Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

haar volgende bundels. De steeds aanwezige religieuse inslag
wordt sterker. Niet op haat, doch op vrijen arbeid en op de
liefde voor elkaar en voor de gemeenschap, op het besef van
universeele verbondenheid, wordt haar rijk van de toekomst
gebouwd. Doch dit rijk is niet zoo nabij als zij eens waande.
In Tusschen Tijd en Eeuivigheid ( 1 934) dat op een bede eindigt,
neemt zij afscheid en voltrekt zich de curve van haar ontwikkeling
die sinds 1 928 over het religieus socialisme loopt naar
het uiteindelijk mystiek verlangen om « terug to zinken in
den moederschoot van God >>.
Ook in de biographieen van J. J. Rousseau, De Held (=
Garibaldi) en de Schare, Tolstoi, Gezelle, Herman Gorter, Rosa
Luxemburg, evenals in verschillende sociologische studies (De
geestelijke Ommekeer en de nieuive Taal van het Socialisme) en in
dramatische proeven heeft zij zich uitgesproken. Buiten
Thomas More — Engelschen kanselier van Hendrik VIII, dien
zij als den eersten utopischen communist der moderne tijden
beschouwt — bezit haar als dusdanig bedoeld werk echter
geen dramatische spanning noch telt het een enkele, waarlijk
levende figuur.
Een drieluik vormen De Opstandelingen ( 1 91 0), Het Offer
(na den vrede van Brest-Litovsk) en Kinderen ( 1923), die
telkens in Rusland spelen en mooie deelen bevatten welke
echter niet opwegen tegen haar louter lyrische ontboezemingen.
Een verheerlijking van den Arbeid geeft het « Spel tot
Inwijding » dat dien naam draagt. Verlengstukken van haar
zelfbelijdenissen zijn ook de spreekkoren (Gedroomd Gebeuren)
en de leekenspelen : Kinderen van dezen Tijd, De Moeder,
Der vrouven iveg, waarin zij telkens haar oproep tot proletarische
eenheid en haar religieus-socialistische boodschap herhaalt
:
« lk wil dienen God dien zij in zich dragen;
ik wil God dienen in menschen
ik wil, in menschen, in menschen dienen God. >>
De beteekenis van deze groote figuur kan, niet alleen voor
onze cultuur en onze Nederlandsche letteren, nauwelijks hoog
300