Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

HOOFDSTUK XII
DE KUNST VAN HEDEN IN NOORD-NEDERLAND
A. — ALGEMEEN OVERZICHT
Bij het overschouwen van den ontwikkelingsgang der
hedendaagsche letteren valt het op dat er tusschen de generaties
van 1890, 1900 en 1910 niet zulk een scherpe lijn te
trekken is als tusschen voor en na 1880. In deze overgangsperiode
onderscheidt men tevens duidelijk een ontwikkeling
van het impressionnisme en het naturalisme naar een verinnerlijkte,
vergeestelijkte kunst. Een kunst waarbij het niet
langer om de verheerlijking of de preciese weergave van
uiterlijkheden gaat, doch die de zintuigelijke werkelijkheid
slechts als een middel gebruikt, als een symbool beschouwt
of zelfs geheel negeert, om tot het diepere wezen door te
dringen, om het onuitsprekelijke te benaderen.
De markantste na-Tachtigers die deze kentering doormaakten
waren de dichters P. C. BOUTENS en J. H. LEOPOLD.
Terwijl deze mystiek aangelegde dichters — door een rijke
schaar jongere lyriekers gevolgd (het geslacht van 1910) —
de wereld van de gewaarwording ontstegen voor die van de
ziel, waren enkelen onder de Nieuwe Gidsers zich bewust
geworden van de banden die den kunstenaar aan de gemeenschap
hechten, en hadden zij, elk op eigen wijs, een uitweg
gezocht in een nauwer contact met de ethische, sociale en
politieke levenswaarden, die voor de heele menschheid, voor
hun yolk of voor aanzienlijke groepen van gelijkgezinden
gelden.
DE SOCIALE Sedert de jaren 1890 vooral was het individua-
RICHTING lisme van De nieuwe Gids geheel buiten den tijd.
Sociale vragen waren aan de orde van den dag; de georganiseerde
arbeiderspartijen boekten hun eerste successen en
276