Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

D. — EEN NIEUWE KUNSTVORM : HET PROZA
Opvallend is het dat het proza zoo schaars als kunstvorm
gebruikt wordt. Het is een feit dat de middeleeuwsche schrijver
zijn groote epische kunst evengoed als zijn kortere verhalen
en anecdoten, zijn populaire kluchten en grollen
evengoed als zijn mysteriespelen, en zelfs zijn vulgarisatiewetenschap,
uitsluitend inkleedde in den berijmden vorm. De
eenige voor de openbaarheid bestemde gedachtenuitingen die
in proza gesteld werden, waren wellicht de sermoenen en de
vertalingen van de Evangelien.
Merkwaardig mag het heeten dat de eerste impuls tot het
gebruik van den prozavorm gedeeltelijk uitgaat van de brieven
deze toch waren oorspronkelijk een uiting van privaten
aard. Zoo bezitten wij een verzameling Brieven van HADEwucH
waarin zij haar opvatting en ervaringen van de mys-
BRIEVEN VAN
HADEWI JCH tieke liefde uiteenzet. Men moet evenwel toegeven
13° eeuw dat de stin ervan allesbehalve onbeholpen is, zooals
men dat zou verwachten bij een aanvangenden kunstvorm :
hij is integendeel rijk en gedragen met sterk ineengeklonken
VISIOENEN volzinnen. Hetzelfde geldt voor haar taal in een
ander prozawerk : de Visioenen, die in visionnaire beelden
haar opgang in het mystieke leven schilderen, en waarschijnlijk
ook bestemd waren voor een zeer beperkten kring van
eensvoelende lezeressen.
Wellicht een tijdgenoote van Hadewijch is de
kloosterlinge BEATRIJS VAN NAZARETH, die eveneens
BEATRIJS VAN
NAZARETH een verhandeling in proza schreef : Seven manieren
1200-1268 van Minnen.
Doch we moeten wachten tot de • 14e eeuw, wanneer de
meeste hierboven behandelde genres, behalve het dramatische,
reeds min of meer in verval geraakt zijn, om het proza krachtig
zijn bestaansrecht als kunstvorm to zien opeischen. Zijn
opgang in de Nederlandsche letterkunde is onverbreekbaar
DE MYSTIEK verbonden met de mystieke beweging, waarvan
14e, eeuw reeds Beatrijs en Hadewijch vertegenwoordigsters
waren, maar die vooral in de 1 4 e eeuw zich met kracht en
klem in de Nederlanden en in Duitschland laat gelden.
38