ontstond in 2006, in een tropennacht.
Josien Folbert, met haar man Jaspert
Slob door Kerk in Actie uitgezonden naar
Indonesië voor een interreligieus dialoogproject,
was als gast bij een optreden van Emha
en zijn band. Halverwege vroeg Emha haar te
vertellen over de achtergronden van de
moord op Theo van Gogh. Ze vond dat lastig:
‘Hoe maak je duidelijk dat in een seculier en
democratisch land, met vrijheid van
meningsuiting en van godsdienst, in principe
alles gezegd kan worden? Toen ik vertelde
over Van Gogh en Ayaan Hirsi Ali’s film Submission,
ging er een siddering door de zaal.
Maar Emha zei: “Wacht even met oordelen,
we moeten leren te kijken naar de achtergronden.
Ayaan Hirsi Ali is een product van
een bepaalde islamitische opvoeding. Wij
moslims weten vaak onvoldoende over onze
eigen bronnen; we hebben onze tradities –
soms tegenstrijdig met de principes van de
islam – en doen alsof dat de waarheid is. Ik
Emha Ainun Nadjib (links) in een kerkgebouw tijdens zijn tournee door Finland
(foto: Dokumentasi Kiai Kanjeng)
wil niet goedpraten wat Theo en Ayaan hebben
gedaan, maar ik zou met ze in gesprek
willen gaan. Zij hebben met een kunstwerk
hun frustratie willen laten zien. Ik zou –
vriendschappelijk – willen zeggen wat ik
ervan vind. Moord is verwerpelijk. De moordenaar
heeft niet het recht voor God te spelen,
maar ook hij is het product van een
bepaalde islamitische opvoeding.” De mensen
luisterden ademloos.’
Josien was zo enthousiast dat zij Emha voorstelde
naar Nederland te komen. ‘Je kunt de
sfeer van zo’n avond niet zonder meer kopiëren
naar de westerse samenleving, maar ik
ben ervan overtuigd dat Nederlanders iets
van deze groep kunnen leren over hoe je als
mensen met verschillende culturele, etnische
en religieuze achtergronden met elkaar om
kunt gaan.’ Ze is onder de indruk van Emha’s
gedrevenheid, die volgens haar voortkomt
uit zijn geloof én uit de Javaanse traditie:
‘Menselijkheid en mens-zijn, sleutelwoorden
in de islam, en wijsheid en oprechtheid,
basale begrippen in de Javaanse traditie,
zetten hem aan tot sociale actie.’
Emha Ainun Nadjib met zijn begeleidingsband Kiai Kanjeng (foto: Dokumentasi Kiai Kanjeng)
Impuls
Het idee viel op twee plekken in vruchtbare
aarde: bij het Bezinningscentrum, werkzaam
op het terrein van de interreligieuze dialoog,
en bij het Hendrik Kraemer Instituut, deskundig
op het gebied van internationale culturele
en religieuze contacten. Aart Verburg zette er
zijn schouders onder.
‘Doel van de optredens in Nederland is plaatselijke
interreligieuze en interculturele dialooggroepen
een impuls te geven, ze te inspireren
dóór te gaan met het belangrijke werk
dat ze doen. Door ze te laten meebeleven
16