DOC 51 0664/008 DOC 51 0664/008 - Site de Jean-Yves Hayez.

146 DOC 51 0664/008
Mariage et cohabitation légale
Bien qu’un époux ou un partenaire cohabitant légal
soit tenu de contribuer en proportion de ses facultés
aux charges de la vie commune, en ce compris les charges
de l’éducation des enfants qui habitent chez lui (respectivement
art. 221 et 1477, § 3 du Code civil), ni le
mariage, ni la cohabitation légale n’entraîne en soi des
droits d’autorité au bénéfice du partenaire qui n’est pas
parent.
Tutelle indicative (également dénommée tutelle testamentaire)
Celui des père et mère qui exerce en dernier lieu
l’autorité parentale peut désigner, par une déclaration
devant le juge de paix ou devant un notaire, un tuteur,
s’il vient à décéder avant la majorité de son enfant (art.
392, alinéa 1 er du Code civil).
Cette tutelle indicative permet au parent de confier à
son partenaire du même sexe des droits d’autorité sur
son enfant, pour la période où lui-même ne sera plus là.
Le juge de paix ne dispose dans ce cas que d’un droit
d’appréciation marginal et il ne peut refuser l’homologation
que si de sérieux motifs le justifient, dans l’intérêt
de l’enfant. Le simple fait que le tuteur désigné est
homosexuel ne suffit pas à constituer un motif sérieux
(Cour européenne des Droits de l’homme, arrêt Da Silva
Mouta c. Portugal du 21 décembre 1999).
À l’évidence, la tutelle ne s’ouvrira que si aucun des
parents n’est encore en vie (art. 389 du Code civil).
Même au cas où le premier adulte à décéder bénéficierait
de l’exercice exclusif de l’autorité parentale, le parent
le plus longtemps en vie pourra à nouveau exercer
l’autorité parentale (art. 35 du Code civil).
La tutelle indicative n’offre donc une solution que si
le parent est le dernier en vie ou le seul parent. En outre,
l’autorité de tutelle de l’époux ou du partenaire ne débute
qu’après le décès du parent propre et n’offre donc
aucune coparentalité tant que le parent est en vie. Enfin,
la tutelle indicative est révocable à tout moment, ce
qui offre également peu de garanties.
Droit aux relations personnelles
En vertu de l’article 375bis du Code civil, toute personne
qui justifie d’un lien d’affection particulier avec
l’enfant peut entretenir des relations personnelles avec
l’enfant.
Huwelijk en wettelijke samenwoning
Hoewel een echtgenoot of wettelijk samenwonende
partner naar evenredigheid van zijn mogelijkheden moet
bijdragen in de lasten van het samenleven, met inbegrip
van de lasten de opvoeding van de inwonende kinderen
(art. 221 resp. art. 1477, § 3 B.W.), brengt noch
huwelijk noch wettelijke samenwoning op zichzelf
gezagsrechten met zich mee ten voordele van de partner
die geen ouder is.
Indicatieve voogdij (ook testamentaire voogdij genoemd)
De ouder die als laatste het ouderlijk gezag uitoefent,
kan door middel van een verklaring voor de vrederechter
of een notaris een voogd aanwijzen voor het
geval hij komt te overlijden voor de meerderjarigheid
van zijn kind (art. 392, eerste lid B.W.).
Deze indicatieve voogdij biedt de ouder de mogelijkheid
zijn partner van hetzelfde geslacht met gezagsrechten
over zijn kind te bekleden voor een periode
waarin hij (er) zelf niet meer zal zijn. De vrederechter
beschikt dan slechts over een marginaal toetsingsrecht,
en kan de homologatie slechts weigeren indien ernstige
redenen in het belang van het kind dat rechtvaardigen.
Het loutere feit dat de aangewezen voogd homoseksueel
is, volstaat niet als ernstige reden (Europees Hof
voor de Rechten van de Mens, arrest Da Silva Mouta t/
Portugal van 21 december 1999).
Uiteraard zal de voogdij enkel openvallen indien er
geen ouder meer in leven is (art. 389 B.W.). Zelfs in
gevallen waarbij de eerststervende ouder de exclusieve
uitoefening van het ouderlijk gezag genoot, zal de langstlevende
ouder het ouderlijk gezag opnieuw kunnen uitoefenen
(art. 375 B.W.).
Indicatieve voogdij biedt dus enkel een oplossing indien
de ouder de langstlevende ouder of enige ouder
is. Bovendien vat het voogdijgezag van de echtgenoot
of partner pas aan na het overlijden van de eigenlijke
ouder, en biedt het dus geen medeouderschap zolang
de ouder leeft. Ten slotte is de indicatieve voogdij op
ieder ogenblik herroepbaar, wat ook weinig garanties
biedt.
Recht op persoonlijk contact
Krachtens art. 475bis B.W. kan iedere persoon die
aantoont dat hij een bijzonder affectieve band heeft met
het kind, het recht op persoonlijk contact met het kind
vorderen.
CHAMBRE 4e SESSION DE LA 51e LÉGISLATURE 2005 2006
KAMER
4e ZITTING VAN DE 51e ZITTINGSPERIODE