Kerkinformatie nr. 173, september 2009 - Kerk in Actie

Kerkinformatie
Nummer 173
September 2009
Inspiratiebeurzen
Katern: Jaarverslag 2008
Koffertjesproject

Inhoud
Colofon
Nummer 173 september 2009
3 Pastoraat Het koffertjesproject
4 Geloofsgesprek Het gat van de kerk: een hele generatie er tussenuit?
6 Kroniek
7 Berichten
9 Gemeenteopbouw Inspiratiebeurzen voor het werk in uw gemeente
10 Ontmoeting Vijf Sumbase vrouwen vier dagen in Nederland
11 Kerk & Israël Israëlzondag 2009: ‘Bij elkaar komen’
12 Diaconaat Conferentie over diaconaat met 33 Indonesische partnerkerken
13 Kerk in Actie Landelijke Diaconale Dag 2009
14 Vijf jaar Protestantse Kerk Nieuw kerkelijk leven na een scheuring
16 Kerkelijk werkers Onderzoek geeft zicht op positie kerkelijk werkers
18 Kleine Synode 26 juni 2009 Besluiten
19 Berichten
21 Microkrediet Oikocredit: samen investeren in mensen
22 Berichten JOP
24 Missie-Zendingskalender 2010 Dialoog met het penseel
25 Collecten
26 Berichten
28 Predikantswisselingen
29 Bijbelteksten
30 Advertenties
Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar
als officieel orgaan van de Protestantse
Kerk in Nederland.
Algemeen adres
Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in
Nederland, Joseph Haydnlaan 2a,
3533 AE Utrecht,
Postbus 8504, 3503 RM Utrecht,
telefoon (030) 880 18 80,
fax (030) 880 13 00.
Abonnementenadministratie
Abonnementsprijs € 17,50 per jaar; buitenland
€ 24,-. Vanaf 35 ex.: € 15,- per jaar.
U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden
bij de Abonnementen-administratie
Kerkinformatie, Postbus 8504,
3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25,
abonnementen@pkn.nl.
Dit blad is voor visueel gehandicapten in
aangepaste leesvorm verkrijgbaar. Voor
nadere informatie CBB, Postbus 131,
3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.
Redactie-adres
Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM
Utrecht, telefoon (030) 880 14 17.
Fax (030) 880 14 45.
E-mail: f.rozemond@pkn.nl
Advertenties: zie achterin aan het begin
van de advertentierubriek.
Redactie
Janet van Dijk, Evert-Jan Hazeleger,
Jan-Gerd Heetderks (hoofdredacteur),
Michiel Nap, Marieke Raatgever en Frans
Rozemond (eindredactie).
Basisvormgeving
Total Identity, Amsterdam
Opmaak
Interface Communicatie, Ede
Dit nummer bevat middenin (tussen pagina 18 en19) het Jaarverslag van de
Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland over het jaar 2008.
Bij de voorplaat:
Veel jonge gezinnen zijn druk, druk, druk. De kerkgang komt daardoor nogal eens in de knel.
In Dinteloord draait daarom een succesvol koffertjesproject over God en geloven. Het koffertje komt
Bij als de logé voorplaat: in huis en biedt van alles waarover je thuis aan de praat kan raken (zie verder p. 3). Het is één
van de opties om ‘het gat van de kerk’ te dichten. Deze in de kerk vaak onzichtbare middengeneratie
van ca. 20 t/m 45-jarigen was onlangs het onderwerp van een studiedag. Meer hierover op p. 4-5.
(foto: Eely-Janna Tuyl-Visser)
Druk
Koninklijke BDU, Barneveld
Kerkinformatie op internet
www.pkn.nl>Tijdschriften/Nieuwsbrieven
Overname van artikelen wordt op prijs
gesteld, mits met bronvermelding.
Overname van foto’s in overleg.
ISSN 1380-460X

Kerkinformatie
Pastoraat
Pieter van der Woel
September 2009
Handvat voor bezoek aan jonge gezinnen
Het koffertjesproject
Het valt niet altijd mee om een bezoek aan jonge gezinnen af te spreken. Ouders hebben het druk
met werk, de kinderen moeten naar allerlei activiteiten worden gebracht, en nou ja, ‘s avonds…
Als je als ambtdrager opbelt voor een bezoek voel je soms de onuitgesproken reactie ‘moet dat
nou?’ In Dinteloord bedachten we daar iets op: het koffertjesproject.
We zochten een alternatief voor het huisbezoek,
waar men als gezin in eigen tijd
mee bezig kan zijn. Zo ontstond het idee
om aan de betreffende gezinnen twee
weken lang een koffertje uit te lenen.
In het koffertje zit materiaal voor het
geloofsgesprek: met jezelf, met God, met
elkaar, en met degene die de koffer komt
brengen en twee weken later weer ophaalt.
Drie verschillende koffertjes werden voor
dit doel gevuld met aantrekkelijke
geloofslectuur. Er zit voor alle leeftijden
wat in. Van badboekje en boekjes waar
kinderen graag uit leren lezen, tot: ‘Huh?
niet vage bijbelstudies voor tieners’.
En voor de ouders boeken met korte
hoofdstukjes. Verder een cd, dvd, gebedsdobbelsteen
en nog veel meer. Bij de koffer
hoort een logboek, waarin je als gastgezin
je opschrijft wat je met de inhoud hebt
gedaan en ervaren. Dat maakt het heel
persoonlijk. Straks gaat deze ´logé´ naar
een volgend adres. Je laat je als gezin wel
in de kaarten kijken…
Waar naartoe?
De doelgroep is verdeeld in drie wijken.
Per half jaar ontvangt elke wijk een ander
koffertje. Voor het rondbrengen hebben
we mensen gevraagd die geen ouderling
willen worden, maar wel de moed hebben
tot een gesprek wanneer ze iets (koffertje)
in hun hand hebben. Bij bijna elk gezin
hebben we nu een binnenkomer, en dan
bedoel ik niet alleen ‘het huis in’, maar
ook: het geloofsgesprek.
In het deksel van de logeerkoffer staat onder meer: ‘Dit is een koffer die we aan elkaar willen uitlenen.
In een heleboel dingen merken we dat het leven van alledag en het werk en school een belangrijke
plaats in de weekagenda innemen. En we zien elkaar dan niet altijd als gemeente. Maar als we stil in
huis zijn, of er is eindelijk de rust dat we als familie bij elkaar zijn, dan is dat ook een prima moment
om iets met dat gedachtegoed van geloof te doen. Wellicht beter in de rust dan in de verplichting.
‘Als gemeente willen we ook graag aan elkaars geloofsleven bijdragen. Daarom vragen we of u
deze koffer twee weken wilt zien als een logé. Een logé vraag je ook van alles, je went een beetje
aan elkaar, je leert een beetje van elkaar. Kranten en tv geven niet altijd het opbouwende voor je
geloof aan, eerder het kritische. Dit koffertje probeert dat wél. Er mag ook een rustpunt zijn, ook
voor je geloof.’ (foto: Eely-Janna Tuyl-Visser)
Citaten uit het logboek
• Dit koffertje is goed gevuld, maar hoe zit
het met mijn eigen koffer voor mijn reis,
zit daar wel genoeg geloof en vertrouwen
in?
• De kids hebben veel plezier beleefd in
het lezen van de boekjes, we hopen dat
het koffertje nog eens komt ‘logeren’!
• Wij kennen de bijbelverhalen niet meer
zo goed. Wij waren verrast dat onze
kinderen zich met moeite konden losrukken
van het koffertje.
• De dominee kwam aan het einde van
onze maaltijd het koffertje brengen en
ging bij de kinderen horen wat ze voorlazen
en gezellig nog meer uitpakten.
Zelf aan de slag?
Wie zelf aan de slag wil met een koffertjesproject
kan op www.pkndinteloord.nl
‘onze’ teksten voor inleidingen in koffertjes,
logboekjes en inhoudsopgaven overnemen
of ombouwen.
Ds. Pieter van der Woel is predikant van
de Gereformeerde Kerk te Dinteloord en
Steenbergen.
3

Kerkinformatie Geloofsgesprek
September 2009
Max Mesman
Het gat van de kerk: een hele generatie
er tussenuit?
Ook al ben je kerkelijk opgevoed, voor veel mensen is het in deze tijd niet meer vanzelfsprekend
om naar de kerk te gaan en mee te leven met een plaatselijke gemeente. Laat staan om je voor
langere tijd vast te leggen in een kerkelijke activiteit, een ambt of een andere vorm van
vrijwilligerswerk. Om welke mensen gaat het, en hoe kunnen we ze als kerk en plaatselijke
gemeente tegemoet treden?
Dat blijkt in de praktijk nog niet zo eenvoudig.
Is er sprake van een eenduidige groep,
bijvoorbeeld op basis van leeftijd (20-45
jaar), en wat zijn hun motieven? Als ze
aangeven dat ze het ‘te druk’ hebben om
naar de kerk te gaan, vanwege hun gezinsof
werksituatie, is dat dan de werkelijke
reden, of is het meer een beleefd excuus
voor iets anders?
Onder de noemer ‘het gat van de kerk’
werd op 18 juni jl. in Doorn een eerste
bezinnings dag gehouden, die in de media
het nodige stof deed opwaaien. Het blijkt
een veelomvattend onderwerp te zijn, waarbij
ook de hand in eigen boezem gestoken
dient te worden: als zoveel mensen in de
drukte van hun leven afhaken, zegt dat
waarschijnlijk ook iets over de kerk en de
gemeente zelf. Zijn we als christenen nog
wel ‘aansprekend’? Sluiten ‘vraag en aanbod’
nog wel op elkaar aan? Drie theologen
uit de breedte van de Protestantse Kerk
gingen in op deze en andere vragen.
Uit het overweldigende aantal deelnemers
van plaatselijke gemeenten aan de eerste
bezinningsdag, blijkt dat het thema leeft in
heel kerkelijk Nederland. Gemeenten herkennen
de problematiek maar al te goed
Rechts de drie sprekers tijdens de bezinningsdag
op Hydepark, van rechts naar links: Gerben
Heitink, Wim Dekker en Jeroen Jeroense.
(foto: Max Mesman)
en hebben behoefte om er met elkaar over
van gedachten te wisselen. Het ligt voor
de hand dat hier een vervolg op zal komen.
Het gat in de maatschappij
Volgens emeritus hoogleraar Practische
Theologie dr. Gerben Heitink, een van de
drie sprekers tijdens de bezinningsdag,
kan ‘het gat van de kerk’ overal zitten.
Misschien ook wel in onszelf. De Protestantse
Kerk in Nederland verliest jaarlijks
twee tot drie procent van haar leden, dat
zijn ongeveer 65.000 mensen. Van de
Nederlandse bevolking is nog slechts 35%
kerkelijk betrokken, in Vinex-wijken is dat
vaak niet meer dan 5%. Van de jeugd is
ruim 70% onkerkelijk. Daartegenover zegt
ongeveer 66% gelovig te zijn, of in ieder
geval religieus.
Volgens spreker Wim Dekker, studiesecretaris
bij de IZB, lijkt het gat van de kerk op
de problemen, die ook allerlei (sociale)
clubs, verenigingen en maatschappelijke
organisaties ervaren. We zien daar veel
‘grijze’ leden en jeugdleden, maar de vitale
tussengeneratie lijkt te ontbreken. Desgevraagd
zegt men ‘geen tijd’ meer te
hebben voor bestuurswerkzaamheden of
vrijwilligerswerk. In die zin is het dus niet
een uniek verschijnsel binnen de kerk, maar
iets wat in de hele samenleving voorkomt.
Toch is de kerk niet zo maar een maatschappelijke
organisatie. Zij heeft een relevante
boodschap, die daar bovenuit stijgt.
Dekker: ‘De grens tussen pastoraat en
missionair werk is heel dun geworden.
Het doet mensen goed, te praten met
iemand die ook zelf het een en ander heeft
doorleefd en overdacht, en die niet bang is
voor de vragen die dat oproept.
De geloofscrisis van deze tijd draait om
de vraag of we de God van de Bijbel ook
middenin het seculiere leven nog kunnen
ervaren. De leeftijdscategorie die wij aanduiden
met het gat van de kerk, stelt ons
vragen als: hoe wandel je met God in het
leven van elke dag? Wat heeft Hij te maken
met mijn ambities en teleurstellingen, mijn
dilemma’s en mijn verwachtingen, mijn
schuldgevoelens en mijn hoop, kortom
met alle menselijke ervaringen, waar juist
mensen in de kracht van hun leven door
gefascineerd en verschrikt worden?’
Hand in eigen boezem
Waar heeft die drukke mens van nu
behoefte aan? En hoe kan de gemeente
daaraan tegemoetkomen? Hoe zien we
met elkaar de toekomst van de kerk?
Hoe ziet de kerk er over tien of twintig jaar
uit? De derde spreker, Jeroen Jeroense,
predikant in Elst, schetste de contouren
van een vernieuwde kerk, als spiritueel
centrum. ‘Ik raak er steeds meer van overtuigd
dat, wil de kerk overleven, ze meer
zal moeten zijn dan een gebouw waar
voornamelijk wordt gevierd en vergaderd.
Helaas is dat vaak een treurig overblijfsel
uit de jaren zeventig. Ik geloof in een kerk
die de trekken heeft van een modern
klooster. Het is nooit de bedoeling
geweest dat de gemeente van de Levende
alleen maar zou bestaan uit een wekelijkse
viering en een doordeweekse vergadering.
De theoloog Ian Bradley zegt over de oude
Keltische kloosters bijvoorbeeld: ‘Kloosters
vervulden de rol van ziekenhuis, hotel,
school, universiteit, atelier, open gevangenis,
nachtverblijf, inloophuis, kerk, zendingsbasis,
plek van gebed en geestelijke
leiding’. Wil de kerk toekomst hebben dan
zal ze volgens mij hier op moeten lijken.
Dan pas kunnen er gaten gedicht worden
richting de moderne, vluchtige mens.’
Het gat tegemoet
Aansluitend op zijn boek Een kerk met
karakter (Kampen 2007) stelde Heitink dat
het de kerk kennelijk niet lukt om aansluiting
te vinden bij de snel veranderende
cultuur om ons heen. Er ontstaat een
groeiende discrepantie tussen religie en
4

Kerkinformatie September 2009
weer ontvankelijk te worden. ‘De kerk is
de plaats van de Godsontmoeting. En verder
zo min mogelijk drukte en franje.‘
Jeroense: ´Wil de kerk beleid maken op de
toekomst, dan zal ze eerst de ontkerkelijking
in zijn volle omvang in de ogen moeten
kijken en aanvaarden. Dit vraagt wellicht
om moed en lef. Wat geweest is, is
geweest. De geschiedenis gaat zijn eigen
gang en die kun je niet zo maar keren.
De secularisatie of ontkerkelijking moet je
niet willen stoppen. Dat slechts een kleine
groep zich geroepen weet om in de kerk
van de Levende tijd en energie te steken
moet de basis vormen van beleid.’
De middengroep in de kerk stelt vragen als: hoe wandel je met God in het leven van elke dag?
Wat heeft Hij te maken met mijn ambities en teleurstellingen, mijn dilemma’s en mijn verwachtingen,
mijn schuldgevoelens en mijn hoop? (foto: Truus van der Lee)
de traditionele kerken. Veel mensen zijn nog
wel gelovig, maar niet langer kerkelijk. Kan
de kerk positief en kritisch aansluiting vinden
bij de snel veranderende samenleving?
Nieuwere vormen van gemeenschap hebben
meer het karakter van een netwerk.
Maar de structuur en cultuur van de kerk lijken
zich te verzetten tegen die verandering.
´Karakter tonen, dat is de opgave waar
kerk en gemeenten in deze tijd voor staan’,
aldus Heitink. ‘Daar is moed voor nodig,
discipline en een herbronning van de
geloofstraditie. Ook een kleiner wordende
kerk kan van grote betekenis zijn voor
mens en samenleving. Traditioneel richt
de gemeente zich op haar meelevende
leden. Maar de kerk draagt krachtens haar
missie verantwoordelijkheid voor alle
mensen in haar omgeving en zal concentrische
verbreding moeten zoeken. Waar
dat lukt, ontstaat een meer open kerk.´
Volgens Dekker moeten de mensen die
het toch al zo druk hebben, niet allereerst
aangespoord worden om actief voor de
kerk te zijn, maar hebben zij hulp nodig om
Max Mesman is communicatiemedewerker van
de dienstenorganisatie van Protestantse Kerk in
Nederland.
Meer weten?
• Website Tussengeneratie
Op de themasite www.pkn.nl/tussengeneratie
vindt u de volledige lezingen van de drie sprekers op
de bezinningsdag van 18 juni. Verder veel
informatie met betrekking tot het onderwerp, links
en literatuurverwijzingen.
• Workshop Gat van de Kerk
Tijdens de Inspiratiebeurzen, die vanaf 19
september weer in het land georganiseerd worden,
kunt u zelf deelnemen aan een workshop over het
‘gat van de kerk’. Zie voor meer informatie ook:
www.pkn.nl/inspiratiebeurs.
BERICHt
Tweedaagse Retraite voor kerkenraden
Menige kerkenraad heeft de afgelopen
jaren ervaring opgedaan met een meerdaagse
bezinning in retraitecentrum
De Spil in Giessenburg. Niet om kerkelijke
zaken met elkaar te bespreken, maar om in
gesprek te gaan over waar je als kerkenraadslid
door geïnspireerd wordt. Met als
uitgangspunt een boek of een onderwerp,
maar met als vaste onderdelen de bezinning,
de stilte en de morgen-, middag- en
avondvieringen in de kapel.
Het Protestants Centrum voor Toerusting
en Educatie organiseert samen met De Spil
in het seizoen 2009/2010 twee retraites op
vrije inschrijving. Het geloofsgesprek krijgt
hierin vorm binnen een groepsretraite.
Leidraad tijdens de retraites is het boekje
over Renovare van Nynke Dijkstra-Algra.
Renovare is het Latijnse woord voor ‘vernieuwen’.
In dit boekje worden zes geloofsstromingen
die ook binnen de protestantse
gemeenten te onderscheiden zijn behandeld.
Renovare kan binnen de Protestantse
Kerk een sterkere onderlinge binding
bevorderen. Deze zes stromingen zijn:
• de contemplatieve beweging met
nadruk op biddend leven
• de heiligingtraditie, met nadruk op
integer en ongedeeld leven
• de charismatische beweging met
nadruk op leven vanuit de Geest
• de beweging voor sociale gerechtigheid,
met haar nadruk op bewogen leven
• de evangelische traditie met haar nadruk
op leven vanuit de Schrift
• de holistische beweging, met aandacht
voor ene leven dat geheel in dienst staat
van God en zijn Koninkrijk.
De werkwijze van De Spil laat zich wel typeren
als ‘tussen herberg en klooster’. Je zit
met elkaar om tafel in gesprek, maar valt
ook van tijd tot tijd stil in de kapel. De
iden titeit van De Spil is duidelijk herkenbaar
in de navolging van het evangelie van Jezus
Christus, maar nooit betuttelend, belerend
of belemmerend. Meer bedoeld als present
stellend, vriendelijk en uitnodigend.
De Spil is oecumenisch van signatuur.
Plaatsen en data
De eerste retraite wordt gehouden in
conferentiecentrum Hydepark in Doorn van
vrijdagmorgen 23 oktober 2009, 11.00 uur
tot zaterdagmiddag 24 oktober 2009, 16.00
uur. De groepsgrootte is 20-40 deelnemers.
De tweede retraite wordt gehouden in
Retraitecentrum De Spil te Giessenburg
van donderdagmorgen 21 januari 2010,
11.00 uur tot vrijdagmiddag 22 januari
2010, 16.00 uur. De groepsgrootte is 8 tot
12 deelnemers.
Een retraite op maat voor een kerkenraad,
commissie of werkgroep is ook mogelijk.
Afhankelijk van de groepsgrootte worden
de retraites gehouden in Doorn of
Giessenburg.
Meer informatie: www.pkn.nl/pcte onder:
Landelijk aanbod/toerustingsdagen.
Aanmelding eveneens via deze website.
5

Kerkinformatie
Kroniek
Peter Verhoeff
September 2009
Crisis
‘t Is al weer even geleden, maar midden in de zomer
viel zij zo maar op de digitale deurmat: de pauselijke
encycliek over de economische crisis Caritas in
Veritate (‘Liefde in Waarheid’). Nu gaan er dagen
voorbij dat ik niet smacht naar een encycliek van de
Heilige Vader. Meestal staat er niet zoveel nieuws in
en slaap je zonder zo’n zendbrief eigenlijk ook heel
goed. Ooit werd het pauselijk spreken door de dichter
als volgt treffend samengevat:
(...) decadentia, immorale,
multi phyl ti corti rocci;
cortomo: nix aan de handa.
Toch wordt er in Caritas in Veritate andere koffie
dan thee geschonken en is er wel degelijk wat aan
de hand. Ik kan onmogelijk zeggen dat het een leesbaar
betoog is geworden, daarvoor is het met
75 pagina’s veel te lang. En zelfs de Duitse samenvatting
van vijf pagina’s bestaat uit weerbarstig
proza en een tot diepe slaap uitnodigende opmaak.
Maar wie zich er doorheen worstelt, ontdekt dat er
wel degelijk hele zinnige dingen gezegd worden.
Allereerst de analyse die de encycliek geeft.
Probleem is volgens Benedictus XVI, dat in de huidige
wereldeconomie de waarheid van God niet
centraal staat. Geld en markt hebben die plaats
ingenomen en zijn van middelen tot zelfstandige
doelen uitgegroeid. Geld gaat zelfs vele malen de
wereld rond zonder dat er ook maar één product
aan te pas komt. De gevolgen zijn onmiskenbaar en
onontkoombaar: in de economie draait het alleen
nog maar om financieel gewin zonder dat dat nog in
enige relatie staat tot sociaal en ecologisch welzijn.
Of concreter gezegd: het geld rolt, maar mensen
zijn geen broeders en zusters meer en de aarde gaat
naar de knoppen. Het noorden vreet het zuiden leeg
en aan beide kanten smelten de poolkappen.
Wat te doen? Ik vind het sterk dat de paus een
evenwichtig antwoord geeft en voor een oplossing
zowel naar het individu als naar het collectief kijkt.
Allereerst stelt hij vast dat er een rechtstreeks verband
is tussen de individuele relatie tot God en de
mondiale economische en sociale verhoudingen.
Economische rechtvaardigheid hangt dus samen
met individuele moraliteit, met de keuzes die ieder
van ons maakt. Willen wij de problemen werkelijk
het hoofd bieden, dan vraagt dat dus om een
persoonlijke ommekeer. Het is goed om dat maar
eens duidelijk te stellen.
Maar niet alles kan door het individu opgelost worden.
Daarom pleit de paus voor een nieuwe wereldwijde
organisatie op het gebied van economie en
politiek die echt de tanden laat zien. Een soort VN,
maar dan een waar je wat aan hebt. Het komt mij
voor dat wij daar hard aan toe zijn. Mondialisering
als kans.
Over kansen gesproken. Ik ben nog altijd dankbaar
voor de les dat elke crisis ook een kans is. In dit
geval de kans om een begin te maken met wezenlijke
en noodzakelijke veranderingen in het veld dat
wij economie noemen. Ook de Protestantse Kerk
probeert daaraan een bijdrage te leveren.
Bescheiden, maar niettemin zinvol en nodig.
Vlak voor Caritas in Veritate verscheen bij arbeidspastoraat
DISK een meer dan voortreffelijk boekje
onder de titel Ondersteboven (verkrijgbaar voor een
habbekrats, zie onder). Je kunt het gerust onze
eigen oecumenische encycliek noemen. Met analyse
en mogelijkheden om er in de gemeente praktisch
iets mee te doen. Hou je ogen en oren open!
Let op hen die in de knel komen! Verander zelf!
Daarnaast heeft onze kerk al in 2007 het besluit
genomen om duurzaam te beleggen.
Meer collectief neemt de kerk deel aan het publieke
debat, en zo mag u deze column ook beschouwen.
Wij pleiten als kerk met kracht voor een wereld
waarin sociale en ecologische doelen meer gelijkwaardig
staan naast financieel-economische doelen.
In dat licht kan ook de verklaring van Accra (2004)
van de World Alliance of Reformed Churches gezien
worden. Daarin werd de vraag gesteld naar de
‘waarheid’ van economische verhoudingen. Is ‘t het
kapitaal dat ons stuurt of is het de mens? De vraag
stellen is het antwoord geven. Nee, van deze derde
encycliek van Benedictus XVI kun je moeilijk zeggen
dat er nix aan de handa is. Het moet anders. En dan
is Caritas in Veritate helemaal zo gek nog niet.
Echte waarheid is in de liefde.
Peter Verhoeff is preses van de generale synode.
Ondersteboven is te bestellen bij
info@disk-arbeidspastoraat.nl en kost € 2,50.
6

Kerkinformatie BERICHTEN September 2009
Jaarboek 2009-2010 verschenen Zondagsrooster 2009-2010
De derde editie van het jaarboek van de
Protestantse Kerk in Nederland is verschenen.
Het bijna 700 pagina’s tellende
naslagwerk bevat onder meer de gegevens
over gemeenten en predikanten van
de Protestantse Kerk. Net als twee jaar
geleden is ook bij deze editie een cd-rom
gevoegd met een digitale versie van het
jaarboek. Door de handige zoekfunctie zijn
de gegevens daarop eenvoudig te vinden.
De indeling en samenstelling van Jaarboek
2009-2010 zijn in grote lijnen hetzelfde als
de vorige editie. De lijst met overleden
predikanten, die in de vorige editie voor
het eerst werd opgenomen, omvat nu de
periode vanaf medio 2007 tot en met
2008. Het jaaroverzicht van de Prote s-
tantse Kerk in Nederland bestrijkt
dezelfde periode en beschrijft uitvoerig de
zaken die in de synode van de kerk aan de
orde kwamen.
Het Jaarboek Protestantse Kerk in Nederland
2009-2010 is voor € 19,90 te bestellen
bij de boekhandel (ISBN 978 90 239
2347 3) of rechtstreeks via
www.boekencentrum.nl.
Opgelet!
Bij de jaarboeken die verstuurd zijn naar de
plaatselijke gemeenten zit een brief waarin
een bijdrage in de onkosten gevraagd
wordt. Hierin is een verkeerd rekeningnummer
opgenomen. Het juiste rekeningnummer
is 65.29.15.000 ten name van
Protestantse Kerk in Nederland.
Het zondagsrooster voor het kerkelijk jaar
2009-2010 (C-jaar) is te vinden op
www.pkn.nl/eredienst, in de rubriek leesroosters
> zondagsroosters. Het is een
handig hulpmiddel voor wie een jaarrooster
moet maken voor een plaatselijke
gemeente. Het rooster is gebaseerd op het
Oecumenisch Leesrooster van de Raad van
Kerken in Nederland.
Op www.pkn.nl/eredienst zijn de uitgebreide
zondagsroosters voor het kerkelijk
jaar te vinden. Deze roosters bieden per
datum de zondagsnaam, liturgische kleur,
psalm, bijbelteksten, zondagsliederen en
landelijke collectes.
In de rubriek zondagsroosters is het
zondagsrooster te vinden van het lopende
kerkelijk jaar: 2008-2009 (B-jaar), en nu dus
ook dat van het komende jaar: 2009-2010
(C-jaar).
Overigens staan op www.pkn.nl/eredienst
ook de andere roosters die opgenomen zijn
in het Dienstboek voor de Protestantse
Kerk in Nederland: het ‘Luthers zondagsrooster’,
het ‘Rooster van lezingen bij het
dagelijks gebed’, de ‘Liturgische kalender
feest- en gedenkdagen met vaste data’ en
de ‘Kalender van het liturgisch (lees)jaar
t/m 2036/2037’.
Calvijnpostzegels met bijdrage aan Kerk in Actie
Zoals bekend doet de Protestantse Kerk dit
jaar mee aan de wereldwijde herdenking
van de 500 ste geboortedag van Calvijn.
Zo waren er tussen Pasen en Pinksteren
psalmzingbijeenkomsten in monumentale
kerken, het hele jaar draait de voorstelling
‘Calvijn op bezoek’ in honderd plaatselijke
gemeenten, en het prachtige boekje ‘Zij
lopen maar worden niet moe – wandelen
langs protestantse sporen’ is nog steeds
verkrijgbaar. (zie www.pkn.nl/calvijnjaar)
Het Alexander en Laura Bronkhorst-Büller
Legaat, genoemd naar de vroegere
hervormde hoogleraar wijlen dr. A.J.
Bronkhorst en zijn echtgenote, gaf in het
kader van het Calvijnjaar vijf Nederlandse
postzegels uit. De eerste toont Calvijn
tegen de achtergrond van een kaart van de
toenmalige Nederlanden. Op de envelop
prijkt in het stempel het logo van de herdenking
500 jaar Calvijn van de Interkerkelijke
Werkgroep Herdenking Calvijn
2009, en in het cachet het logo van het
internationale Calvijnjaar ‘Calvin 09’.
Op www.bronkhorstbullerlegaat.net vindt
u informatie over de vijf uitgiftesets en
over de manier van bestellen. De sets
bestaan per postzegel uit een velletje van
tien zegels, een maxikaart en een eerstedagenvelop.
Bij het eerste setje zit een
inschrijfformulier waarmee men kan
intekenen op de vier vervolgsets.
Groepsgewijze inkoop levert voordelen op.
Het Alexander en Laura Bronkhorst-Büller
Legaat doneert op de verkoop van elk setje
van de eerste uitgifte en op de inschrijving
voor de vervolgemissies aan twee projecten
van Kerk in Actie in Liberia.
7

Kerkinformatie BERICHTEN September 2009
30 modellen om kerk naar buiten te zijn
Missionaire kansen die al in een kerkelijke
gemeente handen en voeten kregen en
aantrekkelijk zijn om in de praktijk te
brengen. Dertig mogelijkheden die de
gemeente een eigen missionaire ‘kleur’
kunnen geven, verzameld in een map.
De map ’30 kansrijke modellen voor de
missionaire gemeente’ is klaar. Het is een
kleurrijke map, die plaatselijke gemeentes
op weg kan helpen om werk te maken van
missionair gemeentezijn. De map is
bedoeld om in te grasduinen en uiteindelijk
om een keuze te maken uit de modellen.
Aan die keuze gaat een bezinning vooraf.
De map geeft daarvoor een handreiking.
De 30 modellen uit de map zijn bovendien
in aantrekkelijke en verkorte vorm opgenomen
in een handzaam boekje. Ze zijn
voorzien van een vraag die de bezinning
op gang wil brengen. Dit boekje leent is
geschikt om uit te delen aan alle gemeenteleden
die zich betrokken voelen bij de
plaatselijke kerk.
Hoe te verkrijgen?
De mappen en de
boekjes worden
uitgedeeld in de
missionaire ronde die
vanaf komend najaar
gehouden wordt.
Elke gemeentepredikant
krijgt
1 map gratis, elke
gemeente krijgt er 2.
Gemeenten krijgen
ook een aantal
boekjes gratis mee.
Tijdens de missionaire
ronde gaan
ds. Hans van Ark en
Nynke Dijkstra-Algra met predikanten en
met de plaatselijke gemeenten in gesprek
over missionair werk. Voor meer informatie
over data en locaties van deze ronde zie
www.pkn.nl/missionair.
Wie niet wil wachten tot de missionaire
ronde in de buurt komt, kan de map en het
boekje bestellen via tel. (030) 880 13 37 of
bestellingen@pkn.nl. De map kost
€ 12,50, het boekje € 1,50.
U betaalt geen verzendkosten.
Brede samenstelling
De map kwam tot stand met behulp van de
Beraadsgroep Missionair Werk. Deze bestaat uit
vertegenwoordigers van de IZB voor zending in
Nederland, de predikantenbeweging Op Goed
Gerucht, de Vrijzinnige Vereniging van Protestanten,
de Confessionele Vereniging, het Confessioneel
Gereformeerd Beraad en het Evangelisch Werkverband.
Missionair werk gaat immers over de bestaan
grenzen in de kerk heen. Ook prof. Mechteld Jansen,
dr. Gert Noort, prof. Henk de Roest en dr. Sake
Stoppels dachten mee over de inhoud van de map.
Inspiratiedag jonge vrijzinnigen
Dvd met heilige teksten
Op 12 september 2009 organiseert de
vrijzinnige jeugd- en jongerenorganisatie
V-LINK een inspiratiedag.
Belangstellenden kunnen hier terecht voor
ideeën en thema’s voor het nieuwe seizoen.
Het thema van de dag is Zoek de ster.
Bezoekers maken kennis met onder meer:
• Verhalenverteller (jaargang 2) V-LINK
ontwikkelde afgelopen seizoen
Verhalenverteller: een schatkist vol
verhalen voor kinderen van 7 tot 12 jaar
en staat weer vol verwerkingsvormen
voor een heel jaar verteluren.
• Zoek de Ster De VVP geeft een spetterende
kerstmusical uit, geschreven voor
zowel grote als kleine groepen. Het is
een humorvolle en muzikale interpretatie
van de zoektocht naar de ster, verweven
met overdenkingen voor volwassenen
over hun eigen zoektocht.
• Een extra Stoel Een oefening in
inlevingsvermogen, gebaseerd op het
joodse ritueel van de extra stoel aan
tafel. Ga een open gesprek aan met de
‘gast’ op de stoel en leer ook jezelf
kennen. Een methode voor kinderen
van 8-12 jaar, in de kerk, verteluur of
thuis, maar ook voor een gesprek over
geloofsopvoeding en toekomst.
Het programma duurt van 10.30-14.30
uur. Locatie: Doopsgezinde Gemeente
(tuinkamer), Oudegracht 270, Utrecht,
zie ook www.doopsgezindutrecht.nl.
Aanmelding: (030) 236 43 82 en
info@v-link.nl. Voor bestelling van de
musical à € 3,- : info@vrijzinnig.nl
De Protestantse Kerk heeft een tweede
dvd uitgebracht met vier afleveringen van
het IKON-programma Het Vermoeden.
In dit televisieprogramma ontmoet
Annemiek Schrijver bekende Nederlanders
uit diverse religieuze tradities. De uitzendingen
zetten aan tot nadenken over
vragen over geloof en leven. De gasten
brengen hun eigen ‘heilige tekst’ mee,
waarover het gesprek gevoerd wordt.
Op de dvd staan vier gesprekken, met
Jan Greven (onder meer oud-hoofdredacteur
van Trouw), Sara Kroos (cabaretière),
Jaap Schouten (oud-onderwijsman) en
Han Wilmink (de ‘kookdominee’). Er zit een
handleiding bij voor groepen die de interviews
willen bekijken en daarna in gesprek
willen over geloven en geloofs beleving.
De dvd met handleiding is te bestellen voor
€ 14,95, tel. (030) 880 13 37, e-mail
bestellingen@pkn.nl, of via de webwinkel
op www.pkn.nl.
8

Kerkinformatie Gemeenteopbouw
September 2009
Max Mesman
Inspiratiebeurzen voor het werk in uw
gemeente
In september en oktober organiseert de Protestantse Kerk een aantal inspiratiebeurzen. In veertien
plaatsen kunt u kennismaken met materialen en diensten ter ondersteuning van het werk in
de plaatselijke gemeente. De beurzen staan in het teken van Advent, Kerst en Veertigdagentijd.
Advent
Op elke beurs vindt u een materialenmarkt
en workshops. In de workshop Kindernevendienstprojecten
worden de verschillende
projecten voor de adventstijd gepresenteerd.
Zo kunt u het project kiezen dat
het best bij uw gemeente past.
Verder is er een presentatie van bloemschikkingen
voor de Adventstijd en Kerst.
Daarin worden de bijbellezingen uit deze
periode met bloemen verbeeld. Ze zijn
bedoeld ter inspiratie van degenen die
de bloemschikkingen in de kerkdiensten
verzorgen.
Workshop Veertigdagentijd
De workshop over de Veertigdagentijdcampagne
van Kerk in Actie is nieuw.
In de Veertigdagentijd is de kerk gericht op
inkeer en bezinning. Juist in die tijd vraagt
Kerk in Actie aandacht voor verschillende
projecten. In de workshop wordt het
thema van de campagne van 2010 vanuit
de eigen ervaring toegelicht. Ook kunt u
alvast de materialen bekijken waarmee u
de campagne in uw gemeente onder de
aandacht kunt brengen.
SAMEN NAAR DE BEURS
Een vaste bezoekster van de beurs in Huissen vertelde:
‘Ik verzorg de bloemen in onze kerk. Wij gaan naar de inspiratiebeurs met de predikant, de leiding van de
kindernevendienst en de andere bloemschiksters. We bezoeken er de workshop kindernevendienstprojecten.
Daarna beslissen wij vaak al welk adventsproject het gaat worden. Ook bekijken we met elkaar de presentatie van
de bloemschikkingen. We praten er dan over hoe wij deze het best in onze eigen kerkdienst kunnen inpassen.
Niet alles kan. Je moet bijvoorbeeld ook rekening houden met een koor. Zo zorgen we er met elkaar voor, dat de
bijbellezing, de bloemschikking en de kindernevendienst op elkaar zijn afgestemd en dat het één het ander
versterkt. Daar met elkaar aan werken werkt heel aanstekelijk’.
Meer informatie: Servicedesk van de Protestantse Kerk, tel. (030) 880 18 80, e-mail: servicedesk@pkn.nl of
www.pkn.nl/inspiratiebeurs. De beurs komt op de volgende lokaties:
Plaats Locatie Adres Datum
Huissen Dominicaans Activiteitencentrum Stadsdam 1 za. 19 september
Leeuwarden Kurioskerk Julianalaan 38 ma. 21 september
Groningen De Ark Haydnlaan 46 wo. 23 september
Drachten De Arke Flevo 161 do. 24 september
Holten De Kandelaar Stationsstraat 4 di. 29 september
Steenwijk De Schutse Onnastraat 44 wo. 30 september
Amsterdam Thomaskerk Prinses Irenestraat 36 do. 1 oktober
Ridderkerk De Levensbron Jan Luykenstraat 10 vr. 2 oktober
za. 3 oktober
Heiloo Ter Coulsterkerk Holleweg 111 ma. 5 oktober
Middelburg De Hoeksteen Rozenburglaan 22 di. 6 oktober
Voorburg Opstandingskerk Rembrandtlaan 92 wo. 7 oktober
Eindhoven Ontmoetingskerk Meerkollaan 3 do. 8 oktober
Utrecht Protestants Dienstencentrum Joseph Haydnlaan 2a di. 13 oktober
Nijkerk De Schakel Oranjelaan 10 wo. 14 oktober
Kerk open:
Workshoprondes:
maandag t/m vrijdag: 19.00 – 21.45 uur
maandag t/m vrijdag: 19.15 en 20.30 uur
zaterdag: 10.00 – 12.45 uur
zaterdag: 10.15 en 11.30 uur
Actueel: het Gat van de Kerk
De workshop ‘Gat van de Kerk’ gaat over
de ‘tussengeneratie’ in de kerk. Veel ge -
meenten vragen zich af: zijn er nog wel
dertigers en veertigers in onze gemeente?
Hoe bereiken we ze? U maakt kennis met
recent ontwikkeld bezinningsmateriaal en
werk methoden. Daarmee kunt u als kerkenraad,
commissie Vorming en Toerusting of
missionair werk met deze urgente vraag aan
de slag te gaan. Meer informatie hierover
vindt u op www.pkn.nl/tussengeneratie.
Materialenmarkt
Op de markt vindt u veel materialen voor
het werk in de gemeente, onder meer
rondom Advent en Kerst, spellen en boekjes
ter bevordering van het geloofsgesprek,
handreikingen voor pastoraat en diaconaat,
catechesemethoden en andere materialen
voor het jeugdwerk.
Ook kunt u eens kennismaken met de
gemeenteadviseur voor uw regio of met
hem/haar van gedachten wisselen over vragen
en thema’s die in uw gemeente leven.
9

Kerkinformatie Ontmoeting
September 2009
Henk Olde
Vijf Sumbase vrouwen vier dagen in
Nederland
Vijf vrouwen uit de Christelijke Kerk op Sumba (Indonesië) bezochten rond Pinksteren de
Evangelische Altreformierte Kirche en Protestantse Kerk in Nederland. Drie weken in Duitsland
en vier dagen in Nederland. Voor alle partijen een boeiende ervaring.
De delegatie bestond uit Rambu Piras
namens de Sumbase Vrouwen Organisatie,
ds. Irene Takanjanji, Margaretha
Ndypatadi (hoofd van een school),
Elisabeth Tawunga, belastinginspecteur
en accountant voor kerkelijk financiën en
ds. Yuli Rambu Ata.
Waarvoor komen ze?
Dr. H. Baarlink, vroeger op Sumba, wilde
graag de contacten tussen de kerk op
Sumba en de Altreformierte Kirche nieuw
leven inblazen. Is dat nostalgisch? Of
mogen we spreken van een ‘ontmoeting’?
Ontmoeting met perspectief, een ‘Zumutung’,
zoals de Duitsers dat uitdrukken.
De vrouwen vragen naar de secularisatie.
‘We horen dat jongeren minder bij de kerk
betrokken zijn. Hoe komt dat? Krijgen we
dat op Sumba ook? En wat is dan de
roeping van de vrouw in de kerk, de
samenleving en de politiek?’
Verwachting op de eerste dag
Op bezoek in Hasselt bij de Protestantse
Vrouwen Organisatie, afdeling Eunicé.
Eunicé heeft alleen oudere leden. Jongeren
stellen andere prioriteiten, ze hebben een
andere leefwijze. ‘Er is voor onze kinderen
in Nederland zoveel te doen dat ze hooguit
in de vakantie aan zichzelf en aan elkaar toekomen’.
De Sumbase vrouwen reageren:
‘Wij hebben wel tijd maar weinig geld.
Onze rijstvelden brengen net genoeg op
om ons te voeden, maar verder is ons
werk weinig waard op de wereldmarkt’.
Ineens is het alsof grootmoeder Eunicé, uit
de brief van Paulus aan Timotheus, er zelf
bij zit. Zij had een verhaal voor de jonge
Timotheus waarmee hij de wereld introk.
Een lid van Eunicé vertelt nu: ‘Ik laat het
kerststalletje tot in de zomer staan, want
de kleinkinderen, die niet meer naar de kerk
gaan, willen het verhaal elke keer weer
horen, ook in de zomer, van het kindje in
de stal en de storm op de zee… Sedert mijn
man is overleden, wordt het ook mijn eigen
verhaal’. De tijd vliegt voorbij, de vrouwen
zoenen-neuzen elkaar ten afscheid.
Herkenning, een nieuwe ervaring, samen
in verwachting van God!
Verwondering op de tweede dag
Ontmoeting met de Indonesische Christen
Gemeenschap (PERKI-Zwolle). Elke maand
is hier een Indonesisch-talige kerkdienst.
PERKI wordt een Indonesisch-talige classis
binnen de Protestantse Kerk in Nederland.
Serieus wordt kennis gemaakt met Kartini.
Dat is een Stichting met zowel Christenals
Islamitische vrouwen om elkaar te
steunen in de Nederlandse samenleving.
Uitbundig wordt het wanneer twee vrouwen,
die van Sumba afkomstig zijn, met
hun Nederlandse mannen en kinderen,
binnenkomen. Dit is feest en samen met
het koor van PERKI wordt er enthousiast
gezongen.
Lied op de derde dag
Veel ex-werkers in Zending en Werelddiaconaat
op Sumba zijn gekomen.
Het wordt een lied met een refrein:
‘Wat hebben wij er veel aan gehad dat we
op Sumba werkten, en onze kinderen ook’.
De heer W. van Tellingen zegt: ‘Ik werkte
in de zeventiger jaren in de school- en
ziekenhuisstichting als financieel adviseur.
In Nederland werd ik accountant. Al vlug
werd ik de ’missionaris’ genoemd, daar
heb ik nooit nadeel van gehad en onze
maatschap ook niet’. Afgesproken wordt
dat de ex-werkers van Sumba voortaan bij
de uitwisseling betrokken worden.
Henk Olde is oud-missionair predikant en was
betrokken bij de organisatie van het bezoek.
Delegatie zingt met Marian en Jaap Luinstra en Jaap Jonker, ex-werkers op Sumba, verder Rony Woly op stage in Nederland. (foto: Piet Rozendal)
10

Kerkinformatie Kerk & Israël
September 2009
Floor Barnhoorn
Israëlzondag 2009: ‘Bij elkaar komen’
De eerste zondag van oktober is in de Protestantse Kerk in Nederland altijd Israëlzondag.
Het thema van dit jaar, ‘Bij elkaar komen’, is geïnspireerd door verschillende bijbelteksten en
door de kern van het werkveld van Kerk en Israël: mensen in de kerk bij de Joodse wortels van
hun geloof brengen.
De naam ‘Israël’ klinkt vrijwel wekelijks in
onze kerken, als volk van God, als volk van
het Oude Testament en als bakermat van
Jezus Christus. Met de Israëlzondag geven
we, meer dan anders, uiting aan de onopgeefbare
verbondenheid met het volk
Israël. In de praktijk wordt daar wel verschillend
tegen aangekeken. Voor sommigen
is zo’n zondag en die verbondenheid
met het volk Israël vanzelfsprekend.
Natuurlijk geef je daar aandacht aan!
Anderen hebben er niets mee, of hebben
er juist iets tegen.
De actualiteit - de gebeurtenissen in Israël
en de Palestijnse gebieden - maken soms
huiverig om die onopgeefbare verbondenheid
met het volk Israël centraal te stellen.
En moet je dan in de plaatselijke gemeente
een Israëlzondag houden? Ja - juist nu -
moeten we daarvoor gaan. Juist omdat het
zo’n gevoelig en gecompliceerd ge geven is!
Onopgeefbaar verbonden zijn betekent ook
dat je elkaar wilt ontmoeten. Dialoog is heel
belangrijk. Niet alleen in Nederland, tussen
kerk en synagoge, maar ook in Israël.
Holy Switch
Het materiaal voor Israëlzondag verwijst
dit jaar rechtstreeks naar de website
www.holyswitch.nl. Op die website kunnen
jongeren ‘alles voor hun werkstuk over
het Midden-Oosten’ vinden, maar dat is
niet het enige doel. Op die website kunnen
wij de verschillende standpunten rondom
Israël en de Palestijnen leren kennen.
‘Jezelf verplaatsen in het standpunt van
een ander, zonder dat je de standpunten
van de ander onherroepelijk overneemt.’
Dat is ook voor volwassenen zeer wenselijk,
over de zin van Israëlzondag gesproken.
Jongeren uit Israël en de Palestijnse
gebieden bloggen op de site en vertellen
over zichzelf. De jongeren hebben elkaar
deze zomer in Nederland ook ontmoet.
Daarover vertelt de site uiteraard ook.
Afgelopen juni werd wereldwijd de Week
voor Vrede in Palestina en Israël gehouden.
Kerk in Actie gaf in dit kader - samen met
andere organisaties - een bundel verhalen
en gedichten uit: ‘Kom vanavond met
verhalen’.
Loofhuttenfeest
De Israëlzondag valt dit jaar samen met
het Loofhuttenfeest (Soekot). Vandaar dat
de handreiking ook hier - in combinatie
met het thema - nader op ingaat.
Tijdens dit feest komt men zeven dagen
lang bij elkaar om de tocht door de woestijn
te herdenken. De tijd van het leren om
te leven. Dat is een belangrijke bezigheid,
vertellen, samen gesprekken voeren.
In dialoog leer je en leer je de ander kennen.
Tijd voor bezinning!
De preekschets ‘Vreugde is een bijbelse
opdracht!’ sluit aan bij de synagogelezing,
Leviticus 22:26-23:44, het schema van de
feesten. Het liturgisch materiaal helpt om
de liturgie en de gebeden vorm te geven.
De Joodse bijdrage gaat in op de betekenis
van ´bij elkaar komen´ in de Joodse traditie.
Het kinderverhaal brengt een aantal
punten bij elkaar en biedt suggesties
voor de verwerking.
Voor voorgangers in kerkdiensten is het
een uitdaging om onze verbondenheid zó
te verwoorden dat we niet wegkijken van
het fysieke Israël, maar juist in de ‘spanning
van de tijd’ theologisch lef en karakter
tonen.
Floor Barnhoorn is gemeenteadviseur.
Materiaal
Het materiaal voor de Israëlzondag kunt u
downloaden van de website van Kerk & Israël,
www.pkn.nl/kerk&israel > Israëlzondag >
materialen.
11

Kerkinformatie diaconaat
September 2009
Herman Noordegraaf
Conferentie met 33 Indonesische kerken
De diaconale roeping van de kerk
‘Hoeveel broden hebben jullie bij je? Ga eens kijken.’ Deze woorden uit het eerste verhaal over de
eerste wonderbare spijziging (Marcus 6) vormden het motto van de conferentie die van 23 tot
28 juni plaatsvond in Metro (Zuid-Sumatra). De bijeenkomst was een vervolg op de in 2007 in
Makassar gehouden conferentie van de Protestantse Kerk in Nederland en 33 Indonesische
partnerkerken.
Twee jaar geleden besloten de conferentiegangers
te streven naar nieuwe vormen
van partnerschap op basis van gelijkwaardige
onderlinge relaties. De uitwerking zou
plaats moeten vinden rondom bepaalde
thema’s, waaronder de diaconale roeping
van de kerk en armoede.
Gezamenlijke voorbereiding
Het motto typeerde de invalshoek van de
conferentie dit jaar: elke kerk heeft capaciteiten
en mogelijkheden die met anderen
gedeeld kunnen worden en inspireren tot
een inzet voor gerechtigheid, vrede en
heelheid van de schepping.
In het partnerschap past een gezamenlijke
voorbereiding van de Protestantse Kerk in
Nederland (Kerk in Actie) en één van de
Indonesische partnerkerken, in dit geval
de kerk van Zuid-Sumatra. Het was in haar
conferentiecentrum dat vertegenwoordigers
van 33 Indonesische kerken (inclusief
de kerk van Papoea), de Protestantse Kerk
in Nederland/Kerk in Actie en de Protestantse
Kerk van Oost-Timor bijeenkwamen.
Voorts waren er vertegenwoordigers van
non-gouvermentele organisaties die zich
op sociale en ecologische vraagstukken
richten. Hoewel vaak gedragen door christenen,
zijn er tussen hen en de kerken
weinig relaties. De bijeenkomst wilde de
samenwerking bevorderen. Al met al waren
er zo’n 90 deelnemers. Een jongerengroep
van de kerk van Zuid-Sumatra verzorgde
met grote inzet op uitstekende wijze de
praktische zaken, inclusief de maaltijden.
De conferentie kreeg publieke aandacht:
elke dag berichtten lokale en regionale
kranten erover en de burgemeester van
Metro en een vertegenwoordiger van de
gouverneur van de provincie Lampung
woonden de opening bij.
Tranformatie
De conferentie begon met een aantal theologische
reflecties. Robert Setio, docent
aan de theologische faculteit van Jogjakarta,
pleitte voor een diaconaat dat niet
Discussiegroep tijdens de conferentie. (foto: Miriam Nagtegaal)
charitatief is, maar met de armen werkt
aan transformatie van de samenleving.
Zelf belichtte ik het diaconaat in Nederland
aan de hand van de visie op diaconaat in
de kerkorde van de Protestantse Kerk.
De daarin verwoorde gelijkwaardigheid
van de ambten, de vertegenwoordiging
van de diakenen in de kerkelijke vergaderingen
op alle niveaus en de verbinding
tussen diaconaat en Avondmaal vond veel
weerklank onder de deelnemers.
Ook waren er presentaties over de wereldwijde
Micha-campagne, over het diaconale
werk in Nederland in de praktijk, over
armoede in Indonesië en werd er ingegaan
op gender en armoede - een niet eenvoudig
te bespreken onderwerp!
Samenwerking
Uitdrukkelijk was er ook een kennismaking
met diaconale projecten in de omgeving.
De deelnemers bezochten projecten
op het gebied van gender, maatschappelijke
ontwikkeling en landbouw. De organisatoren
streefden ernaar om tot een aantal
afspraken te komen over samenwerking
op bepaalde onderwerpen. Als zodanig
zijn genoemd het onderwijs in het diaconaat
aan studenten theologie, de verbetering
van de economische situatie van
armen en community development.
De bedoeling is dat er op deze terreinen
netwerken komen waarin kerken ervaringen
uitwisselen en tot een plan van aanpak
komen. De nieuw ingestelde stuurgroep,
waaraan ook de Protestantse Kerk
in Nederland deelneemt, zal de voortgang
van dit alles bewaken. Naast deze officiële
besluiten, moet gewezen worden op de
contacten die in het informele circuit zijn
ontstaan.
Een voorbeeld: de partnerorganisatie van
Kerk in Actie op Sumba wil zich inzetten
voor de ontwikkeling van biogas. Enige
andere kerken hebben hier al ervaring mee
en zullen binnenkort op Sumba een
instructie verzorgen. Nog een voorbeeld:
geïnspireerd door de conferentie vatte een
kerk het voornemen een toerustingscursus
voor haar diakenen op te zetten.
Al met al een inspirerende conferentie
waarvan impulsen zijn uitgegaan tot bezinning
op de betekenis van het diaconaat
voor het kerk-zijn en de daarmee te verbinden
praktijk.
Prof. dr. Herman Noordegraaf is bijzonder
hoogleraar en universitair docent Diaconaat
aan de Protestantse Theologische Universiteit
(locatie Leiden) en bezocht de conferentie.
12

Kerkinformatie Kerk in actie
September 2009
Henk van IJken
Ruimte voor jeugddiaconaat
Landelijke Diaconale Dag 2009
De 114 e Landelijke Diaconale Dag wordt op 7 november van dit jaar gehouden. Plaats: Beatrixtheater
van de Utrechtse Jaarbeurs. Het thema van de dag is ‘Ruimte voor jeugddiaconaat’.
Minister André Rouvoet komt ook.
De Landelijke Diaconale Dag is de jaarlijkse
ontmoetingsdag voor alle diakenen
en Zwo-commissieleden van de Protestantse
Kerk. Het programma gaat altijd
over een actueel thema waarmee diakenen
in hun ambtswerk te maken krijgen.
‘Overigens zijn ook predikanten, jeugdouderlingen
en kerkelijk werkers hartelijk
welkom om van gedachten te wisselen
over het jeugddiaconaat’, zegt Evert Jan
Hazeleger, adjunct-programmamanager
van Kerk in Actie en een van de organisatoren
van de Landelijke Diaconale Dag.
‘Ik hoop echt dat ze komen, want binnen
de kerk kunnen we elkaar versterken.
Het jeugddiaconaat raakt immers niet
alleen de plaatselijke diaken. Jeugddiakenen
zijn op deze dag wel de eregasten.
Zij mogen gratis naar binnen.’
Stefanustrofee
Een andere prominente gast is de minister
voor Jeugd en Gezin, André Rouvoet.
Hij zal spreken over de positie van jongeren
en hun maatschappelijke inzet én reikt de
eerste Stefanustrofee uit, een stimuleringsprijs
voor het beste jeugddiaconale initiatief
in ons land. Aan de trofee is een bedrag van
€ 5000,- verbonden voor de uitbouw van
het plaatselijke jeugddiaconaat.
Bij jeugddiaconaat gaat het om diaconaat
voor en door jongeren. De uitvoerders van
diaconaat voor jongeren zijn de diaconieën
en welzijns- en kerkelijke organisaties die
Kerk in Actie steunt. Het gaat bijvoorbeeld
om de Rudolphstichting die jeugddorp
De Glind (bij Amersfoort) beheert, om de
jongerenopvang van ’t Schienvat en Neon
in de provincie Groningen en The Mall, een
project van Youth for Christ voor jongeren
in achterstandswijken van grote steden.
Niet iedereen zal het zo noemen, maar bij
jeugddiaconaat door jongeren gaat het
bijvoorbeeld om: boodschappen doen
voor iemand die dat zelf niet kan, een wandeling
met iemand maken of op de koffie
gaan bij iemand die eenzaam is. Het internationale
jongerenprogramma van ICCO
& Kerk in Actie, Togetthere, betrekt jongeren
bij het streven naar een rechtvaardige
wereld. Jongeren kunnen met Togetthere
als vrijwilliger, als deelnemer aan een
groepsreis of als jonge professional worden
uitgezonden. Changemaker is een netwerk
van en voor alle jongeren die aan een uitwisselingsprogramma
hebben meegedaan.
Changemaker voert ook jeugddiaconale
acties in Nederland uit.
Jeugddiaconaat
In het jeugddiaconaat gaat het om goed
doen, recht doen en vrede brengen, vertelt
Evert Jan Hazeleger. ‘Barmhartigheid
(goed doen) houdt in dat je klaar staat voor
de ander en helpt waar geen helper is.
Bij recht doen gaat het om een meer structurele
aanpak. Diakenen kunnen bijvoorbeeld
in hun buurt armoede signaleren en
aanpakken, en ze kunnen vervolgens Kerk
in Actie inschakelen om voor de aanpak
van armoede te lobbyen bij de overheid.
In het buitenland zetten de partnerorganisaties
van Kerk in Actie zich in voor een
goede toegang tot basisvoorzieningen:
eten, drinken, scholing en onderdak.
Het diaconaat zet zich in voor het stimuleren
van vrede in de buurt door het houden
van ontmoetingen en door het initiëren
van vredes- en dialoogprojecten. In ons
land en wereldwijd zet Kerk in Actie zich
voor, met en namens plaatselijke diaconieën
in voor het (wereld)diaconale werk’.
Vieren, ontmoeten, bemoedigen
‘De Landelijke Diaconale Dag is: samen
vieren, ontmoeten en bemoedigen’, zegt
Evert Jan Hazeleger enthousiast. In de
ochtend is er een plenair programma met
lezingen, muziek en presentaties van
jeugddiaconale projecten. Kees Posthumus
presenteert de dag niet alleen, maar
zorgt ook voor een diaconaal cabaret.
In de middag zijn er workshops met uiteenlopende
informatie, zoals over Kinderen
in de Knel, een onderdeel van Kerk in
Actie dat organisaties in het buitenland
ondersteunt die opkomen voor werkende
kinderen, straatkinderen, seksueel uitgebuite
kinderen, gehandicapte kinderen,
en kinderen die in gevangenissen of in
oorlogssituaties leven of in samenlevingen
waarin aids veel voorkomt.
‘Tussen de bijeenkomsten door zijn de
deelnemers aan de Landelijke Diaconale
Dag van harte welkom op de informatiemarkt
waar organisaties uit het diaconaat,
en in het bijzonder het jeugddiaconaat,
zichzelf presenteren’, aldus Evert Jan
Hazeleger.
Henk van IJken is communicatiemedewerker
van Kerk in Actie.
Landelijke Diaconale Dag 2008. (foto: Jaap de Jager)
Aanmelding
U kunt zich voor de Landelijke Diaconale Dag
aanmelden op de website van Kerk in Actie,
www.kerkinactie.nl/ldd2009.
13

Kerkinformatie Vijf jaar Protestantse Kerk
September 2009
Berber Bijma
Vijf jaar Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk in Nederland bestond op 1 mei 2009 vijf jaar. De vereniging van de Nederlandse
Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk
der Nederlanden heeft op plaatselijk niveau vaak een ander tempo dan landelijk. In een korte serie vertellen
verschillende lokale ‘kerkenwerkers’ over hun inzet voor de kerk en hoe zij de plaatselijke en landelijke vereniging
hebben ervaren. Deze maand deel 4: de kerkrentmeester.
Hervormde gemeenten leden soms gevoelig verlies bij kerkvereniging
Nieuw kerkelijk leven na een scheuring
De vereniging van hervormden, gereformeerden en lutheranen heeft in sommige hervormde
gemeenten een gat geslagen doordat een deel van de gemeente niet meewilde in de Protestantse
Kerk en toetrad tot de Hersteld Hervormde Kerk. De Commissie van Bijzondere Zorg gaf in de
desbetreffende plaatsen advies en zette voorzieningen op papier. Betrokkenen uit Zuilichem en
Kesteren vertellen hoe dat bij hen gebeurde.
De Commissie van Bijzondere Zorg (CBZ),
die de Protestantse Kerk in het voorjaar
van 2004 instelde, heeft het druk gehad.
In de aanloop naar het officiële samengaan
van de hervormden, gereformeerden en
lutheranen werd duidelijk dat de kerkenraden
van een aantal hervormde gemeenten
niet mee wilden in die vereniging.
De CBZ werd in de eerste plaats ingesteld
ten behoeve van de leden binnen die
gemeenten die wél binnen de Protestantse
Kerk in Nederland wilden blijven. De commissie
stond hen bij met advies en zocht
met hen naar mogelijkheden om het kerkelijk
leven voort te zetten. Daarbij probeerde
de CBZ voorzieningen te treffen
waarin ook rekening werd gehouden met
het deel van de gemeente dat overging
naar de latere Hersteld Hervormde Kerk.
Voor 61 gemeenten moesten voorzieningen
worden getroffen, wat in de meeste
plaatsen inmiddels is gebeurd.
Achter deze ‘droge’ feiten gingen de afgelopen
jaren heel wat emoties schuil. Verscheidene
hervormde gemeenten scheurden
in twee – vaak ongelijke – delen.
De scheidingslijnen liepen soms dwars
door families heen. Twee betrokkenen
blikken vijf jaar na dato terug.
Breuk
Chris Westerlaken was in 2004 voorzitter
van het college van kerkvoogden van de
Hervormde Gemeente Zuilichem. Momenteel
is hij scriba van de kerkenraad en
voorzitter van het college van kerkrentmeesters.
De gemeente raakte een groot
deel van de betrokken kerkgangers kwijt
aan de Hersteld Hervormde Kerk. ‘In onze
gemeente waren er vóór de landelijke
vereniging al twee stromingen. Pas door
die vereniging ontstond de echte breuk.
Een deel wilde niet mee met de Protestantse
Kerk, een ander deel wel. De kerkenraad
wilde in zijn geheel niet mee.
Sommige leden van het toenmalige college
van kerkvoogden konden zich niet
vinden in die opstelling van de kerkenraad.
Toen de landelijke vereniging aanstaande
was, hebben wij contact gezocht met het
Protestants Dienstencentrum in Arnhem
dat toen nog bestond. Via het PDC kwamen
we in contact met de Commissie van
Bijzondere Zorg.’
De CBZ stelde een voorziening op, die
inhield dat de ‘bezwaarde’ groep, die later
hersteld hervormd werd, haar diensten
zou houden in verenigingsgebouw De
Poort in Zuilichem. ‘De kerkenraad wilde
zich daar niet aan houden’, vertelt Westerlaken.
‘Daarom is het nog tot een kort
geding gekomen’. De rechter oordeelde
dat de voorziening van de CBZ opgevolgd
moest worden. De Hersteld Hervormde
Gemeente kerkt sindsdien in De Poort,
maar is bijna klaar met de bouw van een
eigen, nieuwe kerk.
Volkskerk
Hervormd Zuilichem had in 2004 op papier
ongeveer 800 leden, van wie zo’n 300
actieve kerkgangers. Daarvan gingen
meer dan 200 over naar de Hersteld
Hervormde Kerk. Een gevoelig verlies,
zegt Westerlaken. Maar de vrij kleine
Hervormde Gemeente die achterbleef,
Preekstoel in het kerkgebouw van de Hervormde
Gemeente Kesteren.
heeft sindsdien zegen ervaren. ‘Al sinds
2000 hadden we land in de verkoop, maar
dat wilde niet zo vlotten. Opeens in 2006,
goed en wel na de scheuring, konden we
het van de hand doen. Daarmee hadden
we weer de middelen om een eigen predikant
te beroepen – ten tijde van de scheuring
was de gemeente vacant. Dat verkoop
juist in die periode slaagde, hebben we als
heel bijzonder ervaren.’
Inmiddels heeft de Hervormde Gemeente
van Zuilichem weer zo’n 160 actieve kerkgangers.
Een behoorlijke groei dus in
14

Kerkinformatie September 2009
slechts een paar jaar. Westerlaken:
‘Een enkeling is teruggekomen uit de
Hersteld Hervormde Gemeente. Maar de
groei zit vooral in randkerkelijken die eerst
nauwelijks in de kerk kwamen en nu wel
weer. Daarnaast waren er mensen die naar
een naburige gemeente waren gegaan en
nu weer in Zuilichem naar de kerk gaan.
Vóór 2004 waren de diensten voor hen
niet aantrekkelijk. Als je het in hokjes wilt
plaatsen: de gemeente ging toen een
beetje de kant op van een gereformeerde
gemeente. We zijn nu weer voluit volkskerk.
Het verschil zit vooral in de prediking.
Voor 2004 hoorde je in de prediking
dat het bijna voor niemand mogelijk was
om zalig te worden. De prediking is ruimer,
uitnodigender geworden, maar niet
minder Bijbelgetrouw. Dat heeft de
gemeente aantrekkelijker gemaakt.’
Inmiddels heeft Zuilichem een bloeiend
kerkelijk leven, vertelt Westerlaken. ‘Er is
meer betrokkenheid en onderlinge verbondenheid.
We zijn begonnen met nieuwe
activiteiten, zoals een gemeentedag. Dan
doen we spelletjes of maken een gezamenlijke
fietstocht. Randkerkelijken zijn dan ook
welkom en die komen ook inderdaad. Er is
meer gemeenschapsgevoel gekomen.’
Toch wil Westerlaken terugkijkend niet
zeggen dat de scheuring ‘goed’ is geweest
voor de Hervormde Gemeente. ‘Wat
gebeurd is, was niet mooi. Goed is het
nooit als het lichaam van Christus scheurt.
Maar sommige dingen gebeuren nu eenmaal,
die heb je niet voor het kiezen. Alles
bij elkaar heeft het ons toch wel iets goeds
gebracht. Het is zogezegd winst uit verlies.
Niet zozeer financieel – hoewel dat ook het
geval was – maar vooral omdat de Heilige
Geest merkbaar in onze gemeente is gaan
werken. Voor 2004 hield die zich, om het
zo maar uit te drukken, wat afzijdig.
We zijn nu meer gemeente geworden.’
Zorgen
Een kleine 50 kilometer verderop, in de
Hervormde Gemeente van Kesteren,
gebeurde ongeveer hetzelfde, vertelt huidig
ouderling-kerkrentmeester Kees van
Ooijen. In 2004 wilde geen van de ambtsdragers
noch van de leden van het college
van kerkvoogden mee in de Protestantse
Kerk. Enkele leden van de gemeente vonden
echter wel dat ‘onze plaats binnen de
Protestantse Kerk was’, zegt Van Ooijen,
die een van hen was. ‘Al hadden wij toen
en hebben wij nu nog steeds onze zorgen
over bepaalde ontwikkelingen binnen de
Protestantse Kerk.’
De gemeenteleden die ‘gewoon’ hervormd
wilden blijven, zochten contact met
de Commissie voor Bijzondere Zorg.
Het breed moderamen van de classis Tiel
fungeerde als tijdelijke kerkenraad omdat
de gehele bestaande kerkenraad
was overgegaan
naar de Hersteld Hervormde
Kerk.
Daarnaast werd een
‘kerkenraadscommissie’
gevormd, die samen met
de tijdelijke kerkenraad en
de CBZ zocht naar mogelijkheden
voor een ‘doorstart’
van de hervormde
gemeente.
Helaas kwam het ook in
Kesteren tot een kort
geding, vertelt Van Ooijen.
De Hersteld Hervormde
Gemeente was aanvankelijk
niet van plan het kerkgebouw
te verlaten, maar
werd daar door de rechter
toe gedwongen.
‘Bij dat proces zijn wij als
gemeenteleden nauwelijks
betrokken geweest. We
werden steeds vertegenwoordigd
door het breed
moderamen van de classis
en door de CBZ. Zij waren
bijvoorbeeld wel bij de
rechtszitting, wij niet.
Dat was ook beter, omdat het anders al te
dichtbij was gekomen en misschien te
emotioneel was geworden.
De overdracht van de sleutels heeft ook
niet rechtstreeks aan ons plaatsgevonden.’
De Commissie van Bijzondere Zorg heeft
steeds een ‘betrokken en integere’ rol
gespeeld, vindt Van Ooijen. ‘De leden van
de CBZ stonden steeds klaar met advies,
ook in hele praktische zaken.’
Kerkgebouw Zuilichem.
Groei
Zo’n 110 pastorale eenheden (adressen)
van de Hervormde Gemeente bleken in
eerste instantie mee te willen naar de
Protestantse Kerk. Net als in Zuilichem
werd het merendeel van de meelevende
leden hersteld hervormd. Maar wat vervolgens
in Zuilichem gebeurde, gebeurde ook
in Kesteren: na de scheuring groeide de
Hervormde Gemeente. ‘Ook bij ons waren
er enkele gezinnen die terugkwamen uit
de Hersteld Hervormde Gemeente’, vertelt
Van Ooijen. ‘Maar dat waren er maar een
paar. De meeste groei zat bij de mensen
die ergens anders kerkelijk meelevend
waren geworden en nu op hun schreden
terugkeerden én mensen die jaren niet in
de kerk waren gekomen.’
In de eerste twee jaar na de scheuring
werkte ds. J.N. Zuijderduijn uit Valburg-
Homoet als consulent en gedetacheerd
predikant in de Hervormde Gemeente van
Kesteren. ‘Hij heeft met veel zegen gearbeid’,
zegt Van Ooijen. ‘Onder zijn leiding
is veel opgebouwd.’ Na het vertrek van
Zuijderduijn in augustus 2007 kreeg de
gemeente van verschillende kanten financiële
steun, waardoor het mogelijk werd
een eigen predikant te beroepen.
Sinds een jaar is die eigen predikant, ds.
H. Roseboom, werkzaam in de gemeente.
Zegen
De Hervormde Gemeente is de laatste
jaren ‘wel wat veranderd’, zegt Van
Ooijen. ‘Bestuurlijk zijn we transparanter
geworden en over de verkondiging als het
hart van de gemeente kan ik zeggen dat
het verzoeningswerk van Jezus Christus in
de volle breedte en ruimte wordt gepreekt.
Dat is een iets andere nadruk dan op de
eerdere verkondiging, maar een al te
ex pliciete vergelijking met het verleden wil
ik niet maken, ook al omdat ik pas een
aantal jaren in Kesteren woon.’
De leden van de Hervormde Gemeente
ervaren zegen in de kerkgang, het
verenigingswerk en de catechisaties, zegt
Van Ooijen. Toch wil hij niet zonder meer
spreken van een ‘bloeiende gemeente’.
‘Een gemeente bloeit als mensen tot persoonlijk
geloof in het verzoenende werk
van Christus komen. Dat oordeel is niet
aan ons. Maar we zijn wel heel dankbaar
voor de eenheid, de betrokkenheid en al
het andere goede dat we als gemeente
ontvangen en ervaren.’
Berber Bijma is freelance journalist.
15

Kerkinformatie
Kerkelijk werkers
Gert Noort
September 2009
Onderzoek naar positie kerkelijk werkers
In de Protestantse Kerk werken honderden kerkelijk werkers. Hun positie staat de laatste jaren regelmatig
hoog op de synodeagenda. Wie zijn ze eigenlijk? Jarenlang ontbrak het aan kerngegevens over deze
beroepsgroep. Dankzij een onderzoek van de Christelijke Hogeschool Ede en de Protestantse Kerk weten
we nu gelukkig meer.
Als je niet exact weet over wie je het hebt,
is het heel moeilijk om beleid te maken.
Dat gold zeker ook voor de groep kerkelijk
werkers. Er bestaat weliswaar een register
van kerkelijk werkers, maar daarin staat
niet welke afgestudeerden een baan vinden.
Hebben kerkelijk werkers overwegend
kleine en getermineerde aanstellingen
– zoals vaak gezegd wordt – of ook
wel fulltime banen? Wat beschouwen kerkelijk
werkers eigenlijk als hun hoofdtaak?
En een kwestie die veel discussie kan
oproepen: hoe vaak gaan kerkelijk werkers
voor in kerkdiensten? Naar deze en andere
vragen is onderzoek gedaan.
‘Inspireren en ontberen’
Eind juni werd het rapport Inspireren en
ontberen gepresenteerd. Het onderzoek,
uitgevoerd door het lectoraat gemeenteopbouw
van de Christelijke Hogeschool
Ede in samenwerking met het Dienstencentrum
van de Protestantse Kerk, was
vooral gericht op de kerkelijk werkers die
zijn ingeschreven in het register van de
Protestantse Kerk. Ook werkgevers
(in veel gevallen kerkenraden) werden
echter bevraagd op hun bevindingen.
Het rapport was een vervolg op eerder
onderzoek in 2008 (De HBO-theoloog in
beeld), dat zich richtte op hbo-theologen
in de volle breedte van de kerken. Daaruit
was gebleken dat een derde van de afgestudeerden
geen werk had gevonden in
het verlengde van de opleiding en dat minder
dan de helft van de kerkelijk werkers
een vaste aanstelling had. Bovendien had
Kerkelijk werkers zijn onder meer werkzaam bij
zorginstellingen. (foto: E.J. Brouwer)
39% van de kerkelijk werkers een aanstelling
van vijftien uur of minder. Geen heel
rooskleurige perspectieven dus voor pasafgestudeerden.
De vraag kwam op of
deze situatie ook aan de orde was bij de
kerkelijk werkers van de Protestantse Kerk.
Het rapport Inspireren en ontberen geeft
goed inzicht in de positie van kerkelijk
werkers in de Protestantse Kerk. Welk
beeld komt uit het rapport naar voren?
Tevredenheid
Een ruime meerderheid van de kerkelijk
werkers (68%) blijkt tevreden over de
arbeidsloopbaan. Deze tevredenheid heeft
vooral betrekking op de mogelijkheid tot
persoonlijke en beroepsmatige ontwikkeling,
verantwoordelijkheid en diversiteit
aan taken. Minder tevreden zijn de kerkelijk
werkers echter zodra het gaat over de
erkenning van het vak. Meer dan de helft
van de kerkelijk werkers geeft aan dat een
positie verbetering van de beroepsgroep in
de Protestantse Kerk noodzakelijk is. Het
blijft teveel een baan ‘in de schaduw van
de dominee’. Bijna een kwart zoekt een
andere baan uit onvrede met de arbeidsomstandigheden
en -voorwaarden.
Dat laatste heeft ongetwijfeld ook te
maken met de perspectieven op werk
en voldoende inkomen.
Aanstellingen
Het onderzoek wijst namelijk uit dat kerkelijk
werkers in de Protestantse Kerk in
meerderheid kleine contracten hebben.
De volgende gegevens maken dat wel duidelijk:
het meest voorkomend (33%) is een
aanstelling van tussen de 16 en 23 uur.
Van de beroepsgroep heeft 38% een aanstelling
van 32 uur of meer. Een kwart
heeft echter een baan voor minder dan
15 uur per week.
In tegenstelling tot het be staande beeld
blijkt uit het onderzoek dat het merendeel
van de kerkelijk werkers een vaste aanstelling
heeft (68%). Daaren tegen heeft 25%
van de beroepsgroep een tijdelijke baan
met een aanstellingsduur van korter dan
een jaar. Dat veel kerkelijk werkers aanstellingen
van minder dan 6 maanden zouden
hebben (vervanging bij vacature van een
predikant) blijkt een fabeltje: slechts bij 1%
van de kerkelijk werkers is dit het geval.
Voorgaan
Mag een kerkelijk werker voorgaan in
kerkdiensten? Wie de discussies volgt
weet dat daarover in de Protestantse Kerk
het een en ander te doen is. Een kerkelijk
werker is volgens kerkordelijke regelingen
bevoegd tot het voorgaan in kerkdiensten
als met het oog daarop een preekconsent
is afgegeven. Eerder onderzoek wees uit
dat circa 80% van de kerkelijk werkers
voorgaat. Dat getal is aanmerkelijk hoger
dan het percentage kerkelijk werkers dat
over een preekconsent beschikt.
Het rapport Inspireren en ontberen bevestigt
dit beeld, maar voegt er ook nog wat
aan toe. Van de beroepsgroep als geheel
gaat 78% voor in kerkdiensten. 53% doet
dat regelmatig tot vaak. Het blijkt daarbij in
verreweg de meeste gevallen (82%) te
gaan om het voorgaan in de ‘gewone’ erediensten
(en niet in ‘bijzondere‘ diensten,
zoals uitvaarten en jeugddiensten). Ruim
3% van de kerkelijk werkers geeft bovendien
aan ook de sacramenten te bedienen.
In het licht van recente synodediscussies
is het zonder meer opmerkelijk dat 29%
van de kerkelijk werkers aangeeft het
voorgaan als hoofdtaak te beschouwen.
Deze groep gaat er vanuit ‘het werk als
van een predikant’ te verrichten.
Welke vragen roept het onderzoek op?
Het rapport onderscheidt vier soorten
kerkelijk werkers:
1. kerkelijk werkers die in hoofdzaak
taken uitvoeren die dicht aanliggen
tegen het werk van de predikant
(pastoraat, catechese)
2. kerkelijk werkers die het werk ‘als van
een predikant doen’ (met inbegrip van
voorgaan)
3. kerkelijk werkers met taken op de
terreinen gemeenteopbouw, jeugdwerk,
missionair en diaconaal werk
4. kerkelijk werkers die werken bij zorginstellingen
(geestelijke verzorging).
16

Kerkinformatie
September 2009
Dr. Gert Noort. (foto: Protestantse Kerk)
Het werk van de kerkelijk werker is dus
breed. Niet zelden ligt de functie dicht aan
tegen het predikantschap (of komt daarmee
vrijwel geheel overeen). In die gevallen
is het voor kerkelijk werkers (en ook
voor gemeenteleden!) onduidelijk waarom
de kerk niet besluit preekconsent en
sacraments bevoegdheid te koppelen aan
de betreffende functie.
Het onderzoek roept ook de vraag op hoe
de – ook door de synode gewenste – positieverbetering
kan worden gerealiseerd.
Het grote percentage deeltijdaanstellingen
en tijdelijke
banen leidt tot versnippering
van de formatie en draagt
daarmee aan de versterking
van de beroepsgroep zeker
niet bij.
Een andere kwestie die aandacht
verdient is de volgende:
39% van de kerkelijk werkers
blijkt als zo danig werkzaam te
zijn vóórdat het diploma van
de opleiding godsdienstpastoraal
werk is verkregen.
Dat maakt duidelijk dat de
werkgevers (in veel gevallen
kerkenraden) lang niet altijd
hechten aan door de kerk
gestelde eisen, namelijk een
afgeronde opleiding en
inschrijving in het register
kerkelijk werkers. Het roept
de vraag op waarom voor
kerkelijk werkers een afgeronde
opleiding niet altijd als
voorwaarde voor benoeming
wordt gezien, terwijl het als
vanzelfsprekend wordt
beschouwd dat een predikantsvacature
alleen door
volledig afgestudeerde theologen
kan worden vervuld.
Aanbevelingen
De onderzoekers (Elianne Schultz en Teus
van de Lagemaat) komen met diverse aanbevelingen.
Zo stellen zij voor om de vérgaande
versnippering van het werk (veel
kleine aanstellingen) tegen te gaan door
regionalisering te overwegen. Een aantal
gemeenten zou gezamenlijk een kerkelijk
werker in dienst kunnen nemen.
Ook bevelen de onderzoekers aan meer
werk te maken van het loopbaanperspectief
voor kerkelijk werkers: de kerk zou een
breder nascholingsaanbod moeten ontwikkelen
dat goed aansluit bij de praktijk
van het werk. Ook zien zij het als wenselijk
dat er meer duidelijkheid komt over secundaire
arbeidsvoorwaarden. Zo komt het
voor kerkelijk werkers te vaak aan op
onderhandelingsvaardigheden als zij vergoedingen
vragen voor gevolgde bijscholingen.
Daarnaast is het voor deze
beroepsgroep niet duidelijk waarom predikanten
recht hebben op studieverlof maar
de kerkelijk werker niet.
Tot slot komen de onderzoekers met de
volgende aanbeveling: neem serieus dat
zoveel kerkelijk werkers voorgaan in kerkdiensten.
Niet zonder reden vragen zij zich
af of de huidige regelgeving wel afgestemd
is op de behoeften van de plaatselijke
gemeenten. De Protestantse Kerk kan
blijven volhouden dat de kerkelijk werker
zonder preekconsent niet mag voorgaan,
maar het gebeurt alom. Met toestemming
van de plaatselijke kerkenraad. Aanvullende
competentiegerichte scholing zou
kunnen helpen om de bestaande praktijk
in ‘gewenste kerkelijke banen’ te leiden.
Dr. Gert Noort is werkzaam bij het team
Begeleiding predikanten en kerkelijk werkers.
Meer weten?
Het rapport levert waardevolle bouwstenen voor
komende discussies en is de moeite van het lezen
zonder meer waard.
Het kan voor € 15,- worden besteld bij de CHE, zie
www.che.nl, doorklikken naar theologie, lectoraat
gemeenteopbouw.
BERICHt
Kerkelijk werker in het ambt van predikant
De generale synode nam op 24 april 2009
het principebesluit dat de kerkelijk werker
onder enkele strikte voorwaarden toelaatbaar
is tot het predikantsambt. Deze beslissing
houdt in dat een kerkelijk werker
(dus: met een afgeronde HBO-opleiding
godsdienst-pastoraal werk én opgenomen
in het register kerkelijk werkers van de
Protestantse Kerk), die gezien de plaatselijke
situatie gevraagd wordt het werk ‘als
van een predikant’ te doen, in het ambt kan
worden bevestigd.
Hieraan zijn diverse voorwaarden verbonden.
Allereerst zal de betreffende kerkelijk
werker, evenals academisch opgeleide
theologen, met goed gevolg een traject van
geschiktheids-beoordeling moeten afronden.
Ten tweede kan een bevestiging als
predikant pas plaatsvinden nádat aanvullende
opleiding (met name homiletiek en
liturgiek) is gedaan.
Het synodebesluit betekent niet dat kerkelijk
werkers die het werk als van een predikant
doen op korte termijn in het ambt kunnen
worden bevestigd. Eerst zal de kerk criteria
moeten formuleren met betrekking tot de
vraag wie nu eigenlijk ‘het werk als van een
predikant’ doet. Vervolgens moet de
geschiktheidsbeoordeling worden georganiseerd.
Ook zal in overleg met de opleidingen
gestalte moeten worden geven aan het
vereiste aanvullende opleidingstraject.
De verwachting is dat hiermee nog
geruime tijd gemoeid zal zijn. Zodra het
mogelijk is om toelating tot het ambt aan te
vragen zal daarvan bericht worden
ge geven in Kerkinformatie en op de
website van de Protestantse Kerk.
Voor nadere informatie: dr. G. Noort,
team begeleiding predikanten en kerkelijk
werkers (g.noort@pkn.nl).
17

Kerkinformatie KLEINE SYNODE 26 juni 2009
September 2009
Michiel Nap
Besluiten Kleine Synode
De vaststelling van de jaarrekeningen over 2008, een rapportage over de voortgang van het
ledenregistratiesysteem en besluiten over voorzieningen voor gescheurde hervormde gemeenten:
dat waren de belangrijkste ingrediënten voor de vergadering van de kleine synode die op 26 juni
2009 plaatsvond in het landelijk dienstencentrum in Utrecht. Een kort overzicht van wat er werd
behandeld en besloten.
Een bijzonder verzoek aan de dienstenorganisatie
kwam van ouderling-kerkrentmeester
P.B. Anker (classis Hoofddorp).
In het kader van een duurzaam beleggingsbeleid
vroeg hij het bestuur om te
onderzoeken of het beleggingsmaximum
in Oikocredit verhoogd kon worden.
Het bestuur zal een voorstel voorbereiden,
zodat in de toekomst wellicht meer geld
van de Protestantse Kerk duurzaam wordt
belegd (zie ook kader).
De Protestantse Kerk en haar dienstenorganisatie
boekten in 2008 een financieel
overschot van € 643.000,-, zo blijkt uit de
vastgestelde jaarrekeningen. Dit overschot
wordt aan de risicoreserve toegevoegd.
Haaije Feenstra, directeur van de dienstenorganisatie,
toonde zich tevreden met het
behaalde resultaat, maar waarschuwde
daarnaast voor al te groot enthousiasme:
‘De gevolgen van de kredietcrisis zijn in
deze cijfers nog niet terug te vinden.
Wij kunnen nog niet inschatten wat die
gevolgen zullen zijn voor het huishoudboekje
van de gemeenten en de kerk.’
Uit het jaarverslag blijkt verder dat de personele
bezetting van de dienstenorganisatie
is afgenomen van 335 fte’s eind 2007
tot 319 fte’s eind 2008.
Leveranciers ledenregistratiesysteem
Uit een lijst van drie leveranciers wordt zo
snel mogelijk een leverancier gekozen van
het nieuw te ontwikkelen systeem voor de
landelijke ledenregistratie van de kerk.
Tijdens de vergadering is ingestemd met
de selectiecriteria voor de leveranciers van
Benoemingen
De kleine synode deed de volgende benoemingen:
• voorzitter van de commissie solidariteitskas:
ds. P. Verhoeff, Alkmaar (preses van de generale
synode)
• lid van de commissie solidariteitskas:
ds. G. Bikker, Harderwijk
• lid van de beleidscommissie predikanten:
drs. C.J. Visser, Haarlem.
De vergaderdag van de kleine synode begint altijd
met een dagopening in de kapel van het landelijk
dienstencentrum. (foto: Protestantse Kerk)
het nieuwe systeem. De Adviescommissie
Ledenregistratie sprak haar vertrouwen uit
in de projectaanpak tot nu toe en de wijze
waarop deskundigen vanuit de kerk hun
inbreng aan het project leveren. Begin juni
stonden de uitgaven voor het project op
bijna € 130.000. Deze kosten worden
gevormd door de inhuur van externe
expertise, onkostenvergoedingen en vergaderkosten.
Deze kosten worden betaald
uit het in juni 2008 door de kleine synode
toegewezen budget (€ 300.000) om te
komen tot een projectplan. Als alles volgens
plan verloopt is het nieuwe systeem
eind 2010 operationeel.
Vier voorzieningen
De Commissie van Bijzondere Zorg is sinds
2004 verantwoordelijk voor het treffen van
voorzieningen voor hersteld hervormde
gemeenten. Ook heeft de commissie als
Oikocredit
Oikocredit, één van de grootste microkredietorganisaties
ter wereld, werkt al ongeveer tien jaar samen met
de Protestantse Kerk. Die samenwerking is sinds juni
dit jaar intensiever geworden doordat er nu ook
gezamenlijk voorlichting wordt gegeven over het
Oikocredit-leenmodel aan plaatselijke diaconieën,
gemeenten en gemeenteleden. In maart 2007 werd
door de kleine synode al besloten het vermogen van
de Protestantse Kerk en haar dienstenorganisatie
(inclusief Kerk in Actie) in duurzame beleggingsfondsen
te investeren. Onderdeel van dat besluit was
het investeren van een vast bedrag van € 725.000,-
in Oikocredit.
taak om hen die binnen de Protestantse
Kerk willen blijven zo goed mogelijk in
staat te stellen het gemeenteleven voort te
zetten. Nu de kleine synode ook heeft
in gestemd met vier voorzien ingen voor
gemeenten in Wouterswoude, Houten,
Zuilichem en Middelharnis zijn er in totaal
52 voorzieningen getroffen.
Er volgen er nog negen. De voorzieningen
moeten de hersteld hervormden helpen
een eigen kerkelijk leven op te bouwen.
In de meeste gevallen gaat het om de overdracht
van kerkrentmeesterlijk en/of diaconaal
vermogen of een regeling met betrekking
tot het gebruik van een kerkgebouw.
Michiel Nap is voorlichter van de
Protestantse Kerk.
De kleine synode van de Protestantse Kerk
telt 32 leden, die ook lid zijn van de generale
synode. De kleine synode komt meerdere
keren per jaar bij elkaar en beslist over
financiën, personeel en organisatie van de
kerk en haar dienstenorganisatie.
Synode op website
Meer informatie over de (kleine) synode, met onder
andere verslagen en besluiten van de vergaderingen,
is te vinden op www.pkn.nl (onder Bestuur
en Organisatie, Generale Synode).
18

Kerkinformatie BERICHTEN September 2009
Bijbelzondag en Bijbel10daagse
De Nationale Bijbelzondag valt dit jaar op
25 oktober. Centraal staat het verhaal van
Bartimeüs, met als thema: ‘zorg dat ik
weer kan zien’. Het Nederlands Bijbelgenootschap
(NBG) vraagt lokale gemeenten
op die datum extra aandacht te geven
aan de Bijbel en het bijbelwerk door gebed,
activiteiten en financiële steun.
Speciale aandacht is er deze keer voor het
kinderproject Latino in Latijns-Amerika:
bijbels voor weeshuizen in Brazilië en
bijbelboekjes voor arme kinderen in
Argentinië. Ook steunt het NBG diverse
vertaalprojecten, zoals een bijbelvertaling
in het Enxet, een taal die wordt gesproken
door een Indianenstam in Paraguay.
Voorgangers ontvangen een handreiking
voor de Nationale Bijbelzondag, met
achtergrondinformatie over Bartimeüs
(Marcus 10: 46-52), exegetische notities,
liturgische tips en materiaal voor kinderen.
De handleiding staat vanaf 1 september op
www.bijbel10daagse.nl of is gratis aan te
vragen bij het NBG, tel. (023) 514 61 46 of
mail info@bijbelgenootschap.nl.
Verhalenkaravaan
Tijdens de Bijbel10daagse (23 oktober-
1 november) reist er een verhalenkaravaan
door het land. Aan boord van deze door
het NBG ingerichte dubbeldekker reist een
verhalenverteller mee. De karavaan reist in
tien dagen van Maastricht naar Noord-
Nederland en zal onderweg dorps-, kerken
schoolpleinen aandoen. Tijdens de
tocht worden op zoveel mogelijk plaatsen
bijbelverhalen verteld. Meer informatie:
www.bijbel10daagse.nl.
Mexicaanse griep en Avondmaal vieren
Bij het landelijk dienstencentrum van de
Protestantse Kerk in Nederland te Utrecht
kwamen de afgelopen tijd vragen binnen
over de grieppandemie. Veel vragen gaan
over besmettingsgevaar tijdens de viering
van het Heilig Avondmaal. Hoewel bekend
is dat het besmettingsgevaar na de zomer
groter kan worden, achten deskundigen
deze epidemie niet gevaarlijker dan de
normale seizoensgriep. Er is een aantal
maatregelen denkbaar om het risico op
besmetting te verkleinen. Elke kerkenraad
kan zelf kan beslissen of ze voor de eigen
gemeente van toepassing zijn. Allereerst is
een goede hygiëne van belang. Dus: vaker
handen wassen en afdrogen met papieren
handdoeken; vaker schoonmaken van
deurkrukken, trapleuningen, vergadertafels,
telefoons, liftknoppen, toiletkranen
en -brillen, e.d. Vooral de mensen die na de
dienst de koffie inschenken of etenswaren
uitdelen moeten hier op letten, evenals de
leiding van clubs, kindernevendienst en
oppas.
Avondmaal
Er bestaan in de Protestantse Kerk vele
vormen om het Heilig Avondmaal te vieren:
zittend, staand, lopend, gebruik van
een beker, gebruik van kleine bekertjes,
brood, matzes, wijn, druivensap. De kerkenraad
kan, om besmettingsgevaar tegen
te gaan, tijdelijk besluiten tot een andere
wijze van vieren dan men gewend is. Men
kan bijvoorbeeld het drinken uit één beker
achterwege laten. Ook kan men zorgen dat
het brood zo weinig mogelijk wordt aangeraakt.
Een lopende viering of kringviering,
waarbij het stukje brood of matzes in de
beker wijn of druivensap wordt ingedoopt,
biedt een goed alternatief. Uit die beker
wordt dan uiteraard niet gedronken.
Men kan ook gebruikmaken van meerdere
kleine bekertjes, al dan niet samen met
indopen van stukjes brood of matze.
Het met een doek schoonvegen van de
beker nadat iemand eruit gedronken heeft,
biedt geen bescherming tegen de overdracht
van virussen.
Wie met veel andere mensen in aanraking komt, doet er goed aan vaak de handen te wassen.
(foto: Tjerk Nap)
Pastoraat
Er is op dit moment geen aanleiding anders
om te gaan met bezoekwerk, dan met een
gewone griep het geval zou zijn. Een goede
hygiëne, zoals hierboven aangeduid, (met
misschien een extra keer handen wassen
na een bezoek) volstaat als de bezochte
niet lijdt aan de Mexicaanse griep. Mocht
dat wel het geval zijn dan is het wijs, zolang
het om de milde variant van de griep gaat
en als er contact moet zijn, dit even te
beperken tot de telefoon. Wordt de ziekte
erger en is pastorale zorg noodzakelijk, dan
is overleg met de behandelend arts de
juiste weg.
Meer informatie: www.pkn.nl, onder
‘Actueel’ bij 4 augustus 2009, en:
Servicedesk Protestantse Kerk, e-mail:
servicedesk@pkn.nl; tel.(030) 880 18 80.
19

Kerkinformatie BERICHTEN September 2009
Wij geloven – materiaal voor verdieping in de gemeente
Als motto voor de Protestantse Kerk in
Nederland is voor de komende jaren
gekozen voor de drie bijna onlosmakelijk
verbonden woorden van Paulus: geloof,
hoop en liefde. Het komende jaar presenteert
de Protestantse Kerk zich met de
betekenisvolle woorden ‘wij geloven.’
Daar is een begin mee gemaakt in het
materiaal voor de startzondag.
Omdat steeds meer gemeenten van het
thema van de startzondag een jaarthema
willen maken, is een handreiking samengesteld
waarmee ‘wij geloven’ op meer
momenten in het jaar handen en voeten
kan krijgen, bijvoorbeeld in gesprekskringen,
groothuisbezoeken, een thema-
bijeenkomst of de opening of sluiting van
een vergadering. De handreiking biedt
- liederen, geloofsbelijdenissen, bijbelteksten
en gebeden.
- suggesties voor werken met teksten,
met ‘verbeelding’ en met korte vragen.
- korte werkvormen, suggesties voor
vormen van bijbellezen en een bijbelstudie.
Zo kan ‘Wij geloven’ een thema worden
waar de hele gemeente mee aan de slag
kan en zich mee verbonden kan voelen.
De handreiking ‘Wij geloven – materiaal
voor verdieping in de gemeente’ is te
bestellen via tel. (030) 880 13 37 of
bestellingen@pkn.nl. De prijs is € 4,50;
vanaf 10 exemplaren nog maar € 3,50 per
stuk. U betaalt geen verzendkosten.
Predikant op zoek naar kerkramen
Dominee J.P. Ende van de Protestantse
Gemeente Biervliet/IJzendijke/Hoofdplaat
heeft volgend jaar drie maanden studieverlof.
In die periode gaat hij zich verdiepen
in de achtergronden van glas-in-lood-/
gebrandschilderde ramen in kerkgebouwen.
In welke categorie zijn ze onder te
brengen (religieus, politiek of anders), wanneer
zijn ze aangebracht, wie was/is de
glazenier, en wat is hun functie? Als hartstochtelijk
amateur glas-in-lood-maker
hoopt hij zijn studie zo met zijn hobby te
kunnen combineren.
Ds. Ende zou graag in contact komen met
gemeenten die een kerkgebouw bezitten
met gebrandschilderde ramen. Hij ontvangt
daarover graag informatiemateriaal
(foto’s, beschrijvingen, boekwerkjes, e.d.)
Ook wil hij graag weten in hoeverre deze
ramen in de gemeente worden gebruikt bij
bijvoorbeeld catechese, vorming en toerusting
en dergelijke.
Fototentoonstelling Utrechtse Domkerk
In de Domkerk te Utrecht staat vanaf
11 september de fototentoonstelling
Befor Exile opgesteld. Deze tentoonstelling
brengt de mens achter de vluchteling in
beeld. Wie was hij voor hij op de vlucht
sloeg? Wat is zijn echte identiteit? Wat
iemand als leraar, journalist, misschien
burgemeester of arts had opgebouwd en
vooral wie zij of hij was, is in één keer weggevaagd.
Je heet ‘vluchteling’ en vanaf nu
is dat je identiteit. Je komt moeilijk van het
imago af. Toch zijn vluchtelingen mensen
zoals iedereen, met hun geschiedenis, hun
loopbaan, hun gezin, hun hobby’s, hun
idealen over de toekomst en hun visie op
de wereld. Het zijn mannen of vrouwen die
Reacties kunnen naar ds. J.P. Ende,
Bredestraat 31, 4501 EB Oostburg,
e-mail: jpende@zeelandnet.nl.
vaak sterker zijn dan zij die niet hebben
hoeven vluchten, omdat vluchten moed,
kracht en ambitie vereist.
Joost van den Broek maakte de foto’s en
werd mede door deze serie Fotojournalist
van het Jaar 2008. Het idee, de coördinatie
en de teksten zijn van Afrikajournalist
Jeroen Corduwener. Hun tocht in Burundi,
waar 20.000 vluchtelingen uit Congo verblijven,
leverde intrigerende verhalen en
prachtige foto’s op. De tentoonstelling
wordt ondersteund door de website
www.beforexile.nl.
De tentoonstelling is van 11 september-
22 oktober 2009 te zien in de Domkerk
te Utrecht.
Kunstenaarswedstrijd voor
theologen
De kunstcommissie van de wijkgemeente
Oranjekerk te Amsterdam organiseert voor
de tweede keer de expositie NON
VERBAAL. Daarvoor worden theologen
uitgenodigd kunstwerken in te leveren
over het thema ‘VREDE – onder ogen’.
Het thema sluit aan bij het jubileummotto
“onder ogen” van de stichting Kerk en
Vrede, die dit jaar haar 85-jarig bestaan viert.
De tentoonstelling is oecumenisch. Iedere
theoloog, geestelijk verzorger of kerkelijk
werker die méér dan verbaal iets in zijn of
haar mars heeft, is welkom werk rond
‘VREDE – onder ogen’ in te sturen.
Aanmelding (tot 31 augustus 2009) via:
nonverbaal@oranjekerk.org, onder vermelding
van cv, op termijn een foto en de
maten van het kunstwerk, met uitleg wat
de link is naar het thema. De kunstcommissie
van de Oranjekerk is verantwoordelijk
voor de uiteindelijke keuze van (de
hoeveelheid) werken die geëxposeerd
zullen worden.
De tentoonstelling wordt gehouden van
12 september tot en met 10 oktober.
Informatie: www.oranjekerk.org en
www.kerkenvrede.nl.
20

Kerkinformatie Microkrediet
September 2009
Huub Lems
Oikocredit: samen investeren in mensen
Eind juni werd in Soesterberg een hernieuwde samenwerkings-overeenkomst ondertekend
tussen de Protestantse Kerk en Oikocredit Nederland. Doel: meer geld beschikbaar stellen voor
de ontwikkeling van armen en gemarginaliseerden in deze wereld. Geld van gemeenteleden,
van gemeenten en diaconieën, en van de landelijke kerk.
De ondertekening vond plaats onder het
toeziend oog van mevrouw dr. Shoba
Arole, voorzitter van het bestuur van Oikocredit
Internationaal. Dat onderstreepte de
nauwe verbondenheid tussen de Protestantse
Kerk in Nederland, Oikocredit
Nederland en Oikocredit Internationaal.
Want de gezamenlijke inspanningen van
de Protestantse Kerk en de Nederlandse
steunvereniging moeten Oikocredit aan
meer kapitaal helpen om aan de sterk toenemende
vraag naar krediet voor de
armen te kunnen voldoen.
Meer kredietaanvragen
Het stijgend aantal verzoeken om krediet
is goed te verklaren. Oikocredit heeft in
veel landen een uitstekende reputatie
opgebouwd als solide kredietverschaffer
aan kleine en middelgrote ondernemingen
en aan instellingen voor microkrediet.
Er zijn vele voorbeelden van succesvolle
financieringen te noemen. Zoals het werk
van de Fairtrade-organisatie Altertrade
Foundation in de Filippijnen. Apparatuur
voor het Bautista ziekenhuis in Nicaragua.
Een coöperatief Bio-melkbedrijf in Bulgarije
of een boeren landbouwbedrijf in
Moldavië. Onderwijs aan het Porto Alegre
Instituut van de Methodistenkerk in Brazilië.
En talloze organisaties voor microfinanciering
in bijna alle 69 landen waar
Oikocredit actief is. De meer dan 750
projecten die gefinancierd worden bereiken,
vooral via het fijnmazige microkrediet,
inmiddels zo’n 16 miljoen mensen. Prinses
Maxima onderstreepte met haar aanwezigheid
tijdens de presentatie van een
rapport hierover, het belang van micro -
k rediet voor vrouwen.
Koeien
Bij het symposium over het versterken van
de positie van vrouwen, dat in Amersfoort
plaatsvond en waar onder andere minister
Maria van der Hoeven present was, deelde
De nieuwe overeenkomst wordt getekend. Vanaf links: bestuursvoorzitter Oikocredit dr. Shobda Arole,
hoofd voorlichting Oikocredit Nederland Otto Albrecht, bestuursvoorzitter Oikocredit Nederland Siepie
de Jong, penningmeester bestuur Oikocredit Nederland Koen Vliegenthart en treasurer Protestantse
Kerk Huub Lems. (foto: Oikocredit)
Miriam Nganga uit Kenia haar ervaringen
met ons. Ze is een cliënt van het Pamoji
Vrouwen Ontwikkelingsprogramma en
was vroeger afhankelijk van wat haar man
aan huishoudgeld inbracht. Dankzij een
lening kon ze een koe aanschaffen.
En toen dat bedrag was afgelost nog één,
enzovoort. Intussen heeft ze een aantal
koeien, verkoopt ze niet alleen verse melk
maar ook van melk gemaakte zuivelproducten
uit een echte koelkast en heeft
ze zeven mensen voor zich aan het werk…
inclusief haar eigen man.
Gemeenten en particulieren
De wereldwijde kredietcrisis maakt het voor
iedereen moeilijker om van de banken krediet
te krijgen. Dat geldt ook voor de partners
van Oikocredit. En juist nu zien we dat
Oikocredit zelf te weinig nieuwe investeerders
weet te trekken. En dat, terwijl zij zich
juist in deze moeilijke tijden meer dan ooit
als betrouwbare belegging heeft bewezen.
Dat geluid willen Kerk in Actie namens de
Protestantse Kerk in Nederland en Oikocredit
Nederland samen nog nadrukkelijker
onder de aandacht brengen. Kerk in Actie
richt zich daarbij in het bijzonder tot diaconieën
en gemeenten voor wie zij het
kanaal is om in Oikocredit te beleggen.
Tegelijk krijgt Oikocredit Nederland alle
ruimte om de leden van de Protestantse
Kerk te attenderen op de unieke mogelijkheid
om door geld te lenen meer te schenken.
Niet een eenmalige gift - natuurlijk,
in veel gevallen is ook dat hard nodig -
maar een lening die met rente wordt
terugbetaald en vervolgens opnieuw aan
een ander kan worden uitgeleend. Gaven
delen wereldwijd en verstandig omgaan
met de ‘talenten die ons zijn toevertrouwd’
sluiten elkaar geenszins uit. Kerk in Actie
en Oikocredit Nederland hebben elkaar
gevonden. Wie doet mee?
Huub Lems is treasury-medewerker van de
Protestantse Kerk.
MEER WETEN?
Gemeenten en diaconieën investeren in Oikocredit
via de Protestantse Kerk in Nederland. Informatie:
mw. M.S. Voorbij-Koster, tel. (030) 880 16 07.
Gemeenteleden/particulieren: Oikocredit
Nederland Fonds (ONF) – Oikocredit Nederland,
tel. (030) 234 10 69 en:
www.oikocreditnederlandfonds.nl.
21

Kerkinformatie JOP BERICHTEN
September 2009
Trainingsaanbod najaar 2009 voor het jeugdwerk
In samenwerking met het Protestants
Centrum voor Toerusting en Educatie biedt
JOP dit najaar verschillende basiscursussen
aan. Tevens starten we met een
nieuwe training voor het jeugdpastoraat.
Basiscursussen Jeugdwerk
Het komende najaar organiseert JOP
regelmatig trainingen in de buurt.
Er worden diverse basiscursussen voor
jeugdambtsdragers, leiding van activiteiten
(clubwerk, kindernevendienst) aangeboden.
Hieronder vindt u een aantal data
(alle basiscursussen duren 3 avonden!)
en lokaties. Staat uw regio of soort training
er niet bij? Of heeft u behoefte aan
een training in uw gemeente zelf?
Ga dan naar de website van het
Protestants Toerustingscentrum:
www.toerustingeneducatie.pkn.nl en
kies voor de knop ‘maatwerk’.
Een medewerker neemt dan contact op
over uw trainingswensen.
Via deze website kunt u zich ook voor alle
onderstaande trainingen aanmelden.
Basiscursus jeugdambtsdragers
• 14, 21 en 28 september
in Drachten
• 21 en 28 september, 5 oktober
in Zwolle
• 21 en 28 september, 5 oktober
in Barendrecht
• 22 en 29 september, 6 oktober
in Katwijk
• 23 en 30 september, 7 oktober
in Roermond
• 30 september, 7 en 14 oktober
in Utrecht
• 10, 17 en 24 november
in Delft
Basiscursus Signalen van kinderen
en jongeren
• 24 september, 1 en 8 oktober
in Holten
• 27 oktober, 3 en 10 november
in Lisse
Voortgezette training Jeugdpastoraat
Doelgroep: iedereen die in de kerk met
kinderen en jongeren werkt en overweegt
te gaan starten met jeugdpastoraat.
Ook bestaande teams jeugdpastoraat zijn
welkom bij deze training. De nadruk ligt op
het jeugdpastoraat aan kinderen en tieners.
Doelstelling: de ‘Voortgezette training
Jeugdpastoraat’ leidt vrijwilligers in
de gemeente op toe te werken naar een
eigen plan van aanpak voor jeugdpastoraat
binnen de eigen gemeente en traint
hen in de belangrijkste vaardigheden voor
het uitvoeren van het jeugdpastoraat.
De training omvat zes zaterdagen in het
seizoen 2009/2010 en start op zaterdag
10 oktober in Waddinxveen (ZH).
Meer informatie:
www.toerustingeneducatie.pkn.nl.
X-Mas Proof
Op zaterdag 12 december is het weer tijd
voor hèt landelijke kerstfeest voor jongeren:
X-Mas Proof. JOP organiseert dit
kerstfeest in 2009 voor de derde keer.
Na Leiden en Arnhem zal het feest dit
jaar plaatsvinden in Amsterdam. X-Mas
Proof is een kerstevenement met sfeer,
goede muziek en een eigentijdse kerstboodschap.
Het centrale thema is ‘A star
is born’.
Op het programma staan onder andere
Dj Rob van Rossum en Gerald Troost &
Band. Daarnaast zijn er ook dit jaar vele
actieve en creatieve workshops en een
kerstviering.
Zet het in de (jeugdwerk)agenda van de
gemeente en zorg dat je er bij bent met een
groep jongeren (vanaf ongeveer 14 jaar).
Wat: X-Mas Proof
Waar: Mozes en
Aäronkerk Amsterdam
Wanneer: zaterdag 12
december,
16.00 - 20.30 uur.
Jongeren vertellen over reis naar Zambia
Twaalf Noord-Brabantse jongeren trokken
deze zomer drie weken rond in Zambia.
De jongeren bezochten Kerk in Actieprojecten
(zoals CCZ (Vrouwen en HIV.
AIDS), Chipembifarm en Oecumenical
centre), die financieel worden ondersteund
door protestantse gemeenten te onder
andere Nuenen, Aalst Waalre, Deurne,
Goes, Veldhoven, Rijnsburg, Valkenburg,
Eindhoven, Daarle en Den Haag, en door de
classis Peel en Kempenland.
Tien levensthema’s stonden centraal,
waaronder vrijheid van meningsuiting,
relaties en vriendschappen, en afscheid. Die
thema’s zijn afgeleid uit de tien geboden en
bedoeld om in Zambia op zoek te gaan naar
echt geluk. De komende maanden gaan de
jongeren het land in om te vertellen over
hun ervaringen in Zambia en de Kerk in
Actie-projecten die zij daar hebben
bezocht. Op de website over de reis naar
Zambia (>Actiekalender) kunnen zij worden
‘geboekt’. Meer informatie:
www.artoflifezambia.nl.
22

Kerkinformatie
WAYtoGO - een nieuwe visie op kinderwerk
JOP BERICHTEN
September 2009
WAYtoGO is de splinternieuwe KIDS
methode van JOP voor kinderen tussen 8 en
12 jaar. Het speelse en inhoudelijke programmamateriaal
is geschikt voor gebruik
in clubs, kindernevendienst en basiscatechese.
WAYtoGO bevat voldoende materiaal
voor een seizoen kinderwerk.
Visie op kinderwerk
Met WAYtoGO wil JOP uitdrukking geven
aan een nieuwe visie op het werken voor
en met kinderen in en vanuit de kerk: met
kinderen op weg zijn door geloof en leven
waar zij zich ook bevinden – in de kerk,
thuis of op school of waar dan ook.
De speciale KIDS werkboekjes die voor de
kinderen zelf zijn gemaakt, vormen telkens
de schakel in de ontmoeting met elkaar,
met hun coaches in het kinderwerk, met
hun ouders, met hun onderwijzers, met
wat er om heen in de wereld gebeurt en
met God zelf. De kinderen die van
WAYtoGO gebruikmaken worden door
middel van actie, creativiteit en bezinning
gestimuleerd om met de inhoud van het
materiaal bezig te zijn. En ouders worden
actief opgeroepen mee te doen!
Werkwijze
Het hele seizoen loopt een thema, als rode
draad, door het materiaal. Dit jaarthema is
verdeeld over elf deeltjes, die elk een
onderwerp behandelen. Elk deeltje biedt
praktische bouwstenen voor twee bijeenkomsten
van ongeveer een uur. Er is volop
keuze uit verschillende meditatieve, creatieve
en actieve inhouden en werkvormen!
De elf deeltjes sluiten op elkaar aan. Ze
zijn echter ook los van elkaar te gebruiken.
Zo kan je ook enkele deeltjes of
bouwstenen daaruit selecteren: handig
voor bijvoorbeeld kinderbijeenkomsten
met een kortere tijdsspanne, zoals vakantieclubs
of kindernevendiensten.
Meer informatie: kijk op www.jop.nl/
waytogo. Bestellen kan via
www.jop.nl/winkel.
Ardennenweekend voor jongeren
Het Ardennenweekend is een actief, gezellig
en feestelijk weekend voor jongeren
(vanaf 16 jaar) in oktober. Het weekend
wordt al vele jaren georganiseerd door de
Commissie Grootschalige Activiteiten
(CGA). Het Ardennenweekend wordt vaak
gebruikt als startweekend voor een jeugdvereniging
binnen de kerk of als start van
een nieuw school- of jeugdwerkseizoen.
Kernwoorden zijn: ontmoeting, gezelligheid,
lekker actief en genieten van de mooie
natuur in Belgische herfstkleuren.
Wie: Jongeren vanaf 16 jaar
Waar: La Roche-en-Ardenne (België)
Wanneer: 2-4 oktober 2009 (vrijdagavondzondagmiddag)
Kosten: € 25,- p.p. (inclusief overnachtingen
in het kamphuis, alle maaltijden en eten
voor onderweg. De prijs is exclusief maaltijd
bij aankomst op vrijdagavond, overige
consumpties en een reisverzekering).
Aanmelden: Aanmelden kan als individu,
met z’n tweeën of met een groep. Stuur een
e-mail naar info@stichtingcga.nl en vermeld
je eigen naam en de naam van de anderen
in de groep. Let op: er is dit jaar slechts
plaats voor 50 deelnemers, dus meld je snel
aan! Kijk voor meer informatie op de
website: www.stichtingcga.nl
Supported by JOP
De CGA wordt ondersteund door JOP, de
jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk.
JOP helpt de CGA in de voorbereiding en bij
PR en is aanwezig tijdens het weekend.
Start centrum voor godsdienstig vormingsonderwijs
De jeugdwerkorganisaties JOP en HGJB
organiseren op 11 september 2009 een
studiedag die tegelijkertijd het startschot
betekent voor het Protestants Centrum
voor Godsdienstig vormingsonderwijs.
Dit centrum is mogelijk gemaakt dankzij
subsidie van het ministerie OCW. Vanaf
het schooljaar 2009/2010 worden de
leraren godsdienstig en humanistisch
vormingsonderwijs (GVO en HVO) op
openbare basisscholen, net zoals andere
docenten, betaald door de overheid.
De docenten GVO zullen in dienst komen
bij genoemd centrum, dat hen zal ondersteunen
met training en begeleiding.
Door de rijkssubsidie kan aan het GVO
een kwaliteitsimpuls gegeven worden.
De afgelopen maanden is al geïnvesteerd
in de deskundigheidsbevordering
van docenten door middel van assessments
en bijscholing. De studiedag is
hieraan, door middel van workshops en
intervisie, een bijdrage. Verder zal de
organisatie van het GVO en de rol van
het Protestants Centrum besproken en
uitgelegd worden.
Tijdens de studiedag worden twee methodes
gepresenteerd voor het godsdienstonderwijs
op openbare basisscholen:
‘Het Verhaal Centraal’ en ‘BijbelWijs’.
‘Het Verhaal Centraal’ (JOP) is volledig
herzien, ‘BijbelWijs’ (HGJB) is nieuw.
Beide methoden kunnen met korting
aangeschaft worden. Meer informatie
en aanmelden:
www.pkn.nl/kerk&onderwijs > gvo.
23

Kerkinformatie Missie-Zendingskalender 2010
September 2009
Paula van Cuilenburg
Dialoog met het penseel
Ook dit jaar kunt u bij de diaconie, zwo- of zendingscommissie in uw gemeente de Missie-
Zendingskalender kopen. De kalender voor het jaar 2010 heeft als thema Dialoog met het penseel.
Dit thema is uitgewerkt door de uit India afkomstige christelijke schilder Jyoti Sahi.
Al bijna vanaf het begin van onze jaartelling
zijn er christenen in India. De christenen
daar staan voor grote uitdagingen:
hoe kunnen ze hun geloof vormgeven in
een land waarin het merendeel van de
bevolking hindoe is? En hoe gaan ze om
met de grote sociale verschillen vanwege
het kastensysteem? Met zijn kunst wil
Jyoti Sahi een bijdrage leveren aan de
dialoog tussen het christendom en het hindoeïsme.
Hij richt zich daarbij vooral op de
rol van de kunst in religie.
Christendom in India
De onafhankelijke republiek India is een
seculiere staat. In haar grondwet zijn kerk
en staat gescheiden. Niettemin speelt het
hindoeïsme een belangrijke rol in de politiek.
Vooral in nationalistische kringen
geldt dat de ware Indiër een hindoe is.
Wie overstapt naar een andere religie
verstoort het sociale evenwicht. In lijn met
dit denken heeft de radicaal-hindoeïstische
politiek zich sterk uitgesproken tegen verspreiding
van de islam en het christendom.
Het geweld tegen christenen heeft al vele
tientallen doden gekost en vele honderden
gewonden.
Het hindoeïsme is een liberale godsdienst
in die zin dat hindoes relatief vrij zijn in hun
keuze voor deze of gene stroming.
Deze liberale houding ontbreekt als het
gaat om het overgaan naar een andere
godsdienst. Ook ten aanzien van de
afschaffing van het kastenstelsel is sprake
van rigiditeit.
Dalits
Meer dan 15% van de Indiase bevolking
maakt deel uit van de zogenaamde kastenlozen
ofwel de dalits. Deze mensen behoren
níet tot een van de vier standen in India.
Het betreft ruim 150 miljoen mensen in
sterk verschillende gemeenschappen die
één ding gemeen hebben: hun sociale uitsluiting.
Dalits leven op het platteland, vaak
in grote armoede. Ondanks hun kastenloosheid
maken de dalits wel degelijk deel
uit van de Indiase samenleving. Zij verrichten
het vuile en zware werk waar de rest
van de bevolking de neus voor ophaalt.
Kerk in Actie steunt in India verschillende
initiatieven waarbij mensen zich inzetten
voor de rechten van de dalits. Eén daarvan
is de Community and Rural Development
Society (Cards). Deze organisatie is werkzaam
in de deelstaat Andra Pradesh. Cards
heeft onder andere verschillende onderwijsprogramma’s
voor lager en middelbaar
onderwijs opgezet. Daarnaast een speciale
opleiding voor vrouwen.
De Missie-Zendingskalender 2010 kost € 6,50
wanneer u deze koopt bij de diaconie, zwo- of
zendingscommissie in uw gemeente. Via de
webwinkel van Kerk in Actie www.kerkinactie.nl/
webwinkel kost hij € 9,75.
De Missie-Zendingskalender 2010 verschijnt ook in
groot formaat (40x45 cm.). De kunstafbeeldingen zijn
daarin groot afgedrukt en het kalendarium is klein
gehouden. Deze grote kunstkalender is een aanrader
om uzelf of iemand anders cadeau te doen.
Deze kalender kost € 19,50 (incl. verzendkosten)
en is alleen via de webwinkel van Kerk in Actie te
verkrijgen, zie: www.kerkinactie.nl/webwinkel.
Er wordt met name aandacht besteed aan
de dalits en mensen van inheemse groepen
die veelal van het platteland afkomstig zijn.
Dalit-gelovigen weten zich niet alleen
gesterkt door het bijbelse uittochtverhaal,
maar ook door het beeld van Jezus als
bevrijder, als leider van een nieuwe exodus.
Dit is te zien in het werk van Jyoti Sahi.
Hij verbeeldt Jezus vaak door gebruik te
maken van een mandala: een geometrisch
patroon waarvan de vorm de aandacht op
het midden richt. In de Missie-Zendingskalender
2010 treft u verschillende
afbeeldingen aan waarop deze vorm te
herkennen is.
Met zijn kunst wil Jyoti Sahi een bijdrage leveren aan de dialoog tussen het christendom en het
hindoeïsme. (foto: Kerk in Actie)
Paula van Cuilenburg is eindredacteur van
Vandaar.
24

Kerkinformatie COLLECTEN
September 2009
Collecte Werelddiaconaat 11 oktober
Het Noordoosten van Brazilië is een
extreem droog gebied, met uitzondering
van een korte periode. Dan vallen er
hevige regens. Het grondwater is zilt en
niet te gebruiken. In dit gebied probeert de
organisatie Diaconia, een samenwerkingsverband
van christelijke kerken, de levensomstandigheden
van de boerengezinnen
te verbeteren. Zo heeft Diaconia een
reservoir ontwikkeld waarmee de boeren
het regenwater opvangen en filteren.
Bovendien heeft Diaconia een eenvoudig
sanitair blok ontworpen met een toilet,
douche en wastafel. De hygiënische
omstandigheden en daarmee de gezondheid
van de bevolking is door deze
sanitaire voorziening aanzienlijk verbeterd.
Om ervoor te zorgen dat dit ontwerp beter
bruikbaar wordt voor de bevolking is een
bedrag van € 40.000,- nodig.
Daarom collecteren we op 11 oktober voor
het Werelddiaconaat, waarin het werk van
onze partner Diaconia centraal staat.
Bij deze collecte zijn folders en posters
beschikbaar. U kunt deze bestellen bij de
afdeling brochureverkoop: (030) 880 1337
of bestellingen@pkn.nl.
Voor meer informatie kunt u terecht op
onze website, www.kerkinactie.nl of in de
eerstvolgende collectekrant en op
www.pkn.nl/steunons.
Collecte Vredeswerk 20 september 2009
‘Naar een nieuw klimaat voor vrede’
zo luidt het motto van de Interkerkelijke
Vredesweek 2009. Langzamerhand wordt
steeds duidelijker hoe de klimaatverandering
een bedreiging vormt voor vreedzaam
samenleven. Zeespiegelstijging, perioden
van grote droogte of zware neerslag leiden
nu al tot hongersnoden en vluchtelingenstromen.
Het vredeswerk kent daardoor
tegenwoordig vele kanten. Het gaat niet
alleen over conflictoplossing- en verzoeningswerk
in de spanningsgebieden van
deze wereld. Maar ook landbouwdeskundigen
in Azië of missionaire werkers,
bemiddelend tussen religieuze bevolkingsgroepen,
zijn allemaal bezig met vredeswerk.
En wij als individuele gemeenteleden
kunnen ons inzetten voor een
“nieuw klimaat van vrede”.
Het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) zet
zich, namens de kerken in Nederland, in
voor bewustwording, bezinning en actie
rondom vrede, oorlog en conflict.
De Protestantse Kerk steunt dit werk en
voert eigen vredesprojecten uit voor een
rechtvaardig klimaat. In deze Vredesweek,
vragen wij uw steun voor deze vredesactiviteiten.
We bevelen deze collecte
daarom van harte bij u aan.
Bij de collecte zijn folders en posters
beschikbaar. U kunt deze materialen
bestellen bij de afdeling brochureverkoop
per email: bestellingen@pkn.nl
of telefonisch via (030) 880 13 37.
Kijk voor meer achtergrondinformatie
en een collecteafkondiging in de
tweede Collectekrant of op
www.pkn.nl/steunons.
Collecte Kerk & Israël
4 oktober 2009
Op deze Israëlzondag staat de Protestantse
Kerk stil bij de verbondenheid
tussen Kerk en Israël. Verbondenheid
betekent onder meer, dat je elkaar wilt
ontmoeten. Kerk & Israël ontwikkelt
materialen waarbij de dialoog heel belangrijk
is. Dit jaar besteden we aandacht aan
het conflict tussen Israëli’s en Palestijnen
en wat dit conflict voor Israëlische en
Palestijnse jongeren betekent.
Via de website www.holyswitch.nl delen
deze jongeren hun gevoelens. Jongeren in
Nederland krijgen hierdoor een kijkje in het
leven van hun leeftijdsgenoten.
De website roept op: ‘Verplaats jezelf in
het standpunt van de ander’. Dat helpt om
de situatie in het Midden-Oosten beter te
begrijpen. Hiernaast verschijnt elk kwar -
taal het blad Kerk&Israël Onderweg én
wordt toerusting verzorgd van predikanten
en theologiestudenten op het gebied van
de relatie met het volk Israël. Voor al deze
activiteiten is uw steun zeer welkom.
U kunt deze materialen bestellen bij de
afdeling brochureverkoop per email:
bestellingen@pkn.nl of telefonisch via
(030) 880 13 37. Kijk voor meer achtergrondinformatie
en een collecteafkondiging
in de tweede Collectekrant of op
www.pkn.nl/steunons. Zie ook het artikel
op pagina 11 van dit nummer.
25

Kerkinformatie BERICHTEN September 2009
Tijdschrift Michsjol over
kredietcrisis
De kredietcrisis die begon in de Verenigde
Staten breidde zich in enkele maanden uit
naar Europa, Azië en Afrika. Gezonde
bedrijven kregen klappen en gedwongen
ontslagen zijn momenteel aan de orde van
de dag. Voor Michsjol, tijdschrift voor
theologie, cultuur en politiek, alle reden
om een special uit te brengen, waarin
theologen en religiespecialisten met een
economische achtergrond reageren op de
kredietcrisis. De vraag die de redactie hen
heeft voorgelegd is: wat kan er vanuit de
theologie en vanuit het (christelijke, maar
in dit nummer ook islamitische) geloof
worden gezegd over deze crisis? En dat
dan zonder te vervallen in de heilloze
morele tegenstelling tussen het ‘slechte’
kapitalistische marktsysteem enerzijds en
de moreel ‘juiste’ positie van ‘het geloof’
anderzijds. Deze benadering leverde een
aantal uitdagende perspectieven op,
die het waard zijn om te doordenken en
kunnen dienen als basisteksten voor
(groeps)gesprekken. Greetje Witte-Rang
schreef onder andere een bijdrage over
‘Kerk en beleggen’. Meer informatie en
inhoudsopgave: www.michsjol.nl
Bestellen van dit nummer van Michsjol:
€ 14,95 overmaken naar ING rekening
68.99.670 t.n.v. Michsjol, Eindhoven o.v.v.
“2009 nr 1” en uw adres.
Studiemiddag over God,
schepping, mens en zonde
Afgelopen zomer verscheen het derde
deel van het Verzameld werk van de
hervormde theoloog A.A. van Ruler
(1908-1970). Naar aanleiding hiervan
wordt op 25 september een studiemiddag
georganiseerd. Inleider is dr. Dirk van
Keulen, sprekers zijn verder dr. Richtsje
Abma (predikant en bijbels theoloog),
dr. Henk van den Belt (universitair docent
gereformeerd protestantisme) en prof.
dr. Marcel Sarot (hoogleraar wijsgerige
theologie).
De studiemiddag wordt georganiseerd
door seminarium van de Protestants
Theologische Universiteit en de Stichting
A.A. van Ruler.
Plaats en tijd: Conferentiecentrum
Hydepark te Doorn, vrijdag 25 september
2009 van 13.30-17.30 uur.
Kosten € 24,50. Het nieuwe boek is die
dag met korting verkrijgbaar.
Informatie en aanmelden (verplicht):
tel. (088) 337 17 41, seminarium@pthu.nl,
www.pthu.nl/studiedagen.
Scheppingsperiode 2009: Hart voor de schepping
Mystiek in de praktijk van alledag
Op 10 oktober viert de Evangelisch–
Lutherse Gemeente Amsterdam het
25-jarig bestaan van het Huis op het Spui,
centrum voor spiritualiteit. Het thema van
deze jubileummiddag is: Mystiek in de
praktijk van alledag. Sprekers: dr. Kees
Waaijman en dr. Han de Wit.
Dagvoorzitter: ds. Marieke Brouwer.
Uitgevoerd wordt onder andere de compositie
van organist Wim Diepenhorst voor
piano en sopraan: de donkere nacht van
de mysticus Jan van het Kruis. Sopraan:
Nannie Schuller.
Programma over preken van Henri Nouwen
Wijlen Henri Nouwen was een
Nederlandse priester die in de Verenigde
Staten hoogleraar werd en veel bekendheid
kreeg door zijn publicaties op het
gebied van pastoraat en spiritualiteit.
Zijn boeken en preken zijn bij velen geliefd.
Dat bracht Piet Hanemaaijer en ds. Evelyn
Quaak-Kloet, predikant te Giessen-Rijswijk,
op het idee een aantal bijeen komsten te
houden over de preken van Nouwen. In de
afgelopen jaren zijn de programma’s van
deze bijeenkomsten, waarin vieren en
delen centraal staat, gebruikt bij het toerusten
van plaatselijke gemeenten, als
avonddienst en in werkgroepen.
Het Christelijk Ecologisch Netwerk (CEN)
en de projectgroep Kerk en Milieu roepen
de kerken in ons land op om speciale
aandacht te besteden aan de zorg voor de
schepping tussen 1 september en 5 oktober
2009. Deze ‘Periode voor de Schepping’
heeft als thema: Hart voor de schepping
– Zorgen voor Gods wereld in een tijd
van klimaatverandering.
De klimaatcrisis lijkt wat verdrongen door
de financiële crisis. Toch wijst alles erop
dat de traditionele weerpatronen langzaam
maar zeker veranderen. Hoe reageer
je daarop?
Voor gemeenten die met deze vraag aan
de slag willen hebben het Christelijk
Ecologisch Netwerk en de werkgroep
Kerk & Milieu het themapakket ‘Hart voor
de schepping’ samengesteld. Het bevat
meditaties en natuurinformatie bij de
zeven scheppingsdagen, diverse preekschetsen,
verwerkingsmateriaal voor
kinderen en jongeren en praktische milieutips.
De materialen zijn ontwikkeld met het
oog op gebruik in kerkdiensten en bijeenkomsten
in zowel evangelische als reformatorische
kerken. Het themapakket
(full colour) telt 64 pagina’s en kost
€ 5 (excl. verzendkosten).
Bestellingen: www.cenet.nl en
www.kerkenmilieu.nl of in de boekhandel.
Datum en plaats: zaterdag 10 oktober
2009 in de Oude Lutherse Kerk aan het
Spui, Singel 411, Amsterdam, van
14.00-16.30 uur. Toegang € 7,50,
te voldoen aan de zaal.
Reserveren: stuur een e-mail naar:
huisophetspui@planet.nl o.v.v. het aantal
gewenste toegangsbewijzen en uw naam.
U kunt ook uw reservering inspreken:
(020) 627 25 27.
De kaarten kunnen op de jubileummiddag
worden afgehaald vanaf 13.15 uur. Meer
informatie: www.luthersamsterdam.nl.
Onlangs kwam over deze programma’s
de brochure ‘U bent geliefd’ uit, aangevuld
met begeleidende informatie. De uitgave
is bestemd voor de toerusting van groepen,
met name in de plaatselijke gemeenten.
Meer over de brochure is te vinden
op www.nouwen.org. Wie de brochure
bestelt, kan daarbij een dvd ontvangen
waarop de preken van Nouwen zijn te
beluisteren. De brochure kost € 3,50,
met dvd is het € 11,50.
Bestellingen: phanemaaijer@casema.nl,
tel. (0162) 51 60 47.
26

Kerkinformatie BERICHTEN September 2009
Studiedag geestelijke verzorging krijgsmacht
Hoe kunnen de kerken en in het bijzonder
hun voorgangers iets betekenen voor naar
oorlogsgebieden uitgezonden militairen,
hun thuisfront en de gemeenteleden?
Over die vraag organiseert het Seminarium
van de Protestantse Theologische Universiteit
samen met de Dienst Protestantse
Geestelijke Verzorging in de Krijgsmacht
een studiedag. Thema: ‘Front en thuisfront,
wat doet de kerk?’. De dag wordt
vlak voor de Vredesweek gehouden en is
bedoeld voor geestelijk verzorgers in
dienst van de krijgsmacht, predikanten in
gemeenten waar militairen wonen en
werken en voor leidinggevenden in
relevante organisaties. Ook andere belangstellenden
zijn welkom.
Sprekers zijn onder andere: ds. Mark
Boersma, legerpredikant te Wezep, eerder
uitgezonden geweest naar Irak en nu naar
Uruzgan; ds. Wilma Hartogsveld te
Schaarsbergen, die ervaring opdeed met
teruggekeerden; ds. Erik Asscher, studiesecretaris
van de Dienst Protestantse
Geestelijke Verzorging bij de krijgsmacht;
prof. dr. Gerrit de Kruijf, hoogleraar
Christelijke Ethiek aan de Protestantse
Theologische Universiteit, locatie Leiden.
Tijd en plaats: 14 september 2009 van
9.30-16.00 uur in conferentiecentrum
Hydepark te Doorn. Kosten € 60 p.p.
Meer informatie: tel. (088) 3371 750,
www.pthu.nl/studiedagen. Aanmelden
(verplicht): seminarium@pthu.nl.
Evangelischen denken na
over Gods heiligheid.
Het werd evangelischen binnen de
Protestantse Kerk nog al eens verweten:
‘Ze praten zo makkelijk over God. Beseffen
ze wel wie Hij werkelijk is?’ Reden voor
het Evangelisch Werkverband om het
thema op de agenda te zetten.
Een jaar lang denken ze na over het thema
‘Heilige God – toegewijd volk’.
Dit najaar staan nieuwe activiteiten op
stapel. Op 5 september zullen honderden
deelnemers en leiders van de Gemeente
Groei Groepen in Nederland samen komen
voor een gezamenlijke startdag in Gouda
en Hoogeveen. Elk jaar worden nieuwe
materialen uitgegeven, zowel voor de
deelnemers, de gespreksleiders als
speciaal ook voor jongeren/catechesegroepen.
Dit jaar staan die materialen in
het kader van het jaarthema: ‘Heilige God
– toegewijd volk’. De startdag duurt van
10.30-16.00 uur en wordt gehouden in
de Pauluskerk, van Hogendorpplein 2 te
Gouda en in de Vredehorst,
Zuidwoldingerweg 32 te Hoogeveen.
De toegang is gratis.
Welkom Thuis Tour
Op 9 september start de tweede ronde van
de Welkom Thuis Tour 2009. Ook hier is het
thema: ‘Heilige God – toegewijd volk’. Ds.
Hans Eschbach is de spreker tijdens deze
bijeenkomsten en de band Karpos zorgt
voor de muziek. Van de muziek tijdens de
voorjaarstour is ook een CD uitgekomen en
voor € 15,- in de handel verkrijgbaar. De
tourlijst voor dit najaar ziet er als volgt uit:
9 september Klundert
Gereformeerde kerk,
Von Kropffplein 1
16 september Rutten (NOP)
Emmaüskerk,
Lemsterpoort 17
23 september Andijk
Gereformeerde kerk,
Middenweg 4
30 september Krabbendijke
Gereformeerde kerk,
Dorpsstraat 5
7 oktober Hilversum
Diependaalse kerk,
Diependaalselaan 138
14 oktober Ottoland
Gereformeerde kerk,
A 88
28 oktober Alblasserdam
Ontmoetingskerk,
Blokweerweg 75
4 november Waddinxveen
Immanuëlkerk,
Pr. Beatrixlaan 2
11 november Ermelo
Immanuëlkerk,
Stationsstraat 136
18 november Zeist
Oosterkerk,
Woudenbergseweg 44
Kaarten voor de concerten kunnen besteld
worden via www.welkomthuis.nu.
Voor meer info: www.ewv.nl,
tel. (0342) 46 00 10.
Joden en christenen
luisteren samen naar
Leviticus 19
Naar aanleiding van het verschijnen van
de bundel ‘Wees heilig! Joden en christenen
luisteren naar Leviticus 19’ wordt op
30 september in Ede een minisymposium
gehouden. Dr. A.J. Plaisier, scriba van
de generale synode, en dr. M. van Loopik,
Joods publicist, zullen reageren op de
bundel en ingaan op het belang van deze
gezamenlijke luisteroefening. Daarna volgt
een forumgesprek. In de bundel luisteren
joodse en christelijke auteurs beurtelings
naar een centraal hoofdstuk uit de Thora:
Leviticus 19. De bundel onderstreept de
waarde van de joodse bijbeluitleg voor de
christelijke gemeente. Het gaat er om dat
joden en christenen de oproep tot heilig
leven verstaan en daarin van elkaar leren.
Het Centrum voor Israëlstudies is een
samenwerkingsverband van de
Gereformeerde Zendingsbond in de
Protestantse Kerk Nederland, Deputaten
Kerk en Israël van de Christelijke
Gereformeerde Kerken en de Christelijke
Hogeschool Ede. Het boek is een resultaat
van de samenwerking in dit Centrum.
Het symposium wordt georganiseerd door
het CIS in samenwerking met Uitgeverij
Boekencentrum en wordt gehouden in de
Christelijke Hogeschool Ede van 13.30 tot
16.00 uur. Toegang is vrij. Informatie en
aanmelding: cis@che.nl, (0318) 696 577,
www.centrumvoorisraelstudies.nl.
27

Kerkinformatie
Predikantswisselingen
September 2009
Predikantswisselingen
Beroepen:
te Buren (Gld) (herv.), ds. L.C. de Borst te
Zevenhuizen; te Heiloo en Limmen (prot.
gem.), ds. H. Ruitenbeek en ds. E.J. Kooiman
te Odijk; te Werkendam (hervormd
wijk 2), ds. J. Geene te Katwijk aan Zee.
Aangenomen:
naar Adorp Wetsinge Sauwerd, ds. P.S. van
Dijk te Hekelingen en Simonshaven; naar
Aduard-Den Ham-Fransum (herv.), ds. M.E.
van Oel te Zwolle; naar Amstelveen-
Buitenveldert (Nwe Kruiskerkgem.),
ds. S.H. Lanser te Voorburg (geref.); naar
Apeldoorn (Ev.-Lutherse gem.), proponent
L.E. Vos te Zwolle; naar Bergeijk en Hoogeloon/Eersel,
ds. J.W.J. Fijn van Draat-Kolf te
Eefde-Gorssel; naar Coevorden (herv.),
ds. W. Blanken te Doorwerth-Heveadorp;
naar Den Bommel (herv.), ds. B.J. van
Vreeswijk te Veenendaal; naar Den Haag
(Kloosterkerk), ds. M.P.C.F. Lanooy te
Chaam; naar Dokkum-Aalsum-Wetsens,
ds. J.P. Oosterhoff te Koudum; naar Dordrecht
(Sterrenburg), ds. C.A. Streefkerk te
Naaldwijk; naar Drachtstercompagnie,
ds. J.A. van der Veen-Bosgra te Oudehorne;
naar Genderen (herv.), proponent J.T. de
Koning te Hardinxveld-Giessendam; naar
Herwijnen (herv.), proponent J. Broekman
te Voorthuizen; naar Heerenveen (wijkgemeente),
ds. G.J.D.C. Loor te Kollum; naar
Hoenderloo, ds. A.P. de Graaf te Lieren-
Beekbergen, die tevens parttime predikant
blijft te Lieren-Beekbergen; naar Maasland
(herv.), ds. B.W.J. de Ruyter te Leimuiden;
naar Naaldwijk, proponent I. van der Meulen
te Gouda; naar Nieuwleusen (geref.
Ontmoetingskerk), ds. M. Develing te
Boven-Hardinxveld (geref.); naar Noordhorn
en Saaksum (herv.), ds. M. Kreuk te
Wilsum; naar Ommen (geref.), ds. K.
Jelsma te Leek; naar Opende (geref.; pt),
ds. J.B. Hoornenborg te De Wilp; naar
Rijnsburg (geref.), ds. A. Meek te Naarden;
Drewermann-symposium
BERICHt
naar Sint Michielsgestel-Schijndel, proponent
I.M. den Hartog te Kleve-Duitsland;
naar Swifterbant, proponent M.J. Boevé te
Houten; naar Utrecht (g.v. Van der Hoeven
Stichting), ds. A.J.J. Oprel te Breukelen;
naar Vlaardingen Ambacht-Oost, ds. G.A.V.
Fröberg te Voorschoten; naar Voorthuizen
(herv. wijk 1), ds. M. van Leeuwen te Everdingen;
naar Westervoort, ds. A. Hiemstra
te Wamel (streekgemeente Maas en Waal);
naar Westzaan, ds. C. Visser te Koog-Zaandijk;
naar Zweeloo, ds. H.J. Marsman te
Langeslag-Heino; het beroep tot pred. alg.
dienst (pastorale zorg aan doven), ds. J.F.
Kievit te Zierikzee.
Bedankt:
voor Apeldoorn (herv. Eben-Haëzerkerk),
ds. M.C. Batenburg te Waddinxveen; voor
Genemuiden (hervormd wijk 2), ds. J.
Geene te Katwijk aan Zee; voor Giessendam/Neder-Hardinxveld,
ds. A. Bloed te
Wijk bij Duurstede; voor Goes (hervormd,
De Levensbron), ds. P.F. Bouter te Leerdam;
voor Huizen (herv. wijk Meentkerk),
ds. A.D.L. Terlouw te Ermelo (herv.); voor
Krimpen aan den IJssel (wijkg. v.b.a.), voor
Moerkapelle (herv.), voor Sommelsdijk
(herv.) en voor Veen (herv.), ds. J.C.
Schuurman te Boven-Hardinxveld (herv.);
voor Middelburg (De Ontmoeting), ds. T.C.
Verhoef te Giessen-Oudekerk; voor Puttershoek
(herv.), ds. W.F. Schormans te Nijkerkerveen
(deelgemeente); voor Rijssen
(hervormd wijk 5), ds. A.L. van Zwet te
Woudenberg (herv.); voor Sliedrecht (herv.
wijk 3), ds. P.F. Bouter te Leerdam; voor
Sprang (herv.), ds. M.C. Batenburg te Waddinxveen;
voor Werkendam (hervormd wijk
2), ds. J. Geene te Katwijk aan Zee; voor
Zeist (geref. Noorderlichtgemeente), ds. R.
Alkema te Maartensdijk.
Beroepbaar:
ds. R. de Hoop en ds. L. Roersma, Ravelstraat
13, 3438 XJ Nieuwegein,
tel. (030) 879 90 51, e-mail:
raymond.de.hoop@gmail.com.
proponent A. Vriend, Pieter Saenredamstraat
48 Bis, 3583 TD Utrecht,
tel. (030) 271 57 86;
proponent D. Wijmenga, Veenmos 13,
8265 HR Kampen, tel. (038) 331 28 84;
proponent M. Staudt, Govert Flinkstraat
163-Bel, 1073 BS Amsterdam,
tel. (020) 664 83 50;
proponent H. Siebert, Schumannlaan 17,
7522 KC Enschede, tel. (053) 432 94 73;
proponent E. Kersbergen-Kummerow,
Mr. J.M.M. Hamerstraat 51, 3438 BV
Nieuwegein, tel. (030) 603 81 67.
Overleden
19 mei ds. H. van Niel (geb. 26 februari
1915); 6 juni ds. J. van Beek (geb. 6 maart
1949); 15 juni ds. K.L.F. le Grand (geb.
10 december 1922); 17 juni ds. J. Oskamp
(geb. 9 december 1929); 21 juni ds. C.J.
Rensink (geb. 23 mei 1945); 26 juni ds. D.D.
(geb. 7 april 1946); 26 juni ds. P. Wamelink
(geb. 18 januari 1934); 7 juli ds. D. Barten
(geb. 8 augustus 1925); 15 juli ds. H. Reenders
(geb. 29 december 1935); 17 juli is
ds. G. Cazemier (geb. 25 juli 1926);
26 juli ds. W.F.O.E. Stange (geb. 1 juli
1934); 29 juli ds. H.M. Stam (geb.
31 december 1934).
De Studiekring Drewermann Nederland
organiseert op 3 oktober een symposium
met het thema: Heel de mens, het brein
en de ziel. Dr. Pieter Medendorp (1969),
universitair hoofddocent Cognitieve
Psychologie in Nijmegen, spreekt over:
De hersenen, kijken in het cognitieve brein.
Medendorp onderzoekt de relatie tussen
hersenen en gedrag. Dr. Eugen Drewermann
(1940), theoloog en psychotherapeut,
zal spreken over: De menselijke ziel,
persoon, bewustzijn en onsterfelijkheid.
Tevens wordt op deze dag de vertaling van
zijn boek Taal voor de ziel. Jezus’ bevrijdende
verhalen gepresenteerd. Tijd en
plaats: zaterdag 3 oktober 2009, van 10.45-
16.30 uur, Marnix College, Prins Bernhardlaan
30 te Ede. Informatie en aanmelding:
www.studiekringdrewermann.nl of Aart de
Groot, secretaris SDN, tel. (026) 472 27 19.
Wilt u berichten over predikantswisselingen
en beroepbaarstellingen doorgeven aan het
Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht,
e-mail: jaarboek@pkn.nl
Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven
worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103,
3770 AC Barneveld, e-mail: scheps@solcon.nl.
28

Kerkinformatie
Kerkinformatie
BIJBELTEKSTEN
September 2009
September 2009
Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in
Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk
gebed. Zo is men door middel van het gebruiken van dit rooster verbonden met de wereldoecumene.
di 1
Jezus zegt: Niemand kan bij mij komen,
tenzij de Vader die mij gezonden heeft
hem bij me brengt, en ik zal hem op de
laatste dag tot leven wekken.
(Johannes 6: 41-51)
wo 2 Paulus schreef: Laat ieder die bezit
verwerft zo leven alsof het niet zijn
eigendom is, ieder die in deze wereld
leeft alsof ze voor hem niet meer van
belang is. Want de wereld die wij kennen
gaat voorbij. (1 Korintiërs 7: 29-31)
do 3 Paulus schreef: Nu kijken we nog in een
wazige spiegel, maar straks staan we
oog in oog. Nu is mijn kennen nog
beperkt, maar straks zal ik volledig
kennen, zoals ik zelf gekend ben.
(1 Korintiërs 12: 31—13:13)
vr 4
Wie op God vertrouwen zullen de waarheid
kennen, en wie trouw zijn zullen in
liefde met hem verkeren. (Wijsheid 3: 1-9)
za 5 Laat u bij het bidden leiden door de
Geest, iedere keer dat u bidt; blijf waakzaam
en bid voortdurend voor heel
Gods volk. (Efeziërs 6: 18-20)
zo 6 Jezus nam de doofstomme man apart
en zei tegen hem: “Ga open!” Meteen
gingen zijn oren open, zijn tong kwam
los en hij kon normaal spreken.
(Marcus 7: 31-37)
ma 7 Jij die ontzag voor de Heer hebt, zie uit
naar zijn ontferming en wijk niet af.
(Sirach 2: 1-9)
di 8
De maagd zal zwanger zijn en een zoon
baren, en men zal hem de naam
Immanuël geven, wat in onze taal
betekent: God met ons. (Matteüs 1: 18-23)
wo 9 Johannes schreef: Het leven is verschenen,
wij hebben het gezien en getuigen
ervan, we verkondigen u het eeuwige
leven dat bij de Vader was en aan ons
verschenen is. (1 Johannes 1: 1-4)
do 10 Jeremia zei tot de Heer: Telkens als ik
uw woorden hoorde, nam ik ze als
voedsel tot mij. Uw woorden gaven mij
een diepe vreugde. (Jeremia 15: 15-21)
vr 11 Paulus schreef: God is trouw en zal niet
toestaan dat u boven uw krachten
wordt beproefd: hij geeft u mét de
beproeving ook de uitweg, zodat u haar
kunt doorstaan. (1 Korintiërs 10: 12-13)
za 12 Daniël zei: Geprezen zij de naam van
God, van eeuwigheid tot eeuwigheid.
Hij onthult diepe, verborgen dingen, en
het licht woont bij hem. (Daniël 2: 19-23)
zo 13Jezus zegt: Ieder die zijn leven wil behouden,
zal het verliezen, maar wie zijn
leven verliest omwille van mij en het
evangelie, zal het behouden.
(Marcus 8: 34-38)
ma 14 Zoek de Heer met een eerlijk geweten.
Wie hem niet wantrouwt zal hem zien.
(Wijsheid 1: 1-3)
di 15 Dit zegt de Heer: Handel rechtvaardig,
handhaaf het recht; de redding die ik
breng is nabij, en weldra openbaar ik
mijn gerechtigheid. (Jesaja 56: 1-7)
wo 16 Jezus zegt: De heilige Geest, die de
Vader jullie namens mij zal zenden, zal
jullie alles duidelijk maken en alles in
herinnering brengen wat ik tegen jullie
gezegd heb.
(Johannes 14: 21-26)
do 17 Jezus zegt: Wie mijn volgeling wil zijn,
moet zichzelf verloochenen, zijn kruis
op zich nemen en zo achter mij aan
komen. (Marcus 8: 34-37)
vr 18 Wat in de ogen van de wereld zwak is,
heeft God uitgekozen om de sterken te
beschamen; wat in de ogen van de
wereld onbeduidend is, heeft God uitgekozen.
(1 Korintiërs 1: 26-31)
za 19 Moge de Heer uw liefde voor elkaar en
ieder ander groter maken. Moge de
Heer u door die liefde kracht geven.
(1 Tessalonicenzen 3: 12-13)
zo 20 Jezus zegt: Wie mij opneemt, neemt
niet mij op, maar hem die mij gezonden
heeft. (Marcus 9: 30-37)
ma 21 Jezus zegt: Barmhartigheid wil ik, geen
offers. Ik ben niet gekomen om rechtvaardigen
te roepen, maar zondaars.
(Matteüs 9: 10-13)
di 22 Paulus schreef: Wanneer de Geest ons
leven leidt, laten we dan ook de richting
volgen die de Geest ons wijst.
(Galaten 5: 16-26)
wo 23 Vertrouw op God te allen tijde, open
voor hem uw hart. (Psalm 62)
do 24 God zal ruimhartig vergeven. Mijn
plannen zijn niet jullie plannen, en jullie
wegen zijn niet mijn wegen – spreekt de
Heer. (Jesaja 55: 6-11)
vr 25 God heeft ons gered uit de macht van
de duisternis en ons overgebracht naar
het rijk van zijn geliefde Zoon, die de
vergeving van onze zonden heeft
gebracht. (Kolossenzen 1: 9-14)
za 26 Jezus zei tot zijn leerlingen: Vrees niet,
kleine kudde, want jullie Vader heeft
jullie het koninkrijk van God willen
schenken. (Lucas 12: 22-32)
zo 27 Jezus zegt: Ik verzeker je: wie jullie een
beker water te drinken geeft omdat
jullie bij Christus horen, die zal zeker
beloond worden. (Marcus 9: 38-48)
ma 28 Uit de profeet Jesaja: Niemand zal
kwaad doen, niemand zal onheil stichten.
Want kennis van de Heer vervult de
aarde, zoals het water de bodem van de
zee bedekt. (Jesaja 11: 1-9)
di 29 Wij zijn nu al kinderen van God. Wat we
zullen zijn is nog niet geopenbaard,
maar we weten dat we aan hem gelijk
zullen zijn wanneer hij zal verschijnen,
want dan zien we hem zoals hij is.
(1 Johannes 3: 1-3)
wo 30 Jezus zegt: Heb de Heer, uw God, lief
met heel uw hart en met heel uw ziel
en met heel uw kracht. Heb uw naaste
lief als uzelf. Er zijn geen geboden
belangrijker dan deze. (Marcus 12: 28-34)
29

Kerkinformatie
advertenties
September 2009
Advertenties
Kerkinformatie kent twee soorten advertenties:
vacatureadvertenties van kerkelijke
gemeenten en andere advertenties.
Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen
in vier verschillende formaten geplaatst
worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal
(tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden)
en Zeer groot (tot 520 woorden/hele
pagina). Voor deze formaten gelden respectievelijk
de volgende tarieven: € 174,
€ 348, € 698 en € 1.394. Het aantal woorden
wordt berekend met de functie ‘Woorden
tellen’ onder Extra in tekstverwerkingsprogramma
Word.
Andere advertenties bestaan in de formaten:
1/8, 1/4, 1/2 en 1/1. De prijzen zijn respectievelijk:
€ 348, € 698, € 1.394,
€ 2.788.
Aanlevering
Per e-mail aan:
kerkinformatie.advertenties@pkn.nl (de
kale tekst in een Word-bestand en logo’s
uitsluitend apart in een jpg-bestand),
per fax aan (030) 880 14 45, of in papieren
vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties
(F. Rozemond), Postbus 8504,
3503 RM Utrecht.
Naam en logo’s
De afkorting PKN wordt zoveel mogelijk
vermeden. Wanneer het logo van de Protestantse
Kerk wordt gebruikt dient dat
volledig (met vaste verticale tekst) te worden
afgedrukt. Dit in verband met de optimale
en eenduidige werking ervan. Eigen
varianten op dit logo kunnen in Kerkinformatie
worden geweigerd. Andere eigen
logo’s, beeldmerken, vignetten of foto’s
zijn uiteraard hartelijk welkom.
Uiterste aanleverdata:
(zie ook www.pkn.nl homepage, linksboven
onder tijdschriften/nieuwsbrieven):
Oktobernummer: 1 september
Novembernummer: 6 oktober
Decembernummer: 3 november
De advertentiepagina’s in Kerkinformatie
worden vanaf de dag van verschijnen
tevens geplaatst op www.pkn.nl > klik
linksboven op: Vacatures.
De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk
voor de inhoud van advertenties.
Bij de opmaak zal zoveel mogelijk
rekening worden gehouden met de wensen
van de adverteerder.
In de Combinatie van de Protestantse Gemeenten i.w.
Wognum en Benningbroek- Sijbekarspel-
Nibbixwoud ( West-Friesland),
is een vacature voor een fulltime
predikant
De Hervormde Gemeente Warmenhuizen-Harenkarspel
gelegen aan de rand van West-Friesland, nabij de duinen en
de zee, zoekt een:
predikant (m/v) in 60% betrekking
die:
• vanuit de Bijbelse boodschap mensen kan inspireren zodat
het toepasbaar wordt in het dagelijkse leven.
• pastoraal is ingesteld en oog heeft voor de jongeren binnen
onze kerkelijke gemeente.
• onze kleine maar kleurrijke kerkelijke gemeente actief
ondersteunt in kerk en samenleving.
• een actieve bijdrage levert aan het kerkelijke verenigingproces
binnen de burgerlijke gemeente Harenkarspel.
De Hervormde Gemeente Warmenhuizen-Harenkarspel
bestaat uit 250 leden en heeft de beschikking over een pastorie.
Tot 30 september 2009 kunt u uw sollicitatie met CV richten
aan onderstaand adres.
Nadere informatie kunt u verkrijgen bij:
J.A. Elzenga, scriba.
De Fuik 17
1749 XH Warmenhuizen
Tel. (0226) 39 29 39
E-mail: hanjo.elzenga@quicknet.nl
Zie ook onze Website: www.oudeursulakerk.nl voor meer
informatie.
De beide kerkenraden zoeken iemand, die op een creatieve en
inspirerende manier samen met hen de weg zoekt in het geloof.
Prioriteiten zijn:
• Aandacht voor pastorale zorg en openstaan voor verschillende
manieren van geloofsbeleving.
• Interesse in het werken met jeugd en jongeren.
• Brede oecumenische belangstelling.
• Eigentijdse prediking.
• Een bindende factor zijn binnen onze combinatie.
Wij bieden:
• Een betrokken kerkenraad en een hartelijke en open
gemeente.
• Een moderne pastorie.
• Vrijheid om ideeën gestalte te geven.
Onze informatie is ook te vinden op de website:
www.protgemwognumbsn.nl
Belangstellenden worden uitgenodigd te solliciteren.
Een profielschets van predikant en gemeenten is op aanvraag
beschikbaar bij de secretaresse van de beroepingscommissie.
Mevr. T. Deinum- Angenent, Kerkstraat 82, 1687 AT Wognum
E-mail adres: t.deinum-angenent@planet.nl
Reacties graag voor 18 september 2009 op bovenstaand adres.
30

Kerkinformatie
advertenties
September 2009
De Protestantse Gemeente Houten
zoekt een
predikant m/v 1,0 fte
die samen met een collega en een kerkelijk opbouwwerker de
uitdaging in een groeigemeente wil aangaan.
Komend vanuit een dorpse historie krijgt Houten steeds meer
stadse uitdagingen. De Protestantse gemeente Houten is zeer
pluriform en telt ongeveer 3.000 leden. Daarvan zijn er ruim
650 als vrijwilliger actief. Er is veel aandacht voor het betrekken
van jongeren bij de gemeente. De pastorale zorg is verdeeld
over twee wijken, de gemeente komt samen in één kerkgebouw.
Een pastorie is beschikbaar.
Wij zoeken een ervaren predikant met de nodige
theologische bagage die:
• op inspirerende en toegankelijke wijze voorgaat in de
eredienst en daarin durft te vernieuwen
• gevoel heeft voor liturgie en vertrouwd is met verschillende
muziek- en zangstijlen
• aandacht heeft voor de jeugd, ook met betrekking tot de
eredienst
• vanuit een eigen geloofsidentiteit een samenbindende rol
vervult in een veelkleurige gemeente
• meedoet in de organisatie en leiding van de gemeente
• in vorming en toerusting de dialoog over geloofs- en levensvragen
stimuleert
• vanuit een missionaire gedrevenheid een visie heeft op de
aanwezigheid van de kerk in de samenleving.
Meer informatie
Op onze website www.pghouten.nl kunt u alvast kennismaken
met onze gemeente. Een informatiepakket en een beleidsplan
zijn op aanvraag verkrijgbaar bij de secretaris van de
beroepings commissie, mw. M. Visser, tel. (030) 637 68 35,
e-mail: m.visserslofstra@planet.nl, Stuiverslag 10,
3991 TX Houten.
Interesse?
Wij zien uw sollicitatie op uiterlijk 25 september 2009 met
belangstelling tegemoet. Deze kunt u, samen met uw cv,
sturen aan bovengenoemd adres.
De Hervormde Gemeente te Buurmalsen
zoekt een
predikant 66%
Buurmalsen is een kleine confessionele dorpsgemeente in de
Betuwe met 435 leden.
Onze gemeente heeft een actieve catechesegroep en zondagschool.
Wij zoeken iemand die:
• op een inspirerende en aansprekende manier voorgaat in
de erediensten;
• het pastoraat een warm hart toedraagt met aandacht voor
zowel de oudere als de jongere;
• zich open opstelt naar de plaatselijke dorpssamenleving
en het verenigingsleven;
• die actief mee wil denken over de toekomst van de kleine
gemeente in een plattelandsgebied.
U kunt uw sollicitatie met CV sturen, vóór 20 september a.s.,
naar: Betty Hakkert, Kornedijk 13, 4197RN Buurmalsen of per
e-mail a.hakkert4@kpnplanet.nl, tel. (0345) 57 32 57.
Voor inlichtingen en een informatiepakket kunt u zich wenden
tot bovenstaand adres of bij Jan van Zoelen,
tel. (0345) 57 43 42.
De Protestantse Gemeente Lichtenvoorde zoekt een
kerkelijk werker (m/v) 60%
• voor het pastoraat van jong tot oud
• voor een eigentijdse invulling van het jeugdwerk in
catechese/jongerenkerk
• die betrokken wil zijn in de vorming en toerusting van
de gemeente
• die op collegiale wijze kan samenwerken met de fulltime
predikant
• die een afgeronde opleiding HBO-theologie heeft en
is ingeschreven in het register van kerkelijk werkers
• die belijdend en meelevend lid is van een gemeente binnen
de Protestantse Kerk in Nederland.
Bent u geïnteresseerd in deze functie? Stuur dan uw schriftelijke
reactie, vergezeld van uw CV, uiterlijk voor 15 september
naar de scriba dhr. Ph. de Bruijn, Esstraat 34, 7131 CT Lichtenvoorde.
Nadere informatie: www.kerkenlichtenvoorde.nl.
31

Kerkinformatie
advertenties
September 2009
De Protestantse Gemeente Voorschoten (PGV)
staat met 3000 leden midden in de samenleving.
Drie wijk gemeenten, met ieder zo’n 250 actieve leden, vormen
een pluriforme, actieve en kritische geloofsgemeenschap.
Zij zullen op niet al te lange termijn tot één kerkelijke gemeente
integreren.
Het Kruispunt, een van de wijkgemeenten van de PGV,
zoekt een
predikant voor 0.75 fte (m/v)
die de gemeente voor vier jaar kan bijstaan in haar verdere
ontwikkeling. Uitbreiding van de functie voor langere duur
kan, door recente ontwikkelingen binnen de PGV, tot de
mogelijkheden behoren.
Het takenpakket kent drie pijlers:
• de zondagse eredienst;
• het pastoraat met persoonlijke aandacht voor mensen
die steun behoeven; en een gerichte aandacht voor (jonge)
gezinnen.
Daarnaast verwachten we een predikant die:
• samen met de gemeente op zoek gaat naar de betekenis
van de Bijbel in deze tijd;
• mensen kan raken door een verkondiging met diepgang;
• initiator en motor is van gemeentelijke activiteiten;
• samen met de andere predikanten van de PGV het proces
van verdere integratie stimuleert.
De predikant mag een betrokken gemeente verwachten,
waarbinnen vrijwilligers en professionals samen
verantwoorde lijk zijn voor o.a. pastorale zorg, kerkmuziek,
vorming en leerhuis, jeugd- en jongerenwerk en beheer.
Voorschoten is een aantrekkelijke, groene gemeente van zo’n
23.000 inwoners, gelegen tussen Leiden, Wassenaar en
Den Haag.
Verdere informatie kunt u verkrijgen via onze website
(www.pgvoorschoten.nl) of bij de voorzitter van de
beroepingscommissie: Arend-Jan Eshuis, (071) 56128 99.
Een informatiepakket is beschikbaar.
We zien uw reactie per post of e-mail graag uiterlijk 15 september
tegemoet t.a.v. mw. A. Uyterlinde (secretaris), Maartje
Offerspad 32, 2331 NB Leiden; auyterlinde@besturenraad.nl
32

Kerkinformatie
advertenties
September 2009
Gereformeerde Kerk Oostburg
(deel uitmakend van de Protestantse
Kerk in Nederland) zoekt een
predikant(e) voor 50%
De man of vrouw die wij zoeken:
• is een bruggenbouwer die stabiliteit
kan brengen in onze gemeente,
anders gezegd: iemand die onder de
verschillende stromingen in onze
kerk begrip kan kweken voor de
geloofsbeleving van de ander;
• kan een coachende leiderschapsstijl
uitstralen, dit door anderen gerespecteerd
wetend;
• wil het plaatselijk vergevorderde
fusieproces met de Hervormde
Gemeente positief benaderen en wil
hier actief vorm en inhoud aan geven;
• is bereid om twee of meer kerkdiensten
per maand te doen en is in staat
de Bijbelse boodschap naar deze tijd
te vertalen zodat deze jong en oud
aanspreekt;
• is gedreven het pastorale werk te
doen met respect voor de belevingsverschillen
in het geloof in onze
gemeente.
Oostburg is een centrumgemeente in
het open West Zeeuws Vlaamse landschap.
Monumenten en culturele instellingen
in de omgeving zijn binnen handbereik,
evenals de prachtige
Noordzeestranden.
Onze kerk telt ca. 250 gemeenteleden
waaronder veel jonge meelevende
gezinnen waardoor de kindernevendienst
iedere zondag goed bezocht
wordt.
Er is een ruime pastorie beschikbaar.
Voor inlichtingen en opvragen van
een informatiepakket
Adri de Hullu,
voorzitter beroepingscommissie
Tel. (0117) 45 54 21.
E-mail: dehullu@agroweb.nl
Sollicitaties:
Voor 30 september 2009 te richten aan:
Eldi Risseeuw,
secretaresse beroepingscommissie
Maagdenbergweg 3
4501 NG Oostburg.
E-mail: eldi.risseeuw@planet.nl.
Hervormde gemeente Koog-Zaandijk
zoekt
predikant (m/v) voor 50 % van de werktijd
Vaste taken:
• voorgaan in erediensten
• pastoraat samen met pastoraal team
• bijdragen aan vorming en toerusting.
In de zondagse eredienst vindt de gemeente belangrijk:
• stijlvolle liturgie
• goede exegese
• prediking die bemoedigt, raakt en inspireert.
Van een predikant verwachten wij o.a.
• communicatieve vaardigheden
• pastorale bewogenheid
• zicht op de samenhang tussen kerk, maatschappij en cultuur
• zicht op de leefwereld van 30-ers en 40-ers.
Nadere inlichtingen: Wim Tip, voorzitter beroepingscommissie, J.J. Allanstraat 386,
1551 RV, Westzaan, tel. (075) 628 94 94, e-mail: wim.tip@chello.nl, bij wie u ook een
informatiepakket kunt opvragen. Reacties graag voor 30 september a.s. aan Wim Tip.
33

Kerkinformatie
advertenties
September 2009
Wijkgemeente Oost zoekt een fulltime
wijkpredikant(e)
met talent voor jongeren
Wij vragen van onze nieuwe wijkpredikant dat hij/zij zich ook
intensief met het jeugdwerk bezighoudt. De bedoeling is dat
dit gebeurt in samenwerking met de nog te beroepen wijkpredikant
van wijkgemeente West (2010). Gezamenlijk zullen
beide predikanten zich, ieder voor 25 % van hun werkzaamheden,
inzetten voor het plaatselijke jeugdwerk.
Wij constateren met zorg dat onze gemeente vergrijst en zien
het als een opdracht deze trend te doorbreken door de jeugd
meer bij de kerk te betrekken. Met een zorgvuldig op te zetten
educatief programma willen wij volle aandacht geven aan de
nu opgroeiende generatie en hun ouders.
Uiteraard vragen de gewone kerkelijke activiteiten een goede
en deskundige inzet.
Daarom zoeken wij een predikant met enige ervaring (tenminste
4 jaar in een gemeente), zodat de gewone werkzaamheden
vanuit ambachtelijke vaardigheid worden opgepakt.
Wij denken dat de gerichtheid op jongeren een gunstige
uitwerking zal hebben op het geheel van onze gemeente.
De profielschets en een informatiegids over de burgerlijke en
kerkelijke gemeente, inclusief wijkgemeente Oost en het
jeugdwerk, kunt u downloaden van onze website:
www.pgz-zaandam.nl/
Voelt u zich aangesproken en wilt u op de advertentie reageren,
dan verzoeken wij u uw brief voor 21 september 2009 te sturen
aan de voorzitter van de beroepingscommissie:
mevr. T. Boutsma-Stavast, Reitdiep 3, 1509 XX Zaandam.
Email: t.boutsma-stavast@chello.nl.
34

Kerkinformatie
advertenties
September 2009
• veel aandacht voor het pastoraat, dat we in onze gemeente
zien als een essentieel aspect en waarin een 6-tal sectieteams
een belangrijke rol vervullen;
• veel activiteiten waarin onderlinge ontmoeting centraal
staat, voorbereid en begeleid door o.a. de werkgroep
Vorming en Toerusting.
Protestantse wijkgemeente Emmen-Oost
Aan onze wijkgemeente (± 900 pastorale eenheden) zijn
2 predikanten verbonden, één full-time en de ander voor 50 %.
Wegens emeritaat van de laatstgenoemde ontstaat per
1 januari 2010 een vacature, die we graag weer vervuld zien.
Daarom vragen we per die datum een
predikant (v/m) - 50 %
De plaats Emmen met ruim 57000 inwoners heeft een stedelijk
karakter en beschikt over veel voorzieningen. De omgeving
is rijk aan natuurschoon.
Onze wijkgemeente wordt o.a. gekenmerkt door:
• openheid en gastvrijheid;
• ruimte voor verschillen in geloofsbeleving;
• een gemiddeld tamelijk hoge leeftijd: 55 jaar;
• een in verhouding gering aantal jeugdigen en jongeren;
• een grote betrokkenheid van een actieve kern van ruim 150
gemeenteleden, die zich inzetten in kerkenraad, diverse
werkgroepen en commissies;
• aandacht voor de liturgie en zinvolle vernieuwing daarvan,
waaraan een actieve cantorij medewerking verleent.
Wij zoeken een predikant, die
• goed kan communiceren en samenwerken;
• respectvol weet om te gaan met diversiteit in geloofsvisie
en geloofsbeleving;
• zowel jongeren als ouderen weet te inspireren;
• zich samen met zijn/haar collega, kerkenraad en werkgroepen
wil inzetten voor de bloei van de gemeente;
• duidelijk affiniteit en zo mogelijk ook ervaring heeft met het
pastorale aspect van het gemeentewerk en daaraan in
samenwerking vorm en inhoud wil geven;
• een open oor en hart heeft voor de vele ouderen in onze
gemeente;
• bereid en in staat is tot het toerusten en begeleiden van de
sectieteams en de vrijwilligers in het pastoraat en het instrueren
van de begeleiders van de groothuisbezoeken;
• bereid is wijkoverstijgende taken op zich te nemen.
Informatie over onze wijkgemeente vindt u op onze website
www.pknemmenoost.nl.; daar vindt u ook een beknopte profielschets
van onze gemeente. Desgewenst kunt u contact
opnemen met de voorzitter van de beroepingsadviescommissie,
de heer K.W. van Netten, tel. (0591) 62 58 81. Dingspellaan 53,
7824 GD Emmen; of per e-mail: kvnetten@planet.nl.
Op het hierboven genoemde adres zien we uw sollicitatiebrief
met CV graag vóór 19 september a.s. tegemoet.
Werkt u mee aan de opbouw van onze gemeente?
Ruim 2.200 leden van wie er veel als vrijwilliger actief zijn, twee kerkgebouwen, twee fulltime predikanten en verschillende vormen
van geloofsbeleving. Als Protestantse Gemeente in wording te Zuidland zijn wij één kerkgemeente, met een veelzijdig karakter.
Wilt u ons helpen bij de verdere opbouw van onze gemeente? Solliciteer dan nu naar de functie van:
kerkelijk werker (m/v) 0,5 fte
Als kerkelijk werker concentreert u zich op het ouderenpastoraat binnen onze gemeente. U heeft met succes een relevante opleiding
afgerond en bent bij voorkeur in het bezit van preekconsent. Ook bent u bereid in diensten van Woord en Gebed voor te gaan.
U werkt, samen met onze predikanten en een nog aan te stellen jongerenwerker, vanuit de boodschap van de bijbel, samengevat in
de apostolische geloofsbelijdenis. Uw dienstverband is voor onbepaalde tijd en gaat op 1 december 2009 in.
Informatie over onze gemeente vindt u op www.kerkeninzuidland.nl. Voor meer informatie over de vacature kunt u onze scriba,
Sjanie de Leeuw van Weenen, bellen: (0181) 45 27 64.
Uw schriftelijke sollicitatie stuurt u eveneens naar haar. Het adres is Boomgaardstraat 8, 3214 AB in Zuidland
(of: scriba@kerkeninzuidland.nl). Uw sollicitatie moet uiterlijk 30 september binnen zijn.
Zuidland is een dorp op de Zuid-Hollandse eilanden, met een pittoreske kern. Het ligt tussen weidse polders en een uitgestrekt
recreatiegebied, op slechts een halfuur van de kust.
35

Auteur
36