KERKELIJKE BETROKKENHEID BIJ OUDEREN - Kerk in Actie

LEESWIJZER
5
Deze publicatie is het verslag van een onderzoek naar activiteiten met en voor ouderen in Groningen en Drenthe vanuit de
Protestantse Kerk in Nederland dat in 2005 en 2006 plaatsvond. Dit onderzoek is het product van de samenwerking tussen
de Provinciale Gereformeerde Stichting voor Samenlevingsopbouw en Jeugdwerk Drenthe (PGSJ), het Protestants
Dienstencentrum Groningen-Drenthe, Kerk in Actie en de Protestantse Theologische Universiteit. Het onderzoek beoogde
gegevens te verkrijgen over wat in plaatselijke gemeenten met en voor ouderen gedaan wordt. 3 Hiertoe werden twee
wegen bewandeld:
− Het versturen van een vragenlijst naar de 270 gemeenten in Groningen en Drenthe. Deze veel omvattende vragenlijst
probeerde zonder pretentie van volledigheid een breed beeld te krijgen van het werk op het terrein van ouderen. Zij is
te vinden in de bijlage. I
− Het uitvoeren van een kwalitatief onderzoek door het houden van interviews in drie burgerlijke gemeenten. Daarbij
zijn gesprekken gevoerd met mensen uit de kerkelijke gemeente, mensen die betrokken zijn bij ouderenwerk of
-beleid en vertegenwoordigers van de PCOB, als één van de organisaties die ouderen vertegenwoordigen. Deze
gesprekken beoogden in aanvulling op antwoorden op de vragenlijst een nauwkeuriger beeld te geven van lokale
praktijken. Daarbij kwam bovendien naast het perspectief vanuit de kerken ook dat van mensen buiten de kerken aan
de orde (binnen- en buitenperspectief). Wat betreft de keuze van de burgerlijke gemeenten: gekozen is voor een
gemeente met een dorpsachtig karakter, een middelgrote gemeente en een grote stad.
De opzet van deze rapportage is dat allereerst als achtergrond een aanduiding in zeer grote lijnen wordt gegeven van
enige bijbelse en historische lijnen (hoofdstuk 1). Daaruit komt naar voren dat naar bijbels besef elk mens als schepsel
van God ertoe doet: ongeacht leeftijd, economische productiviteit en maatschappelijk nut: elk mens telt! Dat betekent dat
ieder mens recht heeft op een materiële basis voor het bestaan en op volwaardige deelname aan de gemeenschap.
Dit inzicht zal in iedere tijd anders ingevuld (moeten) worden, maar is als zodanig wel richting gevend. Mede gevoed
vanuit dit inzicht is er zolang de christelijke kerk bestaat een inzet geweest voor ouderen die zorg behoefden.
Ook wordt in zeer grote lijnen een overzicht gegeven van de ontwikkelingen in het beleid van de overheid. Dit is er nu op
gericht om mensen zolang mogelijk zelfstandig te laten wonen en functioneren. Het beleid op het terrein van wonen, zorg
en welzijn is daar steeds meer op gericht. Daarbij is ook een grotere nadruk op de eigen verantwoordelijkheid komen te
liggen. Daarnaast krijgen burgerlijke gemeenten steeds meer beleidsverantwoordelijkheid. Daarbij valt vooral de Wet
Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) te noemen, die op 1 januari 2007 is ingevoerd. Deze wet raakt allen die op zorg
zijn aangewezen en dus ook vele ouderen. 4
In hoofdstuk 2 zijn de resultaten te vinden van de antwoorden op de vragenlijst. De belangrijkste conclusies zijn aan het
eind van het hoofdstuk nogmaals, en nu in een geheel geformuleerd, opgenomen en ook in hoofdstuk 4.
In hoofdstuk 3 vindt men een weergave van de interviews. Ze geven een goed beeld van lokale praktijken op het terrein
van ouderenwerk, zoals die vanuit kerk, overheid, ouderenorganisaties, zorginstellingen en welzijnswerk gestalte krijgen
en de visies die zij hebben op de kerkelijke activiteiten en de waardering ervan. Aan het slot zijn ‘Enige waarnemingen’ op
grond van de gehouden interviews geformuleerd (zie pag. 42).
In hoofdstuk 4 zijn de conclusies en waarnemingen uit de hoofdstukken 2 en 3 te vinden en een aantal suggesties voor
kerkelijke gemeenten die geïnspireerd zijn door de uitkomsten van het onderzoek.
Mei 2007
Herman Noordegraaf
3
De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) is ontstaan uit de vereniging met ingang van 1 mei 2004 van de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in
Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden. Binnen de PKN kent men op lokaal niveau al naar gelang de vereniging ook op plaatselijk
vlak een feit is de protestantse gemeente, de hervormde gemeente, de gereformeerde kerk en de evangelisch-lutherse gemeente. Al deze gemeenten en kerken behoren
tot de Protestantse Kerk in Nederland. In het rapport wordt eenvoudigheidshalve ter aanduiding van al deze varianten gesproken over ‘de (kerkelijke) gemeente’. Wanneer
er sprake is van de aanduiding van de burgerlijke gemeente blijkt dat uit het zinsverband of wordt dat er uitdrukkelijk bij vermeld.
4
De WMO was dus nog niet van kracht in de tijd dat het onderzoek gehouden werd, maar wierp toen wel al haar schaduwen vooruit.