DOC 51 0664/008 DOC 51 0664/008 - Site de Jean-Yves Hayez.

124 DOC 51 0664/008
En théorie, rien ne s’oppose à désigner en tant que
parent, de la même manière que des parents biologiques,
des adultes qui n’ont pas de lien biologique avec
l’enfant par le biais de la filiation d’origine.
Cela se pratique au demeurant déjà en Afrique du
Sud. Par analogie avec notre article 318, § 4, du Code
civil, non seulement le mari qui a consenti à l’insémination
artificielle de sa femme par un donneur, mais aussi
le partenaire féminin consentant, y est reconnu en tant
que parent biologique de l’enfant né à la suite de cet
acte 3 .
Tel n’est cependant pas l’état de notre droit, ni le sens
vers lequel il évolue.
En vertu du droit actuel, la base fondamentale de la
filiation d’origine est le lien biologique. Dans l’état actuel
de la science, celui-ci ne peut exister qu’avec la
femme qui a porté l’enfant et avec l’homme qui l’a engendré.
Il y est dérogé dans un certain nombre de cas, par
exemple, en permettant la reconnaissance mensongère
ou, dans le cas du désir de paternité du mari, prévu à
l’article 318, § 4, du Code civil. La filiation de l’enfant
peut également n’être établie que d’un seul côté.
Il s’agit, en l’occurrence, chaque fois de situations
dans lesquelles la filiation d’origine, sans toutefois correspondre
nécessairement à la réalité biologique concrète,
n’y est, in abstracto, du moins pas opposée. L’enfant
n’aura toujours tout au plus qu’un seul père et une
seule mère.
Il ressort de la proposition de loi globale (n° 597) que
le principe du fondement biologique sera reformulé dans
le droit futur. Cela se déduit, par exemple, de l’impossibilité
de principe de s’écarter de la réalité biologique
avant que l’enfant n’ait atteint l’âge d’un an.
En résumé, le droit autorise certes que l’on s’écarte
de la réalité biologique concrète, mais ces écarts ne
sont jamais contraires à la réalité biologique abstraite
(actuelle) selon laquelle un enfant a tout au plus une
seule mère biologique (physiologique) et un seul père
biogénétique. La proposition n° 520 ne peut dès lors en
aucun cas être retenue dans la mesure où elle y associe
le partenaire de même sexe. La position renforcée
du partenaire de sexe opposé à laquelle conduit la proposition
ne me paraît pas fondamentalement différente
de la situation actuelle.
In theorie zijn er geen bezwaren om volwassenen
zonder biologische band met het kind via de oorspronkelijke
afstamming op gelijkwaardige wijze als biologische
ouders als ouder aan te wijzen.
Dit is overigens al het geval in Zuid-Afrika. Naar analogie
van ons huidige art. 318, § 4, B.W. wordt daar niet
enkel de echtgenoot die met de inseminatie van zijn
vrouw met zaad van een ander toestemt, maar ook de
toestemmende vrouwelijke partner, als oorspronkelijke
ouder beschouwd van het kind dat als resultaat daarvan
wordt geboren. 3
Dit is nochtans niet de stand van ons huidige recht,
noch de richting die dat recht uitgaat.
Naar huidig recht is de principiële grondslag voor de
oorspronkelijke afstamming de biologische band. Naar
de huidige stand van de wetenschap kan die enkel bestaan
ten opzichte van de vrouw die het kind baarde en
de man die het kind verwekte.
In een aantal geval wordt hiervan wel afgeweken,
bijvoorbeeld door de leugenachtige erkenning toe te
laten of nog het wensvaderschap van de echtgenoot
bedoeld in art. 318, § 4, B.W. Ook kan de afstamming
van het kind slechts in één lijn zijn bewezen.
Daarbij gaat het echter telkens om situaties waarbij
de oorspronkelijke afstamming weliswaar niet noodzakelijk
overeenstemt met de concrete biologische waarheid,
maar daarmee abstract gezien minstens niet in
strijd is. Het kind blijft maximaal één vader en één moeder
hebben.
Uit de bespreking van het overkoepelende wetsvoorstel
nr. 597 vloeit voort dat de principiële biologische
grondslag verder wordt aangescherpt naar toekomstig
recht. Dat valt bijvoorbeeld af te leiden uit de principiële
onmogelijkheid van de biologische waarheid af te wijken
vóór de leeftijd van één jaar van het kind.
Samengevat laat het recht wel afwijkingen toe van
de concrete biologische waarheid, maar die afwijkingen
zijn nooit in strijd met de (huidige) abstracte biologische
waarheid dat een kind maximaal één bio(fysio)logische
moeder en één biogenetische vader heeft. Dit voorstel
nr. 520 kan dus hoe dan ook niet worden aangehouden
voor zover het de gelijkslachtige partner erbij betrekt.
De versteviging van de positie van de ongelijkslachtige
partner die het voorstel inhoudt, lijkt me niet wezenlijk
verschillend van de huidige situatie.
3
J and another v. Director General: Department of Home Affairs and
Others 28 mars 2003, CCT 46/02, www.constitutionalcourt.org.za
3
J and another v. Director General: Department of Home
Affairs and Others 28 maart 2003, CCT 46/02,
www.constitutionalcourt.org.za
CHAMBRE 4e SESSION DE LA 51e LÉGISLATURE 2005 2006
KAMER
4e ZITTING VAN DE 51e ZITTINGSPERIODE