Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

aanloop der Renaissance-gedachten met gretigheid opgenomen
werd, en waaruit de schaar van schrijvers opstond die de
17e eeuw tot de gouden eeuw onzer letterkunde maakten.
Het tijdperk van de eerste generatie, die uit dit paren van
Hollandsche jeugd en dadenkracht met Vlaamsche en Brabantsche
intellectualiteit ontstond, valt samen met het glorierijke
stadhouderschap van Maurits en van Frederik-Hendrik
(tot 1647). Behalve Vondel, die deze eeuw tot in Naar laatste
kwart blijft beheerschen, dagen op de groote figuren van
Hooft, Bredero, terwijl ook Huygens en Cats hun beste werk
leveren. Rondom hen heerschte een opgewekte literaire
bedrijvigheid bij de mindere dichters : Starter, Camphuysen,
Stalpart van der Wiele, Revius; bij de tooneelschrijvers :
Rodenburg, Coster ; bij de prozaschrijvers in allerlei trant,
o. a. van reisjournalen zooals Bontekoe, van moralisaties
zooals de De Brune's, van herderromans zooals Heemskerk.
Na het sluiten van het verdrag van Munster in 1648, dat
den vrede definitief maakte, speelden de Vereenigde Provincien
een nog voornamer rol in de Europeesche politiek, en
werden ze o. a. in een langen krijg met Engeland gewikkeld,
waarin de Hollandsche admiraals Tromp en De Ruyter zich
meer dan eens onderscheidden. Maar de innerlijke gespannenheid
die het grootsche werk der vrijmaking voltooid had,
ging langzamerhand opnieuw te loor. Het houden blijkt immers
moeilijker dan het hebben, ook wat de intellectueele
waarden betreft. Wel was het gezag der Republiek naar buiten
toe nog steeds even groot, doch naar binnen ontstonden
wrijvingen en politieke geschillen die de energie der natie opslorpten.
Het stadhouderlooze tijdperk (1650-1672 )verdeelde
het land in twee kampen: de Oranje-gezinden, die den jongen
Willem III tot het stadhouderschap wilden verheffen, en de
Staatsgezinden die zich om den raadpensionaris van Holland
Johan de Witt schaarden. De rijke kooplieden, die in de
vorige decennien de kracht der natie uitmaakten, ontwikkelden
zich langzamerhand tot een gesloten aristocratie, en in
plaats van actief aan het artistieke leven deel te nemen, werden
zij mecenaten. Aan een andere zij de maakte het levenwekkende
geloof, dat in den strijd tegen Spanje kracht tot
76