KERKELIJKE BETROKKENHEID BIJ OUDEREN - Kerk in Actie

14
II – INZET VAN OUDEREN ALS VRIJWILLIGER
De visie op ouderen was vroeger dat zij na een arbeidzaam
leven recht hadden op rust. Niet voor niets sprak men van
‘rusthuizen’. Bejaarden mochten zich terugtrekken uit de
samenleving en werden daartoe gestimuleerd door regelingen
en de heersende opvatting in de samenleving. Deze
laatste deelde men overigens meestal. In jargon noemt
men dat ‘social disengagement’. Het beeld is nu sterk veranderd.
10 Vele ouderen zijn langer actief in de samenleving,
vooral in de periode tussen 55 en 75 jaar. Zij besteden hun
vrije tijd vooral aan hun directe sociale omgeving (zoals
hulp aan kinderen en kleinkinderen) en aan hun eigen wensen
en interesses (zoals reizen en recreatieve activiteiten).
Ook is een groot deel van de ouderen daarnaast actief in
vrijwilligersorganisaties: 45% van hen is betrokken bij
vrijwilligerswerk, vooral in kerk, sport of verzorging.
Bovendien is 40% van hen betrokken bij informele hulp, de
zogeheten mantelzorg. Bij de factoren die de deelname
aan maatschappelijke activiteiten beïnvloeden, behoren
opleiding (hoger opgeleiden meer dan lager opgeleiden) en
kerkelijke betrokkenheid. Degenen die kerkelijk actief zijn,
doen meer aan maatschappelijke activiteiten dan nietkerkleden
en degenen die alleen in naam kerklid zijn.
HOE ZIT HET NU MET DE INZET VAN OUDEREN IN DE
KERK IN GRONINGEN EN DRENTHE?
Van de 133 gemeenten die gereageerd hebben, vragen er
30 (23%) gericht ouderen voor het verrichten van kerkelijke
activiteiten en het vervullen van functies. Het betreft dan
vooral concrete activiteiten, zoals het brengen van een
groet met Kerst en Pasen naar ouderen. Ook komt het voor
dat men de PCOB vraagt voor activiteiten, zoals het verzorgen
van een middagsluiting.
Van de overige gemeenten, die niet gericht ouderen vragen,
geven er 20 wel concrete activiteiten aan waarvoor
ouderen worden gevraagd. Daarbij gaat het om ontmoetingsbijeenkomsten,
de rommelmarkt, bezoekwerk, het
onderhouden van de plaatselijke begraafplaats in het vooren
najaar, de Plusbus (bus voor ouderen) en reisjes. Terwijl
ook de ouderenbonden, en in het bijzonder de PCOB,
worden genoemd.
Bij de ondersteuning van activiteiten van ouderen zelf
geven 23 gemeenten (17%) aan dit te doen, waarbij naast
de ouderenbonden concrete activiteiten genoemd worden
in de sfeer zoals zojuist aangegeven.
Als het gaat om bezinningsactiviteiten voor en door ouderen
zelf, dan kunnen deze plaatsvinden in het kader van
speciaal daartoe belegde bijeenkomsten, zoals gespreksgroepen,
leerhuizen, cursussen, bijbelkring, groothuisbezoek
en dergelijke. Deze worden 24x genoemd.
Bezinning kan ook plaatsvinden in een ouderensociëteit,
ouderenmiddagen, ontmoetingsdagen, inloopmiddagen en
‘eet-ins’, contactmiddagen en gemeentegroeigroepen (13x
genoemd).
Afzonderlijk is te noemen het netwerk van vrouwenverenigingen
(genoemd worden Gereformeerde Vrouwenvereniging,
Passage, zusterkringen, soms zonder naamsaanduiding,
10x).
Genoemd wordt ook de PCOB (5x).
De vieringen, weeksluitingen, veelal in een verzorgingstehuis,
worden ook nadrukkelijk als moment van bezinning
genoemd (8x).
Over de activiteiten van ouderen in de gemeente wordt nog
door enige respondenten opgemerkt dat er niet specifiek
ouderen voor activiteiten gevraagd worden, maar dat er
een algemene benadering is. Er wordt daarbij op gewezen
dat het moeilijk is om ouderen onder één noemer te
brengen: sommigen zijn nog gezond en vitaal tot op hoge
leeftijd, terwijl anderen al veel jonger met beperkingen te
kampen hebben. Met andere woorden: men denkt niet in
categorieën, maar kijkt naar welke mogelijkheden en
beperkingen individuele kerkleden hebben.
Weer en andere opmerking is dat de gemeente vergrijsd is
en dat daarom het meeste werk door ouderen wordt
gedaan. Er moet juist tegen gewaakt worden dat dit werk
een belasting voor hen wordt, omdat anderen het werk niet
overnemen.
CONCLUSIE
De meeste gemeenten schakelen niet gericht ouderen in.
Waar dat wel gebeurt, betreft dat veelal concrete activiteiten.
Opvallend is dat het vragen voor functies nauwelijks
vermeld wordt. Het beeld van gemeenten die niet gericht
vragen wijkt hier niet veel vanaf: ook zij vermelden vooral
concrete activiteiten. Wellicht heeft dit ermee te maken dat
men niet specifiek zoekt naar ouderen, maar wel vaak bij
hen uitkomt, omdat vele gemeenten een leeftijdsopbouw
kennen waarin ouderen oververtegenwoordigd zijn en
omdat ouderen meer tijd hebben dan jongere generaties.
Dat laatste sluit aan bij het algemene landelijke beeld wat
betreft vrijwilligerswerk.
Een beperkt aantal gemeenten geeft ondersteuning aan
activiteiten van ouderen zelf.
Bezinning blijkt een onlosmakelijk onderdeel te zijn van het
kerkelijk werk, hetzij als specifieke activiteit (soms opgenomen
in het algemene werk van de gemeente), hetzij als
onderdeel van ontmoetingswerk. Uitdrukkelijk moet erop
gewezen worden dat het circuit van vrouwenorganisaties
hierin een functie vervult.
10
Zie voor een overzicht: K. Breedveld/M. De Klerk/J. De Hart, ‘Ouderen en maatschappelijke inzet’, in: Mogen ouderen ook meedoen,
RMO Advies 33, december 2004, pp. 103-192; Alice de Boer (red.), Rapportage ouderen 2006, pp. 215 e.v.; 245 e.v..