DOC 51 0664/008 DOC 51 0664/008 - Site de Jean-Yves Hayez.

DOC 51
0664/008
207
Exemple, une femme lesbienne a décidé de concevoir
un enfant par procréation médicalement assistée avec
un donneur de sperme. Cette maman partage sa vie
avec une compagne. La question est de savoir comment
organiser un lien juridique entre l’enfant et la partenaire
de la mère biologique durant la vie commune
mais aussi en cas de séparation ou en cas par exemple
de décès de la mère biologique. Dans l’état actuel de la
législation, le partenaire est considéré vis-à-vis de l’enfant
de sa compagne ou de son compagnon comme un
tiers, comme un étranger et se trouve sans droit, sans
obligation vis-à-vis de l’enfant.
Pour répondre à cette difficulté qui concerne tant l’enfant
que l’adulte, il est proposé d’instituer la parenté
sociale. La parenté sociale serait ainsi un statut juridique
qui permettrait d’une part de créer des droits et
obligations dans le chef du beau-parent, partenaire du
parent biologique et ainsi de maintenir notamment des
liens à travers les aléas de l’histoire d’un couple.
L’objet du présent débat n’est donc pas de porter un
jugement de valeur par rapport à la situation de ce couple
conjugal et parental, mais de prendre en considération
que ces situations existent et qu’elles doivent être
éventuellement rencontrées dans le but de faire prévaloir
les droit et intérêts de l’enfant. Par exemple, si le
parent biologique décède et que l’enfant a été élevé
par le partenaire, il serait gravement perturbant pour
l’enfant de briser ce lien entre l’enfant et son parent social.
En tant que Délégué général aux droits de l’enfant,
l’intervenant souhaite aborder la question de l’adoption
par un couple homosexuel, et d’une manière plus générale
celle de l’adoption, de la filiation et de la parenté
sociale, en se référant à l’esprit et à la philosophie de la
Convention internationale relative aux droits de l’enfant.
C’est donc en termes de droit DE l’enfant et non en
termes de droit à l’enfant, de droit parental, qu’il propose
de réfléchir sur les matières de la parenté sociale,
de la filiation et de l’adoption
La question est donc tout d’abord de savoir en quoi
la parenté sociale offrirait une alternative à la proposition
d’un couple homosexuel d’adopter un enfant. Le
droit belge ne connaît pas encore la parenté sociale.
Or, de plus en plus d’enfants dont les parents sont séparés,
vivent dans des familles recomposées et la parenté
sociale a surtout été élaborée dans cette pers-
een vrouw en een man. De voorvechters van dat
standpunt stellen veeleer voor zorgouderschap in te stellen
als alternatief voor homoadoptie. Als voorbeeld kan
een lesbische vrouw worden aangehaald die heeft besloten
een kind te verwekken via medisch begeleide
verwekking, inseminatie met donorsperma. Die moeder
deelt haar bestaan met een levensgezellin. De vraag
rijst hoe kan worden voorzien in een rechtsband tussen
het kind en de partner van de biologische moeder, zulks
niet alleen gedurende de tijd dat ze samenleven, maar
bijvoorbeeld ook bij scheiding of overlijden van de biologische
moeder. In de huidige stand van de wetgeving
wordt de partner beschouwd als een derde, als een
vreemde ten aanzien van het kind van zijn partner; eerstgenoemde
kan dus geen enkel recht jegens dat kind
doen gelden.
Om aan die moeilijkheid tegemoet te komen die zowel
het kind als de volwassene aanbelangt, wordt voorgesteld
het zorgouderschap in te stellen. Zorgouderschap
ware aldus een juridische status die
enerzijds de mogelijkheid zou bieden te voorzien in rechten
en plichten voor de andere ouder (in casu de partner
van de biologische ouder), en aldus banden te handhaven
in weerwil van de wederwaardigheden die een
paar in de loop der tijd meemaakt.
Dit debat strekt er dus niet toe een waardeoordeel te
vellen over dat huwelijks- en ouderpaar, maar wel in
overweging te nemen dat dergelijke situaties bestaan,
en dat er in voorkomend geval een oplossing voor moet
worden geboden, teneinde de rechten en belangen van
het kind te doen gelden. Wanneer bijvoorbeeld de biologische
ouder sterft en het kind door de partner werd
opgevoed, ware het voor het kind bijzonder storend,
mocht die band tussen dat kind en de zorgouder worden
verbroken.
Als algemeen afgevaardigde voor de rechten van het
kind wenst de spreker in te gaan op het vraagstuk van
de adoptie door een homopaar, en hij wil dat vraagstuk
algemener benaderen zonder zich louter toe te spitsen
op adoptie, afstamming en zorgouderschap; hij verwijst
daarbij naar de strekking van het Internationaal Verdrag
inzake de Rechten van het Kind. Vanuit die invalshoek
bekeken, stelt hij met betrekking tot zorgouderschap,
afstamming en adoptie dus voor aan reflectie te doen
over de rechten van het kind, en niet over de rechten op
een kind.
In de eerste plaats rijst derhalve de vraag in welk
opzicht zorgouderschap een alternatief zou bieden voor
het voorpaar een homopaar een kind te laten adopteren.
In het Belgisch recht bestaat nog geen zorgouderschap.
Meer en meer kinderen wier ouders gescheiden
zijn, leven echter in nieuw-samengestelde
gezinnen, en zorgouderschap is vooral uitgewerkt met
CHAMBRE 4e SESSION DE LA 51e LÉGISLATURE 2005 2006
KAMER
4e ZITTING VAN DE 51e ZITTINGSPERIODE