Dieren - Jeugdboekenweek

Toegespitst op lezen zou je kunnen zeggen dat de auteur (zender) een tekst met een bepaalde
bedoeling (boodschap) schrijft voor een lezer (ontvanger). Een auteur kan verschillende bedoelingen
hebben, bijvoorbeeld :
––
dat de lezer zich ontspant (poëzie, verhalen, theater …),
––
dat de lezer iets bijleert (krant, tijdschrift, non-fictie …),
––
dat de lezer iets doet (recept, handleiding, uitnodiging …).
In Winterdieren lijkt Bibi Dumon Tak verschillende bedoelingen te willen combineren.
Ze schrijft over elk dier een non-fictietekst, geeft zo informatie mee en wil de lezer dus iets bijleren.
Tegelijkertijd gebruikt ze een erg verhalende stijl. Zo lijkt het wel alsof ze doelbewust wil
dat de lezer zich tegelijkertijd ontspant. Aan de lezer om uit te maken of hij dit droge info,
een prettig verhaaltje of een combinatie van de twee vindt.
Het bovenstaande taalmodel vind je terug in de meeste taalmethodes. Het wordt doorgaans
op een leeskaart voorgesteld. Daarin worden de elementen uit het taalmodel systematisch in vragen
gegoten waarmee kinderen gericht naar teksten kunnen kijken. Laat hen de kaart van jouw
schoolmethode gebruiken : zo ervaren ze dat het model universeel is, en niet enkel bij teksten
uit hun taalboek, maar ook bij alle andere teksten (o.a. verhalen) werkt.
Doorgaans stelt zo’n leeskaart volgende vragen :
1) Vóór het lezen (zie: Aanzet van deze lestip) :
––
Wie is de auteur ?
––
Las je al eerder iets van deze auteur ?
––
Als je de tekst en illustraties bekijkt, wat verwacht je dan ? Wordt dit fictie of non-fictie ?
2) Tijdens het lezen :
––
Wat schrijft de auteur ?
––
Waarover schrijft de auteur ?
––
Staan er woorden of uitdrukkingen in die je niet begrijpt ? Wat doe je om ze
toch te begrijpen ?
3) Na het lezen :
––
Klopt wat geschreven is met wat jij daarover weet ? Is de tekst met andere woorden
betrouwbaar ?
––
Wat is volgens jou de bedoeling van de auteur ?
––
Voor wie is de tekst bedoeld ?
––
Hoe schrijft de auteur ? (ernstig, grappig, leuk, vlot, verzorgd, slordig, poëtisch …)
––
Welke weg gebruikt de auteur ? (taal, tekstsoort, uitgeverij …)
––
Welke middelen gebruikt de auteur (lay-out, illustraties, lettertype …)
––
Welk gevoel heb je bij de tekst ? (geïnteresseerd, verveeld, geamuseerd, opgelucht …)
Overloop alle vragen op de leeskaart. Daarna proberen de kinderen voor hun hoofdstuk
antwoorden op die vragen te formuleren. In een nabespreking vormen de vragen (en de antwoorden
van de kinderen) de basis om over de hoofdstukken in Winterdieren te praten. In die bespreking
komt de inhoud nog niet aan bod, wél de manier waarop de kinderen hun hoofdstuk hebben
9
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor vierde en vijfde leerjaar