Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

meten. En bovenal : het hiernamaals waartoe het aardsche
bestaan voor den middeleeuwer slechts een voorbereiding
was, verliest zijn overheerschend belang, terwijl men het
leven om zich zelf waard acht geleefd te worden. De zinnelijke
schoonheid krijgt waarde om haar zelfs wil.
Waar die nieuwe geest zich uitleeft in de kunst, noemt
men hem Renaissance; waar hij zich omzet in een levenshouding
en gepaard gaat met geleerdheid, vooral taalgeleerdheid,
wordt hij humanisme (1) ; waar hij den godsdienst zelf aantast,
geeft hij aanleiding tot de hervorming.
A. — DE HERVORMING
De strijd tusschen het oude en het nieuwe geloof kreeg
in de Nederlanden een bijzonder scherp karakter doordat
hij spoedig uitliep in een opstand tegen het Spaansch gezag.
De voornaamste mijlpalen in dien kamp zijn de volgende
datums : 1521 eerste plakkaat tegen de ketters; 1539 landjuweel
te Gent, waar blijkt dat de meeste rederijkerskamers
de nieuwe leer toegedaan zijn ; 1566 beeldenstorm; 1568
begin van den gewapenden tegenstand (tachtigjarige oorlog) ;
1585 inneming van Antwerpen door Parma.
Het landjuweel dat in 1539 te Gent gehouden werd,
verraste doordat in de opgevoerde spelen duidelijk aan
den dag kwam hoe zeer de hervormingsgedachte bij de rederijkers,
dus bij de burgerij, reeds doorgedrongen was, terwijl
ze b.v. bij iemand als Cornelis Everaert eenige jaren vroeger
nauwelijks na te speuren viel. Maar toch gaat de groote
strijdpoezie dier bewogen periode buiten de rederijkerij om;
de rederijker was te weinig een persoonlijkheid om zijn ganzeveder
in den dienst te stellen van een zoo fel ideaal.
Een beeld van hulpeloosheid te midden der verschrikkingen
waarvan zij te Brussel getuige was, klaagt KATHE-
K. BOUDEWYNS
RINA BOUDEWYNS over de ongunst der tijden en over 1520-± 1604
de verdrukking van het oude geloof, in melodieuse liederen
en samenspraken die zij uitgaf onder den titel Het Prieelleen
(1) Van homo = mensch. Aileen wie de classieke oudheid bestudeerd heeft,
is volledig mensch. De Nederlandsche geleerden, o. w. vooral Erasmus, hebben
een voorname rol in het humanisme gespeeld.
63