KERKELIJKE BETROKKENHEID BIJ OUDEREN - Kerk in Actie

More documents

Recommendations

Info

16 taak. Duidelijk wordt dat ouderenbezoek past in het bredere scala van bezoekwerk gericht op ouderen, zieken, mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen, een verjaardag of jubileum vieren en rouwenden. Soms wordt een specificering aangegeven zoals 70+ers (2x), 75+ers (1x), alleenstaande ouderen (1x) eenzame bejaarden (1x). Dit bezoekwerk wordt met grote trouw gedaan (1x expliciet genoemd). Het bezoekwerk in verzorgings- en verpleegtehuizen kan onderdeel van het werk zijn, ook als deze buiten de eigen woonplaats liggen (2x). Ook nu wordt de signalerings- en verwijzingsfunctie genoemd (3x). Dit kan op een taakverdeling wijzen waarbij het reguliere bezoekwerk door de bezoekgroep gedaan wordt en bij vragen of problemen een verbinding wordt gelegd met de predikant of, om een concreet voorbeeld dat genoemd wordt te vermelden, met degenen die het vervoer naar de kerk regelen. Uit de vermeldingen van bezoekdames, contactdames, zusterhulp, damescomité, HVD, gastdames (13x) blijkt dat relatief veel vrouwen het bezoekwerk doen. Aanverwante activiteiten worden slechts een enkele maal genoemd: groothuisbezoek (1x), koffieochtenden (1x) en ouderenmiddagen (1x). Anderen Onder de kop ‘anderen’ is 33x een groep of organisatie genoemd. Er zijn echter overlappingen met de vorige vraag, doordat sommige respondenten de desbetreffende groep onder bezoekgroepen hebben gerangschikt en andere respondenten onder ‘anderen’. Hoe dat ook zij, genoemd worden: − zusterkring 1x − wijkmedewerkers, - assistenten, -dames 3x − werkgroep Vorming en Toerusting met het oog op het ontwikkelen van een levensboek (1x) 11 − vrouwenvereniging, - groepen, HVD (3x) − vrijwilligers (2x) − bandrecorderdienst (2x) − De Zonnebloem (1x) − PCOB (1x) − College van Pastoraat (1x) − contactpersonen, -dames, -heren (8x) − diakenen (12x) Opvallend is dat hier de diakenen genoemd worden. Enige malen wordt hun bezoekwerk nader toegelicht: aan luisteraars via de kerktelefoon (1 à 2 x per jaar), brengen van bloemetje bij verjaardag (1x), brengen van kerstattentie aan 75+ers (1x), indien nodig (wordt niet nader toegelicht) (1x), verrichten van hulp, zoals boodschappen doen (1x). CONCLUSIE Er is en wijdvertakt netwerk van bezoekwerk binnen de gemeente en in verzorgings- en verpleeghuizen. Hierbij zijn beroepskrachten betrokken, zoals predikanten en pastoraal medewerkers, en vele gemeenteleden. Van de onbetaalde ambtsdragers verrichten de ouderlingen het meeste bezoekwerk. Het bezoek kan individueel zijn, maar er zijn ook collectieve vormen, zoals het groothuisbezoek, of gespreksmomenten die ingebed zijn in bredere activiteiten zoals ontmoetingsbijeenkomsten of reisjes. Er zijn aanwijzingen dat de ‘zware gevallen’ uiteindelijk bij de beroepskrachten komen en dat vrijwilligers een signalerings- en verwijzingsfunctie hebben. AANDACHT VOOR OUDERDOMSKWALEN EN ZIEKTEN Met het ouder worden neemt de kwetsbaarheid toe. Meer dan jongere generaties moeten ouderen met chronische ziekten of beperkingen leven. In de leeftijdsgroep van 55-64 jaar zegt minder dan de helft van de zelfstandig wonenden te kampen met ten minste één chronische ziekte, bij de 65- 74-jarigen is dat iets meer dan de helft en bij 75+ers bijna tweederde. 12 Kwalen en ziekten als dementie, herseninfarct en depressiviteit hebben verregaande invloed op de levens van ouderen. In hoeverre is daar specifieke aandacht voor binnen de kerkelijke activiteiten? Dit is van belang bij individuele contacten, maar ook met het oog op het functioneren van de desbetreffende persoon in de kerkelijke gemeenschap. Om een voorbeeld te geven een citaat uit een boekje van de PCOB: Op weg met dementie 2. Een handreiking voor kerkgemeenschappen in de ondersteuning van dementerenden en hun naasten, PCOB, Baarn 1999: “Kerkbezoek is voor veel gelovigen betekenisvol vanuit godsdienstig, maar ook vanuit sociaal oogpunt. Veel thuiswonende dementerenden gaan echter niet meer naar de kerkdienst en ook het kerkbezoek van de verzorgenden neemt af. De belangrijkste reden voor het afnemend kerkbezoek is de schaamte. Veel verzorgers en ook dementerenden bij wie de ziekte nog in een vroeg stadium is, generen zich voor de situatie en vinden het moeilijk ervoor uit te komen tegenover de medekerkleden.” (p. 28) Van de respondenten geven 38 (29%) aan aandacht te hebben voor dementie, 31 (23%) voor een herseninfarct en 30 (23%) voor depressiviteit. Op de vraag of er aan de andere kant aandacht is voor ouderdomskwalen en ziekten antwoordt een aantal respondenten dat men let op de gehele conditie of op chronische ziekten, dat men ermee bekend is, dat men er globaal op let, dat het incidenteel aan de orde is of dat men er in voorkomende gevallen rekening mee houdt (6x). 2x vermeldt men dat er weinig kennis beschikbaar is en dat men er rekening mee houdt ‘als leken met boerenverstand’. 11 In een levensboek leggen mensen fragmenten van hun levensverhaal vast. Kerken kunnen mensen daarbij behulpzaam zijn. Vanuit het Protestants Dienstencentrum Groningen/Drenthe zijn cursussen gegeven in het kader van het landelijk project van de PKN ‘Ieder mens is een verhaal, altijd de moeite waard’. Zie: Ineke-Regina Uytenbogaardt, Een levensverhaal als houvast. Verhalen die klinken in de (geloofs) gemeenschap bij versluierende geestkracht / dementie, die uitnodigen tot het maken van een levensboek, Gorinchem 2004. 12 Alice H. de Boer, Rapportage ouderen 2006, p. 112. Zie hoofdstuk 6 van deze rapportage over de gezondheidssituatie van ouderen.
17 Verder noemt men immobiliteit (2x), gehoorproblemen (1x), gezichtsproblemen (2x). Bij dit laatste vermeldt men dat voor een blinde man gemeenteleden dagelijks de krant wordt voorgelezen. Op de vraag of er op deze terreinen nog specifieke toerusting plaatsvindt, antwoorden 27 ondervraagden (20%) positief. Deze toerusting wordt verzorgd door de Stichting Welzijn (1x) of men gebruikt de expertise van predikanten (3x), de verpleeghuispastor (1x), het Protestants Landelijk Dienstencentrum (1x), de Vereniging voor Pastoraal Werkers (1x), het verzorgingstehuis (1x) en het Protestants Dienstencentrum in de regio (2x). Overlegbijeenkomsten van ouderlingen, contactpersonen of de pastorale werkgroep worden benut voor toerusting (6x). CONCLUSIE In de contacten is er aandacht voor ziekten en kwalen. In een minderheid van de gemeenten vindt er toerusting plaats. Als er concrete vragen zijn (vervoer, voorlezen) dan is men daar alert op. EENZAAMHEID Is eenzaamheid een probleem, ook in gebieden waar er een sterke sociale samenhang is of lijkt te zijn en men elkaar kent? Volgens het Ontwerp Beleidsplan Welzijn 2005-2008 van de provincie Groningen is dat wel degelijk het geval. We lezen daarin onder meer: “Het belang van ‘sociaal welbevinden’ van ouderen wordt vaak onderschat. Bij het streven om ouderen zolang mogelijk zelfstandig te laten functioneren wordt dan vooral aandacht besteed aan zaken die de lichamelijke zelfredzaamheid betreffen. Maar ook een gebrek aan sociale contacten kan voor ouderen een reden zijn om het zelfstandig wonen op te willen geven. In het algemeen blijkt dat ruim 50% van de ouderen in de provincie zich matig tot zeer eenzaam voelt; in de leeftijdscategorie 75+ is dit zelfs 60%. Dit gegeven vraagt om aandacht in de komende periode.” 13 Wat Drenthe betreft: in onderzoek naar economische en sociale participatie van bewoners van kleine dorpen in Midden-Drenthe komt naar voren dat er een sterke verbondenheid is tussen bewoners, dat dorpsbewoners voor elkaar inspringen en dat er sprake is van een hoge mate van sociale binding. Daarbij speelt het dorpshuis, dat multifunctioneel gebruikt wordt, een centrale rol. 14 Wellicht omdat er sprake is van een meer stedelijke situatie wijst daarentegen een onderzoek in Hoogeveen uit dat 39% van de ouderen zich eenzaam tot zeer eenzaam voelt. IS ER NU BINNEN KERKELIJKE GEMEENTEN AANDACHT VOOR EENZAAMHEID? 66 respondenten (50%) geven aan dat er activiteiten zijn wat betreft het tegengaan van vereenzaming. Daarbij wordt erop gewezen dat men in bestaande werkzaamheden alert moet zijn op vereenzaming en dit moet signaleren. Behalve het onderhouden van contacten, is het daarbij belangrijk om mensen te wijzen op activiteiten en bijeenkomsten waaraan zij kunnen deelnemen. Een voorwaarden scheppende activiteit is het aanbieden van vervoer (2x). Het bezoekwerk wordt 21x genoemd in het kader van aandacht voor eenzaamheid. 1x wordt erbij vermeld dat er specifiek bezoek aan alleenstaanden plaatsvindt. Vervolgens zijn er de bijeenkomsten en activiteiten gericht op ontspanning en ontmoeting, zoals gezellige middagen, ouderenmiddagen, koffiedrinken, maaltijden, contactmiddagen, inloopmiddagen, bejaardensoos, vakantieweken en dergelijke (28x). Ook zijn er bijeenkomsten met andere doelen, maar waaraan men het neveneffect van tegengaan van vereenzaming toekent. Te noemen zijn: gespreksgroepen, bijbelkring, groothuisbezoek en ander groepswerk (5x). Het deelnemen aan kerkdiensten en vieringen is ook een middel om eenzaamheid tegen te gaan. Dat betreft de kerkdienst, doordeweekse vieringen, vieringen met Kerst en Pasen, de kerktelefoon, het vieren van avondmaal bij mensen thuis, het vieren van avondmaal in het bejaardentehuis en de maandsluitingen daar (9x). Eén keer wordt opgemerkt dat er geen specifieke activiteiten zijn maar dat er in het dorp een hechte sociale structuur is, waaraan de kerk bijdraagt. CONCLUSIE Het tegengaan van eenzaamheid is bij de helft van de gemeenten een duidelijk aandachtspunt. Men ziet dat als een belangrijke functie van het werk. Soms is dat een expliciet doel, zoals bij vormen van bezoekwerk, soms een afgeleid doel, maar iets waar men wel alert op is. De activiteiten zijn grotendeels activiteiten binnen de kerk. Niet genoemd is de deelname aan het bredere maatschappelijke gebeuren. RECREATIEVE ACTIVITEITEN WELKE ACTIVITEITEN IN DE RECREATIEVE SFEER ONDERNEMEN GEMEENTEN? Ouderensociëteiten In 19 gemeenten (14%) is er een ouderensociëteit of vinden verwante activiteiten (maaltijd, ontspanningsmiddag) plaats. De gemeente organiseert echter niet altijd deze 13 Provincie Groningen, Ontwerp Beleidsplan welzijn 2005-2008, z.p. z.j., p. 21. 14 Rob Lammerts/Gülsen Dogan, Warkelijk waor. Onderzoek naar economische en sociale participatie en het voorzieningengebruik door bewoners van kleine dorpen in Midden-Drenthe, Utrecht 2004. 15 Project Doorbreken van eenzaamheid, ongedateerde notitie van de Stichting Welzijnswerk in Hoogeveen. Verwezen wordt naar het ‘Ouderenonderzoek Hoogeveen 1996’.
Page 1: KERKELIJKE BETROKKENHEID BIJ OUDERE
Page 5 and 6: INHOUDSOPGAVE PAG. WOORD VOORAF 4 L
Page 7: LEESWIJZER 5 Deze publicatie is het
Page 10 and 11: 8 blijkt dat de inzet voor hongerig
Page 13 and 14: HOOFDSTUK 2 KWANTITATIEF ONDERZOEK
Page 15 and 16: 13 Onderscheiden worden vijf levens
Page 17: 15 III - ACTIVITEITEN OP HET TERREI
Page 21 and 22: 19 erop gewezen dat andere organisa
Page 23 and 24: 21 V - SAMENWERKING EN CONTACTEN Me
Page 25 and 26: 23 Aan veel zorginstellingen is een
Page 27 and 28: 25 VIII SIGNALEREN De Protestantse
Page 29 and 30: 27 X WENSEN MET BETREKKING TOT HET
Page 31: 29 22) Aandacht voor mensen in hun
Page 34 and 35: 32 In het dorp zijn de nodige voorz
Page 36 and 37: 34 zich te nemen. Dat gaat in de to
Page 38 and 39: 36 week), een ouderenadviseur (19 u
Page 40 and 41: 38 Er is een goede samenwerking met
Page 42 and 43: 40 Over aandacht voor mantelzorgers
Page 44 and 45: 42 principe een normale zaak. Het h
Page 47 and 48: HOOFDSTUK 4 CONCLUSIES, WAARNEMINGE
Page 49 and 50: 47 mensen ook daar met de kerk verb
Page 51 and 52: 49 − Onderkennen wij voldoende de
Page 53: 51 Vragen over al dan niet blijven
Page 57 and 58: VRAGENLIJST KERK & OUDEREN 55 1) KE
Page 59 and 60: 6) AANDACHT VOOR ZORGVERLENERS 57 B
Page 61 and 62: 9.2 Onze kerkelijke gemeente geeft
Page 64: Postbus 456 3500 AL Utrecht Tel. (0

KERKELIJKE BETROKKENHEID BIJ OUDEREN - Kerk in Actie

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?