KERKELIJKE BETROKKENHEID BIJ OUDEREN - Kerk in Actie

16
taak. Duidelijk wordt dat ouderenbezoek past in het
bredere scala van bezoekwerk gericht op ouderen, zieken,
mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen, een verjaardag
of jubileum vieren en rouwenden. Soms wordt een
specificering aangegeven zoals 70+ers (2x), 75+ers (1x),
alleenstaande ouderen (1x) eenzame bejaarden (1x). Dit
bezoekwerk wordt met grote trouw gedaan (1x expliciet
genoemd). Het bezoekwerk in verzorgings- en verpleegtehuizen
kan onderdeel van het werk zijn, ook als deze
buiten de eigen woonplaats liggen (2x). Ook nu wordt de
signalerings- en verwijzingsfunctie genoemd (3x). Dit kan
op een taakverdeling wijzen waarbij het reguliere bezoekwerk
door de bezoekgroep gedaan wordt en bij vragen of
problemen een verbinding wordt gelegd met de predikant
of, om een concreet voorbeeld dat genoemd wordt te
vermelden, met degenen die het vervoer naar de kerk
regelen. Uit de vermeldingen van bezoekdames, contactdames,
zusterhulp, damescomité, HVD, gastdames (13x)
blijkt dat relatief veel vrouwen het bezoekwerk doen.
Aanverwante activiteiten worden slechts een enkele maal
genoemd: groothuisbezoek (1x), koffieochtenden (1x) en
ouderenmiddagen (1x).
Anderen
Onder de kop ‘anderen’ is 33x een groep of organisatie
genoemd. Er zijn echter overlappingen met de vorige
vraag, doordat sommige respondenten de desbetreffende
groep onder bezoekgroepen hebben gerangschikt en
andere respondenten onder ‘anderen’. Hoe dat ook zij,
genoemd worden:
− zusterkring 1x
− wijkmedewerkers, - assistenten, -dames 3x
− werkgroep Vorming en Toerusting met het oog op het
ontwikkelen van een levensboek (1x) 11
− vrouwenvereniging, - groepen, HVD (3x)
− vrijwilligers (2x)
− bandrecorderdienst (2x)
− De Zonnebloem (1x)
− PCOB (1x)
− College van Pastoraat (1x)
− contactpersonen, -dames, -heren (8x)
− diakenen (12x)
Opvallend is dat hier de diakenen genoemd worden. Enige
malen wordt hun bezoekwerk nader toegelicht: aan luisteraars
via de kerktelefoon (1 à 2 x per jaar), brengen van
bloemetje bij verjaardag (1x), brengen van kerstattentie
aan 75+ers (1x), indien nodig (wordt niet nader toegelicht)
(1x), verrichten van hulp, zoals boodschappen doen (1x).
CONCLUSIE
Er is en wijdvertakt netwerk van bezoekwerk binnen de
gemeente en in verzorgings- en verpleeghuizen. Hierbij
zijn beroepskrachten betrokken, zoals predikanten en
pastoraal medewerkers, en vele gemeenteleden. Van de
onbetaalde ambtsdragers verrichten de ouderlingen het
meeste bezoekwerk. Het bezoek kan individueel zijn, maar
er zijn ook collectieve vormen, zoals het groothuisbezoek,
of gespreksmomenten die ingebed zijn in bredere activiteiten
zoals ontmoetingsbijeenkomsten of reisjes. Er zijn
aanwijzingen dat de ‘zware gevallen’ uiteindelijk bij de
beroepskrachten komen en dat vrijwilligers een signalerings-
en verwijzingsfunctie hebben.
AANDACHT VOOR
OUDERDOMSKWALEN EN ZIEKTEN
Met het ouder worden neemt de kwetsbaarheid toe. Meer
dan jongere generaties moeten ouderen met chronische
ziekten of beperkingen leven. In de leeftijdsgroep van 55-64
jaar zegt minder dan de helft van de zelfstandig wonenden
te kampen met ten minste één chronische ziekte, bij de 65-
74-jarigen is dat iets meer dan de helft en bij 75+ers bijna
tweederde. 12 Kwalen en ziekten als dementie, herseninfarct
en depressiviteit hebben verregaande invloed op de
levens van ouderen.
In hoeverre is daar specifieke aandacht voor binnen de
kerkelijke activiteiten? Dit is van belang bij individuele
contacten, maar ook met het oog op het functioneren van
de desbetreffende persoon in de kerkelijke gemeenschap.
Om een voorbeeld te geven een citaat uit een boekje van
de PCOB: Op weg met dementie 2. Een handreiking voor
kerkgemeenschappen in de ondersteuning van dementerenden
en hun naasten, PCOB, Baarn 1999: “Kerkbezoek is
voor veel gelovigen betekenisvol vanuit godsdienstig, maar
ook vanuit sociaal oogpunt. Veel thuiswonende dementerenden
gaan echter niet meer naar de kerkdienst en ook
het kerkbezoek van de verzorgenden neemt af. De belangrijkste
reden voor het afnemend kerkbezoek is de schaamte.
Veel verzorgers en ook dementerenden bij wie de ziekte
nog in een vroeg stadium is, generen zich voor de situatie
en vinden het moeilijk ervoor uit te komen tegenover de
medekerkleden.” (p. 28)
Van de respondenten geven 38 (29%) aan aandacht te
hebben voor dementie, 31 (23%) voor een herseninfarct en
30 (23%) voor depressiviteit.
Op de vraag of er aan de andere kant aandacht is voor
ouderdomskwalen en ziekten antwoordt een aantal respondenten
dat men let op de gehele conditie of op chronische
ziekten, dat men ermee bekend is, dat men er globaal
op let, dat het incidenteel aan de orde is of dat men er in
voorkomende gevallen rekening mee houdt (6x). 2x vermeldt
men dat er weinig kennis beschikbaar is en dat men er
rekening mee houdt ‘als leken met boerenverstand’.
11 In een levensboek leggen mensen fragmenten van hun levensverhaal vast. Kerken kunnen mensen daarbij behulpzaam zijn. Vanuit het Protestants Dienstencentrum
Groningen/Drenthe zijn cursussen gegeven in het kader van het landelijk project van de PKN ‘Ieder mens is een verhaal, altijd de moeite waard’. Zie: Ineke-Regina Uytenbogaardt,
Een levensverhaal als houvast. Verhalen die klinken in de (geloofs) gemeenschap bij versluierende geestkracht / dementie, die uitnodigen tot het
maken van een levensboek, Gorinchem 2004.
12
Alice H. de Boer, Rapportage ouderen 2006, p. 112. Zie hoofdstuk 6 van deze rapportage over de gezondheidssituatie van ouderen.