DOC 51 0664/008 DOC 51 0664/008 - Site de Jean-Yves Hayez.

DOC 51
0664/008
125
En outre, on peut en l’espèce se rallier à l’argument
de Jean-Louis Renchon, selon lequel la proposition peut
poser des problèmes en termes d’identité individuelle
et généalogique. En effet, la réalité biologique n’est nulle
part consignée et, selon le droit positif belge, l’enfant
n’a pas le droit d’en prendre connaissance.
3. Par le biais de la parenté sociale?
Un certain nombre de propositions de loi 4 visent à
donner un ancrage juridique aux relations factuelles de
soins et de protection entre parents sociaux et enfants
par le biais d’une nouvelle institution juridique, généralement
désignée sous le nom de parenté sociale.
L’orateur considère que cette solution pose problème,
d’une part, en ce qui concerne le contenu de la relation
de soins entre parents sociaux et enfants et, d’autre
part, en ce qui concerne son champ d’application.
En premier lieu, se pose le problème du contenu de
la relation de soins entre parents sociaux et enfants.
Cette relation se limite principalement à une relation
éducationnelle au premier degré, donc uniquement entre
le parent social et l’enfant, et seulement pendant la
durée de l’éducation de celui-ci. Cette relation
éducationnelle implique un droit d’autorité et une obligation
alimentaire. La réglementation régionale attribue
également des effets juridiques à la parenté sociale sur
le plan successoral. D’emblée se pose la question de
savoir pourquoi un certain nombre d’autres effets de la
filiation ne sont pas étendus à la parenté sociale, bien
qu’ils se rapportent aux effets juridiques qui se produisent
bel et bien. La responsabilité parentale, par exemple,
découle d’une faute présumée d’éducation ou de
surveillance, de sorte que le parent social devrait également
relever de cette ratio legis. Il est clair également,
par exemple, que les relations légales alimentaires comportent
généralement en remplacement ou en prolongement
une part réservataire, du moins légale, ou au
moins une action en paiement d’une rente alimentaire
contre la succession. Les propositions de loi ne le mentionnent
pas.
En instaurant la parenté sociale, le législateur ouvrirait
la boîte de Pandore, parce qu’il faudrait examiner,
pour tous les effets juridiques de la filiation, s’ils doivent
être étendus à la parenté sociale. Et une fois cette
extension à l’ordre du jour, il faudra inévitablement répondre
à un certain nombre de questions générales.
4
Outre la proposition de loi n° 393 jointe, on peut citer également la
proposition n° 815 de M. Bourgeois et aussi une proposition n°
167 déposée au Sénat par Mme de Béthune. Sous la précédente
législature, quelque cinq propositions de loi ont également été
déposées dans ce sens à la Chambre.
Ten overvloede kan hier het argument van Jean-Louis
Renchon worden bijgevallen, dat met het voorstel op
het vlak van de individuele en genealogische identiteit
problemen kunnen rijzen. De biologische waarheid wordt
immers nergens geregistreerd en het kind heeft volgens
Belgisch positief recht ook geen recht op kennisneming
ervan.
3. Via het zorgouderschap?
Een aantal wetsvoorstellen 4 streeft ernaar, feitelijke
verticale zorg- en beschermingsrelaties juridisch te verankeren
via een nieuwe rechtsinstelling, doorgaans
benoemd als zorgouderschap.
Hij voelt deze oplossing als problematisch aan, enerzijds
wat betreft de inhoud van de zorgrelatie en anderzijds
wat betreft het toepassingsgebied ervan.
Op de eerste plaats is er de inhoud van de zorgrelatie.
In hoofdzaak blijft die beperkt tot een opvoedingsrelatie
in de eerste graad, dus enkel tussen de zorgouder
en het kind en enkel voor de duur van de opvoeding.
Die opvoedingsrelatie houdt een gezagsrecht en
een onderhoudsplicht in. De gewestelijke regelgeving
kent ook successierechtelijke gevolgen toe aan het zorgouderschap.
Meteen rijst de vraag waarom niet een
aantal andere gevolgen van de afstamming tot het zorgouderschap
worden uitgebreid, hoewel zij in verband
staan met de rechtsgevolgen die wel tot stand komen.
Bijvoorbeeld vloeit de ouderlijke aansprakelijkheid voort
uit een vermoede fout in opvoeding en toezicht, zodat
ook de zorgouder onder die ratio legis zou moeten vallen.
Bijvoorbeeld is ook duidelijk dat de wettelijke
onderhoudsrelaties doorgaans als vervang- of verlengstuk
een reservatair, minstens wettelijk, erfrecht of toch
minstens een vordering tot onderhoud tegen de nalatenschap
hebben. In de wetsvoorstellen is dat er niet.
De wetgever zou met het zorgouderschap Pandora’s
doos openen, omdat voor alle rechtsgevolgen van de
afstamming zal moeten worden onderzocht of ze tot het
zorgouderschap zouden moeten worden uitgebreid.
En éénmaal die uitbreiding aan de orde, zal onvermijdelijk
een aantal algemene vragen moeten worden
4
Naast het bijgevoegde voorstel nr. 393, ook nr. 815 van de h. Bourgeois
en ook een voorstel nr. 167 in de Senaat ingediend door
mevr. de Béthune. In de vorige legislatuur is in de Kamer ook een
vijftal wetsvoorstellen van deze strekking ingediend.
CHAMBRE 4e SESSION DE LA 51e LÉGISLATURE 2005 2006
KAMER
4e ZITTING VAN DE 51e ZITTINGSPERIODE