DOC 51 0664/008 DOC 51 0664/008 - Site de Jean-Yves Hayez.

126 DOC 51 0664/008
L’orateur donne un exemple. Selon le droit actuel, seuls
les parents, les enseignants et les commettants sont
responsables des faits dommageables causés par des
mineurs, et ce, sur la base d’une présomption de faute
d’éducation ou de surveillance. Cette responsabilité ne
doit-elle pas, ainsi qu’il l’a été évoqué, être étendue au
parent social, dès lors que celui-ci assure aussi la surveillance
de l’enfant? D’emblée se pose la question de
savoir s’il ne s’indique pas aussi d’étendre cette responsabilité
à d’autres instances de surveillance, telles
que les mouvements de jeunes et les mouvements sportifs?
Cette question est un des problèmes cruciaux du
droit de la responsabilité. Elle nécessite une réponse
générale et non une réponse dans le cadre limité de la
parenté sociale.
Si le législateur donne à la parenté sociale son contenu
logique de lien de filiation limité au premier degré
(en ligne directe), il aura réinventé l’eau chaude.
En effet, notre droit connaît déjà cette parenté sociale,
sous le nom d’adoption simple.
L’adoption simple par un beau-père ou une belle-mère
est même privilégiée. Je ne vois pas pourquoi il faudrait
faire compliqué quand on peut faire simple; en d’autres
termes, pourquoi ne pourrait-on pas adapter l’adoption
(simple), moyennant des interventions limitées, à l’évolution
de la société au lieu d’instaurer une nouvelle réglementation
légale?
Par ailleurs, la sécurité juridique s’en trouve menacée,
dans la mesure où une nouvelle institution juridique
permet de ne confier que certains droits et devoirs
parentaux, en tout ou en partie et sans enregistrement,
à un tiers. Comment des tiers peuvent-ils dès lors savoir
qui exerce quelles compétences et sur quels enfants.
Un coup d’œil chez nos voisins est instructif: aux
Pays-Bas, par exemple, on dénombre pas moins de
128 ( !) schémas familiaux différents, ce qui est ressenti
comme ingérable 5 .
Enfin, on ne porte pas seulement atteinte aux droits
du parent qui n’exerce pas l’autorité, mais également à
ceux du parent par l’entremise duquel le parent social a
un lien avec l’enfant. Ainsi, en cas de conflit entre le
parent et le grand-parent/parent social ou l’ancien partenaire/parent
social, l’autorité pourrait être confiée à
ces derniers.
Deuxièmement, il y a le champ d’application de la
réglementation.
La proposition de loi n° 393 ouvre la parenté sociale
au parent social – unique? - qui élève l’enfant avec le
parent. Il ne s’agit pas seulement du beau-parent de
beantwoord. De spreker geeft één voorbeeld. Naar huidig
recht zijn enkel de ouders, leerkrachten en aanstellers
aansprakelijk voor de schadeverwekkende daden
van minderjarigen, en wel op grond van een vermoeden
van een fout in opvoeding of toezicht. Moet die aansprakelijkheid
niet, zoals vermeld, worden uitgebreid tot
de zorgouder, omdat die ook toezicht houdt? Meteen
rijst de vraag of niet ook een uitbreiding naar andere
toezichthouders, zoals jeugd- en sportbewegingen aangewezen
is. Die vraag is één van de grootste knelpunten
van het aansprakelijkheidsrecht. Die vraag behoeft
een algemeen antwoord en niet één in beperkte kader
van zorgouderschap.
Indien de wetgever het zorgouderschap zijn logische
inhoud geeft van afstammingsband niet verder gaand
dan de eerste graad (in de rechte opgaande lijn), dan
heeft hij het warm water uitgevonden.
Ons recht kent dit zorgouderschap immers al.
Het heet: gewone adoptie.
De gewone adoptie door een stiefouder wordt zelfs
bevoordeeld. Ik zie niet in waarom het ingewikkeld moet
waar het eenvoudig kan, waarom niet met andere woorden
de (gewone) adoptie via beperkte ingrepen aan de
maatschappelijke evolutie kan worden aangepast in
plaats van een nieuwe wettelijke regeling in te voeren.
Overigens komt de rechtszekerheid in gevaar, doordat
met een nieuwe rechtsinstelling enkel bepaalde
ouderlijke rechten en plichten, zonder registratie, geheel
of gedeeltelijk aan een derde kunnen worden toegekend.
Hoe weten derden dan nog wie welke bevoegdheden
over welke kinderen heeft. Een blik over de
grenzen is leerrijk: in Nederland bijvoorbeeld bestaan
er maar liefst 128 (!) verschillende soorten gezagssituaties,
wat als onwerkbaar wordt aangevoeld 5 .
Ten slotte wordt niet enkel afbreuk gedaan aan de
rechten van de ouder die niet het gezag uitoefent, maar
ook aan die van de ouder via welke de zorgouder een
band met het kind heeft. Zo zou, in geval van conflict
tussen ouder en grootouder-zorgouder of ex-partnerzorgouder,
het gezag aan die laatsten kunnen worden
toegekend.
Op de tweede plaats is er het toepassingsgebied van
de regeling.
Het wetsvoorstel nr. 393 stelt het zorgouderschap
open voor de – ene? – zorgouder die het kind samen
met de ouder opvoedt. Het gaat niet enkel om de
CHAMBRE 4e SESSION DE LA 51e LÉGISLATURE 2005 2006
KAMER
4e ZITTING VAN DE 51e ZITTINGSPERIODE