Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

HOOFDSTUK IV
DE GOUDEN EEUW
A. — ALGEMEEN OVERZICHT
De godsdiensttroebelen die in het laatste kwart der zestiende
eeuw de Nederlandsche provincien in voile beroering
gebracht hadden, kregen in 1609 voorloopig hun beslag.
Toen immers, nadat gedurende korten tijd, gansch de Nederlanden
voor den opstand gewonnen waren, had de nieuwe
goeverneur-generaal Farnese, langzamerhand en stuk voor
stuk, deze streken, met de Zuidelijkste te beginnen, voor den
Spaanschen vorst teruggewonnen. In 1585, na de inneming
van Antwerpen, had hij van een verder doordringen naar
het Noorden moeten afzien : op dat historisch oogenblik
werden Noord- en Zuid-Nederland gescheiden. Wel bleven
de vijandelijkheden nog over en weer aanslepen, maar in
1609 werd tusschen de beide oorlogvoerende partijen, Staatschen
en Spanjaarden, een wapenstilstand gesloten voor een
termijn van twaalf jaar : het twaalfjarig bestand.
Reeds van in de laatste jaren der zestiende eeuw waren de
Noordelijke provincien ijverig in de weer om hun nieuwen
staatsvorm in te richten ; terwijl het Zuiden het grootste deel
van de krijgsverschrikkingen te dragen had, begon daar betrekkelijke
rust te heerschen. Toen hier de onveiligheid het
economische en intellectueele Leven nagenoeg volledig verlamde,
werkte zich daar met hardnekkige vastberadenheid
een yolk van visschers en handelaars omhoog. De strijd tegen
Spanje had er een sterk geslacht gekweekt dat, bij het luwen
der vijandelijkheden, zijn energie ging besteden aan het productief-maken
der duurgekochte, alhoewel nog steeds precaire
onafhankelijkheid. En straks, als in 1648 de vrede definitief
gesloten wordt, erft Amsterdam de positie van Antwerpen
74