Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

sionnisme in ruimeren zin heel de kunst van heden doordringt.
In zijn diepste wezen is het slechts een nieuwe poging om,
zooals bij de Egyptenaren, de middeleeuwsche Primitieven
of de Romantici, zielstoestanden uit te drukken zonder zich
om een objectieve weergave van den daartoe aangewenden
natuurvorm te bekommeren.
Wanneer wij den weerslag van dit alles op de
HET EXPRES-
SIONNISME IN Nederlandsche literatuur onderzoeken, dienen wij
HOLLAND niet te vergeten dat de oorlog in al zijn verschrik-
kingen de Hollandsche duinen en dijken spaarde. Dat hij
niettemin diep inwerkte, spreekt vanzelf.
Van over de Oostelijke grens en uit het tragisch beproefde
Vlaanderen kwamen teekenen van een gewijzigde levens- en
kunstbeschouwing. Zoodat Nederland eveneens spoedig de
cosmische verwijding kende van het persoonlijk gevoel. Men
bleef er niet doof voor het rumoer der smartgeluiden en
opstandkreten uit heel de wereld. Het krampachtig gebaar,
de gebalde vuist verving de melodische periode, de classieke
regelmaat van het vers. In een kreet, een convulsieve stameling
moest de sterke bewogenheid zich uiten. Het jachtig
rhythme van den tijd, zijn groote-stadsbeweging, zijn kinemabeelden
en andere technische wonderen trilden na in het vrije
dynamische vers met zijn onverwachte wendingen en ongelijke
regellengte, ongeacht of het rhythme in ongebondenheid
verliep en rijm of assonantie in de enjambementen te loor
ging. Ook de beeldspraak moest tot iederen prijs oorspronkelijk
en verrassend zijn. Naar het voorbeeld van de bouwkunst
die de lijnen verstrakte en de ijdele krullen prijsgaf voor de
monumentaliteit van het geheel, schuwde men elk ornament,
wilde men een afgesnoeide, van alle