Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

Balder, de blinde God van de muziek, een symbool is van
de eeuwigheid. Mei hoort hem 's nachts zingen en in haar
ontwaakt het verlangen naar vereeuwiging van de aardsche
schoonheid. Maar dit kan niet : alles wat van deze aarde is
moet sterven. — Een dubbele tragedie schildert dit drieluik :
de tragedie van het individualisme, van de eenzaamheid der
kunstenaarsziel ; en de tragedie van de, tenslotte machtelooze
poezie : het wezen van de ziel is niet te verbeelden in woorden.
SENSITIVISTI-
SCHE VERZEN
Dus maar gezwegen, vermits het woord onmachtig is? —
Toch niet. Gorter zou het met de muziek beproeven. De
meest etherische, de ijlste van alle kunsten, had hij in Mei
gezongen, komt het dichtst de ziel nabij.
In zijn streven naar een absolute poezie waagde
hij zich verder dan ooit een Nederlandsch schrijvend
dichter. De uiterste grenzen van de taal heeft hij roekeloos
opgespoord. In zijn Sensitivistische Verzen liet hij, om de fijnste
gewaarwordingen en zielsbewegingen zoo onmiddellijk mogelijk
weer te geven, niet alleen den logischen zinsbouw, doch
zelfs de beteekenis van de woorden varen, behield hij als
eenig uitdrukkingsmiddel den kiank van de taal. Om de
onvatbaarste gemoedstrillingen en gevoelsschakeeringen te
vertolken, gebruikte hij een taal die Been taal meer is, maar
de kiank zelf van de emotie, zonder het houvast van de
gedachte. In de heftigheid van zijn ontroering en in zijn onmacht
om die anders dan stamelend te uiten, moet Gorter
zich den waanzin nabij gevoeld hebben. Toen wierp hij zich
hartstochtelijk op de studie van de wijsbegeerte en begon
Spinoza, daarna het Marxisme te bestudeeren. Deze evolutie
vindt men terug in De School der Poezie, eerst in drie, later
verkort in twee deelen uitgegeven.
NAAR EEN Zijn aldus veroverde levensopvatting weerspie-
NIEUWE gelde zich in heel zijn werk. In de Kritiek op de literaire
GEMEEN-
SCHAPSKUN3T? beweging van '80 in Holland (1897, uitgebreid in
1908) won de politieke theoreticus het van den dichter.
Voortaan zou hij jarenlang hartstochtelijk streven naar een
epische uitbeelding der gedroomde bevrijding van het
menschdom door socialisme en communisme. In een beschei-
228