KERKELIJKE BETROKKENHEID BIJ OUDEREN - Kerk in Actie

43
Met dit netwerk leveren de kerken een bijdrage aan het
present zijn in de samenleving met en voor ouderen en
daarmee aan hun welbevinden, bestrijding van eenzaamheid,
en geven zij ondersteuning bij het omgaan met
levensvragen. Daarmee dragen zij ook bij aan de naoberhulp
en, om een hedendaags veel gebruikt beleidsuitdrukking
te gebruiken, aan de sociale samenhang.
Als bedreiging worden twee factoren genoemd, te weten:
− De bezuinigingen waardoor het aantal predikantsplaatsen
afneemt en daarmee de tijd die overblijvende predikanten
aan bezoekwerk kunnen besteden.
− De afname van mensen die als vrijwilliger werken.
Systematische aandacht voor zorgverleners zoals mantelzorgers
is nog weinig expliciet in beeld. Misschien dat
men het wel in het werk tegenkomt en in voorkomende
gevallen praktische hulp biedt of aandacht heeft voor de
mantelzorger, maar het is niet echt een aandachtspunt.
Dat zelfde geldt voor de financiële positie van ouderen.
Dat kan ermee te maken hebben, dat men dit vooral ziet
als iets voor de diaconie, maar het is wel van belang dat
men financiële problemen signaleert.
Dit netwerk is vooral een intern netwerk, gericht op bij de
kerk betrokken mensen. Er zijn weinig contacten als kerk
met andere organisaties in het veld, ook niet met geestverwante
organisaties als de PCOB en met de burgerlijke
gemeente. Nu lopen deze contacten, zeker in kleinschalige
situaties, informeel via personen. Kerken doen ook dingen
niet, omdat zij weten dat anderen erin voorzien. Wel kan
uiteraard de vraag gesteld worden of zij hun netwerk niet
mede ten goede kunnen laten komen aan het bredere
geheel van de samenleving en of zij op hun beurt niet hun
voordeel kunnen doen met de kennis, inzichten en deskundigheid
van andere organisaties.
HET OUDERENWERK EN DE BELEIDSMAKERS
Wat betreft de personen die werken in het ouderenwerk of
die beleidsmatig daarmee bezig zijn, is er grote eensgezindheid
in visie op het ouderenbeleid: ouderen moeten zo
lang mogelijk zelfstandig wonen, de activiteiten moeten
erop gericht zijn dit te ondersteunen en ouderen moeten
gestimuleerd worden om zelf te doen wat zij (nog) kunnen.
Ook moeten voorzieningen en activiteiten aansluiten bij de
vragen en behoeften van ouderen (vraaggericht in plaats
van aanbodgericht). Vanuit dit beleidskader wordt een
beleid voorgestaan en uitgevoerd waarin wonen, zorg en
welzijn geïntegreerd worden. Bovendien vormt de sociaaleconomische
positie van ouderen, zoals in het minimabeleid
en de mobiliteitsmogelijkheden (bereikbaarheid per
openbaar vervoer, taxidiensten), een punt van aandacht.
Daarbij wil men samenwerkingsverbanden opbouwen en
schotten doorbreken. De WMO legt hiervoor de verantwoordelijkheid
bij de burgerlijke gemeente.
Mantelzorgers zijn nadrukkelijk in beeld. De verwachting is
dat het beroep op hen zal toenemen en dat hun taak
zwaarder word. Het streven is daarom ondersteuning zoals
in de vorm van steunpunten uit te bouwen.
Bij het vrijwilligerswerk wijst men op de noodzaak om mensen
voor concrete taken te vragen en aan te sluiten bij hun
motivatie. Wordt enerzijds in de dorpssituatie geen specifiek
vrijwilligersbeleid nodig geacht vanwege de vele vrijwilligers
die actief zijn, anderzijds wordt in de andere
gemeenten juist op de wenselijkheid gewezen om beleid in
deze te ontwikkelen, om mensen te stimuleren vrijwilligerswerk
te doen. Specifiek voor wat betreft de ouderen wordt
de groep ‘jonge ouderen’ genoemd, die als zij niet meer in
het arbeidsproces zitten, over relatief veel vrije tijd
beschikken en daarom de mogelijkheden hebben om actief
te worden in het vrijwilligerswerk.
Als knelpunten voor ouderen nu en in de nabije toekomst,
worden onder meer genoemd:
− Het risico van verschraling van de zorg door de toenemende
marktwerking en bezuinigingen. Deze treft vooral
de lage inkomensgroepen en degenen in tehuizen. De
bewoners zullen immers steeds meer uit zorgbehoevenden
bestaan waardoor meer en intensievere zorg nodig
is.
− Armoede onder ouderen: naast de vele ouderen die over
een goede financiële positie beschikken, zijn er ook die
alleen over AOW beschikken, hoogstens aangevuld met
een klein pensioen. Expliciet wordt er één keer op
gewezen dat boeren geen pensioen hebben. Opvallend
is dat in de gesprekken de schroom vermeld wordt van
ouderen om gebruik te maken van de bijzondere bijstand.
− In het algemeen geldt dat niet iedereen zal (kunnen)
voldoen aan de norm van zelfredzaamheid. Dat geldt in
financiële zin en in het hebben en ontwikkelen van
netwerken waar men een beroep op kan doen.
− De positie van ‘allochtonen’, die minder in het dorpsleven
geïntegreerd zijn en het naoberschap niet kennen.
− Eenzaamheid wordt nadrukkelijk als een probleem
genoemd, ook in de dorpssituatie.
Er zijn weinig contacten met kerken in het circuit van het
ouderenwerk, zowel vanuit de ouderenbonden, de
gemeentelijke overheid als het welzijnsbeleid. Dit ligt
anders als het gaat om tehuizen en woonzorgcentra wat
betreft praktische zaken als afspraken over bezoekwerk,
vieringen en dergelijke. Soms nemen kerken deel aan het
bestuur van zorgcentra, maar dit is gezien de steeds
grotere wordende financiële verantwoordelijkheden en de
complexer wordende organisatie een niet vol te houden
constructie. Waar kerken nog wel in het bestuur zitten,
wordt gewerkt aan de instelling van een Raad van Toezicht
waarin mensen uit kerken zitting nemen. Daarnaast is er
het voornemen om geregeld de diaconieën te informeren.
Als een praktisch punt wordt genoemd de grote hoeveelheid
kerken en het ontbreken van een gemeenschappelijk
aanspreekpunt. Opvallend is dat alle gesprekspartners
meer samenwerking met en inbreng van de kerken
toejuichen. Er is een zekere teleurstelling dat kerken niet
reageren op verzoeken tot meedoen. Dat is nu vooral
actueel gezien de invoering van de WMO.