Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

naar Villiers de 'Isle Adam, een der vaders van het
symbolisme.
Wat was er gebeurd ? Van Deyssel's vurige bewondering
voor Zola had plaats gemaakt voor een wijde, teedere veneering
voor Maeterlinck en Jan van Ruusbroec. (Opstellen :
De Dood van het Naturalisme (1890), Van Zola tot Maeterlinck
(1895).
HET
Kort na 1890 drong in Nederland aldus voor het
SYMBOLISME
eerst de Fransche dichterschool door, die men het
symbolisme noemt. Melancholische, hoogstaande zielen wenschen
een uitvlucht voor de alom triomfeerende techniek en
het brutale materialisme (1). In tegenstelling tot de eeuwig beschrijvende
Parnassiens en de ontledende naturalisten, willen
zij achter die uiterlijke zinnelijke wereld den algemeenen
samenhang der dingen aanvoelen. Zij erkennen dat het leven
diepere waarden heeft en zoeken achter de toevallige verschijningen
het oneindige : de eeuwige wetten die onze zinnen
alleen niet vermogen to vatten. Het kunstwerk moet suggestief
zijn, moet een veralgemeende, symbolische beteekenis hebben:
wat is al het bestaande anders dan een symbool? Met zijn
nieuwe beelden en rhythmen (het wife vers gehoorzaamt alleen
aan zijn eigen innerlijke wet!) wordt het gedicht dikwijls een
geheim, waarvan de lezer den sleutel moet zoeken, of met
de vage muzikaliteit waarvan hij zich tevreden stelt.
HET WERK UIT In het werk van Van Deyssel, die in 1894 de
LATER JAREN leiding van een eigen tiidschrift gekregen had : Het
Tweemaandelijksch Tijdschrift, met Verwey, maakte nu de
lyrische ontboezeming plaats voor de inniger meditatie en de
beschrijving. De latere Prozagedichten ontwikkelden wat de
eerste gebracht hadden : Kind-Leven (1904), de eindeloos
uitgesponnen indrukken van een kind Adriaan, berust op een
microscopische waarneming van de kleinste, onbeduidendste
dingen van het dagelijksche leven. Haast even gedetailleerd
maar interessanter, soms zelfs boeiend, is Uit het Leven van
Frank Rozelaar (1911). Zijn critiek werd bezadigder, dock
(1) Toorop, F. Knopff, Burne Jones, de beeldhouwer Georges Minne en
talrijke anderen vertegenwoordigen de symbolistische richting in de plastische
kunsten.
226