KERKELIJKE BETROKKENHEID BIJ OUDEREN - Kerk in Actie

47
mensen ook daar met de kerk verbonden te doen zijn.
De individuele en collectieve contacten worden benut om
vragen te signaleren over praktische hulp zoals vervoer,
boodschappen doen, kleine klusjes en dergelijke.
Met dit netwerk leveren de kerken een bijdrage aan presentie
in de samenleving met en voor ouderen en daarmee
aan hun welbevinden en de bestrijding van eenzaamheid
en geven zij ondersteuning bij de omgang met levens -
vragen. Daarmee dragen zij ook bij aan de naoberhulp en,
om een hedendaags veel gebruikt beleidsuitdrukking te
gebruiken, aan de sociale samenhang.
Als bedreiging worden twee factoren genoemd:
− de bezuinigingen waardoor het aantal predikantsplaatsen
afneemt en daarmee de tijd die overblijvende predikanten
aan bezoekwerk kunnen besteden.
− De afname van vrijwilligers.
Systematische aandacht voor zorgverleners zoals mantelzorgers
is nog weinig expliciet in beeld. Misschien dat men
dit wel in het werk tegenkomt en in voorkomende gevallen
praktische hulp biedt of aandacht heeft voor de mantelzorger,
maar het is niet echt een aandachtspunt. Dat zelfde
geldt voor de financiële positie van ouderen. Het kan zijn
dat men dit vooral ziet als iets voor de diaconie, maar het is
wel van belang dat men financiële problemen signaleert.
Dit netwerk is vooral een intern netwerk, gericht op bij de
kerk betrokken mensen. Er zijn weinig contacten als kerk
met andere organisaties in het veld, ook niet met geestverwante
organisaties als de PCOB en met de burgerlijke
gemeente. Deze contacten lopen, zeker in kleinschalige
situaties, informeel. Kerken doen ook dingen niet, omdat zij
weten dat anderen erin voorzien. Wel kan uiteraard de
vraag gesteld worden of zij hun netwerk niet mede ten
goede kunnen laten komen aan het bredere geheel van de
samenleving en of zij op hun beurt niet hun voordeel kunnen
doen met de kennis, inzichten en deskundigheid van
andere organisaties.
HET OUDERENWERK EN DE BELEIDSMAKERS
Werkers en beleidsmakers in het ouderenwerk zijn eensgezindheid
in hun visie op ouderenbeleid: ouderen moeten
zo lang mogelijk zelfstandig wonen, de activiteiten moeten
erop gericht zijn dit te ondersteunen en ouderen moeten
gestimuleerd worden om zelf te doen wat zij (nog) kunnen.
Daarnaast moeten voorzieningen en activiteiten aansluiten
bij de vragen en behoeften van ouderen (vraaggericht in
plaats van aanbodgericht). Vanuit dit beleidskader wordt
een beleid voorgestaan en uitgevoerd waarin wonen, zorg
en welzijn geïntegreerd worden. Ook vormt de sociaal-economische
positie van ouderen, zoals in het minimabeleid
en de mobiliteitsmogelijkheden (bereikbaarheid per openbaar
vervoer, taxidiensten), een punt van aandacht.
Daarbij wil men samenwerkingsverbanden opbouwen en
schotten doorbreken. De WMO legt hiervoor de verantwoordelijkheid
bij de burgerlijke gemeente.
Mantelzorgers zijn nadrukkelijk in beeld. De verwachting is
dat het beroep op hen zal toenemen en dat hun taak
zwaarder word. Het streven is om ondersteuning zoals in
de vorm van steunpunten uit te bouwen.
Bij het vrijwilligerswerk wijst men op de noodzaak om mensen
voor concrete taken te vragen en aan te sluiten bij hun
motivatie. Wordt enerzijds in de dorpssituatie geen specifiek
vrijwilligersbeleid nodig geacht vanwege de vele vrijwilligers
die actief zijn, anderzijds wordt in de andere
gemeenten juist op de wenselijkheid gewezen om beleid te
ontwikkelen dat mensen stimuleert vrijwilligerswerk te
doen. Specifiek voor ouderen wordt de groep ‘jonge ouderen’
genoemd, die als zij niet meer in het arbeidsproces zitten,
over relatief veel vrije tijd beschikken en daarom
mogelijkheden hebben om actief te worden in het vrijwilligerswerk.
Als knelpunten voor ouderen nu en in de nabije toekomst,
worden onder meer genoemd:
1) Het risico van verschraling van de zorg door de toenemende
marktwerking en bezuinigingen. Dit treft vooral
de lage inkomensgroepen en degenen die in tehuizen
wonen. De bewoners zullen immers steeds meer uit
zorgbehoevenden bestaan waardoor meer en intensievere
zorg nodig is.
2) Armoede onder ouderen: naast de vele ouderen die
over een goede financiële positie beschikken, zijn er
ook mensen die alleen over AOW beschikken, hoogstens
aangevuld met een klein pensioen. Expliciet
wordt er één keer op gewezen dat boeren geen
pensioen hebben. Opvallend is dat in de gesprekken
de schroom vermeld wordt van ouderen om gebruik te
maken van de bijzondere bijstand.
3) In het algemeen geldt dat niet iedereen zal (kunnen)
voldoen aan de norm van zelfredzaamheid. Dat geldt
in financiële zin en in het hebben en ontwikkelen van
netwerken waarop men een beroep kan doen.
4) De positie van ‘allochtonen’, die minder in het dorpsleven
geïntegreerd zijn en het naoberschap niet kennen.
5) Eenzaamheid wordt nadrukkelijk als een probleem
genoemd, ook in de dorpssituatie.
Er zijn in het circuit van het ouderenwerk weinig contacten
met kerken, zowel vanuit de ouderenbonden, de gemeentelijke
overheid als het welzijnsbeleid. Dit ligt bij tehuizen en
woonzorgcentra anders als het gaat om praktische zaken
als afspraken over bezoekwerk, vieringen en dergelijke.
Soms nemen kerken deel aan het bestuur van zorgcentra,
maar dit is gezien de steeds grotere wordende financiële
verantwoordelijkheden en de complexer wordende organisatie
een niet vol te houden constructie. Daar waar kerken
nog wel in het bestuur zitten, wordt nu gewerkt aan de
instelling van een Raad van Toezicht waarin mensen uit
kerken zitting nemen. Ook is er het voornemen om geregeld
de diaconieën te informeren.
Als praktisch (min)punt wordt genoemd de grote hoeveelheid
kerken en het ontbreken van een gemeenschappelijk
aanspreekpunt. Opvallend is dat alle gesprekspartners
meer samenwerking met en inbreng van de kerken toejuichen.
Er is een zekere teleurstelling dat kerken niet reage-