Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

zijn geboorte; ook uit alle werelddeelen waar Nederlandsch
gesproken wordt waren afvaardigingen naar Brugge gereisd
om zijn standbeeld te onthullen. En het eigenlijke yolk van
Vlaanderen was daar om hulde te brengen aan hem dien
het als zijn grootsten en geliefdsten zoon heeft leeren beschouwen.
B. — HET TI JDSCHRIFT VAN NU EN STRAKS
(1893-1901)
Hoe, in een achterlijk milieu als het geheel buiten
ARM
de Europeesche stroomingen gelegen Vlaanderen uit VLAANDEREN
de XIXe eeuw, een figuur voor alle tijden als Gezelle kon
opstaan, is een van die raadselen waarvoor wel nooit een
bevredigende verklaring gevonden zal worden. Sedert 1860-
70 waren er, vooral in de industrieele Waalsche provincien,
betere tijden aangebroken. Doch het Vlaamsch gebleven yolk,
te midden van de alom heerschende en doorzijpelende verfransching,
leidde een vergeten, bekrompen leventje van een
klein-provinciale middelmatigheid. Zoodat er zich in deze
streek van land- en huisarbeid niet enkel toestanden van een
absolute, den mensch onwaardige afhankelijkheid konden
bestendigen ; doch dat de krachten die leiding hadden kunnen
geven, door de taalvervreemding aan hun natuurlijke omgeving
als ontrukt werden. Veel, onnoemlijk veel armoede naar
het lichaam en naar den geest heeft Vlaamsch Belgie in die
jaren van verwaarloozing en verschrompeling geleden. En
geen enkel groot kunstenaar is opgestaan om dit, in onze taal
althans, te vertolken of om een bevrijdenden kreet van verzet
te laten hooren. Onze poezie bleef gemoedelijk, al verheerlijkte
men, zooals het hoorde, de roemrijke vaderen of weeklaagde
men over de miskenning van de heiligste volksrechten.
Het peil van het Nederlandsch onderwijs ging de lagere
school niet of nauwelijks te boven, zoodat wie nog Vlaamsch
schreven meestal volksjongens waren, autodidacten met meer
goede bedoelingen dan wetenschappelijke of artistieke onderlegdheid.
De gezichteinder bleef beperkt. En een onverkwikkelijke
strijd van politieke partijen verlamde de pogingen
247