KERKELIJKE BETROKKENHEID BIJ OUDEREN - Kerk in Actie

HOOFDSTUK 3
KWALITATIEF ONDERZOEK
31
Naast het kwantitatieve onderzoek heeft er een kwalitatief
onderzoek plaatsgevonden in drie burgerlijke gemeenten.
Daartoe zijn open interviews gehouden die tot doel hadden:
− Verdieping en verbreding van de gegevens.
− Het plaatsen van de kerkelijke activiteiten in het verband
van de lokale samenleving en de activiteiten die daar
plaatsvinden.
− Het zicht krijgen op de manier waarop ouderen, organisaties
voor ouderen en beleidsmakers kerkelijke inzet op
het terrein van ouderen zien en waarderen.
Het was gezien de beperkte menskracht die voor het
onderzoek beschikbaar was, niet mogelijk om een groter
aantal plaatsen te bezoeken. Er is gekozen voor drie plaatsen
en wel zodanig dat er een grote burgerlijke gemeente
is opgenomen, een middelgrote en een gemeente waarin
sprake is van dorpsachtige situaties (meervoud, omdat de
huidige burgerlijke gemeenten meer dorpen omvatten). We
pretenderen uiteraard niet dat wij met zo’n selectie recht
kunnen doen aan de verscheidenheid aan lokale situaties.
Wel hopen wij daarmee de gegevens die verkregen zijn uit
de enquête meer vlees en bloed te kunnen geven. Daarmee
kunnen we meer zicht krijgen op lokale praktijken.
Bovendien is niet alleen een binnenperspectief gehanteerd,
waarin mensen uit kerken vertellen over hun werkzaamheden,
maar ook een buitenperspectief.
Bij dit laatste is te denken aan mensen die zich in nietkerkelijke
organisaties richten op ouderenwerk en -beleid:
hoe kijken zij aan tegen het kerkelijk werk? Natuurlijk
kunnen deze personen kerklid zijn en kerkelijk betrokken,
maar zij spraken vanuit een andere ‘rol’.
De organisatie, opzet en inhoud van de gesprekken was als
volgt:
In elke lokale gemeenschap zijn gesprekken gevoerd met:
− mensen uit de kerkelijke gemeente;
− mensen die betrokken zijn bij ouderenwerk of beleid;
− vertegenwoordigers van de PCOB als vertegenwoordigers
van ouderen.
De gesprekken vonden plaats in het najaar van 2005 en het
voorjaar van 2006. Dat is de reden dat over de invoering
van de WMO in termen van voornemens gesproken wordt,
omdat de invoering op 1 januari 2007 plaatsvond.
De interviews werden gehouden aan de hand van hoofdvragen,
die als uitgangspunt dienden voor het gesprek.
Daarbij is bij mensen uit de kerken in hoofdlijnen de opzet
gevolgd van de enquête aangevuld met evaluatieve vragen.
Bij de twee andere categorieën is gevraagd naar:
− activiteiten voor en met ouderen;
− visie op ouderen;
− beleid en daarin optredende knelpunten en positieve
ervaringen;
− samenwerking met de kerken.
Van elk gesprek werd een uitgebreid, zij het geen woordelijk,
verslag gemaakt. De gesprekken werden op cassettebandjes
opgenomen zodat de verslaglegger bij het maken
van het verslag het gesprek nog kon terughoren. De conceptverslagen
werden nog ter correctie en goedkeuring
voorgelegd aan degenen met wie de gesprekken gevoerd
zijn. De definitieve teksten zijn ten slotte gebruikt bij de
weergave en analyse van de gesprekken. Omwille van de
anonimiteit vermelden we de namen van de desbetreffende
gemeente niet voluit, maar geven we deze aan met X
(burgerlijke gemeente bestaande uit dorpen), Y (middengrote
gemeente) en Z (grote stad).
BURGERLIJKE GEMEENTE X
(DORPEN)
Er zijn vier gesprekken gevoerd: met leden van de Gereformeerde
Kerk in een van de dorpen van gemeente X, met de
ouderenadviseur die ook in het dorp actief is, met de directeur
van het zorgcentrum in het dorp en met de wethouder
voor welzijn van de gemeente.
Gereformeerde Kerk:
Gesproken is met vier leden van de kerk, die allen
betrokken zijn bij het kerkelijk werk ter plaatse. Eén
van hen is wijkouderling. Enigen van hen zijn ook
actief in de PCOB. De kerk is aangesloten bij de
Protestantse Kerk in Nederland, maar er is nauwelijks
sprake van samenwerking tussen gereformeerd
en hervormd. De scheidslijnen die er zijn, liggen diep
in de geschiedenis. Hoewel er incidenteel contacten
zijn, vormen de kerken twee onderscheiden circuits.
Op het ogenblik is de predikantsplaats in de Gereformeerde
Kerk vacant.
De activiteiten: in het winterseizoen is er iedere maand een
inloopmiddag voor ouderen. De ene keer kan men gewoon
binnenlopen, de andere keer is er een eet-inn. Een keer per
jaar is er een gezamenlijke warme maaltijd.
Voor het pastoraat zijn er acht wijkouderlingen. Ieder
gezin/lid wordt eenmaal per jaar bezocht. Met jongeren die
nieuw in de gemeente komen wonen, is het soms moeilijk
om contact te krijgen, omdat zij vaak geen tijd hebben.
Voor het huisbezoek is niet leeftijd het criterium, maar kijkt
men naar de individuele situatie en behoeften. Indien daartoe
aanleiding is, worden mensen vaker bezocht.
Als het nodig is, wordt er voor vervoer naar en van de kerk
gezorgd.
Er is geen gespreksgroep specifiek voor ouderen.
Ouderen nemen deel aan vrijwilligerswerk binnen de kerk.
Over het algemeen hebben de mensen het financieel goed.
Er zullen mensen zijn die het financieel minder hebben,
maar dat is niet zo bekend. De diaconie zal indien nodig
deze mensen helpen. De burgerlijke gemeente geeft voorlichting
over financiële regelingen, maar deze is niet
gemakkelijk toegankelijk. De vraag is dan ook of de regelingen
bekend zijn bij ouderen.